N. 30 1909
96s,e jaargang,
FEUILLETON.
WRAAK.
Binnenland.
C01IR4NT.
ïVloloonnumiuer 22. Directeur A. ]F. A. van Sbtirs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
De uitgav? &«ier Courant geiohierit Maandag-, Woensdag- ei Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, iu Doeg f 0,73; buiten Doos, franco, f ïftl«
Afzonderlijke aommex* 5 cent.
Ims^dling sdvartftniiin vóór 2 ur®!» op «leis dip sterf-
uitflivii
I)e prjjs der gewone advertentiën is van 2^5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et»
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advortentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hu welp ks- en doodberichten on de daarop betrekking hebbands
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Zij die zich met i April a. p.
op dit blad abonneeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende rummers gratis.
Over Politiek.
ii.
Hebben wo in ons vorig artikel bezien
hoe inconsequent do roehtBcho partjjuo
zijn bjj hot raadplegen van de »ordinau-
tiën Gods" voor hunne hand dingen, we
zullen thans nagaan hoo de verhoudingen
en kansen der parigen zjjn. Daartoe moe
ten wu eerst zien hoe dfi stroom ngen
na 1905 hebben gevleeid.
De uit8lag der vorige periodieke ver
kiezing gaf aan velen vreugde, aan an
deren teleurstelling. Ën niet was dn
vreugde uitsluitend waar te nemen bg
de mannen van links, noch de teleur
stelling alleen bg de coalitie-broeders,
want ook het getal der rechtscheD, die
wars en afkeerig waren van Kuypers
hatoljjk drijven en valsche politiek, was
niet gering en daartegenover waren er
bij links verscheideneD, diu teleurgesteld
waroa, dat de overwinning niet grootor
geweeBt was. Toch zal bjj 'aandachtige
nadere beschouwing deze uitslag niet zoo
verbazingwekkend bljjken. Een plotselin
ge wending in massa van het gehwele kie
zerscorps zal wel niemand,dieons volk goed
of eenigsz'cs kent, verwacht hebben. D.-.t
de meerderheid der kiezers bijjk gaf van
genoegzame politieke overtuiging en juist
begrip van wat het welzijn dos lands
oiBchte, om Kuyper niet langer op der mi-
nisterizetel te dulden, was voor de kalme,
langzaam zith bewegende Nederlanders
al heel wat. Men wensehte vrede, men
had meer das genoeg van hot regime
Kuyper, van zjjn nijdasserig prikkelen der
pagaoisten, van zjjn ketterjacht en zjjn cal
vinisme aoutiance. Waarbij nog kwamen
do protectionistische wetsvoorstellen van
minister Harte. Ketterjacht eu protecti
onisme daarvoor bedankte de meer
derheid.
«En Armeijn die kreeg den schop."
Dat evenwel dit afzetten van Kuyper
niet batoekenda eon volkomen omkeer
der politieke inzichten, dit bleek al zeer
spoedig bij d§ verkiezingen voer de Pro
vinciale Staten, toen de uitspraak van
1905 niet bekrachtigd werd, maar we
iehagondvel de verrassing genoten een
Barsto Kamer zeer verschillend van kleur
mot d'O dar Tweede Kamer. Spreekt uit
daze twee verkiezingen van Tweede Kamer
en Proviocialo Blaten vi jj duideljjk, wat
de meerderheid der kiezers verlangden nl.
weg mat ket Kuyperregime, maar behoud
van een clerical® politiek, men moet hier
bij oen factor niet uit hot oog verliezen, en
wel do soeial sten-vrees bj| een groot deel
der liberalen, een vrees, die zoo ver gaat,
dat zjj den voerkour geven aan ean
rcehtsehou caodidaat boven een geavan
ceerd liberaal.
Do kleine meerderheid, dio links in
1905 verwierf was verdeeld in vier par-
tjjen, die niot als aan de ovtrzjjd© een
bloc vormden, maar van welke te ver
wachten was dat zjj over verschillende
punten een afwijkend oordeel zouden
hebben. En al was dit niot zoo geweest,
al zouden de linkrebe partjjon eon zelfde
slaafsche samenhang ®n wederkerige
afhankelijkheid getoond hebben als de
KOM A;N
van
Doris, Vrijvrouwe van Spattger,
IV.
