N" 60 1909 Dinsdag 8 Juni jaargang. s.e Da uitgavv lazer (Jouraat geichiedt Maandag-, Woetidag- e* Vrjjdagavoil, uitgezonderd op freatdagen. Pr|* per kwartaal, in Ooot jf 0,75, buiten Goes, franco, Afzonderlijke memmen R cent. Intending van ««firaptanfitn viiiOP S urctrt op en d«p uitQava. COURANT. De prg* der gewone advertontiën ik van 1-5 regel! 50 cent, eiken regel moer 10 ct Rjj directe opgaaf van driemaal plaotiing derzelfds advertentie wordt de prpi «leebts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjk!- on doodberichten en de daarop betrekking hebbend, daukbetniginge» worden va* 110 regeli i 1,berekead BewjjinummerK 5 cent. Telefoonnummer Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave vau de Naaml. Vennootschap ,Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerrxxans. Bij dit no. bohoori een bijvoegsel. Zij die zich met een 1 Juli a. s. op dit blad abonneer en ontvan gen de tot dien datum verschij nende nummers gratis. Waarom vrijzinnig? Waarom v rjj zinnig Dit ïb do vraag die ds. Siemelink (Goes; Zaterdagavond in de zaal van den beer Verbeek te 's-Gravenpolder stelde en tevens in 2jjn rede beantwoordde. De tameljjk druk bezochte samenkomst werd geopend door den beer Raamsdonk uit Baariand. Ds. Siemelink begon zjjn rede met de verklaring dat men van hem niet mocht verwachten een echte politieke lezing, daar hjj nief is een politicus- noch van professie, noch van neiging. Eet is niet aanlokkelijk zich te mengen in het po litieke gemodder, maar er kan een andere oorzaak zjjn dan neiging tot de politiek, die iemand or toe kan brengen zich te mengen in den strjjd. Die reden was voor spr. het gesjacher met de heiligste zaken in do politiek. Bovendien het is noodig erop te wjjzen, dat het velen nog niet bekend is, wat •vrjjzinnig" beteekent. Niet alleen onder de tegenstanders, maar zelfs onder de mannen, die zich vrijzinnig noemen zjjn er velen, die niet duideljjk beseffen wat vrijzinnig" beteekent. Het woord »vrjjzinnig" is niet een woord van den laatsten tjjd, noch uit sluitend verbonden aan de liberale partjj, want de vrgzinnigheid vertegenwoordigt een woreidbegrip. De ontwikkelingsgeschiedenis der men- achen kan leeren wat »vrjjzinnig" is Da ontwikkelingsgeschiedenis is een andere geschiedenis dan de feiten, die onder den naam van geschiedenis vroeger den kinderen werd ingepompt. Ze is de ge8chiedenii van de voorvallen van het menscheljjk leven, geefc de oorzaken en de drjjfveeren, vertelt van don voortgang der menschheid ze is het volledig beeld van do geschiedenis der menschheid. In den loop der eeuv en is de niensch zelf veranderd en de mensch van twintig eeuwen terug was een ander, dan de mensch, die nu leeft en werkt en denkt. De vooruitgang, de veredeling vinden we overal onder den heiligen drang der natuur, vinden we bjj de planten, bjj de dieren, bjj de menscben. Ook in het Heilige Boek, in den Bjjbel, vinden we de geschiedenis van den voor uitgang der menschen, want niet is de Bjjbel een aaneenschakeling van persoon- ijjke verhalen. Steeds vinden we er in den overgang van den minderen in don beteren toestand. Wat was het anders toen Mozes op den berg Sinaï een nieuwe wet gaf aan het volk Israëls dan do aan vang van een nieuwe periode in de ge- 17 FEUILLETON, hen jacht over den ilceaan, 1)OOR ARTHUR GRIFFITH •Kom, mr. Snuyzer," zei ze levendiger en gedecideerder dan te voren. *Het kost me moeite, om n het op de lange baan schuiven van de zeak te