N 12 1909 Donderdag 28 Januari, 96s" jaargang
GÖESCHE
)a uitga v* ^er oursnt geschiedt Maandag*, Woensdag- on Vrjjdagavoné,
uitgezonderd op feestdagen.
Prg« 'cr/aitaal, in Goes ttglKg buiten Goes, franco,
Afzonderlijke aemmors S cent.
Inzending jidve^tantiSn wCOr El «sren op der
uitgave-*
ColöfoonnTiramer 22. Directeur A. F. A. van Sbters. Uitgave
Bede en openbaring.
Nog eenigo maanden en de verkiezings
campagne is in vollen t/ang. Reeds klinkt
hier en daar wapengedrnisch en ziet mon
voorbereidende manoeuvres houden Niet
lang zal 't aieer duren of dw rechtscho
partijen zullen hun oud liedje aanheffen
en over het land laten weergalmen, dat
zij wenachen te regieren met God in het
staatsrecht en dat de liberalen zjjn tegen
den godsdienst cd voer den satan.
Hoe is deze valsche leuze in de wereld
gekomen Ib er iets van waar, hoeft de
bont genoemde koe werkoljjk een vlakja t
Da vrijzinnigen weten beter cn ook do
clericalen zijn zich zeer goed bewust,
dat de liberalen volstrekt, geen godloo
chenaars zjjn, maar wel gaarne schermen
zo met de tegenstelling dat do liberalen
2ich uitsluitend houden uan hetgeen het
vorstand bun ingeeft, aan de rede, ter wijl
zjj, de kerk'.djjkeu, er zich* op verheff n,
dat, zij zich door de openbaring laten
leiden.
Nu h«8ft men reeds bjj het optreden
van het kabinet Koypor in 1901 dit
kabinet voorgeboudwn, dat toch ook de
allervroomste openbaricgsmanntn, v»s
de redo gebruik moesten maken bjj de
bepaling van hare beginselen. Dr. Kuy-
per antwoordde toen daarop *Hier duikt
het verschil op of onze rede alleen uit
natuur, historie cn consciëntie moet
putteD, dan wel of te óók te rekenen
hoeft met hetgeen God op bijzondere
wjjze omtrent Zijn wil ook voor het
volksleven geopenbaard en met do cor
rectie, die aan onze rede, voor zoover
ze door de zonde schade lead, door die
openbaring wordt aangebracht."
Uit het Kayperiaansch, in maar ge
wone taai overgezet, betoekent. dit, dat de
olericaal niet uitsluitend rekening houdt
met de openbaring, maar dat er zooveel
rede bjj gebruikt wordt nis door de open
baring wordt aangebracht. Dat dit veel
heeft van een cirkelredeneering geven
we gaarne toe en dat zjj, die met dit
kluitje in het riet worden gezonden, er
niet veel wjjzer door worden, evenzeer.
We moeten daarom beproeven of er niet
een meer verstaanbarea en meer hou
vast gevende uitleg i& te vinden voor
het verschil tusschen rede en openbaring.
De vrijzinnige erkent, dat voor hom
geen andere bronnen van kenaii bestaan
dan do naluur met al baar rijkdom en
raadselen de geschiedenis, waarin elk
volk zijn plaats vindt, ook het Israëliti
sche, waaruit het christendom ont
stond, ook de oorkonde waaruit die his
torie tot ops spreekt in de geschriften
van het Oude en Nieuw? Testament;
cd dan de ervaring van den mensch in
zjjn gadachtenleven en in de maatschappjj.
clericaal ziet in dat alles niets anders
daD do openbaring, die God don mensch
ingeeft. Maar de regeerende en politiceo-
rendo clericalen hebben mg een »bjjzon-
dere openbaring" waaruit zjj de kennis der
ordinantiën Gods voor het volksleven, op
politiek terrein en voor de wetgeving
afleiden.
