N4. 40 1909
Zaterdag 3 April.
968" jaargang.
37 FEUILLETON.
Staten-beneraal.
Oe *itgav. 4»ï»r üonraat geiohiedt Kaasdag-, Woeaidag- ea Vrjjdagavoad,
nitgezosderd op feeitdagen.
Prjj« per kwartaal, in Qoa« 0.75, buiten does, franco, f i,2J.
Afioad.rljjke lommen 5 cent.
Inx.r.ding »aa adwrtantiin >6of 2 uraa op dan dag dap
uitgaaa.
De prjj» der gewone adyertentiün ii van 2-5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 et.
Bjj directe opgaaf yan driemaal plaatling derzelfde advertentie wordt de prjj»
•leekt» tweemaal berekend.
Gleboorte-, buwelpki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» it 1,berekend.
Bewginummert 5 cent.
Telefoonnummer 23.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „öoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kebrbmans.
G0ESCIIE
COURANT.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Over Politiek.
V. (Slot.)
Een der droevigste verschijnselen van
den huidigen -maatschaopelijken toestand
is wel deze dat een werkman die zjjn
leven lang, van jongen tot grjjsaard,
zwaar gearbeid heeft, op zjjn ouden iag
is aangewezen op de liefdadigheid hetzjj
dan dat zjjn kinderen hem naar ver
mogen steunen of wel dat het armbestuur
zich over hem ontfermt. Kuyper riep
reeds voor jaren, dat die stakkerds niet
konden wachten, geen dag en geeu nacht.
Nog waehten ze en als 't afhangt
van Kuyper c. 8. zullen ze nog lang
moeten wachten. De heer Talma heeft
eens getoond wat de werklieden van
hem te hopen - hebben. Bjj oordeelde
't noodig dat de arbeiders zelf hun pen
sioen betaalden, want hg vond ♦pre
miebetaling een goede rem voor de
hebzucht der arbeiders".
Een rem, och arme 1 Een rem voor
menschen wier hoogste verlangen is
om voor ellende gevrjjwaard te zgn, aan
zulke menschen wil de heer Talma een
rem voor hun »hebzucht" aanleggen.
De liberalen hebben hierover een andere
meening. Zjj willen den ouden arbeider
een pensioen geven, zonder dat hem van
zgn mager loon nog een premie wordt
afgedwongen. Dat kan, heel goed zelfs.
De overgroote meerderheid der werk
lieden k&u eenvoudig geen premie be
talen, omdat ze van hun loon niets
kunnen missen, omdat er niets overbljjft
als in de hoogst noodige levensbehoeften
geheel of gedeelteljjk is voorzien. Neder
land moet hierin het voorbeeld van En
geland volgen, al hebben we ook geen
hoop, dat ons land deze kwestie even
vlug zal afhandelen als Brittauië, dat in
vier maanden het staatspensioen tot stand
bracht.
Men zegge niet dat Engeland zooveel
rjjker is dan Nederlapd, want wie dat
zegt praat op goed geluk, zonder kennis
van zaken. Het bezit van Engeland is
ongeveer f2400 per hoofd, die van ons
land f2100, maar tegenover dit meerder
bezit van Engeland staat, dat de Brit
meer bolasting betalen moet dan de Ne
derlander de eerste f 56, de tweede f 82,
in Engeland betaalt men dus l/4g in ons
land lIq4 van h«t gemiddeld vermogen.
De millioenen die noodig zgn voor een
staatspensioen kunnen gevonden worden.
De becijferingen van den oud-minister
van financiën de Meester, van mr. Joh.
Belinfante en van vele anderen hebben
't aangetoond. De mannen van rechts, die
't noodig achten om den arbeider een
rem in plaats van een pensioen te geven,
zeggen dat bjj hun systeem van dwang
verzekering slechts 6 millioen gulden
door do belastingbetalers zal moeten
opgebracht worden, maar de overige 25
millioen moeten toch ook de burgers
betalen, hetzjj dan als premie of als indi
recte belasting door verbooging van in
voerrechten.
wkTZA-K:.
