N° 34 1909,
Zaterdag 20 Maart.
96s" jaargang.
De uitgave dezer Oonrant geschiedt Maandag-, Woensdag- eu Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Groei, franco, f 1,S1»
Afzonder Ijjke nommers 9 cent.
Insanding wan advartuntiin vóór 2 uren op den dag dor
uitgave*
De prjjs der gewone advertentiën ii van 2-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichtei en de daarop betrekking hebben!e
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Gtoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerbemans.
G0ESCHE
COURANT.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel
Zij die zich met i April a. s.
op dit blad abotmeeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Over Politiek.
in.
Nadat bet kabio-t de Meester was af
getreden kwam, tot ergere s van Kuyper,
bet jolig christendom aan de ïegeering,
een kabinet van elk wat wils. Ben paar
anti-revolutionairen, een paar katholieken,
een paar kleurloozen en een liberaal.
Dit ooljjke allegaartje kou niet en wilde
niet in Kuyper's voetsporen tredende
ministers, de groote meerderheid en het
volk was het drgven van Kuyper meer
dan zat en nu werd een anderen weg
ingeslagen. Van iets specifiek christe
lijks is nog geen spoor gezien. Wel
werden de door minister Kolkman fel
bestreden wefsontwerpen van zjjn voor
ganger de Meester zonder blikken of
blozen overgenomen, wel lapte de regee
ring de duur beloofde legerbozuiniging
aan baar laarzen, maar dat alles was
gebeel in de ljjn van den aanval op het
ministerie de Meester. Want die attaque
zelve was een brutale beginsel-verloo
chening, een overtreding van het program
der anti-revolutionairen, waarvan art. 9
voorschrift, dat het verwerpon van een
begroeting, om reden buiten dia begroo
ting gelegen, als machtsoversehrjjding
afkeuring verdient. Alleen in zeer bui
tengewone omstandigheden, zegt ge
noemd artikel, mag dit gebeuren en dat
die buitengewone omstandigheden hier
niet amwezig waren, lehoelt voor nie
mand betoog. Hiermede huldigde* de
anti-revolutionairen weer eens het be
ginsel dat men principes fabelt om er
van af te kunnen wijken en dat hun pro
gramma alleen van kracht is zoo lang het
in bun kraam te pas komt.
Naarmate echter Juml909 meer nader
de begonnen de ciericalen in te z^n, dat
't zaak was om het spljjtende bloc met
coalitiekoorden weer saam te binden. Het
ging er om op het kussen te bljjven.
Daarvoor was 't noodig het oorlogsros
uit zijn isolement te balen. Kuyper
moest de scharen aanvoereö. De geschil
len werden bijgelegd, Lohman deed boete
te Njjjerdal, Beemskerk kuste de hand
van den door God gegeven leider en zells
Staalman boog deemoedig hefc hoofd. Het
eon gsiins verfomfaaide manteltje der
christelijke politiek werd uit bet stoffig
hoekje gezocht en glad gestreken en
devoteljjk gedrapeerd om ^eemskerk's
schouders.
Zoo opgetuigd ziet het kabinet er weer
knapjes uit, te meer nu het er io geslaagd
is ook bp Kuyper in 't gevljj te komen.
De korkeljjke coalitie :s op 't oogenbhk
hechter en krachtiger dan voor korten tjjd,
fcerwg'l ze nog gesteund wordt door de
elericale Eerste Kamer en door d« strenge
partij-discipline. Deze tocht maakt bet
gebrek aan individualiteit goed en om
de broeders er voor te boeden ook
sT FEUILLETON.
"W -R. A. A-
ROMAN
VAN
Doris, Vrijvrouwe van Spattger,
Had mijnheer M üsto iets gehoord van
het wel is waar op gedempten toon ge
voerde gesprek der eebtgenooten, en. bet
gescöikter gevouden om Carmen voortaan
aan haar rechtmatigen beschermer over
te laten? In de verte zag men nog oven
het vuurrood gewaad van den duivel
dan was hij spoorloos verdwenen.
Heinz schrikte wakker uit zjjn over
peinzingen, het rgtuig stond stil. Hjj
wilde zjjn echtgenoote helpen bjj het
uitstappen, maar zjj wees de hulp boos af
en sprong ving op het trottoir.
