N°. 45 1909
Zaterdag 17 April,
96 jaargang.
D j Bossche verslaggever van do N.R.Ct
had de ongepaste onvoorzichtigheid van
een getuige te schrijven, dat hjj er on
verschillig en onbetrouwbaar uitzag. Het
4i FEUILLETON.
WRAAK
Uoris, Vrijvrouwe van Spattger,
Buitenland.
Het soldatenoproer.
Een kink in den kabel.
Do nitgave èozor Oouraai geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavo; .2,
uitgezonderd op feestdagen.
Brjjv per kwaiUal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, f v
Afsoaderljjke aoamets 9 cent.
Inzending wsp oiSs^rtwitiln *«oe «sr«n op don dor
ultflawn*
De prjjs ^er gewone advertentiën it van I'5 regeli 50 cent, eiken regel meer 10 et.
Bji directe opgaaf van driemaal plaatsing dorzelfde advertentie wordt de prjjf
ilechti tweemaal berekend.
Geboorte-, buweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van X10 regels i 1,berekeïd
Bewijsnummers 5 cent.
TolefooniiHninier 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naarnl. Yen nootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kebremans.
Bij dit no. b*hoor;. een bijvoegsel.
Papendrecht.
Woensdagmiddag berichtte een tele
gram ons dat Garsthagen wederom ver
oordeold was. Niemand trouwens zal na
de tooneelen in de Bossche rechtzaal oen
andere uitspraak vereischt hebbeD. Voor
de derde maal is over den bekiaagdo het
schuldig uitgesproken, voor de derde maal
kreeg het vertrouwen in onze rechtspraak
een schok. Nu heviger dan de beide
vorige malen door de zeer bedenkelijke
en dikwjjl» ergerljjke houding, die de pre
sident en de advocaat-generaal tegen de
getuigeDè. décharge aannamen rechtersdie,
en zich niet ontzagen die getuigen uit
te schelden en te beleedigen.
Men kent het verloop van deze zaak.
Beschuldigd van een ruit te hebben ver
nield werd Garsthagen, een inwoner van
Papendrecht, door twee veldwachters naar
het raadhuis geleid. Hjj ging er gaaf en
ongekwetst binnen en kwam bloedend
en gewond er uit. Ben andere Papen-
drechter, Kwakernaat genaamd, die op
het raadhuis in arrest zu», had Girst-
hagen hooren kermen öd Gaisthagen zelf
verklaarde door de veldwachters mis
handeld te zgn. Hjj liet over die mis
handeling een ingezonden stuk schrjj ven
in de Dordrechtsche Courantdat hjj met
zjjn vollen naatn onderteekendo en naar
aanleiding van dit artikel werd tegen
hem een vervolging ingesteld wegens
smaadschrift.
Eerst diende deze zaak voor de Dordt-
sche rechtbank. Een stoet getuigen kwam
verklaren, dat zjj ook door de veldwach
ters waren mishandeld en anderen maak
ten 't door hunne verklaringen hoogst
waarschjjnijjk dat Garsthagen de waar
heid had geschreven in zjjn artikel. Toch
werd G, veroordeeld tot 2 muanden
gevangenisstraf. Hjj ging in hooger be
roep voor h-t gerechtshof te 's-Graven-
bage en dit verdubbelde de straf. Toen
vroeg bjj aan den Hoogen Raad cassatie
van het vonnis, dat werd verniet gd en
de zaak verwezen naar het hof te 'g Bosch.
Bjj een zoo moeiljjke en delict zaak
zou men verwacht hebben, dat het ge
rechtshof die hoogst voorzichtig en uiter
mate objectief zou afdoen, dat alle getuigen
volle recht van spreken zouden hebben
en op volkomen dezelfde wjjze zouden
behandeld worden. Hiervan was 't verre.
De veldwachters werden in bescherming
genomen en als engelen voorgesteld, do
getuigen A charge werden hoffelijk toe
gesproken, hun verklaringen werden
gaarne aanvaard, ze werden geprezen en
gevleid terwjjl de beklaagde en de getui
gen d décharge werden afgesnauwd en
uitgescholden, hun vei klaringen ia twijfel
getrokken. De advocaat-generaal schold
ben voor >uitsehot" »straatvuil". De
president bulderde »kerel, je staat te
liegen 1" »Je bent zeker weer dronken".
pMen kan de ienover van je gezicht
aftappen."
