N'. 18 1909.
Donderdag 11 Februari.
96s,e jaargang
FEUILLETON.
D« nitgav. ir.icr Oocraaf gesohisdt Uaacdug-, WoeajdBg- en Vrijdagavond,
aitgezoudord op fceitdagou.
•*rp por kwartaal, in Soea f 0,75, buiten Goes, franco, l,ï(,
Afzoadhrlijke aommeit 5 coat.
Inwoding var* adaertentlio adae 2 a»n ap den t4a>;
uitgave.
Do prjjs der gewone advortentiijn i> van ï-5 regeli 50 cent, eiken regol moor 10 et,
Bjj directe opgaaf von driemaal plaatsing durzelfdo advorientie wordt de prjj.
slechts tweemaal herekond.
Geboorte-, buweljgkt- en doodberiohten en dc daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» ft 1,— borekeetl.
Bewgsanrnmert 5 eent.
'Folefooumuumer 22.
Darwin.
Directeur A. F. A. van Setrrs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Qoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerrrmans.
(Slot.)
Du overeenstemming tusschen rnenseh
en menschaap is dus wel zeer groot,
maar toch is 't vrjj zeker, dat niet
de menschaap onze prao*historische
voorouders waren. Er big ft tusschen de
thans levendo mensohen en do mensch
apen bjj alle overeenstemming ook ver
schil en dat verschil wettigt het ver
moeden, dat er tusschen mensch-apen en
menschen nog een andere variëteit bestaan
hoeft, de ontbrekende schakel in den
ontwikkelingsketen,die mensehen mensch
aap verbindt. Darwin zegt dit zelf (6e
hoofdstak, Afstamming van den mensch)
>dat een of andor voormalig lid van de
«oudere groep der mensch-apen do stam
vader was van het menseheljjk geslacht".
Van dien ontbrekonden schakel heeft onze
landgenoot, de officier van gezondheid Du
bois, in 1893 op Java het eorste spoor ge
vonden. Dubois vond het grootBte deel
van een schedel, oen dgb6en, eon stuk
van een onderkaak en een tand,van een
wezen, dat tusscheü mensch en mensch
aap moet gestaan hebben. Naar deze
skeletdeolen was 'tniet moeiljjk de ont
brekende erbp te maken en zoo te constrn-
eeren de sinds wereldbekende Pithecan-
tropos erectus d. i. do rechtloopende
aap-mensch geen aap, geen mensch-aap
en geen mensch, maar juist daaitnsschea
in staande.
Men begrjjpe dus goed, dat noch D&rwin
noch een zjjuer volgelingen ooit beweerd
heeft, dat de menschen afstammen van
thans levende apen. Alleen is bewezen,
dat de menschen niet zooals ze nu zjjn
op aarde zjjn gekomen, maar dat ze zich
langzaam zoo ontwikkeld hebben uit een
Btaat, die grensde aan of overeenkwam
met dieren.
Ia het hier behandelde is niet gepoogd
om een overzicht van Darwin's geheelo leer
ie geven, maar slechts \aa dut gödGJlte,wa<.
voor alle menschen de grootste beteekenis
heeft en waardoor Darwin meer popu
lair bekend is geworden. Schematisch zou
men Darwin's leer aldus kunueü voorstel
len alle tegenwoordige bekende soorten
van menschen, dieren en planten zjjn
voortgekomen uit eonige weinige soorten
in den strijd om het bestaan gingen de
zwakkeren onder en plantten de sterkoren
zich voort; door verschillende lovenBwjj-
zen veranderden en vermeerderden de
soorten.
Darwin is de eerste geweest, die, na
zwaren strjjd, de menschheid bevrjjd
heeft van het starre dogma der onver
anderlijkheid in de natuur. Hjj toonde
aan dat er bij dieren en planten afwjj-
kingon voorkomen en die afwijkingen
noemde kg variëteiten.
Het ontstaan van variëteiten, d. i. dus
de vorming van nieuwe Boorton, komen
voor als aanwezig zgn le. het vermogen
om te varieeren, 2e. overerfelijkheid van
de nieuw verworven eigenschappen, Be.
natuurlijke teeltkeus. Deze drie oorzaken
worden weer beheerscht door drie hoofd
invloedenvoeding, klimaat en het al of
niet gebruiken van organen.
