N', 28 1909.
Zaterdag 6 Maart,
96su jaargang,
27 FEUILLETON.
WRAAK
De niigave dezer Courant geachiodt Masadag-, Woensdag- en Vrjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
?rjjs per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, f SBSS
Afzonderlijke nommors 5 cent.
Inzending van adHcrtsniiS» wéo»> 2 w^qen op dl«n dag dar
uiigatt*
De prg» der gowons advertenüön is van l -5 regels 50 cent, eiken regel ni' er 10 ct.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pij»
slechts fc w e o m a a 1 berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichtei en do daarop betrekking bobbend»
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummer» 5 cent.
folefoonm&mraer 22.
Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kebbemans.
COURANT
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Quo usque tandem?
Onder dezen titel (Hoelang nog ie
een brochure verschenen van J. C. Wan-
née, remonstraotsch predikant te Wad-
dinxveen. Het is een open brief aan de
roomsch-katkoJieke geestelijkheid in
Nederland, een brief die een zelfde uit
werking zal hebben als een knuppel in
't hoenderhok. Het gehoelo werkje bevat
slechts 21 bladzijden, maar in die luttele
pagina's staat genoeg om èn do calvi
nisten èn de roomschen tot overwegen
te brengen of de veel geprezen ezelfde
wortel dos geloofs" wel ton rustige plaats
tot »stoelen" is voor partijen, die elkaar
in den grond van hun hart zoo fel baten
en zoo vinnig bestrijden.
De heer Wannée bespreekt er in een
in 1889 door dr. Kuyper uitgegeven en
van een grooce inleiding voorzien werk
van Calvjjn, dat Kuyper in handen
wenscbte van do ^gestudeerde mannen,
ouderlingen, diakenen, onderwijzers, ge-
meene geleovigen mannen en vrouwen".
Het boek heet ^Institutie ofte onder-
wijsinghe in dt Chri&teljjko Religie" en
werd in duiztndo exemplaren onder ons
volk verkocht, Do heer Wansée zegt in
z{jn open brief:
»Ik zou zwijgen want mijnf Chris
tendom verbiedt mg verbittering en haat
te zaaien wanneer niet Dr. Kuyper
zich uw boodgonoot in politicis had ge
maakt, u »lieven broeder" had genoemd
op grond van het feit, dat gjj en bij
&stoeldet op denzelfden wortel des ge
loofs".
Eu ik zeu zwijgen, wanneer ik niet
geloofde in do zuivere bedoelingen der
hedendaagsche Reonasch-Katholieke kerk
in ons vaderland. Ik stel er prijs op,
openljjk voor u te verklaren, dat mjjn
Protestantisme mg niet verhindert daar,
waar onze wegen scheiden, met eerbied
u na te zien, een eerbied, die meer is
dan rene oppervlakkige sympathie, die
wel degeljjk zjjn ontstaan te danken heeft
aan eene cadero bekendheid met den in
Roomsehe kringen heerscbenden geest,
die vrjj wat ruimer en liefdevoller en
onbaatzuehtigor is, vrij wat ootmoediger
en verdraagzamer in het geloof, vrij wat
nader komt aan den echten geest van
Christus, dan het kleinzielige Puritanisme
da domme opgeblazen geestelijke hoog
moed, de bekrompen eigengerechtigde
aanmatiging, de farizoesche zuurdesem,
waarmede het Calvinisme voor een groot
deel doortrokken is.
En ook zou ik zwijgen, wanneer niet
de historie geleerd had, dat het Calvinis-
me,in heerschzucht ontvangen eu geboren,
met heerschzuchtneigingen in merg en
nieren orfeljjk belast, te geener tjjd de
machten der duisternis heeft geBchuwd
om tot heerschappij te geraken, om in
vloed cp de staatkunde t» verkrijgen, na
de massa met leugenleuzen to hebben
verblind, een invloed, die telkens opnieuw
de eenheid van een volk bedreigt.
Vei deel en heersoh", guldon spreuk
voor het Calvinisme, dat altjjd zonder
vrees is geweest, maar nosit zonder blaam.