ROMAN
van
Doris, Vrijvrouwe van Spattger,
Half verontwaardigd, half gerustgesteld,
deed prins Heinrich een biljet van 400
mark in een couvert en zond dat zonder
een letter «chrifts aan het opgegeven
adres.
Hg kreeg het geld per koerende post
terug. Een kunstenaar met den naam
d' Harcourt kon die schets niet verkoopen
onder de twee duizend mark. In geval
de prins daar niet op inging, verzocht
hg hem bet schilderjj terug te sturen.
Zonder zich te bedenken bracht Heinz
het geld in quaestie zelf naar de post
en daarmee scheen er een einde gekomen
te zgn aan die onaangename zaak.
Zou Isabelle weer torugkomen, nu haar
trots gebroken was Zou het mogoljjk
zgn die vrouw vergiffenis te schenken.
Daarover had Heiuz tot voor een paar
dagen geleden nagedacht. Maar nu stonden
de zaken heel anders. Sedert gisteren
wist hg, dat zjj haar toevlucht gad ge
zocht daar, waar zg behalve bescherming
ook een warme genegenheid zou vinden.
Op den terugweg van het kerkhof was
Lory een oogenblik naar hem toegekomen
en had hem op de haar eigen zachte,
kalme doch besliste wjjze in het oor
geflaisterd: ♦Isabelle ia bjj mg sedert
den avond waarop bier die afschuwelijke
gebeurtenis heeft plaats gegrepen. Toen
De liberalen redeneeren zoo laten we
van hen die veel kunnen missen, wat
meer nemen en laten wo van hen die
niets kunnen missen, ook niets eischen.
De coalitie-broeders daarentegen zeg
gen laat om hun die veel hebben veel
laten behouden en laat ons hen die niets
hebben, dwingen om te betalen.
De liberalen willen het geld dat noo
dig is voor de staatspensioneering vinden
in progressieve verhoogingen der belas
tingen op groote vermogens, groot be-
drjjf en erfenissen. Dan beboelt de oude
arbeider niet langer met angst den dag
tegemoet te zien, waarop zgn patroon
hem wegens ouderdom ontslaat, dan ook
behoeft de werkman zich niet gedurende
zgn geheele leven de grootste ontberin
gen op te leggen, om zgn pensioen
premie te betalen, met de kans er nooit
van te kunnen genieten. Want dat toch
is duideljjk, dat bjj dwangverzekering
do zwakken betalen ten behoeve van de
sterken. De werkman, die b.v. op 60-jari-
gen leeftgd sterft, heeft zgn geheele werk
leven premie betaalt en ziet er geen cent
van terug. Volgt men het ontwerp-
Kuyper, «lan zullen van de 100 ar
beiders er 41 een pensioentje krjjgen
100 hebben er voor betaald, 41 genieten
er van.
De arbeidersklasse in stoffelgken, gees
telijken en zedeljjken zin verheffen, haar
een grooter aandeel geven in de levens-
goederen van de maatschappij, dat is,
zooals de heer Drucker in de Tweede
Kamer het zegde, de taak die de 20ste
eouw zal te volbrengen hebben en
deze verheffing, dat grooter aandeel zal
nooit bereikt worden langs de wegen
die de rechtsehe partgen volgen. Daar
schrikt men niet terug voor daden
zooals ds. de Visser er pas een ge
pleegd heeft. Zgn programma bevat
ook den eisch van vaststelling van een
maximum werktjjd, doch toen dit onder
werp in de Kamer behandeld werd, toen
stemde de man er tegen.
Liberale regeeringen hebben ons land
wetten gegeven zooals de persoonljjke
dienstplicht, de kinderwetten, de leerplicht
woningwet, ongevallenwetze willen
geven algemeen kiesrecht en ouderdoms
pensioen. Aan de kiezers om te beslissen
wat ze willen vooruitgang en verbetering
ofeen rem Of ze willen behoud
van onzen vrjjhandel dan wel prgsver-
hoogiDg der eerste levensbehoeften, hand
having van de openbare school of ten
achterstelling hiervan ten behoeve der
secto scholen, vrgheid van geloofsover
tuiging of ketterjacht, gelijkstelling der
kerkgenootschappen of voorrechten voor
enkele.