Slechts over deze onderdeden van
Darwin's leer zgn de geleerden 't niet
eens. Zoo is de geniale Duituche hoog-
17
WRAAK,
ROMAN
van
Doris, Vrijvrouwe van Spattger.
«Dat gaat nog al, jawel mijnheer de
graaf," klonk het bedrukte antwoord.
Er velgde een oogenblik van stilte,
waarin de rentmeester aan zgn das begon
te trekken.
«Bormann, ik heb j§ verzocht om bg
me te komen om iets met je te bespre
ken," begon Renatus eindeljjk. Hg was
opgestaan en liep haastig in de kamer
op en neer.
«Bormannje bent altjjd een trouwe
vriend en raadsman van onze familie
geweest en daarom wou ik vandaag eons
openhartig met je praten."
De aangesprokeno trok een angstig
gezicht, terwgl hg antwoordde: «het is
het eenige deel mjjns levens do familie
van don graaf te dienen".
«Bormann, ga als je blieft eens naast
me zitten, ik heb je iets te vertellen".
Renatus zette twee Btoelen bg het open
venster en daar ging het tweetal zitten.
«Bormann, gelooft ge dat bjj een go-
regelde levenswjjzo van mjjn zjjde, bg
een strenge plichtsbetrachting en groote
zuinigheid, mjjne bezittingen nog te
redden zouden zgn, dat ik....11
leeraar Haeckel een beslist tegenstander
van de leer der overerfoljjkheid van ver
kregen eigensohappen, hoezeer hij overi
gens eea vurig aanhanger is van Darwin's
theorie 6n veel gedaan hoeft om die te
verbreiden en te vermeerderen. Do juist
heid van Darwin's afstammingsleer wordt
hierdoor natuurljjk in 't allerminst niet
aangetast. Het woord dat hg schreef in
zgn eerste werk (Over het. ontstaan der
soorten) «Er zal klaarheid komen over
's menschen ontstaan on geschiedenis",
is waarheid geworden.
Zijn wonder-grootsek en verheven-
scherpzinnig work wordt nog dageljjks
door tal van geleerden voortgezet en
uifcgobreid langs de wegen door hem
aangegeven en telkens weer worden
nieuwe ontdekkingen gedaan, die Darwin's
leer bevestigen.
In Darwin huldigt do gansche be
schaafde wereld het genie, dat aan de
wetenschap nieuwe banen opende, het
vernuft dat hot geheime onbekende ont
sluierde en den magistraion geleerde, dio
het den menschen mogeljjk maakte de
geheimen der natuur na te speuren en
te zi9n in een verleden toen do mensch
nog niet bostond.
Ton slotte iets van zjjn loven. Hg
studeerde eerst in de medicgnen en daar
na in do theologie. In 1881 deed hg een
reis met de oorlogsbrik «Beagle" en ver-
zameldo een schat van gogovens. De reis
duurde 5 jaar en bg zegt er van «Aan
«boord van de Beagle zjjnde, geloofde ik
«nog aan de onveranderlijkheid der soor-
«t9n, hoewel, voor zoover ik mg hennnor,
«een begin van twjjfel mjj nu en dan
«beving. Na mjjn terugkoor in 1836, bij
«het klaarmaken van mjjn dagboek voor
«de pers, govoelde ik wel, dat talrgke
«feiten wezen op gemeenschappelijke af-
«stamming, zoo zolfs, dat ik in 1887
«begon met mjjn aanfceekeningen omtrent
«deze zaak. Maar eerst twee of drie jaar
«later was ik overtuigd vau de verauder-
«Igkheid dor soorten".
Volle twintig jaar overwoog en be
studeerde Darwin zgn ontdokking. Toen
verschoen zgn eerste beroemde werk
«Over het ontstaan der soorten" in 1871
liet hjj «De afstamming van den mensch"
uitgeven en in 1878 «Hot varieeron van
huisdieren en cultuurplanten".
Was Darwin groot als geleerde en als
natuurvorscher, hg was ook groot als
menseh. Een edel en mild gemoed, een
geloovig christen, die geduldig droeg het
ieed dat tjjdgenooten hem aandoden en
de lichamelijke pjjn, voortkomende uit
een slepende kwaal, eenvoudig en goed
hartig, beminneljjk in al zgn daden.