Ben onbevaügen hoorder zal bjj 't ver
nemen van zulke verklaringen geneigd
zijn te vragen hoe komen die gewone en
bijzondere openbaringen ter kennis van
do memDsn-broeders Onmiddellijk, recht
streeks uit den Hemel, ontvangt toeh
zeker geen lid dor christeljjke regeering,
zelfs »de van God gegeven leider" geen
aanwjjziagen of inlichtingen t Neon, zulke
dwaze dingen zal de moest orthodox ge-
loovige wel niet aannemen. De openbaiing
komt tot de guioovigec langs verschil
lende wegen. Hg de Katholieken door den
puus, bjj de anti-revolutionairen deor
den bjj bul.
Voor de roomscheD is de kerk de bron
voor alle politieke kennis. De kerk
spreekt zich uit door hare organen syl
labus, encycliek en geestelijkheid. Zoo kan
do paus ton alle tjjde reke-iiag houden
met de eischen des tjjds, en hjj kan dan
ook de rede niet missen.
Bg d# andere clericalen ljjkt 't moei-
igker, omdat een boek, samengesteld
uit een aantal velschillende zeer oude
manuscrplcn, onaaogeijjk voorschriften
kan bevatten voor alle gevallen die zich
in de 20»te eeuw voordoen. Kuyper
zei dan ook, dat elke tekst verklaard
moet worden uit den tjjd toen en de
omstandighodsn waaronder die geschreven
werd. En cjj voegde er bg dat T geen
gomakkelgke taak was om het juiste
beginsel dat van toepassing is op ons
pubiiok en politiek leven daaruit te halen.
Inderdaad niet gemakkeljjk. Welk een
ingespannen verstandswerking is er noo-
dig om de bjjzondere openbaring te
kunnen verstaan, koe moetde rede
werkzaam zjjn.
De anti-rovclutionair moet dus om tot
zgn openbaring te komen wel degeljjk
en geducht zgn rede zgn verstand in
spannen en heeft aizoo niet de minste
zekerheid meer dan de liberaal, of hg
zgn rede juist gebruikt.
Dat 't werkelijk zéó is als we hier
sohrgven, dat bleek herhaalde malen in
de Kamer, als geleerde christelijke staats
lieden aan 't woord waren over eenig
onderwerp, waarbij aan bgbelteksiwn
merkwaardig verschillende veikiaringon
gegeven werden. We herinneren hier
slechts aan het dispuut tusachen de twee
oud-hoogleeraren Lobman en Kuyper
over het eedsvr&agstuk en aan de debatten
over de doodstraf.
u.g een eerljjk anti-revolutionair,
wiens gtheele leer steunt op de rede dan
de liberalen voor de »rede-vergoderi"
schelden
Och, de kiezers hebben een leuze
noodig, iets dat klinktredevergoders,
godloochenaars, voor of tegen den
Christus, God in het staatsrecht enz 1
Zjj echter, die gaarne hun openbaring
stellen tegenover de rede der vrgzinnigon
zjj do aandachtige lezing aanbevolen van
de Handelingen der Tweede Kamer in
het jaar 1901/02, waar zg kunnen leeren
dat niemand minder dan dr. Knyper
gezegd heeft >dat er onder de christelijke
partgen ten aanzien van de openbaring
verschil beslaat" ^en »dat men de for-
meele rede niet mag stellen tegenover da
openbaring".
Saitsnland.
Tot den strijd gereid.
Europa wacht en houdt voor de zoo-
veelste maai de oogen angstig gevestigd
op dat gedeelte der oude wereld, dat
door een staatsman eens kenmerkend is
ii FEUILLETON.
W.R, AK.
KOM AN
van
üoris, Vrijvrouwe van Spattger.
•Waartoe dienen al die overbodige
woorden Kwam de moeder van Heinz uit
eigen beweging of beteekonde haar visite
werkelijk oen verbloemd aanzoek voor
haar zoon dacht zjj, terwijl ongeduld
en opwinding haar ongedurig maaktGD.
•Ik zou je nu e?n belangrijke vraag
willen doen, mjjn kind, waarvan heel veel
afhangtzoudt ge een klein boetje van
don prins kunnen houden, zoodat Heinz
hoop zou kunnen voeden Moer wü en
mag ik niet vragen De rest is in °o.ds
hand. Hg loopt sedert gisteren als in een
roes rond," fluisterde de oude dame
opgewonden.
Nu w"8 het er werkeljjk uit, het veelbe-
teekeomde woord.