»Kan ik gaan", vroeg een getuige
décharge.
»Ja", antwoordde de president, »hoe
eerder j6 gaat hoe aangenamer het ons
zal zjjn".
ROMAN
VAN
Waarom herinnerde zjj zich juist van
daag hare ontmoeting met den gemaal
van haar gostorven zuster Ja, het was
daar ginds in het bosch geweest waar
Variety door zjjn hond opgeschrikt, er
van door ging en waar bjj het schrik
achtige dier zoo flink bjj don teugel
greep. Zoo ridderlijk, krap, fi*r, als het
beeld van een edelman, stond bjj toen
voor haar, met schitterende oogen
verrassing ja, bewondering sprak er
toen uit zgn blik. Wat begon baar dwaas
hart toen hevig te kloppen 1 Scheen bet
haar niet toe alsof er geheimzinnige
draden van de eeno ziel naar de andere
gespannen werden Zjj de koele, de kalme
was bjjna do^r een duizeling bevangen.
Zjj zag alleen hem en dacht alleen
aan hem 1
»Arme Heinz Wat heb ge veel moeten
dragen en toch zjjt ge staande gebleven
Maar luister 1 Hoorde zg geen voetstap
pen op het grint knarsen Misschien
nooit vertoonde gebeurde nu, dut de ..del-
grootachlbare advocaat-generaal zoo'n op
mots gegronde uitlating in zjju requisitoir
aangreep en dienst het doen om de ge
tuigenverklaringen verdach: te maken.
Na een dusdanige recbtsbehandeliug,
na zoo1n weinig onpartgdig rechtsgeding
was de veroordeeling zeker en eeu der
getuigen zei 't dan ook »Wo zjjn bjj den
duivel om zaligheid geweest".
In Papendrecht zjjn twee partgen, de
aanhangers van Gurstüageo - n die van
de veldwachters of eigenigk van den bur
gemeester Bonten, die m dit proces heel
wat veeren heeft gelatin. Maar buiten
Papendrecht zal slechts één meomng zgu
eigarnis en verontwaardiging over zoo'n
rechtsverkrachting. Geueel buiten bespre
king latend ot Garsthagen schuldig is aan
smaadschrift, dan wel of do veldwach ers
hem inderdaad geranseld hebben, zal toch
ieder dje iels van het proces heeft ge
volgd, het hoofd schudden over de groot
edelachtbare heeren, die zoo huu waardig
heid en h6t vertrouwen in bun onpar
tijdigheid te grabbel gooiden.
üno injustice faite b. un seul c'est
Uae menace faite h luus. Hier is een
onrechtvaardigheid begaan, 't s dus ook
ton bedreiging voor alien. De behande
ling der getuigen A dóohaige beD&m
ieder het geloof aan een oupartjjdige
rechtsbedoeling en hierover zullen slechts
verheugd zjjn de partjj Bonton en do
sociaal-democraten, voor wie zoo'n zaak
een allerkostelijkst, propagandamiddel is.
Als socialistischt spiekers niorover
agiteerend de goliefde term van klaBse
justitie bezigen, dan zullen er weinigen
zgn, die wrevel gevoelen over een onware
beschuldiging.
Hier zgn eeuige gedeelten uit een
brief van den heer J. C. van Nes, indu
strial to Papendrecht en een dor ge
tuigen décharge m dat treurig proces
»Lk heb in Den Bosch de voile waar-
hoid gezegd en ik had nog zooveel meer
kunnon verklaren, maar de rechters
jachten mg in mgn gezicht uii on ik
had al van zooveel andere getuigen ge
hoord dat als men iets zei tegen de
politie of den bargomeester, dat in"" dan
uil do zaai gesm' ton kon worden of voor
lengeu&ar ot dronkaard kon uitgeschol
den worden. Muur ik Wil hier alleen
zeggen dat er niemand op Papendrecht
is, die mg uitlacht en dat 1t geen eei voor
die re hters is om iemand uit to lachen
of te bespotten, maar zulke mensehen
scbjjnen voor alleB maar recht te hebben
lk ben minstens net zoo fatsoeuljjk als
die rechters zelf. Verder deel ik u mede,
dat het schande is om al die getuigen
zoo maar vóór' dronkaards en straatvuil
uit te schelden, want er zgn veel te veel
fl.tsoenlgke menschen bjj, die goed ge
drag hebben en brave huisvaders zgn,
ook al is het maar werkvolk. Die een
voudige werklieden hebben ook eerge
voel en do meesten behoeveD, wat fatsoen
betreft, volstrekt niet onder to doen voor
die grooto beereD.