Hjj stierf den 19en April 1882. Met
vorsteljjke eer werd zgn ljjk bggezet in
de Westminster Abdjj, wuar Engeland's
grootste mamion rusten. In zjjn geboorte
plaats werd hom oen standbeeld opge
richt.
8 u i 1 e i a es ij.
Koning Eduard te Berlijn.
Zoo is dan het groote oogenblik voor
Duitscblands hoofdstad aangebrokon, dat
zjj den koning van Engeland binnen hare
grenzen bergt.
Gisteren hebben de Berljjners hem kun-
De rentmeester wilde zgn meester in
de rede vallen, doch deze vervolgde mat
nog meer nadruk«Ik heb het nooit
gewaagd dat gevaarlgke punt tegenover
u aan te roeren, omdat ik bang was voor
de gevolgen, die zich daaruit zouden
kunnen ontwikkolen, omdat ik den moed
niet had, den voortrollenden steen togen
te houden, maar sedert korten tjjd
do redenen, die daartoe aanleiding heb
ben gegeven, doen er niets toe voel
ik den oprecht gomeenden wensch om
mjjn leven to veranderen, laten wjj het
noemen «Bolieder te worden
De rentmeester keek den voor hem
zittenden knappen man met een loeptisch
gezicht aan. Hg aarzelde met zgn ant
woord.
«Ge gelooft er niet aan Bormann, hé
Ik neem je die oprechtheid absoluut niet
kwaljjk. Niemand zal eene verklaring
kunnen vinden voor dien plotsslingen
en hoogst wonderbaarljjken ommekeer,
zelfs niet mgn vriend Harder, die me
zou uitlachen en don spot met mg drgven,
als hjj er iets van wist. Het zjj zoo,
wacht hot resultaat maar af," zei de
graaf opgewonden en wierp zgn hoofd
in den nek.
Bormann keek droevig peinzend naar
buiten. Hjj merkte echter niet dat er een
schaduw gevallen was op de vensterbank,
waarop een oogenblik geleden de Aprilzon
nog scheen.
Het antwoord kwam eerst na een zeer
morkbare aarzeling. «Op een openhartig
nen zien, don vorst van dun staat, dien zjj
reeds jarenlang als den grooten vjjand van
hun eigen vaderland beschouwen.
Het is voor het eerst sedert zjjn troons
bestijging, dat koning Edusrd zjjn keizer
lijken noef in diens hoofdstad bezoekt.
Wel is keizer Wilhelm \a»k do gust van
zgn oom geweest, doch d' ~-j heeft steeds
een tegenbezoek uitgeste» Meuz gt, dat
koning Eduard, die van piucütige ceremo
niën e. d. oen afschuw L.saft, er om die
reden steeds heeft tegeaopgo/.ien naar
Borljjn te gaan.
De ontvangst van don hoogon gast was
schitterend en droeg een groot vertoon
van bartoljjkheid van do zijde des keizers.
De koning word op zjjn tocht naar het
paleis hier en daar door het publiek toege
juicht, wat niet vool zegt, daar hot volk,
en speciaal het Duitsche,spoodig onderden
indruk komt van schittorende uniformen
en groot militair vertoou en dan met
hoera-geroep nogal gul is.
Do welkomstgroeten q de Dnitsche
bladen klinken tameljjV kool. Eonige
dagen geleden gaven zjj deii rand don
koning welwillend maar gereserveerd ie
ontvangen.
De koning, aldus oen der bladen, moet
bemerken, dat bjj do «ast is van oen
mondig, zolfbowust volk- dat zich sterk
genoeg govoolt om ook dc ongenade van
h9t Engel8cho staatshoofd te verdragen.
Wat zal het go volg "an het bezoek:
wezen? Ongetwjjfeld kan bot niet anderB
dan gunstig werkeo op do verhouding
dor beide groote naties, die reeds te lang
elkanders bewegingen mat vjjandig wan
trouwen hebban beloerd. En een betere
verhouding tusschoE Ecgolsnd en Duitsch-
land zal den Europeescb -n vrede oteviger
verzekeren.