Sedert de klokken het Paasehfeost
hadden ingeluid was er ook bg do be
woners van hot Biet Schöoau veel ver
anderd. Prins Scbönau was ziekelgk
geworden en efschoon het ernstige levens
gevaar, het gevolg van dien aanval van
acute gewriehts-rhoumatiek, overwonnen
was, waren er tooh ernstige hartaan-
doeningen mee gemoeid, waardoor de
tot nu toe zoo krasse oude heer zwaar
leed.
De voortdurende angst, dien de zieke
haar inboezemde, de groote zorgen, die
hg vereischte, haar pogingen om hem op
te vrooljjken en te verstrooien, schenen
voor de prinses een bliksemafleider te
zgn voor het andere verdriet, waaronder
hot trouwe moederhart in den laatsten
tjjd gebukt ging.
Het jonge paar was maar eens op
AlcstStten geweest en dat was tijdeDS bet
Kerstfeest. Maar de bjjzonder vrjje, gril-
wortolbrceders, dan nog was do Eerste
Kamer daar met haar sterke rechtse he
uieerderboid, die alle wetsontwerpon door
hut parlement goedgekeurd kon eri ook
zou vei werpen, wanneer die paganistisch
getind warm.
Voor het kabinet de Meester, dat in
1905 da rogeering aanvaardde, was de
taak dus geen gbtnakkelgke, maar het
kweet zich voortruffolgk daarvan deor
het voeren van een verzoeningsgezinde
politiek, oio na de door Kuyper gewekte
verbittering en de door aem gezaaide twee
dracht,een ware verkwikking was. Het mi
nisterie zoekt naar actieve politiek op het
gebied vau handel en nijverheid, het
richtte oen nieuw departement op en
hield zich bezig mot het belang van volk
en staai,niet mot dat van kerken en secton.
Het kabinet de Meester zou dan ook nog
zitting gehad hebben, ija&en zich weer
met aei oude lour, van links vertoond had.
Die fout is dat zoodra links overwonnen
heeft mua «r niet aan denkt om die over
winning hecht en blgvend te maken. De
overtuiging dat men, zooveel men maar
zonder prgsgoving van beginselen kau,
een on onverdeeld moet big ven, wordt
losgelaten en verdwgnt. Het ministerie
wordt verzwakt, stille en openljjke besnij
ding wisselen elkaar af, wio zjjno persoon
lijke wensehen niet vervuld ziet zegt zgn
steun op, de vbevriondo pers" hukt lustig
in op hei kabinet een en ander na
tuurlijk tot innige voldoening van rechts,
die grinnekond op de loer ligt on waarvan
de leden er niet aan durven denken om
't niet eens t< zgn met hun moor of minder
eminente leiders. Eon trtffond voorbeeld
daarvan hebbon wc pas kunnen zien
toen minister Talma zgn onnavolgbare
capriolen uitvoer e over zgn voorstel tot
verleening van subsidie aan de Brus
selsche wereldkennis.
De heer Talma achtte eerst zes maal
honderd duizend gulden noodzakelijk,
maar de pagauisteu van links vonden
dat de christelijke minister nu wel wat
al te kwistig was voor een zoo zondige
instelling. Talma bedacht zich niet larg
en zei dat hg dan maar met vier ten
genoegen zou nemen. Weer zou echter
hot voorstel verworpen zgn als niet
eenige politieke vrienden van den royalea
minister, die tegen het voorstel waren,
hem gered hadden door zich aan de
stemming te ontrekken.
Als de liberalen ook zoo haddon wil
len handelen in den nacht van Staal en
tegenover minister van Rappard, don
hadden we niet de ininisterieele grapjes
van hot jolige kabinet, dat nu 's lands
zaken behariigt, kunnen savouroeren, of
m. a. w. dan zou ket ministerie de Meester
niet zgn gevallen.
