N" 9 i909 Donderdag '21 Januari jaargang. I Februari 1909. FEUILLETON. WRAAK, Doris, Vrljvrouwe van Spattger. Een waar woord. 8 u i 19 n I 3 n d. De uitgav? éfjïar Oouramt geschiedt Maaidag-, Woe&idag- e* Vrijdagavond, uitgezonderd op feestdagen. Prjji per kwartaal, in Does f 0,75, buiten (Joes, franco, Ss81.. Afzonderlijke mommers S cent. Inzending «ais adwe^entiin wóor 2 uren op don dogjjflep Hitgavti De prjji dar gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct, B| directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prp. slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbend» dankbetuigingen worden van 110 regels k 1,berekend. Bewijsnummers 5 cent. Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerrbmans. i Dat is de datum, waarop eindeljjk het Arboid8Contraet in werking treedt en daar bijna iedereen op oen of andere wjjze met de daarin vervatte bepalingen in aanra king zal komen, zullen we hier nog even in 't kort de voornaamste voorschriften van deze wet memoresren. De werkgever», hieronder eok te ver staan de dames die dienstboden huren, mogen ook met een minderjarige en met eene getrouwde vrouw een arbeidscon tract sluiten, zonder dat hiertoe toestem ming der ouders of van den echtgenoot noodig is. In het eerste geval bp eene minderjarige (b.v. loopjongen, dagmeisje, enz.) is de overeenkom»! geldig wanneer de minderjarige vier weken in dienst bljjft, zonder dat do ouders zich verzet hebben. In het tweede geval kan de man zjjn vrouw beletten een arbeidscontract aan te gaan door aan dei werkgever te zeggen, dat hjj niet toestemt. Is echter de vrouw eenmaal in dienst, dan is het contract geldig. Bjj minderjarige* zal do werkgever verstandig doen eene schrifte lijke of mondelinge goedkeuring te ver langen van de ouders, waarin ook bepaald kan worden, dat aan den vader of de moedor het loon zal worden uitbetaald. Tot nu toe was gebruik, dat, wanneer een dienstbode den godspenning teruggaf, het mondeling aangegane contract geacht werd daarmede te zjjn verbroken. Dat is nu veranderd. De dienstbode, dia de gods penning teruggeeft en denkt daarmsde uit den aangenomen dienst ontslagen te zgn, pleegt contractbreuk en haar mees teres) kan van haar schadeloosstelling eischen. De dienstbode behoort evenals sommige boereknechten en meiden en het personeel in winkelzaken tot de >inwonende arbei ders". De meester(es) moet aen die in wonende arbeiders kost en B'aapplaats geven volgens het plaatseljjk gebruik, maar altjjd zoo dat beide zgn overeen komstig de eischen der gezondheid en der goede zeden. Schiet de werkgever hierin te kort dan kan de inwonende arbeider hem verlaten en bovendien nog schadeloosstelling eiscben. Gaat iemand van het personeel zgn dieüst v'erlaten dan moet de werkgever haar of hem een getuigschrift geven. In dat getuigschrift moot staan welke arbeid de heengaande werknemer heeft verricht en hoe lang hg in dienst is geweest. Als de vertrekkende het verlaDgt, moet do meeater(eB) er ook in schrjjven hoe hg gewerkt hoeft. Tegen den wil ven don arbeider kan de werkgever er ook in setten waarom de arbeider heen gaat als dit is wegens contractbreuk of slecht gedrag. Do patroon ontwerpt een arbeidsregle ment dat voor den arbeider alleen dan bindend is, wanneer hg (de werknemer) dit reglement heeft onderteekend, torwjjl de patroon daarenboven verplicht is eiken arbeider kostelooB een exemplaar van het reglement te geven, een exemplaar op te hangen op een gemakkeljjk zichtbare plaats in de werkplaats en een dei de te deponeeren ter griffie van het kanton gerecht. Doot de patroon een van deze dingen niet, dan hooft het reglement geen waarde. Het arbsidersreglement mag alleen veranderd worden met medeweten en goedvinden der arbeiders. Kan de arbeider zich met de wjjzigingen niet vereenigen, dan kan hjj zgn dienst verlaten en als zgn contract nog niet geëindigd is schade loosstelling bekomen. Het loon mag alleen worden uitgekeerd in den vorm van le, gold, 2e voedsel, kleeren, verwarming, als hiervan gebruik kan worden gemaakt op de plaats waar men het werk verricht, 3e, voortbreng selen van don arbeid wanneer die be- hooren tot de eerste levensbehoeften van het gezin, 4e, vrjje woning, 5e, het geven van onderricht. De hatelgke instelling van gedwongen winkeleering, waardoor de arbeider ten bate van zgn patroon éikwjjls grof benadeeld werd, is met het Arbeids contract ook den kop ingedrukt. Het beding, waarbij een arbeider zich verbindt zjjn loon gehewl of gedeelteljjk te besteden op een bepaalde plaats, is