vergeven, maar we moeten trachten, den verloren tijd in te halen. Het rjjtuig is vóór en den hond nemen wc mee." Toen we in Stratballanroad kwamen, was Joseph Vialls, tot mjjn groofcespjjt, niet ter plaatse en ook nergens een spoor van hem te bespeuren. Op dien kleinen jongen zou ik mjjn leven verwed hebben. Hjj was een Lon- densche knaap, die in zjjn kort bestaan al heel wat te water en te land had meegemaakt. Om zjjn rappe tong en opgewekte manier van doen, had ik hem van de straat opgeraapt, en nu gaf ik me moeite, hem voor onze zaken te dressee- ren, waarvoor het hem aan natuurlijken aapleg niet ontbrak. Wat van hem ver wacht werd, begreep hjj volkomen, en bjj was er de jongen niet naar, om zoo maar aanstonds zjjn post te verlaten en stukjes to gaan draaien. Als een tjjgerin ging Mies Fairholme tegen me te keer, toen we het huis een paar malen voorbjj reden, zonder ook maar een zweem van Joseph te ontdekken. •Stap ti maar uit en schel aan 1" beval ze toornig. »Hoe eerder we het huis in komen, des te beter. Haast u wat as-je- blieft V' Jk hamerde tegen de deur en bing aan schiodenis vau dat volk. Het is de wet van God, dat we steeds zullen trachten om de fakkel helderder te doen branden. Het Israëlitische volk vroeg niet om de nieuwe tafelen, maar Mozes, do moe dige, wist hen op te wokken en zjj werkten voor het ideaal, dat in bun hart was opgestaan, dat wa? de drang naar ver betering, naai vooruitgang, dat was vrij zinnigheid. En Christus Ook Hjj maakte zich vrij van wat er bestond en gaf een nieuw, helder licht aan de wereld. Dat is het Christendom, dat leert, dat men den tempel mag afbreken die stond, om oen nieuwe, een betere te bouwen. Laat dan een verwaand Christendom niet doceeren, dat men niet mag tasteD aan het bestaande. Ook in onze vaderlandsche geschiedenis vinden we den vooruitgang. Als men terugdenkt aan den riddertjjd, dan beseft men hoeveel er reeds veranderde. Toen heerschten de edelen en de geestelijkheid nu zjjn we vrjje burgers, die kunnen denken en spreken wat we willen. Dit is de vooruitgang in het maat schappelijk leven. Maar als men dat inziet is het onbe- grjjpeljjk, dat er nog zjjn, die niet aan vaarden wat de vooruitgang ons brengt. Waarom zou men het betere niet aan vaarden in de plaats van het mindere. Het was Luther, die niet aarzelde het oudere te verworpen, op te staan tegen het verouderde, tegen misbruiken, maar waarom zouden wjj, menschen van later eeuwen, dan aarzelen om het betere voor te staan. Waarom dan de vrees voor de vrij zinnigheid Er zjjn er, die in de vrijzinnigheid een gevaar zien, maar'dat gevaar bestaat alleen voor onrechtmatige macht, voor niet te billjjken rechten. De menschheid is geljjk aan een stoom schip, dat de oceaan van de toekomst be vaart en steeds zjjn er menschen, die achteraan hangen en met touwtjes van conservatisme, van dogmatiek en van ver ouderde begrippen, trachten don voort gang te verhinderen. Die voortgang zal niet worden.gestuit maar kan worden belemmerd en togen deze menscben moet de strjjd worden gevoerd. Na een oogenblik pauze zette de spr. zjjn rode voort. Wat is de verklaring aldus spr. dat velen zoo bevreesd zjjn voor vooruitgang, voor verbetering Dat is de macht der gewoonte. We doen als een spin, we apinnen ons in, in oen net van begrippen, van gewoonten, van banden, die ons hechten aan datgene wat ons van ouds bekend is. En dat is begrjjpeljjk, maar als we nooit eens den moed hadden bet net te verscheuren, dan