Zietdaar dus het waarom van dit ge
schrift de eenvoudige vraagweet gjj
van welken geest uwe medestanders zjjn
kent g|j de gedaehtensfeer, waarin zjj
worden opgevoerd, den gruwelijken af-
R O M A|N
TAN
Deris, Yrijvrouwe van Spattger,
De stem der jonge vrouw bad nu een
schorren dreigenden klank en op haar
gezicht lag een eigenzinnige, heersch-
zuchtige uitdrukking.
»Och, Doorluchtigheid, hoe onbeschaafd
ik ook ben, begrjjp ik er toch genoeg
va» om te weten dat van die zjjde
gevaar dreigt en dat niet alles zoo is
als het zjjn moeBt. Niemand waarschuwt
u, niemand geeft u goeden raad, daarom
moet Boscha het wel doen," zei zjj
zachtjes.
»Dwaas schepsel 1 Wat is er dan oigen-
ljjk
>De prins zal niet big zjjn met dat
portret en om onaangenaamheden te voor
komen, zou uwe doorluchtigheid beter
doen van die zaak af te zien".
eDaarvoor alleen Oeh watIk doe
wat ik goedvind riep de mooie vrouw
kortaf uit.
»Maar Uwe Doorluchtigheid mag ter
wille van zichzelf en van haar gemoeds
rust niet meer naar het atelier van dien
keer van alles wat naar Rome riekt, die
het kenmerk ia van het Gereformeerde
wezen"
Het zij mjj vergund uit hot boek van
Calvgn, dat vergeet het niot
in duizendo exemplaren onder ons volk
verspreid, de buksn is, bet vertrouwbare
kompas voor »opzieners en armverzor-
gers, vooi* schoolmeesters en gameeno
geloorigen", een enkelen greep te doen
uit dit tuighuis der gereformeerde
hatelijkheid een paar steenen op te rapen
en ze u te toonen kleino en groote
zoo weinig megelijk echter, want wie de
moeite neemt zelf do Institutie even door
te bladeren, kan zc met eigen oogen
ontdekken op schier elke Lladzjjde".
Dao volgen een roeks citaten uit do
Instutie, van hetgeen dr. Kuyper via
Calvgn zegt van de Roonascha kerk, de
priester», de mi», het vormsel, de biecht
hot laatsce oliesel, de priesterwijding,
het huweljjk, do hoiligenvereering on deu
paus.
De platte, onbeschaafde scholdtoon, dio
in die citaten onafgebroken wordt ge
bezigd, verhindert ODBom eek maar een en
kel voorbeeld te grjjpen van wat Kuyper,
in vroeger dagen, zijn discipelen ingaf.
Terecht zegt de schrjjver van den open
brief over Kuypor's oude plunje
»Van glad gesproken, de wijze waarop
dr. Kuyper zich van zjjne oude plunje
weet te ontdoen, heeft mij altjjd doen
denken aan eon pier, dio uit zjjn pakje
sluipt. Zoo zie je 'em, en zoo hoeft hjj
zichzelf uit z'n eigen mouw geschud.
En altjjd even blank (en glad) weer voor
de oogen van het verbaasde publiek".
Na de aanhalingen uit de Instutie be
sluit do heer Wannée aldus
»Genoeg 1 Vorlangt gjj meer slaat
dan zelf do Institutie op on het zal u
bljjken, dat ik wezcnljjk niets meer gaf
dan eene kleine proeve van de minach
ting, den kleiDoerenden Jastertoon tegen
over andersdenkenden, die het typische
kenmerk is van het >Gereformeerde
Wezen".
Dat niemand mg tegenwerpowaar-
deering van andersgoloovenden was niet
van Calvjjn's eeuw.
Toegegeven maar dan is het een mis
daad, een werk als dit aan onnoozelen
en hoeren, aan eenvoudige schoolmeesters
en huisraeoders, aan plattelandsouder-
lingeu en diakenen van achter de ploeg,
in handen te geven zonder toelichting,
zonder waarschuwing, zonder nadrukke
lijk OD breedeijjk er op gewezen te hebben,
dat Calviju's onverdraagzaamheid eu hate
lijke scheldzucht een schande zouden zjjn
voor de hedendaagsche Gereformoorden.