Toen de deur opengegaan was, stormde
Isabelle haastig naar boven, terwjjl de
prins haar langzaam volgde.
Boven aangekomen deed zjj een poging
om naar haar eigen vertrekken te ont-
Bnappen, maar bjj versperde baar den
weg en zei kortaf. ♦Ga als 't je blieft hier
naar binnen."
Dat was weer die scherpe toon, die geen
tegenspraak duldde.
„Waarom plaag je mjj zoo zei
Isabelle bitter.
„Omdat je geen zachte behandeling
verdient," antwoordde hjj op doffen
loon.
De opvolger van den ontrouwen Louis
eens iets anders te booren, deiDSt een
blad als De Zeeuw Diet terug voor een
onhandigheid als 't Zaterdag vertoonde,
toen 't tot baar lezers zeigaan jullie
vooral niet naar liberale sprekers luiste
ren, ik zal die libertjjnen wel van uit
mjja redactie-bureau afkammen.
Evenwel, zjj die van de politieke con
stellatie eenig meer benul hebben,
dan genoemd antirevolutionair blad tel
kens toont te hebben, die zich niet be
palen tot bet gedachteloos uitknippen van
Niandaard-artikeleo, .zjj weten wel dat
hoe strijdbaar en onoverwinnelijk het
coalitie-leger ook lp kt, dit niet zonder
zwakke punten is. Een dier zwakke zjjden
is, dat dit leger niet bestaat uit één volk,
bezield voor een doel en Btrjjdend onder
een leus, maar dut het gevormd wordt
uit heterogene «dammen, die door geboorte
erfvjjanden zjjn en dat zjj ten strjjde
trekken, elk onder zjjn eigen leuze.
Ontdaan van beeldspraak beduidt dit,
dat die eendrachtige wortelbroeders een
gezamenljjk program missen, zjj kunnen
niet komen met een programma voor al
hunne kiezers, maar elke stam vecht voor
zjjn eigen belangeD.
Alleen de zucht naar behoud en ver
meerdering van macht, die hebben de
leiders gemeen, doch geen leuze die de
kiezers van zeer verschillende kleur en
richting, die op de kei keljjke candidaten
van verschillende kleur en richting
moeten stemmen,kan bevredigen.jDr.Kuy-
per, die er naar snakt om weer de groote
machthebber te worden, heeft dit zwakke
punt opgemerkt en in De Standaard
heeft bjj gepoogd met zoet gefluit de
kiezers rustig te houden. Bjj heeft ze
gepaaid met het looze praatje, dat een
coalitie-program, het eenige program dus
met practi8che beteekenisna de
verkiezingen zal worden opgemaakt. Hjj
toont daarmee wel te weten, dat zjjn
mannen zjjn als mouton» de Pancorge",
die lukraak achter hem aanloopen en
die op alles wat hjj zegt ja knikken.
Hoe, indien dit niet zoo was, zou bjj 't
wagen met een zoo onzinnig voorwendsel
zjjn Kuyperianen te paaien. Welke andere
leider van een pol.tieke groep zou zoo
iets aandurven om tot zgn kiezers te
zeggenKies me eerst en dan zal ik
zeggen wat ik van zin ben.
Niet alle anti-revolutionairen echter
zjjn tevreden met zulke praatjes voor de
vaak, zoo min als alle anti-revolutionairen
Kuyperianen zjjn. Ons district o.a. telt
naasr do chrisfeljjk historischen wel een
aantal anti-revolutionairen, maar het ge
tal aanhangers van Knyper is heel matig,
trots of misschien tengevolge van de
afmattende reclame die De Zeeuwzich
noemend christelijk, historisch Dieuwsblad,
dag aan dag voor den grooten drjjver
maakt.