Wel heeft hot bozoek onder gunstige
omstandighedon plaats, -reist gisteren is
een
Overeenkomst tussohl-.n Frankrijk
en duitschi anl)
inzake Marokko getroflen.
Duitschland erkent de bjjzondere be
langen van Franki'jjk om te zorgen, dat
rust en veil gheid hoerschen in Marokko
do ropubliek daarentegen verbindt zich
de economische belangen van DuitBchland
in Marokko te eerbiedigen.
De voldoening in Frankrjjk over deze
overeenkomst is algemeen, temeer daar
zjj de erkenning inhoudt van het door
de regeering t.o Parijs steeds gehuldigde
beginsel, dat Duitschland in Marokko
slechts economische en geen politieke
belangen heeft.
Ook voor Duitschland kan de over
eenkomst niet anders dan gunstige gevol
gen hebben.
Onaangenaam voor Duitschland is
echter de loop der gebeurtenissen bg zgn
bondgenoot Italië.
Eenigen tijd geleden kwam in da Ita
liaansche Kamer
Het drievoudig verbond
ter sprake en heftige woordon werden
gericht aan het adres vaD Oostenrijk.
Ter kalmeering der anti-Oostenrgkache
Kamer deelde de Italiaansche minister
van buiteniandscho zaken toon mede, dat
de Oostenrgksche rogeering aan oen
wensch der Italianen zou tegemoet ko
men en in het door Italianen bevolkte
gestelde vraag hoort een even openhartig
antwoord. Als mjjnheer de graaf mjj
deze aangename bekentenis oen jaar ge
leden gedaan had, dan zou ik mjjn uiterste
best gedaan hebben om do verwarde zaken
weer in orde te brongen. Maar nn, nadat
ons helaas aanzionlgke sommen zgn op
gezegd, nu we bjjna geon kans hebben
om don lsten Juli onze belasting te
betalen, nu zie ik geeu uitweg meer uit
dit labyrinth en vorklaar ik het landgoed
reddeloos verloren 1"
Benatus was plotseling opgesprongen
en Btaarde wczenlooB voor zich uit. Fail
liet 1 Do grond waarop z|jn familie go-
durende vele geslachten aller aanzien en
achting genoten had, zou onder den
hamer komen Afschuwoljjke gedachte.
Nog Dooit had dat idee zoo'n vasten
vorm [aangenomen.
Neen duizendmaal neen Lommitz
moeht niet in vreemde handen overgaan.
Hadden zjjno zusters niot genoeg fortuin
om het te koopon Och wat 1 Wat hielp
hem dat? hg was geruïneerd, hg moest
als een bedelaar zgn geliefd huis ver
laten
Groote God! Was het werkeljjk al
zoo ver gekomen 1 Hg had ook als een
gok huisgehouden. Het berouw kwam
nu te laat.
En Harder, zgn vriend, over wiens
aanhankelijkheid en trouw hjj al zoo
dikwgis aangedaan was geweest, Harder,
die een ietwat despotische natuur had
en daarbg een lichtzinnig spotter was,
deel van Oostenrjjk een Italiaansche hoo-
geschool zou oprichten.
Dit is niet gebeurd on hierover ont
stond een storm van verontwaardiging
in Italië en met zekerheid kon men voor
spellen,dat de minister van buiten landsehe
zaken het hard te verantwoorden zou
krjjgen in de zitting der Kamer. Er
waren bovendien Dog andere redenen,
die de regoering doden opzien tegen de
eerstvolgende ontmoeting met. de tolks-
vertegenwoording.
De koning hoeft nu, om de moeieljjk-
heden tijdeljjk uit t3 stellen, de Kamer
ontbonden.
WaarschjjDlijk zullen de nieuwe ver
kiezingen zeer beïnvloed worden door de
kwestie: vóór of tegen Oostinrjjk, vóór
of tegon het driovoudig verbond.
Komt deze kwestie werkeljjk bg de
verkiezingen op den voorgrond, dan is
do uitslag niet twijfelachtig en zal het
drievoudig verbond veroordeeld worden.
Binnenland.