Onklaarheid voedt niet op, maar drukt
neer en verduistertzegt Dr. Kuyper zoo
terecht in het voorwoord op zijne uitgave
der Institutie.
M.i. kan een eerljjk Calvinist aan dit
alternatief niet ontkomen
mét de Institutie Roue haten en een
bondgenootschap met Rome al» vopen-
bare afgoderjj", »duyvelswerek", »de
a'dorerghste heyligschennis" achten
of mèfc Rome verbonden do Institutie,
Calvgn, ganscb hot »Goreformeerde
Wezen" overboord worpen.
En dacht gij, dat ooit het Calvinisme
tet een dergeljjke loochening van zgn
stichter te vinden zou wezen
DaGht gij, dat alles, wat hier van uwe
kerk, uwe sacremonten, uwe priesters
gezegd wordt, ook hoden nog, anders
Franschman gaan. Ik verzoek het u, ik
smeek er u om, want het is een gevaar
lijk ma», uit wiens blik do duivel loort 1"
Na dio woorden op hartstocktelg ken
toon uitgestooten te hebben, sloeg Bosch»
haar armen om het slanke liehaam harer
meeltere».
j>Oude wjj ven-praatje» 1 Ik ben printte»
Schöaau en ben verheven boven dat ge
babbel. Is mjjn naam misschien al aan
getast door jaleuzie en kwaadsprekend
heid
Isabella duwde haar vroegere kinder
meid ep zjj.
»Halaas ja. Doorluchtigheid ik zeg het
u ronduit. De mensohen sparen niets.
Heog en laag geplaatsten spreken er al
over, dat de schilder een goed oogje op
u heeft en heel gaarne den prins uit
het hart zjjner someone gemalin zou
willen verdrijven. En daarom smeek
ik u
Een spettende lach legde haar het
zwjjgen op. Er kwamen tranen in Boscha's
oogen en neg dringender vervolgde zjj
»Uwe Doorluchtigheid mag zich niet
blootstellen aan zulke praatjes. Ik meen
het toch zoo goed zoo goed 1"
»Neen 1 Nu eerst zeker niot 1 Denk je,
dat het mg iets kan schelen, wat de
kwade tongen zeggen Och wat 1 Ik zou
jou voor verstandiger gebpuden hebben,
Bescha. Je bent een laf schepsel 1"
dan do onverdeelde goedkeuring wog-
iraagt van 'de overgroots meerderheid
der tegenwoordige Calvinisten.
De Institutie is en blijjt -ziet Dr.
Kuypera Inleiding blz. 12 »de macht
en de nuUriteil, die over het al of niet
Gereformeerd karakter van iemands bo-
ljjdenis en prediking on alle mogeljjke
andere uitingen zal b slissen.
Priesters, ik geloot' in uwe eerljjbheid
6D uwen trots op de kerk, die g|j dient
hoelang nog zult g|j, die ooren hebt om
te hooran, voor uzelf en degenen, die
aan uwe zorgen zgn toevertrouwd, het
zoete gefluit van don vogelaar volgen,
hoelang n^g zult gjj dt boDdgeneoten
willen zjjn van hen, qui veniunt ad vos
in vestimentis ovium, intrinsecus autom
lupi rapaces? »(dewelke in schaapskleoren
tot u komen, maar van binnen sjjn ze
grjjpend© wolven).
Zal ook na deze openbaring het ver
langen naar macht en meerderheid bij
coalitie-broeders grooter b/jjken dan huu
geloofsovertuigingen en eerljjkheid en
zullen toch de roomschen hun aartsvijand
Kuypor 'olijven beschouwen als een dier
baren broeder en hun van God gegeven
leider en zullen toch de Calvinisten de
katholieken big ven waardeereu en bemin
nen als hulptroepen iu den strjjd om
eere en maeht
Ongetwgfeld ja
Va»t in de a.-r. lebr.
Tet welke bedeiikoljjko consequenties
de ant.i-revoluüonaire leer leidt, beeft in
oen onbewaakt osgenblik de anti revolu
tionaire Rotterdammer zeil verklapt. Het
blad vertelt »Ervaringen" van t.wee anti-
rev. kiezorskweokers. Op hun tocht
kwamen ze bg een broeder, die principes,
natuurljjk anti-revolutionaire priucipes,
had on een daarvan was
»Ziet u, in deze is het mjju prin
cipe? ooi noeitja driewerf nooit
belasting meer te betalen."