Als, wat verre van zeker is, de clevi-
calen in Juni mochten winnen dan zullen
zjj dat niet te danken hebben aan bnn een
dracht, maar eerder aan het niet een
drachtig optreden der vrjjzino,'gen.Kuyper
wordt niet meer zoo blind gehoorzaamd
als in 1901, maar hier tegenover staat
dat voor een deel vergeten is bet onnoem
lijk groote kwaad, dat deze man io zjjn
heerschersjaren, van 1901 tot 1905, ons
zat in den gang in een rieten stoel te
snorken. Prins Sehöaau stuurde den ont
steld wakker scbnkkenden joDgen man
met een paar vriendelgke woorden naar
bed, vervolgens gingen zjj samen zjjc
zitkamer binnen, waar zjjn studeerlamp
nog op zjjn lessenaar stond te branden.
Met over elkaar geslagen armen, haar
mooi van diamanten fonkelend kopje in
den nek geworpen en met iets duivelach
tigs id de uiidiukking van haar ge
zicht, Stond Isabelle, die Dauwdjjkg
acht maanden geleden haar gemaal voor
het altaar trouwde en gehooizaamheid
beloofd had, voor haar mao, bljjkbaar
gewapend en bereid om zjjn woede over
haar te laten heengaan.
Er verstreken verscheidene minuten
onder een drukkende stilte. Prins Scbönau
leunde met gebogen hoofd en zijn echt
genoote balf zjjn rug toekeerende, tegen
de scbrjj('tafel er was iets looms en zwaars
in al zjjne bewegingen. Eindeljjk richtte
bjj zich echter op en zei op jjskouden
toon
Wil je nu zoo goed zjjn en mjj een
verklaiiDg geven vaD je gedrag?"
Waartoe zou dat dienen lu de oogen
van zoo'n braven Hendrik en zedepredi
ker als jjj bent, zou de onschuldigste
kftrnavftlsgrap toch een doodzonde Ijjken
en dus zal ik er wel voor oppassen dat
ik niet het geringste woord uitspreek om
mjj to rechtvaardigen."
»Zoo I dus men beschouwt het als een
karnavalsgrap, als een hooggeplaatste,
getrouwde vrouw, met een dergeljjk kos
tuum aan en in zeer dubbelzinnig ge
land heeft eedaan en het gematigd op
treden van Heemskerk c.s. heeft het wan
trouwen in elericale politiek doen in
sluimeren.
LET OP M'N WOORDEN, NIET OP
M'N DADEN
In De Standaard is geschreven over
de staatspensionneering en Knyper heeft
voorul bezwaar tegen een pensioen zonder
premie. Hjj zegt daarover o. a.
*Ten vijfde wordt door het pensioen
zonder premiebetaling een valsch en
ongezond beginsel in ons Staatsleven
ingevoerd. Men zet een eersten stap
op den weg naar bet Commnnisme.
Ten zesde werkt pensioen zonder
premiebetaling demoralisoerend.
Zonder premiebetaling daarentegen
neemt de rentetrekker niets dan aal
moezen aan, en wel een aalmoes van de
Overheid. Hjj wordt een geahmenteerde
van den Staat. Hjj vervalt onder de
paupers, die begiftigd en geholpen moe
ten worden, eu ondergaat andermaal
al de demorali8eerende invloeden, die
het pauperisme na zich sleept".
Zoo schrjjft de man die als oud-mi-
nister f 4000 staatspensioen geniet
zonder premiebetaling
Er scbjjnt toch wel een grond van
waarheid te liggen in zjjn bewering,'dat
zoo iets d^moraliseerend werkt.
6 u i 18 n I a 11 d.
Een uitputtende wedloop.
Men moet een onverbeterlijk idealist
zjjn om niet nu en dan den moed en het
vertrouwen :n de toekomst te voelen
verminderen bjj hetgeen de grootste staten
van ons werelddeel te aanschouwen geven.
Een vernietigende wedloop wordt er
gehouden tusseben de mogendheden om
vooraan te big ven of te komen op het
gebied der bewapening en de kleinere
staten worden onwillens in dezen dollen
ren medegesleept. Elk jaar legt men eeD
grooter deel van de nationale vermo
gens vast in millioenen verslindende
schepen, kostbare vestingwerken, peper
dure verniehngswei ktuigen bd de vol
keren, gebukt onder den verpletteienden
last, schjjnen nog immer geen kans te
zien hun zwaar beladen schouderen te
vellichten.