EEN VOORPROEFJE.
We hebben voor onze lezers een raadsel,
n.l. waaruit denkt men dat het onder
staande geciteerd is
»Wjj danken dan ook den Heere met
velen voor hetgeen hjj ons gewest en
onze partjj in dezen trouwer, wólbe-
minden veteraan geschonken heeft.
Een opvolger te vinden, die hem
waardig zou kunnen vervullen, is} de
ik uit Lommitz terug kwam, vond ik haar
hier. Ofschoon zjj in een toestand van
lichamelijke en zedeljjke uitputting ver
keerde, had zg toch nog de kracht om
mg te bekennen, dat ernstige onaange
naamheden met haar echtgenoot, de reden
waren tot haar vlucht. Aangezien onze
dokter de ziekteverschijnselen volstrekt
niet licht telt en dringend rust en kalmte
voorscbrjjft, achtte ik het mgn plicht je
op de hoogte te brengen,"
Aldus luidde de treurige tjjding, die
echter prins Schönau toch een 2ucht van
verademing ontlokte. Goddank, die be
klagenswaardige dwaze jonge vrouw was
bjj Lory I En Lory met haar helder ver
stand en haar groote mensch nkennis
was de eenige, d ie haar met raad en
daad kon bijstaan.
Toen Heinz weer naar binnen ging,
kwam bjj op de trap prinses Mechtild
tegen. Aangezien moeder en zoon tot nu
toe nog geen vertrouwelijk gesprek ge
voerd hadden trok prinsei Mechtild wier
verouderd en treurig gezicht al haar
harteleed verraadde, haar geliefde zoon
de eerste de beste kamer binnen. Zjj
breidde haar beide armen om hem heen
en snikte hevig.
Heinz, mgn Heinz, het is te veel l
Sedert den laatst,en tjjd ligt er eea fatum
op odb huis. Alles mislukt ons. Wat zgn
de menschelgke wenschen en verwachten
toch armzalig! Hot afschuwelijke dringt
nog niet goed tot mg doorArme Reno
arme kleine Irma En dan daarbjj al
die onrust over jou?"
Hjj wendde aicb af en fronste zgn
voorhoofd.
Toch wist hjj zich te bebeerscben en
moeiljjko taak, tbans den kiesvereni
gingen aangewezen.
Zg er een gedurig gebed onderons
dat 't Gode behage do leiders in ons
district met wgsheid te begiftigen om
voor de vervulling zijner ledige plaats
de juiste stappen te doen, en een door
broederschap en vreeze Gods gebeilig-
den kamp om dezen open zetel voor
te bereiden.
Zitte hierljj niet voor de lust om
te steunen op menschen of op eenige
partij, maar enkel en alleen op den
levenden God, naar wiens aanbidde-
ljjken Raad ons deze beproeving is
toegekomen.
Het moet aller ernstig streven zgn,
zoo 't kon zgn in Gods gunst dezen
te behouden.
Maar dan is aan de zjjde der leiders
groote voorzichtigheid noodig, die
zg, naar wjj hopen en vertrouwen
zullen zoeken bjj hem die de Wgsheid
is, en al onzen arbeid opvordert voor
Zijne eere en het waarachtig volks
belang".
Men zal raden, dat dit is uit een
preek, uit een gebed, uit een traktaatje
enz.
't Is alles mis. Het is een gedeelte uit
een artikel van De Zeeuw over de vaca
ture den Boer in de Prov. Staten.
Vinden de anti-revolutionnairen en de
cbristeljjk-hiatorischen dit misbruiken
van Gods naam zelf ook niet wat bar
Christus zelf toch weDdde zicb met
afkeer af van hen, die op de hoeken der
straten stonden en riepen Heere Heere.
Ware vroomheid behoeft toch niet zoo'n
klink-klank, aoo'n gepraal, zoo'n luid
geschreeuw.
Buitenland,
Ebnstig verschijn81l.