zou de monsch- heid niet vooruitgaan. Er is echter nog'een andore oorzaak van de behoudzucht en dat is de knecht schap. Een recent voorbeeld van die bo de jjzeron stang van de bel, zoodat het leven, dat ik daardoor maakte, de ftalf- doode voorstad in rep en roer bracht. Maar geen sterveling beantwoordde mjjn spektakel, geen leven was er binnenshuis te bespeuren. Spoedig daarop kwam de politie op dagen. De generaal, die op zjjn fiets was komen aanzetten, knoopte een gesprek met de jonge dame aan, een voorbeeld, dat door alle aanwezigeu gevolgd werd. Ik houd het er voor dat de lui draalden om aan te pakken en ze hot te kwaad kregen met S:<r Collingham, die zeer njjdig washun korte, scherpe bevelen gaf, maar er niet veel meé verder kwam, totdat miss Fairholme 2,icb met de zaak bemoeide. H&ar gelukte hot al heel spoo dig de menBchoa te bewogen om mjj te volgen, waarop ze zich bij hen aansloot. Een dor agent en deed de rondo om het huis en vond aan den achterkant een kleinö met lagen munr omgeven tuintje. Zond r moeite sprong hjj over die om heining waarop hjj door een raam van het wachthuis in de woning geraakte. Terstond daarop hoorden we, dat hjj den veiligheidsketiing van de voordeur Iob- maakte. Nu kwamon we allen den gang in en verspreidden ons door het huis één gedeelte ging naar boven, het andere doorzocht de benedenverdieping, maar niemand vond iets. Geen enkel meubel stuk, ook maar niet de minste aanduiding dat het buis bewoond was, konden we ontdekken. Het kleine dametje nam toch ook deel aan de jacht en zette don hond aan, hem toeroepend•Zoek, Oolly, zoek, verlo ren Zoek, zoek zoek1" wat hot dier bjjna dol maakte. Met een kort, hard geblaf, alsof hjj houdzueht ?7as do pus afgezette sultan van Turkjje, die zjjn volk uitzoog, onderdrukte en stoedBallo horvormingen tegenhield. Waarom was hjj tegen elke hervorming Was dit een groot beginsel Neen, het was de wil om zjjn macht te behouden, bet wag de moest ellendige zelfzucht. Ook elders ziet rneu die behoudzucht. Denk ajin hei begin van onze jaartelling. Daar was het de scrjjd tusschen .te pri«stovs, die hun maulifc en gezag wilden behouden eu Hjj, dio het nieuwe bracht en daarom veroordeeld werd tot den kruisdood. Eu ook wjj, wjj moeten trachten ona vrjj te maken van vele verouderde be grippen. We verwerpen niet het goede iu het oude, maar we verlangen toch ook het hetero dat de nieuwe tijd ons brengt. En ook moeten we leeren duideljjk te beseffen, dat een mensch is een mensch, dat er geen onderscheid is tusschen de menchen. Er zjjn er, die mei minachting neerzien op do burgermenBchjes", op hen die handel drjjven, die een winkel houden, die handenarbeid verrichten. En zjjn natuurlijk in'onze maatschappjj achterlijke meuchen, maar niet een stand op zichzelf is achterljjk of minder dan een andere stand. Ook de arbeidende stand is volwassen, is gegroeid in zelfbebeersching, in zede- ljjkheid. De vermeende meerderheid van som mige menscben boven anderen schuilt vaak alleen in den geldbuidel. Dit is natuurlijk totaal foutief. Spr. besprak nu do positie van de vrouw in de maatschappjj een man spreekt, aldus dhr. Siemelink, van zjjn betere holffc, dat zjjn onze vrouwen, onze zusters, onze moedersde moeders, die onze jeugd hebben gemaakt tot een tjjd van zonneschjjn. Ook het zwukkp ges! mht is thans echter volwasseD, heeft zich zjjn plaats ver overd in het maatschappelijk leven. En toch, tot nu heeft do vrouw niets te zeggen, is