De Engelsche volksvertegenwoordiging
staat nu op het punt een marine-begroo-
ting goed te keuren, die meer dan 34
millioen gulden booger is dan die van
het vorige jaar en een kapitaal van ruim
420 millioen vertegenwoordigt.
Vier nieuwe slagschepen van het
grootste type, zoogenaamde Dread
noughts, zuilen worden aangebouwd,
doch tevcDS vraagt de regeei ing machti
ging maatregelen te nemen om den snellen
bouw van nog vier zulke zeemonsters te
verzekeren. Bovendien zullen zes gepant-
seide kruisers, 20 torpedo-booten en een
aantal onderzeeschfe vaartuigen op stapel
worden gezet.
Aanvankeljjk scheen de linkerzjjde in
bet parlement niet veel ne'ging te ge
voelen tot zulk een vlootuitbreiding haar
medewerking te verloenen, doch de (vrjj-
zelschap zich in gelegenheden vertoont,
waarvan de naam zeker boven eiken
twjjfel verheven is."
De s'em van den prins trilde van op
winding, maar men merkte toch, dat bjj
zich met een bjjna bovenmenscheljjke
inspanning tot kalmte dwong.
BespotteljjkIk heb van nog hooger
geplaatste dames gehoord, dat zjj zich
soms kleine bui'ensporigheden veroor
loven", antwoordde de jonge vrouw vin
nig, terwjjl ze baar echtgenoot een vei-
achieljjUen blik toewierp.
»Dat doet hier meVs ter zake. Wat
anderen doen, geeft mjjn gemalin nog
volstrekt niet het recht om haar naam
en eer lichtzinnig op het spel te zetten
en zich onbehoorlijk te gedragen. Ik duld
zoo iets eenvoudig niet!"
»Wees zoo goed je wat te matigeü in
je uitdrukkingen, Heinrich. Overigens
staan wjj toch allebei wel op een stand
punt, dat een dergeljjken dwang over
bodig en onaangenaam doet schjjnen",
antwoordde zjj koitaf.
»Is dat alles watje me op mjjne eerste
vraag te antwoorden hebt, Isabelle Ver-
helt er zich dan geen waarschuwende
stom in je gemoed, datje door die haodel-
wjjze je opvoeding, je goede zeden, ja
alle edele beginselen, die men je als kind
toch zeker heeft ingeprent, wreed m°t
voeten treedt?"
Intusschen was hjj naar haar toege
komen en beantwoordde voor de eerste
maal haar koelen blik.
♦Het is alleen jouw schuld, Heinrich",
mompelde Isabelle's trillende en bleek
zinnige) vegeering heeft zulke inslaande
argumenten aangevoerd, dat de liberalen
afzagen van tegenstand en hun stem zullen
geven aan de begrooting.
Vooral maakte indruk het betoog, dat
krachtige maatregelen noodzakeljjk waren
met het oog op den aanbouw van oor
logsschepen in Duitschland. Dit land
wordt door de Britten, ook Da het bezoek
van koning Ednard aan Beiljjn, nog
immer beschouwd als de vjjand en het
betoog van de re^eeringsbanken in het
Engelsche Lagerhuis heeft zeker niet
medegewerkt om de Britten gerust te
stellen.
In dat wantrouwen en die onderlinge
najjvtr waar het krijgstoerustingen geldt,
schuilt oen gevaar, dat niet geriDg is te
schatten. Een vjjandige gezindheid vindt
er voedsel in eD kan, juist in tjjden, dat
kalme overweging en onderlmg vertrou
wen noodzakeljjk zouden zjjn voor het
behoud van den vrede, aanleiding geven
tot een opwinding, die de volken en
regeeringen opzet tot de meest onver-
antwoordeljjke daden.
Nu bjjvoorbeeld, nu in het zuidoosten
van ons werelddeel het
gevaar voor een oorlog
dreigt, kan de stemming der volkeren
van grooten invloed worden. Wel behoort
het recht van vrede en oorlog aan de
vorsten, doeh niet één monarch zou het
durven bestaan tegen den zin van zjjn
onderdanen een gewapend conflict uit
te lokken, terwjjl een oorlogszuchtig volk
soms den vredelievendsten souverein tot
den oorlog kan drgven.