Maar als de rechters al beginnen met
te zeggen dat de burgemeester van Papen
drecht en al die politie eigenlijk zoo
hoog boven ons verheven zgn, kom dan
maar eens om recht.
Die rechters Waren flinke maunen ge
weest, als zjj al die vuile getuigen,
dronkaards en misdadigers, maar in de
gevangenis hadden gezet, maar dat durf
den zg niet, maar wel dreigen en schelden
was het tante Virginia i^een, die bewoog
zich zoo licht.en veerkrachtig niet.
Variety begon op eeDS lu.d te hinneken.
Daarop viel er een donkere schaduw door
de staldeur. Zeer ontsteld leunde het
jonge meisje tegen den hols vati het
paard want hg, aan wien zjj zoo even
gedacht had, hjj, die haar hait zoo snel
deed kloppen, stapte den stal binnen.
»Oom Fred heeft mg hierheen gestuurd.
Je bent zoo verschrikt. Lory wist je
niets van mjjD komst af?" vroeg prinB
Scbiiö iau, zachtjes en bediukt, alsof hjj
zjjn stem niet geheel en al in bedwang
had.
»Neen niets er van."
H't lieve gezichte werd beurteliugs
bleek en rood, wat niet onopgemerkt bleef
door den gast. Zachtjes en schuchter zei
ze >Van barte welkom Heinz Je bent
dus weer terug »Zooals ge ziet ja en
gezond en fnsch naar lichaam en ziel 1"
Zjjn bruin geworden en bgzonder opge
wekte gezicht bevestigde die woorden.
Broederigk trouwhartig gaf hg haar zgn
rechterband en hield haar gskond bandje
eenige oogenbiikken in de zjjne gekiemd.
Iedor week kwam Heinz tweemaal van
Alts 'a. ten rjjden, om met oom Fred te
keuvelen dat scheen don ouden sports
man, die gaarne over zgn vroegere
en voortdurend dien Ourgemeester eu die
politic-agenten in do hoogte steken.
Maar er is geen eouoii boer op heel
Papendrecht, die zoo onnoozel ia dat bjj
het zaakje m*t begrgpi. Br zitten hoogo
oomes achter de achermen, die hun
baantje wel eens zouden kunnen verspelen
en daarom moeien wg .dien als straatvuil
worden vertrapt.
Maar suoialiston worden hierdoor ge
kweekt en dat is de pest voor ons dorp,
want zjj gn er nooit geweest.
Maar zoodoende zou <k zelf haast socia
list of anarchist worden.
Gjj kunt het alles in do krant zetten,
hoe meer menschen hot weien hoe liever
het mg is. Er zal dan misschien een eind
komen aan h <fc schandaal."
Schandaal is het woord te hard
Er zullen in en buiten Papendrecht wel
krasser uitdrukkingen ^worden gericht
aan het adres van het Djgsche gerechts
hof, dat zooveel ontroering deed ontstaan
en dat ook bjj de niet sociaal democraten
het geloof en vertrouwen in een onpar-
tjjdige en geblinddoekte justitie hevig
schokte.
De verdediger van Garsthagen beeft
nog eens caSSutie gevraagd van dit von
nis. Moge de Ho ge Raad termen vinden
om deze zaak voor de vierde maai te
doen behandelen en dan ook te berechten.
Dit is nu niet geschied.
De mui.endo Turkt che soldat on te
Konstantinopel hebben de zaak groot
scheeps aangevat en niet maar zoo ullt-eu
barricaden opgeworpen in de s raten,
doch zelfs een minister vermoord en
een ander gevangen genomen.
Nu op het oogonblik schjjut de rust
in de Turkscho hoofdstad teruggekeerd,
maar nog is het met geboet duidelgk,
wat de oorzaak en wat de bedoeling was
der muiters, die plotseling de gehoor
zaamheid weigerden aan bun officieren.