De kwestie was dat rechts het oogen-
blik gunstig achtte om zgn slag te slaan
en daartoo ontzag het niet om zgn toe
vlucht te nemen tot btdenkolgke mid
delen. Op den avond voor de oorlogs-
begrooting van minister van Rappard
verworpen werd, hadden enkele mannen
der rochterzjjde ia stilte overleg gepleegd,
waarbjj ze den heer de Savornin Lohman,
van wien ze vermoedolgk vreesden dat hg
eerlijk zou willen big ven, hadden uitge
sloten. Kamerleden van rechts, die, met
hot oog op het kerstfeest, reeds naar hnis
waren vertrokken, werden telegrafisch op
geroepen on consignes werden gegeven,
's Andoren daass zoide het roomsche lid
Van Vlgmen dat bij er zgn vrionden (dut
iige toon, dien Isubelle bg voorkeur aaD
sloeg, baar vaak aistootend, onaangenaam
optredeü gaf de oude lui weinig gelegen
heid om hun schoondochter toegenegen
heid en hartelijkheid te bewjjzen. Wat
hadden zjj zich tooh vergist in dat schjjn-
baar zoo lieve schepseltje.
Daarbjj kwam dat prinses Scbönau zoo
nu eu dan van zoogenaamde vrienden uit
Berlijn brieven kreeg, waarin men zich
gewoonljjk zeer scherp uitliet over Hein-
rich's gemalin, wier verhouding tot den
chevalier d'Harcourt druk besproken
werd.
Wie zou ia staat zgn hier te raden of te
helpen
Maar er wr.s nog iets, waarmede de
oude dame voortdurend bezig was en dat
waren de hartsaangelegenheden barer
kleindochter Irma.
Sedert don trouwdag van Isabello en
Heinrich scheen er een groote verandering
te zgn gekomen in dat bekoorljjko kind.
Het vrooljjk vogeltje waB, zooals papa
Tracht beweerde, »lam" geworden, zoodat
zgn echtgenoote, gebruik makende van de
ziekte haars vaders, oen paar dagen naar
Alts' li ten was gekomen om haar hart eens
uit te storten voor haar verstandige
moeder. Al het voor en tegen van een
buwelgk tussohen Irma en Renatus wer
den besproken en uitgepluisd, J)e gene
genheid der jonge lui scheen ernstig
was d® geheel© roomsche fractie) tegon
de aanneming der oorlogsbogrooting zou
den stemmen, welke verklaring onmiddel
lijk gevolgd werd doorheen van den beer
Lohman, waarin doze zegde te zullen \óór
stemmen. Dj anti-revolutionairen zegden
uiots, maar deden eenparig mee mot hot
verwerpen der begroeting. Aau de linker
zijde waren er daarenboven eenigon, dio
niet begrepen, dat het een eisch van prao-
tische politiek was om bun stokpaardjes
voor een oogenblik to verlaten, over lut-
i tele bezwaren heen te stappen en do be
grooting goed te keuren. Zoo gelukte
de verrassing en viel het ministerie de
Meester.
S ss i 15? s S a n
DE TERKIEZINflEN IN ITALIË.
Dank zjj de uitgebreid» voorzorgsmaat
regelen, di® de overheid genomen had,
heb >en de verkiezingen in Italië zonder
belangrijke incidenten plaats gehad. Dat
wil natuurljjk niet zeggen, dat er over
het geheele land d meost volmaakte
rast hoeft. ^eheersebt, dit zou, gosien den
Italiaanschou volkseerd, en onmogelijk
heid wezen en hier en daar hebben de
kiezers elkander wol de kracht hunner
vuisten doen gevoelen en loopen er nu
nog staatsburgers met blauwe geslagen
oogen als een herinnering aan Zondag 11.
Doch daarbjj is bet dan ook gebleven.
Er moeten in 50 districten herstem
mingen plaats hebben.
De tfficieele verkiezingsstatistieken
verschillen aanmerkelijk van die, door
de onafhankelijko bladen gepubliceerd
Oodanks doze verschillen is het vast
staande dat do socialisten sen dozjjn zetels
winnende Republikeinen winnen 5 tot
6 zetels.
Iets nieuws is het, dat 8 h 9 afge
vaardigden gekozen zijn op een beslist
olcricaal program. De*e winsten koraer»
allen ten nadeole van de radicalen.