Isabella had luid kunnen juichen ven
goluk en trots bjj had haar lief 1 Zjj
zou prinses Schöaau worden, do aange
beden vrouw van iemand met een voor
name positie
O, ditmaal gold al die huldo haar alleen,
▼iel or in het geheel niets af voor Lory l
Prinses Mechtild keek h6t ontroerde
jonge meisje met een onderzoekenden
blik aan,
Hot antwoord was op het sohoone
gelaat maar al te duideljjk te lezen.
Nu was alles goed Heinz, baar lieve
ling zou een keuze doen, die met zgn
wenschen en behoeften overeenkwam.
Dat jonge ding vol geest en in het bezit
van oen goed gezond verstand zou de
knust verstaan hem steeds weer te boeien.
»Het doet me zooveel genoegen en
het stemt me zoo dankbaar dat hare
doorluchtigheid mg zooveel belangstel
ling en goedheid bewjjst," antwoordde
Isabella haperend, torwjjl het heete bloed
naar hare waDgen steeg.
•Wat een bescheidenheid en wat eon
lieve, zachte manier van spreken" 1 dacht
de prin*es verrukt on trok in de over
maat barer gevoelens het trillende
meisje sur haar borst.
•Zoo'n dom klein ding 1 7&n dankbaar
heid Is alleen maar bjj Heinz sprake 1
Ziezoo nou zullen we ons verder
niet opwindon over dat punt, je warm
hoofdje gloeit alIk zou je alleen
nog willen vertellen, dat ik kort geleden
iets van Runatus gehaord heb".
•Is het heusch
Isabelle luisterde in groote spanning.
•Ja lieveling. Wjj hebben er gisteren
nog over esproken, dat je broer iö maan
den geen levensteek»* beeft gegeven en
steeds meer vervreemdt van zgn familie,
iets wat me ton zeerste speet. Van daag
schrijft mgn dochter Trach uit Nizza.
•Ronatus Lommitz en zgn vriend Har
der zgn heel veel met ons in gezelschap.
genoemd de kinderkamer van Ëuropa.
De Balk&nstaten zgn werkeljjk lastig
als stoute kinderen, maar wat ernstiger
is, ze zgn veel gevaarljjkssr en hun on
derlinge twisten zgn niet zoo onschuldig
als kinderruzietjes*
Werkeljjk, kinderspel knnnen we de
gebeurtenissen in den Balk »n niet noemen.
De oorzaak vnn de plotselinge verer
gering van de crisis moet men, volgens
Bulgaarscbe lezing, zoeken in den toeleg
van Turkjje om door een plotselingen
aanval moestor te worden van den toe
stand.
Nabjj het grondgebied, dat Bulgarge,
toen het zioh onafhankelijk verklaarde,
zich heeft toegeëigend, hebben de Turken
do laatste weken eon aanzienljjke troepen
macht geconcentreerd en Bulgarge, onge
rust gewoiden, heeft nu eun achtste deel
van zgn leger, 25000 man, gemobiliseerd.
De spoorwegen, op Bulgaorsoh gebied
zgn militair bezet en angstig kunnen we
nu afwachten of misschien ook eensklaps
de oorlogsvlam hoog op zal laaien.
De onderhandelingen tusschen Turkjje
en zgn vreegeron vazalstaat zjja op het
doode punt gekomen. Wel hebben beide
zioh bereid verklaard, de een tot het
aanvaarden, do ander tot het betalen van
e«n schadeloosstelling in geld, doch Turkjje
verlangt ongeveer twee maal zoo veel
als Bnlgarjje beweert te kunnen betalen
en de ervaring heeft geleerd, dat op een
oogenblik, dat twee staten zich reeds
hebben voorbereid op een oorlog, de
onderhandelingen minder vlotten dan
onder andere omstandigheden. De op
winding, de zenuwachtigheid, die zich
in zulk een geval meester maakt van de
volken en d» regeeringen, is niet bevor
derlijk aan een minnelgke schikking.
Bjj den tegen woordigen toestand moet
men zich mot bezorgdheid afvragen of
er misschien waarheid schuilt in do be
weringen van pessimisten, die een oorlog
voorspellen, dio op het Balban-scbier-
eilmd zal uitbreken, doch zich zal uit
breiden over andere doelen van Europa.