De KoninginMen vernoemt, dat in
don laatsten tjjd maatregelen in voor
bereiding zgn om, mot het oog op de
bljjdo verwachting van H. M de Koningin,
einde Maart of begin April een toestand
te doun intreden, tengevolge waarvan
het Hoofd vau den Staat tgdeljjk Haar
regeertaak zou neerleggen om deze alsdan
door een regentschap te laten waarnemen,
totdat H. M. weer in staat zal zjjn het
Bewind te aanvaarden.
Landbouw, Veeieeit en Visscherij.
Zwarts-Hollandscmb Hoenders.
Door da Vereoniging «Fauna en Flora"
onderaföeeling van don Volksbond te
Zaandam zal naast hare gewone expositie
in April a. s., eone Nationale Tentoon
stelling van zwarto Hollandscho Hoenders
worden georganiseerd, waarvoor als Drii-
zon bedragon van f25, f 15 en f 10 zjjn
uitgeloofd.
Secretaris d6zer tentoonstelling is de
heer A. Verboom te Zaandam.
Rechtzaken.
Weggeld in Noord-Brabant. De
Hooge Raad deed uitspraak bg ver-
vrceg.ng in de zaak van mr. Hartog,
advocaat te Bergen op Zoom, door de
Rechtbank te Breda veroordeeld wegens
overtreding van de provinciale verorde
ning van Noord-Brabant op het heffen
van weggeld.
Do Hooge Raad overwoog dat de re-
tributiën, welke do provincie heft, haar
grond moeten hebben in eenig gebruik
of genot, waarvoor de provincie kosten
moet maken, in casu de provinciale we
gen. De grondslag der belasting is dus
het gebruik der wegen en alleen voor
dit gebruik wordt hier belasting geheven,
behoudens uitzonderingsgevallen, die het
karakter der heffing niet veranderen. De
beweerde wanverhouding tusschen ge
bruik en geheven belasting is ter beoor
deeling van do Kroon, niet van den
rechter.
De Hooge Raad handhaafde mitsdien
de beslissing der Bredasohe Rechtbank.
maar wiens gezond verstand altjjd een
uitweg uit de noodlottigste rampen had
weten te vinden. Harder zou plotseling,
geheel verlaten en zonder oen cent, aan
den djjk gezet worden Waren zjj beiden
dan niet door een vasten band aan el
kaar verbonden Zonder Frits zou hjj
zioh zelf voorkomen als een wiegelend
riet
Renatus greep Bormanus band en riep
op half smeekenden toon „Bormann 1
groote God Bormann sproek het woord
uit waardoor dat onhoil afgewend kan
worden Ik wil alles doen, alles opofferen,
als mgn landgoed maar gered wordt."
De rentmeester, die ook was opgestaan,
streek zgn baard glad en zei met een
bedrukt gezicht«De freules zouden u
zokor als het zoover kwam, met raad en
daad bjjstaan."
«Hoe komt ge op dat idee Beken
daar maar niet op een paar maanden
geleden heeft men mjj daar mgn verzoek
ronduit afgeslagen," antwoordde de graaf.
«Maar gravin Isabella doet nu toch
een schitterende voorname partjj. Zou
prins Altstatten
Het gezicht van den jongen graaf werd
vuurrood en hjj viel den ouden man op
barschen toon in de rede «Dat niemand
het wage zioh met geldzaken daarheen
wendenDat verkies ik nietdat
verbied ik
«Neen neen, de hemel beware me
daarvoorZonder de toestemming van
meneer den graaf zou ik zooiets nooit
Boekan en Tijdschriften.
Het hypnotismo en zjjno gevaren
door dr. Lydia Robs. Uitg. Hol-
landia Drukkery. Baarn f0.40.
Door het odangs te den Haag be
ëindigde proces is de belangstelling voor
het hypnotisme wellicht weer wat leven
diger gewordon ou de actievb en waak
zame Hollacdia drukkerjj is or dan ook
gauw bij geweest om er een nummer van
de brochurenreeks «Levensvragen" asn
te wjjden.