nietig. Wordt dat door den patroon toch gemaakt, dan kan de werkman van den werkgever alles terug/ordoren wat hg den winkelier heeft betaald. Ook het boetestelsel is duchtig bekort. Booten mogen voortaan nimmer direct Doch indirect ten bate van den patroon komenin het contract moet bepaald zgn waartoe opgelegde boeten zullen worden aangewond. Ook het bedrag der boeten is vastgesteld en als dat te hoog is kan de rechter het inkorten. De arbeider kan in enkele gevallen recht doen golden op loon voor work, dat hg niet veirichfc heeft b. v. wanneer hg als getuige moet verschgnen, als hg voor den dienstplicht moet opkomen, als zgn patroon op reis gaat en hjj niet be hoeft te komen werken en ook als de werkman ziek is. Hoe lang? We weten 't met, niemand weet 't. De wet zegt zoo vaag mogelijk,>gedureads een betrekkelijk korten tjjd". De Tweede Kamer heeit er vier dagen over gedebatteerd en deze bepaling was er het resultaat vaD. De meerderheid was tegen een vaste tijds bepaling. De bedeeling was dat minstens een week loon zal worden betaald voor den zieken werkman. Dit geldt echter alleen voor niet inwo nende arbeiders. Bg inwonenden, zooals dienstboden, is do meester(es) verplicht- loon en verpleging te geven. De uiterste termjjn voor den duur dezer verplichting is zes weken. Onder verpleging is ook te verstaan geneeskundige behandeling. De verpleging mag ook verleend worden in een ziekenhuis. De kosten van deze ziektebehandeling mag de patroon alleen op arbeider of arbeidster verhalen als de ziekte langer dan vier weken duurt. Tegen de geldelgke nadoelen hiervan kan men zich,tegen een niet hooge premie, verzekeren. Als een werknemer schuld heeft mag nooit het geheele loon worden ingehou den. Bg bet in dienst treden kan een overeenkomst getroffen worden betreffende het >staangeld" dat is als de patrooD een ROMjAN VAN Toe prinses Mochtild en haar gemaal de dames een oogeublik daarna begroetten, werd er nog een» over het wegbljjven van Lory gespreken. Men informeerde naar eikaars gezondheidstoestand, maar het gesprek wilde nog niet recht vlotten. Xerit nadat de hofmeester met zjjn gewone plechtigheid het»er is opgedaan." had uitgesproken, liet de stemming aan tafel uiets meer te wensohen over. De tafel was prachtig versierd met mooie bloemen en met kostbaar ouderwetsoh silver tafel gerei. Het half naief-kemieke, half sentimen tele gebabbel van freule von Sohratten- bach droeg niet weinig bg tot de alge- meene vrooljjkheid en de prins, die gewoonljjk ernstig waB,lachte verscheidene malen zoo luid, dat de kamer op haar grondvesten trilde. De beminnelijke gastvrouw genoot daarentegen stil vergenoegd van het drukke gesprek van het jonge paar. >Neen, neen, prins, u vergist u heusch, alö u denkt, dat ik een geniale natuur heb »n de wereld en de monschheid zie door de rose bril vau het idealismo. Ik ben integendeel ontzagljjk realistisch, 4grie zelig realistisch 1" riep Isabelle uit en liet den blik harer schitterende oogen op het peinzende gezicht van haar cavalier rusten. »Ik neem het leven, zoo als het nu eenmaal is, zonder overdrjjving en zonder sentimentaliteit, want die zgn me anti pathiek en ik houd mg streng aan het tastbare omdat in rajjn idee een gedrag als dot van (zjj keek in de richting van tante Virgina), iets belacheljjks heeft. Maar is mjjn uiterljjk dan zoo in strjjd met mjjn individualiteit «Mischien wel, gravin ik verbeeld me dat achter dat voorhoofd zich liefde ver bergt voor alles wat mooi, grootsch en ideaal is, omdat u een soort van kunste naarsnatuur hebt. Bezit u werkeljjk in het geheel geen talenten, gravindat meent u toch niet, Diet waar Een zilver luchtje was haar antwoord. De prins luisterde er vel verrukking naar. Isabelle Lommitz was op dat oegenblik allerbekoorlijkst en ofiehoon haar meer pikant dan regelmatig gezicht elke klas sieke sehooheid miste, was het dikwjjls meer daa mooi doer de levendige, geestige uitdrukking er van. Men kon het heete, roode bloed bjjna zien voortstroomon onder de ietwat getinte, fluweel zachte huid der wang6n, terwgl de volle lippen vaak half gec pend waren, zoodat men twee rjjen seherpe, pnntige tandjes te zien kreeg. Heinz keek overbluft voor zich. »U is eer> menschenkenner, prins. Ja, ik bezit een talent, eon goddeljjke gave, waarop ik trotsch ben en die ik voor niets ter wereld zou willen afstaan". >En dat is Zgn blauwe oogen rustten met een doel van het loon mag inhouden tot be taling van de schadeloosstelling, die een arbeider hem bg het eindigen van het eontract kan verschuldigd