Tweedracht en haat, bljjven dus hoor-
scben in den Balkan en tweedracht en
haat vallen ook weder te constateeren
in Oosteurjjk. Met vernieuwde hevigheid
is de vjjandschap tusschen
Tsjechen en Düitschirs.
te Praag uitgebarsten.
In ons vorig nummer sehreven we over
de eiudelooze onderlinge twisten in Oos-
tenrjjk tusschen de velschillende nationa
liteiten, die dat land bewonen en in het
zelfde nummer konden we onder de tele
grammen een bericht opnemen, dat als
het ware een illustratie was van onze
beschouwing.
We bedoelen het telegram uit Prrag,
waarin melding werd gemaakt van vecht
partijen tussohen Duitsche studenten en
Tsjechen.
De onlusten waren van dien aard, dat
de politie het ten slotte niet afkon en
de gendarmerie met de bajonet op het
geweer togen het volk moest oprukken.
Er vielen versobwidene gewonden en een
officier werd door steenworpen gekwetst.
Bjj Ooztenrjjks buur en bondgenoot
Duitsehland is nu oen greot deel der
belangstelling in de openbare zaak go-
wjjd aan
De jonge lui spelen tennis met Irma en
bljjk?n. op eu top mannen van de wereld
te zjjü, daarbjj opgewekt en natuurlpk,
zoouls men het tegenwoordig van d*
geblaseerde jongelui niet meergtwoon is".
De oogen van het jonge meisje namen
een ongeloovige uitdrukking aan, maar do
priusos vervolgde
•Ik ben Diet een van die mensohen,
die uit pure lust tot kwaad Bprekeu, uw
broeder veroordewlen wegens zgn licht-
z nnige streken. In het geheel niet. Moer
dan één losbol is lator een zeer solide
man geworden. Ongelukkig heoft men
hier een Bterk vooroordeel tegen Reno
en dat heeft hem misschien wel ver
bitterd. I>e Trachs vinden hem bgzonder
aardig en het doet mjj genoegen je oen
aangename tjjding te kunnen meedoelen."
•Ja, dat is het zeker. Uwe doorluchtig
heid is wel goed 1"
De prinses was opgestaan en vroeg
glimlacheed
Wanneer komt Lory thuis Het is
aandoenlijk van haar dat ze hear oom
weer gezelschap is gaan houden. Beinz
kent baron Wiliberg en beweert d«t hg
een zonderling is met ongoloofelgke
nukkon en kuren."
Isabelle lachte spotachtig,
•Ja Lory houdt er erg van om zich
op te offeren. Ik zou er voor geen gold
ter wereld hoea gaan. Het ia zoo'n tyran.
Zelfstandigheid en een eigen oordeel moet
men bjj oom Fred onouddelljjk aan den
kapstok hangen. Bah
Dl kiesrechtkwestie in pruisen.
Eenigo maanden geleden is dit vraag
stuk hier ook meerdere malen besproken od
wel naar aanleiding van een krachtige be
weging tot verkrjjging van een kiesrecht
hervorming, die in Pruisen broodnoodig is.
Door de vrgzinnigon is nu een voorstel
ingediend tot invoering van hot direct,
algomeen en geheim kiesrecht.
De kans, dat dit voorBtel een meerder
heid zal behalen, is zeer klein. De con
servatieven verzetten zioh met hand en
tand tegen zulk een hervorming. Wel
zou er misschien een meerderheid zgn te
vinden voor de invoering van een meer
voudig kiesrecht.
Dit zou dan van de conservatieven wel
de uiterste concessie zgn, die zjj willen
doen aan den geost des tgds, want zelfs
naar den zeur billijken uisch, dat bet
geheim der stemming zal worden gewaar
borgd, hebben zij geen ooren.
En toch, welk een demoraliseerende in
vloed de niet-g«beime stemming heeft
op heel het politieke leven in een land,
is reeds meermalen gebleken.