We leven in een tjjd, dat de regeering
van een land steeds rekening heeft te
houden met den geest, die een volk be
zielt. In parlementair geregeerde staten
komt het er niet zoo zeer op aan, wat de
ministers willen, maar wat het volk, dat
wil in dit geval zeggen de kiezers" ver
langen. En zelfs in staten, waar het
parlementaire stelsel nog niet zoo tot
ontwikkeling is gekomen als in ods vader
land, zal de regeering zelfs in kwesties
van buitenlandsche politiek rekening
dienen te houden met den geest van het
volk.
Juist daarom is het verschjjnsel, dat in
Engeland valt waar te nemen, zoo ernstig.
De liberale regeering is bereid, EngelaodB
vloot zoo sterk te houden, dat het rjjk
veilig is voor mogeljjke aanvallen van een
combinatie van groote mogendheden,
doch de conservatie ven, die nu in de
minderheid zgn, verlangen nog krachtiger
maatregelen dan de regeering wil nemen.
Niet vier nieuwe oorlogsschepen, die ieder
24 millioen zullen kosten, verlangen zg,
doch minstens acht en de conservatieven,
die bjj hun eisch stuiten op den onwil der
regeering, wenden z ch tot het volk en
weten het warm te maken voor hun
kalm vertelde hjj aan zgn moeder dat
Isabelle in een aanval van hartstochtelijke
opwinding zgn huis verlaten en naar haar
2uster gevlncht was.
Prinses Mechtild knikte. Van dokter
Körner, die ook bg hen practiseerde, had
zij gehoord, dat Isabelle's toestand hem
groote zorg baarde. Dagelgks terugkee-
rende rillingen, gepaard met hooggaande
koorts en een hardnekkigen hoest leidden
helaas tot het treurig vermoeden, dat er
quaestie was van een aanval van vliegende
tering. Hjj had haar ook de grootst moge
lgke rust en kalmte voorgeschreven en
Lory dringend geraden haar den dood van
haar breeder nog niet mee te deelen.
Heinz antwoordde niet, hjj was geheel in
zgn Bombere gedachten verdiept, terwjjl
zijn moeder op weemoedigen toon ver
volgde »er is ëón ding, wat mjj eeniger-
mate gerust stelt en dat is, dat Boscha
sedert een paar dagen terug is en zich bg
Isabelle bevindt 1"
♦Boscha Er gleed een vreemde
uitdrukking over het sombere mannen-
gezicht.
♦Och, wees niet onvriendeljjk en onver
zoenlijk die onbeschaafde vrouw heeft
zeker veel fouten maar de aan do twee
lingzusters bewezen aandoenljjke gene
genheid en al haar trouwe diensten aan
de faniilie Lommitz moeten ons helpen
om die vreemde karaktertrekken over
het hoofd te zien."
♦Ik van mgn kant zal haar geen stroo-
breed in den weg leggen," antwoordde
prins Scböaau op bizonderen norschen
toon en ging vervolgens haastig de ka
mer nit.
denkbeeld.
Dit bljjkt o. a. uit het resultaat, dat een
tu86chentjjd8che verkiezing voor het
Lagerhuis te Croydon heeft gehad. Het
overleden parlementslid was een conser
vatief en niemand twjjfelde eraan, of {er
zou wel weder een conservatief worden
gekozen, doch bjjna niemand verwachtte,
dat de conservatief zulk 'n verpletterende
meerderheid zou behalen.
De handelspolitiek bleef bg de verkie
zingscampagne op den achtergrond en
voornameljjk ging de strjjd over den
vlootaanbouw.
Het rosultaat was verrassend. Terwjjl
in 1906 de conservatieve candidaafc een
meerderheid op zgn liberalen tegenstan
der behaalde van 638 stemmen, was na
het resultaat, dat er op den co servatief
3948 stemmen meer werden uitgebracht
dan op d«n liberaal.
Wel zgn er omstandigheden, die deze
nederlaag minder ernstig moeten doen
opnemen dan - jj schgnt, doch onverwacht
verpletterend bigft ze. In het conserva
tieve kamp is de blgdscbap over de
behaalde zege zeer groot en in het par
lement durfden enkele conservatieven
reeds aandringen op ontbinding van het
Lagerhuis. Dat de regeering hiertoe over
zal gaan, bljjft op zgn minst genomen
twijfelachtig, daar de liberalen nog be
schikken over een reusachtige meerder
heid in het parlement.