ze achter gesteld bjj den man. Dit is onbilljjk en we mogen niet meer wachten om den nu volwassenen het recht te geven, dat hun toekomt. Het onderwjjs is de oorzaak geweest van de ontwikkeling der verschillende categoriën in onze maatschappij ea heer- Ijjk heeft het zjjn taak gedaan Wat deed daarentegen de kerk al de eeuwen Die heeft eeuwenlang gestreden over de vraag of de vrouw een ziel had of niet en het povere resultaat was de uitspraak, dat do vrouw geen ziel heeft. Dat nu de vrouw meeleeft, meestrjjdt met den man, dat ze nu volwassen is, is uitsluitend het resultaat der vrijzin nigen. Eeuwen geleden waren ook de land bouwers kinderen in wijsheid, maar ze zjjn geworden tot heldere koppen en harten van goud en dit is eveneens de vrucht van de vrijzinnigheid, van het onderwjjs. een kudde schapen bjj elkaar wilde drjj ven, joeg bjj door hel perceel, en hjj was het wonderljjk beest 1—bjj was het, die ons in het sousterrain bracht, in een, tusschen ^voorkamer en keukon, kelderachtige ruimte. Daar tierde hjj met woedend geblaf als een bezetene en snuffelde in alle hoe ken en gaten. Het was pikdonker in dat hol, er was geen raampje te bekennen, geen schemer van daglicht drong binnen. Een onzer streek eon lucifer af en stak een dieven lantaarn aan, zoodat we zien konden wat er in die ruimte aanwezig was. In het midden stond een lange tafel, met stoelen aaD weerskanten, en aan het einde van dit geheimzinnig onderaardsch gewelf zagen we een in onzen tjjd zeld zame inrichting, die haar eigeD geschie denis verhaalde. Het was een houten stellage, die het midden hield tusschen een schavot en een galg. Twee sterke, loodrechte balken waren aangebracht tusschen de zoldering en den steenen vloer, met de bedoeling als het ware om het plafond te stutten, maar men zag aldra, dat de bestemming ervan een geheel andere was, want in de nabij heid van den vloer bevond zich een zooge naamde bok, om de voeten in te klem men, zoodat bet geheel er uitzag als een inrichting, om een mensch te gee- selen, en tot dit doeleinde scheen het toestel ook klaarbljjkeljjk dienst te hebben gedaan. Tusschen de loodrechte standerds hing een lange keten met een gesloten gordjjn, over oen lange bank, die den ongelukkige wie daar ook gevangen hebben gezeten tot zitplaats had verstrekt. f Op die plaats was het, dat do houd het De tegenstanders hebben dit ingezien en daarom eischen zjj voor zich het onderwijs. Wel kunDen "zjj den toestand van het onderwjjs niet terugbrengen tot dien van vroeger, dat willen zelfs zjj niet meer, maar zjj kunnen den voort gang belemmeren voorkomen de aan raking van de kinderen met andersden kenden. Zjj eischen voor zich in naam van den godsdienst bet onderwjjs op. Maar we weten het allende zachte vroomheid des gemoeds wordt niet ge vormd in de school, maar door de moedor. En als dat bjjzonder onderwjjs alleen was om God te zoeken, waarom werd er te Goes dan een tweede bjjzondere school gebouwd De tegenstander b pogen de menschen vrees aan te jagen met de bewering, dat de vrjjzinnigen niet het onderscheid kennen tusschen zedelijkheid en onzedelijkheid, tusschen goed en kwaad. Twintig eeuwen lang heeft de kerk ga- heerscht en in de middeleeuwen was ze oppermachtig. Hoe waren toen de zeden Allertreurigst en nu nog komen in die steden, waar de kerk het machtigst is, de meeste misdaden voor. Is dat de vorzedaljj kende invloed van de kerk Enkele kerkgenootschappen leeraren immers, dat er zjjn uitverkorenen