De meest waarscbjjnijjko lezing is,
dat de Mobummedaaoscke soldaten zjjn
opgezet door buu eesteljjken, die be
weerden, dat de v. vuwe staatsorde in
strjjd zou zgn met de beginselen van
den Muzelmanschen godsdienst. Ook
scbjjnon vele reacionnairen en velen, die
door de totstandkoming der nieuwe orde
van zaken zgn benadeeld, te hebben ge
werkt onder de solda en
Zoo heeft bet Jong-Turkscho comile,
dat niet-cffic è'ul de laatste maanden de
teugels van het bew nd in handen hield,
een aantal hooggeplaatste officieren een
voudig ontslagen.
Deze officieren waren allen of bjjna
allen menschen, die niet door hun be
kwaamheid, doch door protectie tot hun
positie waren gekomen on hun ontslag
was in hot belang zoowel van de strijd
vaardigheid van bet leger als in dat van
do schatkist. B.«grjjpeljjk is het evenwel,
dat deze slachtoffers van het nieuwe
regime geen sytupaihie konden koesteren
voor de Jong-Turken en deze oui-offieie-
ren, te samen met andere ontevreden
elementen en de geesteljjkheid, zouden de
aanstokers zijn van de betreurenswaardige
gebeurtoD.ssen der laatste dagen.
Tegen den sultan is de beweging aller
minst gericht, integendeel, de sulran heelt
zgn dank uitgesproken aan de muiters en
bevindingen s rak, uitermate te bevallen.
Den omgang van den prinB met Lory
bleef echter stgf en gegeneerd.
»Een beste, voortruffdljjko kerel, nog
een van het oudo kaliber, geen modepop
met bedorven ideeöo 1 Jammer echter dat
onzo genoegljjke bjjeenkomsten niet lang
meer zullen duren, aangezien Heinz
binnen eenige weken naar China ver
trekt
Lory, tot wie Willberg die woorden
richtte,schrikte hevig en werd doodsbleek
»Naar China 1" biacht zg stamelend
uit.
»Ja, belaas 1 Zjjne ouders zjjn er erg
ongelukkig over, want zjj zouden gaarne
zien, dat Htioa weereen vrouw zoc^t en
een uestje bouwde, maar voor een huwe
lijk zgn er twee noodig. Jjj hebt het
immers ook voor goed afgezworen
»Ja maar, dat is omdat ik altgd bg u
wil Mg ven, oompje
Tranen verstikten plotseling Lory's
stem en zg sloeg hare beide armen om
zgn bals.
»Bg mg bljjven Nonsens onzin l Ik
heb je in het geheel niet noodig ik
kan het heel goed zonder jou klaar
spelen. Ik zit bier immers heel goed.
Wat 'n aanmatigend klein ding 1 Ze
verbeeldt zich dat zij onmisbaar i6. Och
wat, datgene waarmede zo mg gelukkig
zou maken, dat doet zg toch niet."
bun reeds straffeloosheid beloofd.
Zouden dan nu reeds de dagen van het
jeugdige Turkscho parlement geteld zjjn
en zou het TurkBcbo volk weder io den
vroegeren rechtloozen toestand terug
vallen Ook dat komt niet waarschijnlijk
voor als men de verschillende telegram
men leest en zoo blgffc de geheele opstand
voor ons nog steeds raadselachtig, al is
bet zekor, dat reactionnaire invloeden
niet vreemd zjjn geweest aan de onver
wachte gebeurtenissen.
De Tnrkeche bladen verklaren nu een
stemmig, dat de huidige grondwet in
gee i enkel opzicht in st.rjjd is met de
godsdienstige begrippen der Mohamme
danen on it heeft de gemoederen reeds
ernigszin8 bedaard.
Intusschen schijnt het Jong. Turkseh
Comité zich toch voor te bereiden op
alle gebeurljjkheden. Br vormen zich
vrjjwilligersbenden, die bereid zgn te
strgden voor de zaak dor vrgheid en
tegen den sultan als dit noodig mocht zgn.
De voorvallen in het Turksche rijk
hebben geheel Europa weder de blikken
doen wenden naar don Bil kan en ook
weder onrust gebracht in de andere
Balkanstaten.