In Pruisen zion we dus een vruchte-
looze poging om voor het voik den hem
toekomenden invloed ophot landbsbostuur
te veroveren, in de nieuwe wereld aan
schouwen we nu een ander tooneel. Zou
de groote Noord-Amerikaausche republiek
een voorbeeld willen geven aan de
Europeesche staten
De vorige week heeft
De ontruiming van Cuba
door de Amenkaaosche troepen plaats
gehad. Nadat do Amerikanen er eerst
orde op de zaken hebben gesteld, er
jaren lang hebben gewerkt om het volk
.■an geregelder toestanden te wennen, acht
de groote republiek nu het oogonblik
gekomen, waarop Cuba op eigen beenen
kan 6taan.
Er zjjn echter velen die er aan twjjfclen
of de Cubanen al rjjp zgn voor zelf
bestuur.
Kuns en Wetenschap.
Jozef Israels.
Heden wordt «en onzer beroemdste
landgenooten, du kunstschilder Jozef
Israëls, 85 jaar. Met onvermjeide werk
kracht wjjdt. de groote kunstenaar zich
nog aan zgn arbeid.
Een slachtoffer van zijn werk.
Frederik Dey, de Amenkaaosche veel
schrijver, schrgver van den held van
ontelbare detective-verhalen Nick Carter,
is zoo overspannen, dat hjj heeft moeten
staken. De man had altgd drie novellen
in voorraad om het gebruik bjj te houdon
zjjn maximum-productie was drie novellen
in de week, 15.000 woorden per dag.
Hoeveel jongelui zou doze man al over-
spannon hebben gemaakt vóór hg zelf
overspannen werd?
Rechtzaken.
Tei terechtzitting van het kanton
gerecht Goes van den 25 Januari is ver
vallen verklaard het verzet, gedaan door
A. van den E. te Heinkenszand tegen
een vonnis d.d. 19 October 1908, waarbjj
hjj wegens in dronkenschap openbare
orde verstoren werd veroordeeld tot f5 b.
s. 3 d. h.
Laster. Te Middelburg stond voor
de rechtbank de redakteur De Lange
van do anarchistische Toekomst terecht
wegens beleediging van don soo.-democraat
Eii'ers, propagandist ?an den Textiol-
arbeidorsbond te Tilburg, wien hjj in
zgn blad beticht had van verduistering
van f10, hem voor de stakers der firma
De Beer afgedragen.
Het O. M. eischte een maand gevan
genisstraf op grond dat bekl. reeds
herhaaldelijk wegens jsmaadsebrift ver
oordeeld is.
De Papendrecht8che quaestie. De
Hooge Raad deed uitspraak in do zaak
van Garsthagen te Papendreeht, door hot
gerechtshof te 's-Gravenhage wegens
smaadschrift verooideeld tot 4 maanden
gevangenisstraf.
Overeenkomstig de onlangs meege
deelde conclusie van advocaat-generaal
mr. Ort, besliste de Hooge Raad, dat het
Hof had moeten beslissen op den door
den requirant aangewezen grond van
rechtvaardiging (van zgn aanklacht). Mits
dien werd het arrest vernietigd en do
zaak verwezen naar het gerechtshof te
'b-Hortoganbosch.
Gbmenyd nieuws.
Een slechte regeling. De Avondpost
schrjjft
Sinds begin October jl. zit als de ge
woonste misdadiger, in 'n gevangenis-
pakje, in 'n cel in hut Huis van Bewaring
in den Haag opgesloten 'n Oostenrjjker
die, ah zijnde zonder middel van bestaan,
naar zgn land moet worden teruggezon
den. Vier maanden reeds zit de man in
do Ca8uariestraat. Dat heeft bjj te danken
aan de nieuwe vestigingsverdragen.
Vroeger werd zoo'n stumperd naar den
consul van zgn land gestuurd, die hem
binnen n paar dagen op 'n boot of zoo
bezorgde, of hjj werd direct over de grens
gezonden. Dat kostte het Rjjk niet meer
dan de reiB naar Rotterdam voor den
vreemdeling en zjjn geleider. Na al die
nieuwe verdragen moet de heele diplo
matieke winkel aan 't werk. Do gezant
en do regeering van Oostenrjjk corres
pondeerden. Weken en maanden verloo-
pen er mee de suan in quaestie zit
steeds opgesloten in 'n strafplaats
omdat hjj niets straf baars heeft mis-
droven.