En of nu een der kweekers al ver
maande: Geeft den keizer wat des keizers
is", de principenruiter had maling daar
aan en hield zich vast aan zgn voordeoiig
beginsel.
Komischer nog was 't bg een anderen
rechtzinmgen anti-revolutionair, Vorst
man genoemd.
Do Rotterdammer vertelt van hem
»We deden onze vraag om 't aanvraag-
biljet to teekenen met de zekerheid, er
volstrekt niet dadelgk »ja" op te zullen
hooren.
»Doo ik niot, 'k wil niet stemmen".
»En dat waarom niot, Vorstman"?
»Wel man, dat heb ik al zooveel gezeid
ik zeg maar, de koningen motten zelf
regeeren".
»Maar, als die koningen zich dan
zwakke menschon gevoelen, die raad en
steun willen van het volk
^Motten ze bovon zoeken, dsê Salomo
ook en Als iemand wjjsheid ontbreekt,
je weet wel".
eZeker, Vorstman*', beaamdo Jansen,
hield voet bg stuk beginnende bg Mozos,
legde m'n vriend met mjju volkomen
instemming, z'n gedachten, z'* overtui
ging Vorstman voor. We vergaten de
koude buiten, en schoon de kachel niet
meer brandde, glooiden onze en ook
Vorsuman'a wangen van spanning. Vorst
man bleef echter strak op z'n stuk «taan,
wilde al was 't dan niet meer absoluut,
»DoerluchtighoidDe oude vrouw
bogen te snikken.
»Ja, en tot je straf gelast ik je
onmiddttlljjk met mg moe te gaan naar
het atelier. Ga mgn hoed en mantel halon
vooruit 1"
Het was alsof de oude vrouw hare
handon vouwde tot een gebed. Een paar
maal hjjgde zjj naar sdom vervolgens
verliet zg gedwee het boudoir.
Een paar minuten daarna gingen de
beide vrouwen nifc zonder door een der
bedienden gezien te werden.
aVoor alles verzeek ik je je laden en
kasten eens gerd te doorzookon, Isabella.
Het is wreed om besehuldigingo» uit te
spreken, die miisehien onrechtvaardig
zgn en waarover men later wellicht spjjt
heeft," zei Heiorich Schöaau tegen zgn
vrouw ep don avond van zgn terugkeer
uit Altsliitten.
Aangezien er merkbare verbetering
was gekomen in den toestand van dan
prins, was kg er maar vier dagen ge
bleven.
Isabella liep zichtbaar opgewonden in
haar kleedkamer ep en neer, terwjjl de
prins bjj de toilettafel stond, en allerlei
etuis openmaakte ea weer sloot. Op zijn
gezicht lag eon peinzende uitdrukking en
kjj schudde verscheidene keeren onge
heel niets weten van inmenging des volks
in do regeeringon. »Do koningen moeten
regeeron, on in gerechtigheid", daar hield
bij zich maar aan vast.
We overtuigden hom niet, en oindelgk
gingen we heen
Anti-revolutionairen als deze beiden
zgn althans menschon, die niet van schip
peren willen weten, die geen boginselon
verdonkeremanen als er directe of in
directe voordeeltjes te halen zijn. Maar
de leiders zullen met dergeljjke recht
zinnigheid weinig op hebben.
Balt^alass^.
Diplomatenzet.
Voor een normaal mensch, met ge
wone, gezonde horsenen, dio nooit zich
begeven heetfc op de bedriegeigke kron
kelpaden der hoogere pelitiek zal steeds
de gedaehtengang dsr diplomaten een
duister geheim blijven.
Nu al woken lung hebben, OoBtenrjjk
en Servië boos, dreigend naar elkander
gekeken, andere mogendheden bobben
van advies gediend, pressie uitgeoefend
op Servië on nn wordt plotseling de
wereld verbljjd met een nienwe tgding
do diplomaion hebben den weg tot oplos
sing dor geschillen gevonden, Oostenrjjk
en Servië zullen direct met elkander
onderhandelen.