en niet-uitverkorenen. Hoe slecht moet zulk een leer werken op het zedelijkheidsbesef der menschen. Goed en kwaad, dit mogen we niet ver geten, is niet iets op zich zelf, maar vaak een uitvloeisel van omstandigheden. Als we aanschouwen de vroegere straf middelen, de pjjnbaoken, en andere mar telwerktuigen en we denken hoe nu de justitie straft, dan moeten we ons af vragen wie bracht die vooruitgang Wie anders dan de vrijzinnigheid Maar niet leert de vrijzinnigheid, dat er geen onderscheid zou bestaan tusschen good en kwaad. Door de tegenstanders wordt ook be weerd, dat. de vrijzinnigen zijn de be lagers van kerk en godsdienst. Zjj,kennen niet eens den bjjbel. Maar is dat waar Het zjjn de vrijzinnigen die den Bjjbel hebben vertaald in nieuwere taal, die leemten hebben aangevuld en fouter verbeterd. De zoogenaamde Leidsche vertaling is het werk van de vrij zinnigen. Is dit werk niot een bewjjs van eerbied De vrijzinnigen hebben het schoone van den Bjjbel meer naar voren gebraoht en dit getuigt van meer liefde dan welke zjj bezitten, die den Bjjbel werkoloos bewaren. Ook de vrijzinnigen kennen God, maar hun God is niet een God van hout of steen. Zjj hebben Hem lief als zjj aan schouwen het werk Zjjner handen en niet prevelen zjj als anderen een van buiten geleerd gebed, maar spreken zacht do woorden die opwellen uit hun harten. Het zjjn immers niet zjj, die>Heere! Heere roepen, die Christenen zijn, maar zij, die denjvil doen dos Vaders. woedendst heen enweer sprong, altijd meer en meer aangehitst door de stem van het jonge meisje, die hem toeriep•Lululu, brave Colly 1 Zoek hem Waar is je baas Zoek hem 1 Lululu 1" Dat zjjn meester er geweest was, daar van getuigde de hond zoo klaarbljjkeljjk, dat Diemand meer eraan twjjfelde, even als het middagklaar was, dat de kapitein thans er niet meer aanwezig was. Tea einde raad, zagen we elkaar een tjjdlang aan on wisten we nauweljjks, hoe vei der te werk te gaan, totdat miss Fneda met haar keurig voe^e op den grond stampte en riepWat nu •Ik beb mjjn vermoeden 1" begon de brigadier, heel vergenoegd in de handen klappend, zoodat een wolk witte poeder- Btof uit zjjn gewasschen lederen hand schoenen opstoof. »Het is hier niet heel pluis. Ik zal mjjn rapport indienen en verdere instructies afwachten." •Och wat!" zei miss Fairholme, »in dien tusschentjjd wordt kapitein Wood vermoord. Wie hem opspoort mits binnen vier-en-twintig uur krjjgt van mjj een premie van vjjfhonderd pond •Dat is een woordje van pas zei ik welgemeend, >en ik zie niet in, wat we'r nog bjj winnen, met nog langer hier te morren. Het kooitje is leeg en we moeten de vogels nazitten, waarheen ze ook hun vlucht mogen genomen hebben." Als ik me een raad mag veroorloven," zei de brigadier, die sedert hjj van de be looning had gebrord, 'n verbazenden jjver aan den dag legde >dan ware het naar mjjn inzien bet beste als we dit huiB tot uitgangspunt van onze verbooren maakten. Wien behoort het Wie heeft het bewoond Wie heeft dit mooie toestel hier aangebracht, waarom en tot welk Wij vrijzinnigen wenschen vooruit te gaan op het gebied van staat, van gods dienst, ven wetenschap en als gjj dit wenscht, dan zjjt ge, al noemt ge u misschien nog niet zoo, een vrijzinnige. Met luid applaus gaven de aanwezigen instemming met- het gesprokene te kennen. Nadat de heer Raamsdonk den heer Siemelink had bedankt voor zjjn rede en tot de vergadering eenige woorden van opwekking had gesproken, om Vrjjdag