Rechtuit gezegd is dit werkje me tegen
gevallenik heb in «Levonsvragen"
andere onderwerpen beter behandeld ge
zien. Hij, die van hypnotisme niets weet
en dit boekje leest, zal bjj beëindiging in
wanhoop denken daarvan zal ik nimmer
iets begrjjpen. Dat komt omdat 't boekje
niet is geschreven door oen, doch door
drie personen en wel door een medicus
en twee theosofen. Zoo hinkt "t nu op
twee gedachten, de exacte en de occnlte.
Eerst zet Judge uiteon, niet wat hyp
notisme is, maar wat de theosofen er m
zien en dit is passez le mot
onwetenschappelijk geklets. Dan vertelt
«Een leerling" waarom Katherinn T ngby
(bet hoofd van bet Theos« fi-co genoot
schap) tegen hypnotiBme is, wat de
niet-tbeosofiscbe lezeis maur rnaiig ai
interosseerenen dan eind ljjk blij en
er nog 6 bladzgden voor dr. Lyd a
Ross Otn op meer vastereu rondsla* ie'6
over het wezen van het lyj-no'.isroe te
vertellen. Ook deze doet. mod. ouipopt
zich ton slotte als theoloog, hetgeen ech
ter in haar beschouwingen niet uitkomt.
Zou deze titel van het boekje met
juister geweest zjjn«Hoe do theosofen
over het hypnotisme denken
Over oorspronkelijkheid, navol
ging en nog wat, door dr. J. H.
Gunning Wzn. Hollaudia Druk
kerij, Baarn. f0,40.
Dat is nummer 1 van sorio I dar Pao-
dagogische Vlugschriften voor ouders en
opvoeders, onder redactie van Jan Ligt-
hart en R. Oasimir. Als de volgende
nummers even zoo lezenswaardig, helder
en rjjk aan inhoud zgn als deze eersteling
zgn, dan zullen de Paed. Vlugschr. hun
weg wel vinden.
Dr. Gunning toont er in aan, dat hot
kind niet oorspronkelijk k&u zjjD, dat het
de grootere kinderen en de volwassonen
moet navolgen en geeft in verband hier
mede heilzame wenken en loBsen aan
paedagogen. Het Btreven Daar oorspron
kelijkheid, dat bg middelbaar en hooger
onderwjjs zooveel Bterker is dan bij het
lager, wordt hier nauwlettend en kritisch
door. een zeer bevoegd persoon bezien.
Stadsnieuws-
Gezondheidscommissie.
Als men dc belangstelling van de bur-
gerjj in den algemeenen gezondheidstoe
stand moest afmeten naar den toeloop van
het publiek bg de openbare vergaderingen
der gezondheidscommissie, dan zag het
er treurig met die belangstelling uit,
want in de Maandagavond in de trouw
zaal van het stadhuis gehouden verga
dering was er, behalve de commissie zelve,
doen", antwoordde Bormann on keek
treurig voor zich.
Renatus liep zwjjgend 01 motgebogon
hoofd op en neer in de kamereindelgk
kwam lijj naar het venster toe en zei
opgewonden «Ik had werkeljjk niet ge-
daeht dat de zaken zoo wanhopig stonden
en daardoor ben ik in een ietwat ge
drukte stemming, wat ook wel tejbegrjj-
pen is. Ik verzoek je nu, beste Bormann,
me zoo gauw mogelgk een opgaaf te doen
van al onze schulden. Er zal.... er moet
toch het een of ander redmiddel to vin
den zgn dat verwacht ik beBlist."
Bormann boog zwjjgond. Toen hjj weg
was, bleef Renatus nog een oogenblik
droomerig peinzend op dezelfde plaats
staan.
Een lief, goudgelokt meisjeskopje doem
de plotseling voer zgn geestesoog op,
een geziohtje zoo edel en voornaam als
hjj zich verbeeldde nog nooit gezien te
hebben.
Zouden die reine, blauwe kinderoogen
in staat zgn om dat zwakke, genotzuch
tige karakter te leiden
«Irma 1" fluisterde R*no, hartstochtelijk
teeder, »jjj zult voortaan mjjn leidster zgn.
Het vooruitzicht je eens te zullen ver
overen, zal mjj kracht geven om aan
alle zonden en verleidingen dezer wereld
weerstand te bied-u I"
Het was alles zoo v^rba/.ing wekk md
snel in zj)D werk gegaan.
Wordt vervolgd.