De Serviërs, die al hun eischen hebben
zien afwgzen, hopen weder dat er mis
schien toch nog iets te winnen zal zgn
de Bulgaren zjjn onaangenaam verrast
door het aftraden van het Turksche mi
nisterie, het dir«ct gevolg van de muiterjj.
Turkjje en Bulgarjje waren bijna tot
overeenstemming gekomen en nu plotse
ling komt er
Een nieuw Turkseh ministerie zal op-
trtden en welke houding zal dit aan
nemen te^en de Bulgaarsche eischen
Doch het Balgaarsche volk is h< t
wacbto^ moede en verlangt dringender
nu de erkenning van zgn onafhankelijk
heid. Zelfs lonpt-n er geruchten, uat de
regeering te Sofia voornemens i« het
leger te mobil seeren om desnoods met
geweld de erkenning van Bulgarjje als
onafhankelijk koninkrjjk van Turkjje af
te dwingen.
De Balkan is en bljjft toch maar het
land van de onaangename verrassingen.
Gemengd Nieuws
Papendrecht.
Het Handelsblad heeft te Papendrecht
een enqnó e ingesteld. Men was daar
algemeen verontwaardigd over de behan-
dahng, die dn getu gen te 's B seh van
de zjjde der justitie ondervonden. Vele
tientallen nieuwe personen verklaarden
den verslaggevers eveneens door de politie
mishandeld te zgn.
In het bizonder is door de vertegen
woordigers van het blad onderzocht in
hoeverre d« »politiek" mot deze zaak te
maken heef'. Het bleek, dat v»m de zjjdo
van hen die do politie beschuldigden,
geen oolitiek hun s-reven beheerscht,
maar dat integendeel wel zg die den
burgemeester Bonten de hand boven het
hoofd houden, politieke Christenen zjjn,
die den indertgd in strijd met den weDSch
van een groot deel der bevolking door
dr. Kuyper benoemden antirevolutionairen
burgemeester willen beschermen.
V >n d'»zen burgemoester wordt dan een
mooi boekje opeugedaan. Terwjjl hij
>Oom Fred 1"
Heinz kwam dienzelfden avond en had
een laDg en ernstig gesprek met oom
W.llberg.
Lory liet zich in het geheel niet zien,
ten eerste, omdat hare oogen rood waren
van het huilen en ook omdat het haar
op eens onmogeljjk toescheen hem van
daag kalm tegemoet te treden. Met ge
vouwen handen zat zjj nu in haar gezel
lig. met bloemen versierd boudoir en koek
somber voor zich uit. Angst en verdriet
maakten elk kolm nadenken tolaal onmo
geljjk. Naar Cbina Heinz wilde naar
China gaan 1 Hg wilde weer weg Dst
mocht niet 1 Hjj kon zjjn oudirs niet
zoo'n verdriet aandoen Zou zjj er eens
met hem over spreken Bg die gedachte
steeg al hot bloe haar op eens naar het
hoofd. Neen, alB Heinz bjj oom Fred zat,
was zjj niet in staat om iets te zeggen.
Dan was het alsof een onbescbrjjfeljjk
iets haar do keel toeschroefde. Maar er
moest; iets aan gedaan worden. Dat
was zeker
Het was alsof er een zacht gesrik
opsteeg uit haar bjjgende borst. Als
Heinz maar eens wist, als hjj maar een
flauw vermoeden er van had, hoe bet
Sedert zgn terugkomst met haar gesteld
was, dat alle gevoelens, die zjj tot nu
toe jarenlang met gzeren wilskracht
onderdrukt had, nu op eens begonnen te
vroeger altijd te Papendrecht bekend
stond als iemand van een vrjj losbanrtig
leven, dio nooit naar de kerk ging en
volstiekt niet antirevolutionair wus, die
zelfs ds. Van Popta niet had willen aan
nemen, werd hg plotseling begunstiger
der Ohnsteljjke Werkliedenvereenigiag,
jjverde voor een bizondere school en werd
door tussehenkumst van den Doid»&oken
antirevolutionairen leider mr. Rens door
dr. Kuyper tot burgemeester benoemd.