Het kan ons betrekkelijk onverschillig
laten welke wending de kwestie tnsschen
Oostenrjjk en Servië zal nemen, indien
de krjjgsvlammeD beperkt bljjven tot
deze twee staten. Doch we weten allen,
dat in Rusland de bevolking van Slavisch
ras Servië wenscht te sleunen, desnoods
met het kanon.
G^at Rusland hiertoe over, dan zal
Duitschland wel niet werkeloos bljjven
ea de vraag is dan, wat Fraukrjjk en
Engeland zullen doen.
'/.uilen dan in het hart van het Engel
sche volk niet de krijgszuchtige neigingen
ontwaken, die bjj het marine-debat dooi
de regeering werden gevoed Zullen de
Fran8chen zich dan niet weer plotseling
pjjnljjk herinneren de nederlagen en ver
nederingen van 187071
Voor het oogenblik is het gelukkig
nog niet waarscbjjoljjk dat het tot een
grooten Europeescben oorlog zal komen,
maar bljjft het niet steeds gevaarljjk te
spelen met hefc vuur der hartstochten
te speculeeren op de onedele ijverzucht
vau een volk
De kleine staten zouden in geval van
een Europeescben krjjg heel leeljjk in
den knel kunnen komen. Dit bewust zjjn
heeft in België reeds aanleiding gegeven
tot de beweging voor reorganisatie van
het leger.
Voor het oogenblik is bjj onze zuide
lijke buren de aandacht van dit onder
werp echter afgeleid, door
De Schoolkwestie.
In België hebben de clericaleu in de
Kamer de meerderheid en dezen behan
delen het niet-confessioneele onderwjjs als
geworden Lpppn spotachtig.
»Ik?" Zjjn mooie oogen schoten vuur.
>Is het mjjn schuld, dat je al weken,
neen maanden laDg, een weg hebt inge
slagen, waarvan je het gevaar miscbien
zelf .'nog niet eens beseft hebt Isabelle
bedenk wat je zegt Met zachte ver
wijlen en dringende vermaningen heb ik
je tegen dien omgang gewaarschuwd en
je er voordurend aan herinnerd dat de
nooit rustende kwaadiprekendheid baar
armen al begeerig naar je bad uitgestrekt.
U aar je waart doof aan dat oor en zaagt
in den man, wiens naam ge draagt en
die je toch eigenljjk het meest aan bet
hart moest gaan, alleen een onaangename
hinderpaal om bot te vieren aan je zucht
tot buitensporigheden. Wel is waar heb
ik mg langzamerhand van je terugge
trokken en heb per slot de poging om
mjjn vrouw tot inzicht te doen komen
moeten opgeven, ofschoon ik de toekomst
met steeds toenemende bezorgdheid tege
moet zag. Maar na alles, wat ik vandaag
ontdekt heb, gebieden mjjn plichtsge
voel en mjjn eer als man mjj stappen te
doen die jou, neen ons tegen een open-
ljjk schandaal behoeden."
»Wat?" Isabelle bad terwjjl bjj sprak
met kleine Btapjes in de kamer op en
neer geloopen baar kleine, sierljjk ge
schoeide voetjes kwamen koket onder den
rand van haar kort zjjden rokje uit. Op
eens bleef zjj staan, draaide haar hoofd
half om en zei op spot&chtigen toon
»Wat
♦Ik zal je morgen naar AltstUtten bren
gen en je aan de hoede mjjner ouder»
een stiefkindje.
Op heel lagen trap staat er bet onder-
wjjg, het aantal personen, dat er niet
lezen of schrgven kan is er, in verge-
ljjking bjj ons land b.v., bjjzonder groot.
Dooi het lid der R. K. rechterzgde
Woeste is nu een wetsontwerp ingediend,
dat tot wet geworden de oorzaak zou
worden van de opheffing van eenige niet-
eonfe88ioneele normaalscholen.
De bedoeling is natuurljjk de opleiding
van onderwijzers en onderwijzeressen uit
sluitend of bjjna uitsluitend te brengen
in handen der geestelijkheid.