a.s. vrjjzinnig te stemmen, word de samen komst gesloten. it it en I and. Vorsten of beis. 8 -hrik en ontsteltenis heeft in Enge land het bericht gebracht, dat keizer Wilhelm, het zwarte spook in do nacht merrie van het Eogelsche volk, een ont moeting zal hebben met den czaar van Rusland. Daar steekt iets achter, meent men. Rusland moet worden vervreemd van Frankrjjk en Engeland en gekoppeld aan den zegewagen van Duitschland, het machtige rjjk met het millioenenleger en de sterke vloot, dat streeft naar de Van officieuse zjjde jwordt echter te kennen gegeven, dat de ontmoeting der beide vorsten zal plaats hebben niet op initiatief van keizer Wilhelm, maar op uitnoodiging van den czaar on dat dit bezoek alleen is te beschouwen als tegen- beleefdheid op de visite, die de czaar den keizer geruiment tjjd geleden braebt. Toch schjjnt de czaar zelf in te zien, dat de aanstaande ontmoeting aanleiding zou kunnen geven tot verkeerde gevolg trekkingen en om deze te voorkomen heeft hjj nu medegedeeld, dat hjj eerlang ook een Bezoek aan president F allures zal brengen Misschien zal dit de verontruste ge moederen in Engeland weder kalmte schenken. De Franschen zullen natuurljjk den bondgenoot met gejuich en veel vertoon van hart'eljjkheid ontvangen en we krjjgen dan weder het Bchoone tooneel te aan schouwen, dat de bewonors der vrge republiek den vorst bejubelen ia wiens naam duizenden voorstanders van een meer verlichten regeeringsvorm werden ter dood gebracht. Uit üe Pers. De heilige ooblog. Dr. Kuyper heeft de banier van den heiligen oorlog ontplooid, en paukt, trom melt en bazuint er in l)e Standaard. iederen dag lustig op los, onder het motto »Ea nu ter stembus Wjj kunnen onzen lezers die lectuur aanbevelen. Zjj zullen er aan uit leeren, hoe diep verdorven, hoe reddeloos slecht en gemeen zjj als liberalisten eigenljjk doel Als deze vragen door de buren, de woningmakelaar», zaakwaarnemers en wat tot de heele santekraam behoort, beantwoord zjjn, dan zullen we ook hen wel op het spoor komen, die voor deze geschiedenis verantwoordelijk zjjn •Dan zou ik er mjjn werk van maken en aanstonds aan den slag gaan", opineerde de generaal verdrieteljjk, »maar ik zal onderwjjl naar West Scotland Yara gaan en den hoofdinspecteur-commissaris van politie polsen. Er steekt meer achter dit, geval dan jullie domkoppen schjjnt te vermoeden We moeten de beste, de Keur van do beambten hebben, waarover we beschikken, een werkeljjken detective, die zjjn vak verstaat." Dat was op mjj gemunt, en men zal toegeven, dat het vinnig was. Maar wat had ik ten slotte ook bereikt? En waar was mjjn handlanger Joseph •Dat ljjkt nu niets naar mjjn jongen," zei ik tot mezelf, toen mi^s Fairholme en ik haar rjjtuig waren genaderd en zjj de teugels greep, terwjjl ze met één voetje op de treé stond. »Of ze hebben hem bij het spionneeren gesnapt al ligt het niet in zjjn aard zich te laten betrappen of hg kleeft bun als vogelljjm aan de hielen. Maar voor den duivelwat beteekent dat nu Een opschrift, met wit krgt aan de achterdeur, had me dezen uitroep ontlokt. Een pjjl waarvan de punt naar de stad was gericht, was erop geteekend, en daarondei stonden de woordenGevlogen ik volg. Jo". Het schrift stond er als gedrukt, en de beteekenis ervan was ook wei na te gaan met een zekere zelfvoldoening vestigde ik de aandacht van mies Fairholme op het geschrevene. (Wordt venolgd.)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1909 | | pagina 1