Dit jaar zgn de cleriealen voor bet
eerst uitgekomen met een krachtig eigen
program om dat zjj slechts oen heel klein
getal zetels hebben veroverd geoft den
democraton reden te over voor bljjdichap.
Zooals de toestand zich nu laat. aanzien,
zal do samenstelling der nieuwe Kamer
niet veel verschil opleveren met die van
haar voorgangster. Wanrschjjnlgk kan de
regeering rekenen op een meerdorhoid,
dio haar ook in haar buitenlondscb® po
litiek zal itounon, wat zoggen wil, dat
bet drievoudig verbond zal bljjv«n be
staan en de politieke toestand in Europa
dus niet klaarder zal wordon.
Het drievoudig verbond toch is een
maebt, waarvan niemand juist weet wolke
waarde er aan goheeht moet worden.
Dezer dagen is dit nog eens duideljjk
san bet liebt gekomen.
Als Ooitenrjjk in p«n oorlog zou wor
den gewikkeld, zou hat, volgen» dit 7or-
bond, moeten kunnen rekenen op den
morer'len, zoo niet daadwerkelgkon steun
van Duitschland on Italië.
Io werkelijkheid is dit niet zoo heel
zeker au dit zien rok de Oost^nrgkscbe
staatslieden in, zooals bljjkt. uit do door
een Oostenrgkpch blad verklapte
V BLD'JOCHTPLANNEN
ingeval vnn «en oorlog tusschen deDonau-
monarehie en Servië.
Van het Oostt Drijksehe leger zouden
400000 man worden gebezigd als aan-
bedoeld to zjjn en aange ien er al een vol
jaar verloopen was sedert zjj met elkaar
kennis hadden gemaakt, mocht mon ook
van de zjjde van don graaf op standvas
tigheid rekenen en vooral trok het
bgzonder de aandacht dat Reno sedort
zgn thuiskomst uitNizza geheel veranderd
scheen te zgn en Lommitz niet meer
verlaten had.
Mijuheer von Harder, die op dat punt
dikwgls onder vraat d werd, beantwoordde
die vraag nliijd met een geheinzinnigen,
veelzeggenden glimlach.
Prinses MccbtildJ liet wel is waar niet
na om er haar dochter opmerkzaam op
te maken, dat zjj van Isabella o«k groote
verwachtingen gehad hadden, die helaas
niet vervuld waren c eworden, maar gra
vin Tracht ging op het oogenblik op in
de gedachte en het verlangen om haar
goliufd eenig kind weer zoo gelukkig te
zion als vroeger. Daar haar gemaal r|jk
genoeg wal om de geldzaken van den
jongen man, dia tot groote verbazing
van zjjn vrienden en vjjandon niet failliet
was gegaa;., maar zich nog dapper boven
water hield, in orde to brengen, was
dat in het oog van Irma's mooder nu
oen goschonk van Gods genade.
Hot was een bgzonder konde F«bruari-
morgen. Op de vensterruiten van het
vallende »aeht, terwjjl de rest der troe
pen gedeelteljjk zou worden gezonden
naar de Russische grens en een ander
gedeelte, «enige honderdduizenden man
schappen, zou moeten dienen om een
•eg te houden op den bondgenoot.
Eon fraaie toestand Met grond mag
mon zich to Weenen afvragen ^ar, het
nut is van een verbend, waarbjj men een
der bondgenooten niet alleen moet wan
trouwen muar zelfs beechonwt als een
vgoni.
Treuwens, niet alleen de buitenlandsche
politiek der Donau-monarchie is onklaar,
eok do binnenlandsche is hopeleos ver
ward.
Binnenkort zal het Huis van Afgevaar
digden weder bjjeenkomen en optimisten
die uit do ervaring dor laatste tientallen
jaren blijkbaar niets geleerd hebben,
«cbjjnon van moening, dat de volksver
tegenwoordiging zal afzien van de uut-
teloozo onderlinge twiston, om gezamen
lijk te arboiden tot heil vau het land.
De groote meerderheid der staatslieden
zal er ochter wel anders over denken en
de goede verwachtingen beschouwen als
een
IJdele hoof.