Het gebeurde te Croydon wjjst op het
bestaan van een minder vredelievende
gezindheid onder het Engelsche volk
en in dit verschjjnsel schuilt
Een toekomstig gevaar
voor ons werelddeel.
Een oorlogzuchtig minister moge een
ernstige bedreiging vormen voor den
vrede, een oorlogzuchtig volk is nog
moer te vreezen.
Wel zgn nu pas de donkere wolken
afgedreven, doch geheel gezuiverd is de
atmospheer niet. Dit big kt uit een artikel
in een der Oostenrgksche bladen, die in
relatie staat met het departement van
buitenlandsche zaken te Weenen.
Bedoeld blad maakt melding van een
Verbitterde stemming
in regeeringskringen te Parjjs en te Lon
den naar aanleiding van de oplossing dei
kwestie met Servië.
Frankrjjk en Engeland zouden hierin
zien een nederlaag hunner diplomatie
tegen die van Oostenrjjk en Duitschland.
In zooverre is dit gezichtspunt juist,
dat het succes van Oostenrjjk beteekent
een nederlaag voor Rnsland, den vriend
van Frankrjjk en Engeland.
Toch zal bedoeld courantenartikel mis
schien ook wel verband houden met de
plannen der Oostenrgksche regeering, om
de verdedigingsmiddelen uit te breiden.
Het is
Een zeer gebruikelijke handigheid
van ministers, als zg voor leger en vloot
groote credieten willen aanvragen, om
eerst het volk te doen verontrusten door
pessimistische artikelen.
Een volk, dat gelooft aan de mogeljjk-
X.
Heinz zat in dezelfde gezellige kamer,
waar hg als jonggezel steeds zgn in
trek had genomen en dacht over het ge
sprek, dat hg zooeven gevoerd had en
over zgn troosteloozen toestand na.
♦Lieve beste moeder, bjjna een men-
schenleven lang hebt ge elk mjjner schre
den geleid en er naar gestreefd mg alle
zorgen te ontnemen l Goddank, dat gjj
er geen flauw vermoeden van hebt welk
een kwellende onrust en welke twjjfel
dit gemoed vervullen, fluisterde de prins
op doffen toon, terwjji hjj een dubbel
gebouwen manuscript uit zgn portefeuille
nam.
Op den dag, waarop Bosscha zgn huis
verlaten had, bad hjj het op zgn schrgfta-
fel gevonden. Het adres was door de Pool-
sche geschrevenhet waren haar Btjjve
onregelmatige letters.
Zg scheen zicb toch nog te willen recht
vaardigen en daardoor bewjjzen, welke
bittere smaad men haar had aangedaan.
Geheel argeloos had prins Schönau zich
toen in die papieren verdiept. Maar wel
ke een ontdekking had hg gedaan Er
waren sedert verscheiden dagen verstre
ken, maar hg kon nog steeds geen rust
vinden, vaak meende hg, dat bg alleB
gedroomd had in onzen modernen tjjd,
die zoo geheel bevrjjd is van alle roman
tiek, klonk datgene wat hjj hier zwart
op wit zag staaD, hem bjjna als ejn
sprookje in de ooren
Zgn beter ik streed met alle kracht om
hem te beletten er gebruik van te maken.
Het was krankzinnigheid, het.wasuit
het ziekelgk-overspannen brein eener
beid van een nabjjzjjnden oorlog is na-
tuurljjk eerder bereid millioenen te offe
ren voor leger en vloot, dan een volk,
dat vertrouwt op een langdnrig tjjdperk
van vrede.
Ook zal Daitschland bjj zgn bondgenoot
wel aandringen op legerversterking.
Hierbjj heeft toch ook Duitschland groot
belang.
Als Oostenrjjk dan slechts maat weet
te houden en een afschrikwekkend voor
beeld neemt aan den wanhopigen toestand
der Duitsche financiën, waarmede alle
knappe koppen in Duitschland zich bezig
houden.