Moord te Breda. Omtrent den moord
te Breda op een vrouw gepleegd meldt
de Bredasche Courantdat de verdachte
v. V. bljjffc ontkennen en dat er tever
geefs wordt gezocht naar eea motief tot
dezen moord. Wat nu het vinden van
het mes aangaat, herkend als het eigen
dom van v. V. geheel juist is dit ook
al w?er niethet bewuste mes behoort
oorspronkelijk toe aan den zoon van de
verslagene, den jongen Damen, dienende
bjj het 6de Reg. Infanterie. Deze hoeft
het mes ook als zoodanig herkendde
punt was omgeslepen en op het lemmet
zat een ingeroeBt kringetje, hetwelk ook
inderdaad op het bewuste mes gevonden
is, uadat het bloed was afgewischt. Maar
dit mes was eigenlgk het eigendom der
geheele familie D.het slingerde ge-
Uit Isabelle's woorden spraken trots en
gobrek aen gevoel, maar de ondeugende
uitdrukking hsror oogen en het bekoorljjk
optrekken der friss he roode lippen wisten
do oude dame zoo te boeien, dat die
liefdelooze uitdrukking ongemerkt voorbjj
schoen te gaan.
Nadut Isabelle haar verteld had, dat
Lory Dog een dag of drie, vier weg zou
big ven, nam prinses Scböaau afscheid.
Eene uitnoodiging om te blijven lun
chen had zjj vriendeljjk van de hand
geweien.
Als Lory weer thuis is, komen we
allemaal," riep de oude dame het jonge
meisje bjj het instappen toe, daarop rolde
het rjjtuig weg.
Met gebogen hoofd ging Isabelle het
huis weer binnen en de trap op naar de
eerste verdieping.
•Als Lory thuis is, komen we allemaal."
Die woorden gaven een steek in het
eerzuchtige, jaloersche jonge hartje.
In haar hoogvliegende droomen had
zjj er zich al zoo'n mooie, vorlokkende
voorstelling van gomaakt, baar zusfer
met het fait acconph te verrassen, te
genieten van de verbazing, dio op haar
gezicht te lezen zou zjjn en nu 1 Isabelle
beet verontwaardigd met haar spitse
tandjöB op haar lippen.
Was lory niet mooier on misschien
nog beminljjker dan zjj
Als dat zoo was 1
VI.
•De regen sohjjnt opgehouden te heb
ben. U zoudt me vandaag wel een klein
ritje kannen toestaan, oompje, Brown
vertelt mij bgna dag- Ijjks dat ik de merrie
die u pas gekocht hebt, toch eens pro-
beeren moet. Hij beweert dat het een
echt damespaard is. Brown heeft het dier
uitstekend gedresseerd 1"
•Plaaggeest, ben je soms hier gekomen
om paard te rjjden Voor zulke visites
bedank ik je hartelgk. Maar zoo is de
jeugd, ze denkt altgd alleen aan zich
zelf. En ik wou juist zoo graag dat je
me vandaag die brochure voorlaast over
de stal-bygiene en rationeele veulen-
voedering. Het is een schandelgk fjjne
druk je bederf er je oogen mee 1"
Hot bekoorljjke gezichtje van zgn nicht
nam een teleurgestelde uitdrukking aan,
terwjjl baron Wiliberg op njjdigen toon
vervolgde
•Als men jaar in jaar uit alleen zit,
dan wordt men egoïstisch kind 1"
"Nu sloeg Lory haar arm om den hall
van den ouden man en zei ophalftroo-
stendeu, half verwjjtenden toon
Maar oompje, windt u toch niet zoo
op. Ik meende hot heusch niet zoo ern
stig met dit verzcek. Ik blgf natuurlijk
bg u. Maar u mog ni»t zoo bitter zgn,
dat doet verdriet."
•Zoo, doet je dat verdriet."
(Wordt vervolgd
De prgs der gewone advertentiën is van 2-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt de prjj.
slechts tweemaal borekend.
Geboorte-, huwoljjks- on doodberichte» en de daarop betrekking hebbeide
dankbetuigingen worden van 1—10 regels 1,— berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
van de Naaml. "Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Ksreemans.