Een gewoon mensch zou geneigd zgn
te donken, dat dit middel lameljjk voor
de hand lag, doch de diplomaten zgn
blgkbaar van een andere meaning, anders
zou men wol eerder zgn toevlucht hebben
genomen tot directe onderhandelingen.
Voor hot oogonbiik kunnen we ons zelf,
gerust stellen m*t de wetenschap, dat de
bangendo geschillen nu wel in der minne
zullen worden opgelost.
Servië pruttelt nog wel een weinig, trekt
zure gezichten, uiaar hot is toch bere d
allo cischen van gebiedsuitbreiding te
laten varen en hiermede kon men rekenen
dat het diracte oorlogsgevaar geweken is.
Welk een verademing al» eindelijk de
Bal kan-kwestie tot het verleden zal be-
hooren. Ook do courantenlezers zullen
er niet rouwig om wezen pIb Diet telkens
de verwarde en oneindige Balkan-kwostio
(meestal zeker te vergeefs) hun aandacht
zal vragen.
Heevelen zullen er tot nu geregeld
die geschiedenis gevolgd hebben Niet
velen, meende een geestig Fransch jour
nali8t en naar bg beweert heeft hg een
aantal willekeurige mensohen te Parjjs
geïnterviewd over de Balkan-kwestie
en o. m. de volgende
Vermakelijke antwoorden
gekregen.
Oudo meneer: Meneer »les Balkans"
zgn half wilde Turken, die een handels
weg naar do Kaspische Z9e eischen. Ik
volg deze kwestie reeds lang. U zult zieH,
dat het er op uitdraait, dat de Engelseho
vloot in Servië tusschenbeiie kemt.
Aspje8koetsier, »Les Balkans". Zullon
ze Ons dan nooit met rust laten met die
vervloekte Marokkanen.
Juffertje. Wat ik van vlos Balkans"
denk Ik denk, dat u een onaange
naam kerel bent 1
Politie-agont. >Le» Balkans" De Bal-
k&nstraat bjj de rue de Bagnolef.
Willekeurige meneor. Meneer, dat komt
er allemaal vbd, dat de Italianen Triest
loovig het hoofd.
»Onzin spreek me maar niet tegeD.
Ik hob overal gezocht en nergens kunnen
vinden. En ik was juist op dien armband
zoo bijzonder gestold. Lieve hemel, je
kunt toch niet altjjd alles naloopen en
natellen. Ea nn is hij weg, gestolen
»Spreek dat woerd als 't ja blieft
voorloepig neg niot uit. Onze bedienden
zouden gaen genoegen nemen met zulke
harde aantggingen, ts meer omdat ik er
zelf ook nog niet van overtuigd ben.
Wien verdonk je eigenlgk van dien
diefstal
>Dat weet ik niet, en dat kan mg ook
niet schelen. Br zgn tegenwoordig geen
goede bedienden meer en het begrip van
het mgn en dgn schgnt bij he i ook zeer
rekbaar te zgn. In geval die armband
morgen niet terecht is, stuur ik een
boodschap naar de politie en laat een
huiszoeking houden en dat bjj allemaal,"
zei do jonge vrouw op nerschen toon."
>Nu doe dan, wat ja goeddunkt, Isa-
belle. Ik kan het je niet beletten. Het
zou ujj alleen spijten ter wille van de
genen, die onschuldig zgn."
»Onzin 1 Er moet eens een voorbeeld
gesteld worden. Ik heb al moer dan eens
gomerkt, dat ik kleide sieraden miste.
Maar om opzien, te vermjjden, heb ik
daar niet over gepraat. Nu is er eehtor
quaestie van een armband, die minstens
niot willen laten sehieten. Do Balkan-
bewoners zgn van plan Servië, Fiuland
on Montenegro binnen te dringen, zjj
hebben een Russisehen grootvorst tot
aanvoerder, die hen, niettegenstaadde het
verraad van Azeff, tot ann de muren van
de Dardenellen zal brengen. Ik weet
dat alles van een vriend, die ambtenaar
is aan het Ministerie v&c Landbouw.