Hoe het tekort gedekt zal worden is
altjjd nog niet tt zeggen. Wel is het zeker,
dat vrjjriunigen en longer vatieven het
hierover niet eens zullen worden.
TWEEDE KAMER.
Toen Woensdagnamiddag de persen
van de firma Kieeuwens rusteloos draai
den en G ïesche couranten produceerden
toen ontvingen we het volgende telegram:
♦Toen het wetsontwerp tot subsidieering
der bjjzondere hoogere burgerscholen
dreigde ingetrokken te worden, of hoog
stens aangenomen met een zuivere stem
ming rechts tegen links, alnaar de stem
menverhouding zou zgn op het oogenblik
der beslissing (omdat minister Heems
kerk het amendement dat goedkeuring
in het leerplan door den minister van
binnenlandsche zaken eischte onaanneme
lijk had verklaard) legde de heer Bol
een brug om tot gemeen overleg te ge
raken. Hg stelde voor om de regeering
slechts de bevoegdheid te geven en niet de
verplichting op te leggen om bjjzonder
H. B. S. te sobsidieeren. De heer Van
Wjjnbergen greep dit voorstel met beide
banden aan en maakte er een amende*
ment van, dat minister Heemskerk ter
stond vriendeljjk begroette. Waarschjjn-
ljjk zal er morgen over worden beslist
na de vereenigde vergadering. Merk
waardig was in bet debat de felheid
waarmee de heer Lobman de linkerzjjde
haar bekrompene despotisme en het op
treden bg dit ontwerp verweet, zich o. a.
beroepende op Tborbecke, die de bjjzon
dere school, niet de openbare het ideaal
noemde".
Van dit telegram hebben we niets meer
kunnen plaatsen doch nn nog kan het
dienst doen ais beknopt overzicht van het
in de Kamer behandelde. Minister Heems
kerk wilde niet hooren van goedkeuring
van het leerplan, op hoogen toon wees
hg dien eisch af. Waarom We weten
yt niet. De minister heeft niet duideljjk
gemaakt waarom bjj dezen eenvondigen
door de geheele linkerzjjde gestelden
eisch zoo gestreng wilde weren. Evenmin
is de heer Lohman daarin geslaagd, die
in een kregel speechje den vrjjzinnigen
krenterigheid verweet en met citaten van
Thorbecke poogde aan te toonen dat
althans deze liberale staatsman zich
anders zou hebben gedragen dan zgn
politieke afstammelingen. DeheerTyde-
hyper-zenuwachtige vrouw ontsproten,
het was een wraakneming I Maar de
gedachte aan den vreemden inhoud van
dat geschrift vervulde zgn gemoed toch
geheel en al. En juist vandaag dreef een
geheimzinnige macht er hem toe er zich
nog eens in te verdiepen. Hg ontvouwde
het manuscript en las♦Hjj wiens blik
eens op deze regelen rusten zal,hg oordeele
zacht over een arm schepseL, dat steeds
door gewetenswroegingen gepgnigd werd»
Ik heet BoBcha Lebienska en ben uit
een beteren kring dan mgn afhankelgke
betrekking en mjjne ruwe manieren mis
schien doen vermoeden. Mgn vader
woonde ih de provincie Posen en was vrjj
welgesteld, maar hg speelde, verspeelde
huis en hof, zoodat zgn vrouw en zgn
dochter op een goeden dag straatarm de
stad moesten verlaten, terwjjl de bekla
genswaardige man zelf geheel en al te
gronde ging.
Wjj vonden] een onderkomen in X. Ik
was een handig, knap meisje, maar mgn
kennis was toch niet voldoende om mg
een betrekking als juffrouw van gezel
schap te bezorgen, zoodat ik mg moest
tevreden stellen met de betrekking van
kinderjuffrouw, die ik gelukkig weldra
vond.
Twee jaar lang ging alles goed. Ik
vei diende genoeg om mgn ziekelgke moe
der te kunnen onderhouden. Maar ver
volgens kwam er een tgdperk dat ik het
liefst uit mjjn leven zou uit wisschen. Ik
wil bet dan ook maar vluchtig aanstippen.
Wordt vvrvolgd.)