De twisten tusschen Duitschers en
Tsjechen houden aan en Zondig is het
te Praag weer tot vechtpartijen gekomen,
waarbij de politie krachtdadig rnooBt op
treden.
Hoftigheid kenmerkt het politieke leven
in Oo8temjjk, een vorschgnsol dat al niet
j,unstigor is dan d9 lauwheid van onze
landgenooteri, waar het staatkundige
kwesties geldt. Die lauwheid! Beschamend
in dit ©pzichte is voor de Nederlanders hot
boricht uit Engeland over eeu vergadering
waar
Dl vrijhandel
zal worden verdedigd.
Zooals men weet is er in Engeland een
pareg, dio wil breken met hei stelsel van
vrjjhandel, waaronder het eilandenrijk is
groot gewordou.
Het afschrikwekkend ^oorbeeld von het
zwaar beschermde maar met bijna onover-
komeuljjke fiaancieele moeilijkheden wor
stelende Duitschland scbjjnt den Eagel-
schen proteotionisten niets te zoggen.
Gisteren zou minister Asquith een
pleidooi houden voor den vrjjhandeil en
niet alleen dat do zaal geheel gevuld was,
er werd door belangstellenden zelfs een
rjjksdaalder per plaats botaald.
Men moest hier te lande eens met zulke
prjjzen aankomen bg politieke samen
komsten. Al is bier de toegaDg vrjj, dan
versebguen er nog slechtB weinigen om
blgk to gevon van hun belangstelling in
de openbare zaak.
Kunst en Wetenschap.
Dr. Rob. Schmidt, te Tübingen
beeft bjj bet, doorzoeken van holen in de
Jura, belangwekkende vondsten gedaan.
Bij trof talrijke sporen aan vau levend"
wezens, die zich in den IJs-tijd in dio
holen moeten hebban opgehouden. Ook
menscb'ljjke overblijfselen werden aan
getroffen, o. a. 38 schedels, die in twee
kringvormige groepen waten opgesteld.
Van al deze schedels was d« gelaatszjjde
Da.tr het westen geplaatst Bij de vrouwen-
en kinderschedels werden allerlei sieraden
aangetr» ff n, zooals doorboorde hertelan-
d*n eu kloine doorboorde schelpen. Uit,
gezellige en goed verwarmce boudoir
dorslotvrouw vertoonden zich fantastisch
gevormde ijsbloemen, en er waren dan
ook slechts kleine plekjes waar men door
ken zien in het besneeuwde park.
Zuchtend liet prinses Mecbtild baar werk
in haar schoot zinken on keek peinzend
voor zich uit.
»Tantctje, stoor ik u niet f" Lory's
glimlachend gezichtjo kwam om den hoek
dor deur kjjken.
»Aha, ben jjj hetKom mear binnen,
lieveling. Go zjjt, mij al'jjd welkom
riep de oudo dame op harteljjken toon,
terwjjl Lory haar arm om haar hals
sloeg.
vVerbeeld tante, ik heb daar Det
een vreemde tjjding gokrogen Boscba
is weg,"
»Is zjj weg van Isabelle Heeft zjj
bet hui» verlaten f"
PrinBes Scbönau keek verbaasd op.
»Ja, ze is weg, en onder zeer pgnlgke
omstandigheden," vertelde Lory haastig
verder. »U weet toch wel, tantetje, dat
onze Aona eeu vriendin van Isabelle's
kamenier is, dat meisje heeft hot aau
Anna geschreven".
»Vreemd, Boscka weg?" herhaalde Ie
prinses, die nu ook opgewonden werd.
»Hob je ook nadere bijzonderheden ge
hoord, kindlief?"
Lory was gaan zittem en antwoordde
do wjjze van begraven, de groepeeriug
der schedels, do versierselen, de werk
tuigen van vuursteen evenals uit de
aangetroffen overblijfselen van dieren uit
dieu tjjduit dat alles valt af te leiden,
dat dei" menschen moeten hebben geleefd
ongeveer tegen het einde van het dilu
vium en aan hot eindo van de oudste
steen-poriodo.