Eu iemand, wiens naam het blad zal
noemen wanneer dit noodig big kt, heoft
tot de verslaggevers gezegd
>Ik ben de man geweest die de richting
van het Bossche proces heeft aangegeven.
Want ik heb de menschen opgezet ^n
gezegd doe alle moeite dat Bonten bijjft
Wanneer 't een partgzaak wordt, moeien
wg Bouten de hand boven 't hoofd
houden".
Om één deugniet. De directie der
Goudsche Machinale Garenspinnerg te
Gouda heeft 20 jongens ontslagen, omdat
een van hen een kraan van een stoom
machine had dichtgedraaid, waardoor deze
niet meer van olie werd voorzien en het
bedrjjf gedurende korten tijd moest wor
den stop gezet. Omdat niemand dm dader
wilde noemen, werden allen ontslagen.
Een seminarie als verbeterhuis. In
Frankrgk heeft Ardin, de aartstisscbop
van Sens, een herderlijken brief uitge
vaardigd, waarin hg verzet aanteekent
tegen het plan der rogeering, om het
seminarie voor priesters, ten gevolge van
de scheidmgswet aan den staat gekomen,
tot een verbeterhuis voor verwaarloosde
meisjes in te richten. De aartsbisschop
noemt het plan, om zulk oen geheiligde
plaats ia een kolonie voor zondige schep
sels te veranderen »een jammerljjke uit
tarting, een beleediging voor de geesto*
lgkheid in haar geheel."
Het komt ona voor, dat msrAo Chris
telijke liefde oemgszins zoek is.
Levende kwartels. Londen is een
groote afnemer van Egyptische kwartelB.
1>o2ö koopwaar oiool levend worden aan
gevoerd, zal ze door de handelaars worden
aanvaard. Zaterdag is dv g' ..'s' "zen-
ding van deze vogils aangekomen, die
ooit in eene reis werd overgebracht. Den
25en Maart werden te Alexandria honderd
duizend levende kwartels ingescheept.
De lading werd Zaterdag te Manchester
gelost en in speciaal daarvoor ingerichte
wagens van de Great Northern Daar
Londen ver voord. Met de verzorging der
vogels aan boord waren zes mannen be
last, die hen tweemaal per etmaal van
zaad ea water voorzagen. Voor de voede
ring der dieren werden honderd zakken
van 100 K.G. elk verbruikt.
Zwaar weer. Te Ionsbrtick heeft het
zoo zwaar gesneeuwd, dat het tolephonisch
vorkeer geboel onderbroken is en het
spiorwegverkter bclangrjjke vertraging
ondervindt.
Mijnongeluk. Bg Duisburg zgn 5
mgowerkers door een ontploffing van
grauwvuur gedood. Verscheidene hunner
kameraden werden gewond.
Ontploffing. In den staat Indiana
heeft bg Lindon oen mguontploffiug
plaats gehad, tengevolge waarvan twintig
mjjnwerkers zgn beduiden. Men vreest}
dat geen reddmg mogelgk zal zgn.
ontluiken en te herleven.
Had do liefde, die groot", namolooze
liefde voor hem al dien tjjd gesluimerd
en was ze nu ontwaakt met het bewust
zijn dat er geen quaestie meer kon 2gn
van een scheiding en een afscheid
Zg had haar hoofd in de kussens der
sofa begraven en snikte zachtjes, zoodat
het voorzichtig opengaan der deur niet
tot haar doordrong.
Op eens schrikte zg echter op door
een geritsel en haar door tranen om
floerste blik rustte op een ernstig mannen-
gezicht, waaruit een diepe ontroering
sprak. Heinz stond slechts een paar
schreden van haar verwgderd in zgn
gansche schoonheid en jeugd en zgn blik
rustte smeekend en hartstochtelijk teeder
op haar. Wat wilde hg Waarom kwam
hg hier Kwam bjj afscheid nemen
O, God!
Lory was opgesprongen en hjjgde naar
adem. Of zou nu het woord, het zoete,
het heerljjke woord, dat onbewust on
telbare malen op beider lippeD gezweefd
had, die betooveriüg doen breken
Niels bewoog zich. Hef was doodstil,
alleen de bloemen in de vazen verspreid-
don hun zoeten geur en twee menschen-
barten klopten ontstuimig.
(Slot volgt.)