Op verschillende deelen van het we-
reldtooneel spelen zich, zooals uit boven
staande bljjkt, belangrjjke gebeurtenissen
af, die de aandacht der mouschheid
vragen. De arme Parjjzenaars, die andeis
steed» bljjk geven van hun belangstelling
op politiek gebied, zullen daarom nu
dubbel het gemis gevoelen van een goede
telegrafische verbinding met het buiten
land.
De staking der telegrafisten en post
ambtenaren neemt toe en veroorzaakt een
hoogst lastige
Stremming in hst post- en telegra
fisch verkeer.
De ernstigste verwarring heerscht
in alle zaken. Parjjs is bjjna geheel ge
ïsoleerd, niet alleen van het buitenland
maar ook van de andore steden in Frank-
rjjk zelve.
Te Pargs liggen in de postkantoren
meer dan 5 millioen brieven te wachten
op verzending, terwjjl honderdduizenden
telegrammen die werden aangeboden, niet
konden worden geseind.
De staking heeft zich uitgebreid tot
een groot aantal aadere Fransche steden.
Te Hftvre, Rouaan,LyOD, Marseille, Brest,
Lorient, Rennes, om slechts enkele
plaatsen te noemen, hebben bjjna alle
ambtenaren den arbeid neaergelegd.
De militaire telegrafisten, die aan het
Centraal-telegraafkantoor te Parjj6 de
stakers moeten vervangen, weten niet goed
om te gaan met de daar gebruikte toe
stellen.
Voor de rogeering is de buidigo toe-
Btand al zeer onaangenaam, ook met bet
oog op de buitenlandsche politiek. Terwjjl
in den Balkan de crisis voortduurt en de
invloed der Fransche regeering op zeker
oogenblik misschien beslissend zou kunnen
zjjn voor den loop der gebeurtenissen, is
het ministerie van buitenlandsche zaken
te Pargs zoo goed als van de wereld
afgesloten.
Het stakingscomité heeft daarom aan
de regeering acht telegrafisten aangeboden
voor de verzending van diplomatieke tele
grammen. De regeering heeft dit aanbod
echter afgeslagen.
Gisteravond te zes uur heeft de mi
nisterraad in bjjzjjn van president Fal-
lières vergaderd.
De minister ven Openbare Werken gaf
den president der republiek een beBluit
ter onderteekening, dat hem het recht
geeft onmiddelljjk disciplinair te straffen
voor gezamenljjke dienstweigering.
Noch de regeering, noch de stakers
willen weten van toegeven. Laatstgenoem
den ontvangen geldeljj ken steun van ver
schillende vakvereenigingen.
toevertrouwen," antwoordde hg kortaf
en beslist.
»Ha, ba, ha! Mjj naar Altst&tten brengen
om daar voor ziekenverpleegster te spe
len en een sentimenteele, vrome onde
vrouw gezelschap te houden 1 Nooit
Geen macht ter wereld zou in staat zjjn
mg daartoe te bewegen 1" riep de jon
ge vrouw woedend uil, tetwjjl ze haar
hoed op de tafel gooide.
♦Isabelle je vergeet je zelf 1"
♦Geen qua^stie van Laat het lusscben
ons maar tot het uiterste komen, laat
de band die in schjjn iussch«n ons bestaat
nu maar geheel en al verbroken wor
den. Dat zjj zoo l Dien dwang vind ik
onuitstaanbaar. Naar je ouders ga ik
niet zoo waar als ik een Lommitz ben!
Dat zweer ik je J"
Er voer den jongen man een kramp
achtige rilling door de leden, zjjne lip
pen openden zich en het was een oogen
blik alsof hjj haar met een enkel woord
wilde vernietigen. Maar die opwelÜDg
was weer even gauw verdwenen. Hjj ant
woordde op wel li waar doffen, maar
toch vasten toon>Ik alleen heb het
recht over je te beschikken, aangezien
die band nog tusscben ons bestaat voor
God en de menschep
Isabelle staarde hem met oen duivel-
aebtigen trek om baar mond aan. De
vroegere bekoring was van baar ge
zicht verdweneD, en al het leeljjke en
onédele in haar karakter weerspiegelde
er zich op.
Wordt vervolgd.)