Bjj Kou. besluit van 6 dezor is
onder toekenning van pensioen, een eervol
ontslag uit den militairen dienst verleend,
met 'ingang van 1 April ter zake van
lichaamsgebreken, aun den dirigeerende-
cflicier van gezondbeid 2de klai6e op nGU-
activitoit dr. A Jantsen, van het per
soneel van deu geneeskundigen dienst
dor landmacht en het bedrag van het
pensioen vastgesteld op f 1449 's jaars.
De toestand m de S. D. A. P. Giste
ren was het de laatste dag van bet
referendum over de Deventer-congrea-
besluiten. Naar men meldt hebben do
leden dor B. D. A. P.zooals trouwens
to verwachten wss met overgroote
meerderheid het royement der Tribune-
redaetouron bekrachtigd. Hierdoor is dus
tovens het officioole loven begonnen van
de nieuwe sociaal-democratische partjj,
welke Zondag a. s. to Amsterdam haar
eerste congres zal houden.
Boeken en Tijdschriften.
Van oerdier tot mensch. Uitg.
Ver. Kosmos, Amsterdam, f 0,60,
In dit nummer van do door de vereeni-
ging Kosmos uitgegeven werkjes vindon
wo een beknopte, populaire beschrjjving
van den tegenwoordigon stand der af-
stammmgs- en ontwikkelingstbooriëu. Na
een kort overzicht vnu de vele verschil
lende hypothesen omtrent do afstamming
der mon6chen, die vóór Darwin geiteld
waren, geeft do schrgver,dr. Rud. Magnus
een uitvoeriger uittreksel van Darwin's
leer, beschrgft de skeletresten, welke
gevonden zgn en die de theorie van
Darwin telkens meer bevestigen.
Een aantal illustraties en een geheel
duideijjke stamboom van het menschenge-
slacht zgn in het boekje opgenomen.
Pro en Contra. Uit. Hollandia
Drukkerjj, Ba^rn. f 0,40.
Domola Nieuwenhuis verdedigt in deze
hfleveting het anarchisme, dr. v. Leeuwen
bestrgdt het en stelt er de sociaal-democra
tische leer tegenover. Beide betoogen heb
ben een gebrek. Dat van den pro-schrjjver
is te veel een propag-ndascbrift, terwjjl
het contra zich niot uitsluitend met het
anarchisme, maar ook met de sociaal
democraten bezig houdt.
Levensvragen. Uitg. Holl. Druk
kerjj Baarn. f0,40.
Do heer E. M. ten Cate behandelt
hierin de vraag »Kunst in plaats van gods
dienst. De Duitsche wjjsgesr Strausz
en onze landgenoot Vosmaor hebben dat
zelfde onderworp besproken en veidedigd;
de schrjjver van dit werkje, die op dat
gebied wel thuis on tïrdege belezen is,
gelooft dat de hocgste kunstopvatting
nooit diezelfde voldoening en troost aan
den mensch geven kan als een gezonde
godsdienst.
snel
Ofschoon ik over het algemeen niot
veel om dienstbodenpraatjos geef, schjjnfc
deze saak toch geloofwaardig en ernstig
te zgn".
Vervolgens deed zjj haar een relaas van
de gebeurtenissen, die Isabelle's kamonier,
in een behoefte om baar hart uit te storten,
aan Add& had medegedeeld. Zjj had nog
nooit zoo'n angst uitgestaan.
»Er zou bg al de bedienden huiszoeking
gehouden worden. Een afschuw el jji idee
Maar aangezien Boscha, die toch het
volle vertrouwen harer meeBteres genoot,
niet buitengesloten zou worden, moesten
zjj er zich wel in schikkeü. Allen waren
in een toestand vaü abnormale opwinding.
De een vertrouwde de aüder niet meer.
Eu men keek elkaar met wantrouwende
blikken aan.
Bossha was het kalmst van allemaal,
maar dat was alleen maar schjjn. Op
den morgen van den gevreesden dag vond
men haar kamer leeg en was zg, beno
vens al baar have en goed, verdwenen
»OnbegrijpeljjkOfschoon jullie vroe
ger kindermeisje mjj nooit sympathiek
is geweest, zou ik haar toch nooit voor
c-ea bedriegster hebben gehouden," zei
de prinses opgewonden.
Wordt vervolgd.)