De Pargsche couranlemchrjjver zal
die antwoorden wel hebben gekregen uit
de beroemde journalistieke duim, maar
werkelgk heeft het groote publiek reeds
lang den brui gegeven van de ouver-
kwikkeljjke Balkan-historie.
E*n andere netelige kwestie, die even
eens bijna de oorzaak zou zgn geworden
van een Éaropeeachen oorlog, het Ma-
rokko-vraagst.uk, is, zooals we reeds
meldden, op gelost jen du Fransche ge
zant te Borïijn en zjjn Duitscbe collega
te Parjjs zgn biervoor beloond met hooge
ridderorden.
In de nieuwe wereld was gisteren eeu
dag van beteekenis, zooals we in ons
vorig nummer mededeelden.
Taft heoft het presidentschap aanvaard,
Roosevelt is geworden een eenvoudig
burger.
De
Plechtigheid
was niet zoo indrukwekkend als vorige
malen. De inanguratio had plaats in don
Senaat en niet zooals anders op don trap
van het kapitool.
Tot deze wjjziging was men gedwon
gen door een hevigen sneeuwstorm, die
ook oorzaak was dat er duizenden men
sohen minder dan verwaebt werden naar
Washington kwaaien en velen van do rei
zigers, die zich door de ongunstige weers
gesteldheid niet af lieten sehnkk'in heb
ben weinig genoegen beleefd vao huu
tocht. Op het siatiun Baltimore alle-n
wach ten duuenden reizig» rs teoerg'-efs
op een trein, die ht*u verder zou Or» D^eri
naar Washington. Door deo opt zetlenden
sneeuwval was het spoorwegverkeer voor
oen groot deel gestremd. Veertig tremen
met feestgangers uit New-York, Phila
delphia en andere steden zgn in de
sneeuw big ven steken en van sommige
weet men met eens nauwkeurig waar
ze zgn.
De rede, die Taft heeft gehouden
klonk zeer gematigd en had geen spoor
van het heftige, dat Rooseveldts rede
voeringen soms kenmerkte.
De niouwe president en zgn voorgan
ger werden beiden op straat harteljjk
toegejuicht.
Siaten-Geaeraal.
TWEEDE KAMER.
Algemeen beschouwingen van het ont
werp tot verbetering van de Waal, waar
van de uitvoering 21/4 miilioen zal kos
ten. Verschillende vóór- en tegen Bprekers
zonder veel belangrgks.
Gisteren heeft de nieuwe minister van
Waterstaat Regout de sprekers beant
woord. Hg heeft een zepr gunstigen in
druk gemaakt op de Kamer.
De heer Regout heeft in oen naar
inhoud en vorm keurige redevoering de
grootste bezwaren van het plan uit den
weg geruimd.
Er was iets frisch in de woorden van
dezen bewindsman, een streven zich los
te maken van den te sterken invloed van
duizend gulden waard is. Dat gaat zoo
niet, ze worden al te brutaal".
Heinz verliet schouderophalend de
kleedkamer zgner vrouw en ging naar
zgn eigen kamer, waar Louis, zjjn kamer
dienaar, juist bozig scheen tc zgn, om
verscheidene voorwerpen, die zgn meester
op reis gebruikt had, weer weg te bren
gen' Die jonge man h«d «en zeer intelli
gent gezicht en scheen zeer goed te ge
bruiken te zgn.
Boscha hac slechts één fout in hem
ontdektLouis bleef soms heele nachten
mt on gaf zjjn hartstoeht voor de edele
danskunst als de reden daarvan op.
Do prins sloeg hem onmerkbaar gade.
Zou dat de misdadiger zgn Neen, zeker
niet. Het zon wreed zjjn em Louis door
zoo'n gemeene aantjjging te krenken.
Vervolgens liet bjj het overige personeel
de revue passeeren. Vreemd, alleen het
denken aan Boscha deed ham onaange
naam aan. Waarom keek ze de menschen
nooit recht in hun gezicht Waarom
sehrikto zg dikwgls zoo zonder reden
als hg haar toevallig in de eetkamor of
in den gang tegenkwam Ze was er
steeds op uit om hem ie vermjjden.
Hg had al eens meer g«twjjfeld aan de
eerljjkheid der huishoudster.
Wordt vervolgd.)