zgn. Dit staan geld moet op de Rijkspostspaarbank wor den ingelegd op zoodanige wjjze, dat noch de patroon, noch de werkman het er kunnen terughalen. Is de werkman zgn meester niets sohuldig, dan krjjgt hjj het volle bedrag uitbetaald. Wanneer een dienstbetrekking is aan gegaan voor een bepaalden termgn, dan eindigt die natuurljjk bjj het eindigen van dien termgn, hg kan echter stilzwij gend worden verlengd en dan geschiedt dit onder dezelfde voorwaarden als daar voor. Meestal ochter wordt een betrekking aanvaard voor een onbepaalden tijd en dan zgn beide partgen, werkgever en werknemer, gebonden aan den termgn die verloopt tusscheü twee uitbetalingen van loon, maar niet langer dan zes weken. Iemand, die wekeljjks zgn loon ontvangt, kan dus met een week worden ontslagen of zijn ontslag nemen. In dringeedo ge vallen kan een werknemer ook tusschen- t|jd8 worden ontslagen of ontslag nemen, zooals bg diefstal, dru-kenschap, onbe- kw vamheid, te late uitbetaling van loon, slechte voeding, mishandeling. Wordt de werkman wegens zulke drin gende redeneD ontslagen dan moet hij zgn patroon schadeloosstelling aitkeeren en ook moet hg dat doen als hjj zonder dringende redenen zjjn dienst verlaat. Behalve dringende redenen zgn 9r nog gewishtige redenen, die een arbeidscon tract kunnen doen eindigen, zooals wan neer een werkgever zgn fortuin verliest, als een ia dienst zjjnd meisje gaat trou wen enz. Dan is er nog een collectief arbeids contract, tusschen een vereoniging van werklieden bg eon of moer patroons, b.v. een overeenkomst van een vakvereeniging met eon of meor werkgevers, waarbg de patioon schadevergoeding verschuldigd is aan de werklieden indien hjj de getroffen bepalingen niet naleeft. Wjj hebben hier slechts vluchtig de voornaamste bepalingen van deze wet kunnen uiteenzetten, 't Is echter voor ieder, die personen in dienst heeft of die in dienstbetrekking is, zoer aan te raden zich van den geheelen inhoud der wet goed op de hoogte te stollen, 't Zou an ders kunnon zgn, dat men onwetend een der bepalingen overtreedt en dat kan tengevolge hebben, dat mon diep in zgn beurs moet grjjpen. De vrjjzinnig democraten hebben in Utrecht 9en buitengowone algomeene vergadering gehouden, waarin de voor zitter, mr. M. W. F. Treub eene rede gehouden heeft over »Vrijheid en demo cratie". Daarin komen gedeelten voor, die ons, al bebooren wjj niet tot den Vrjjz. dem. Bond, naar't hart gesproken zjjü. We kunnen onmogeljjk de geheele rede, ook niet verkort, opnemen, en plaatsen daarom do meest saillante ge deelten. nieuwsgierig-gespannen uitdrukking op hot gezicht der bekoorljjke spreekster. »Mjjn stem," antwoordde Isabella koket, terwgl ze met een zelfbewust gebaar haar hoofdje in haar nek wierp. »Aka, zingt u, gravin Hg uitte een zucht van verlichting. Aha, nu weet ik, dat ik daareven geljjk heb gehad. Het moet heerljjk zgn om uiting te kunnen geven aan hetgeen er in iemand omgaat, en om al zingende tot het gemoed der menschen door te dringen I" »Dus u houdt van muziek »Hoel veelEn uw zuster Ziügt gra vin Lory ook »Neen, hoe komt u daarop Zij keek hem ietwat ongeduldig van ter zijde aan. eLory heeft geen stem on speelt maar heel middelmatig piano. Wjj lijken in het geheel niet op elkaar. Zoomin naar het uiterljjk als wat onze karakters be treft. Ik, met mjjn donker haar ea don kere oogen, schjjn op mjjn grootmoeder van vaders zjjde, esn Hongaarsohe van geboorte, te ljjken, terwgl Lory op mama's familie ljjkt." »Zoudt u na het eten iets willen zingen, gravin vroeg de jonge prins, die mis- Bchien meer naar de welluidende stem geluisterd had dan naar haar woorden. »0 zeker, graag, als het u genoegen doet." Half in de gedachten verdiept nam Isabelle een paar van de viooltjes, die op hot witte tafellaken verspreid lagen, tusschen duim en wijsvinger, vernielde de blaadjes meedoogenloos, on gooide ze vervolgens op den grond. Dat op zichzelf volmaakt onschuldige Spr. vroeg dan in de eerste plaats aandacht voor de beteekenis der vrij zinnigheid op zichzelve. In de maanden, die ons nog scheiden van de algemeene verkiezingen, zullen naar te verwachten is door propagandisten van rechts weer tal van liefljjkheden naar het hoofd dor vrjjzinnigen worden geworpen. Volgens velen hunner, immers, propageeren wjj d6n godsdienstloozen staat, staan wjj onder den invloed van pagönistische factoren, zgn wjj bezield met oen *sata- nische idee." Nu zgn inderdaad, wanneer de politieke strjjd opnieuw een godsdienstoorlog wor den moet, zulke voorstellingen omtrent don tegenstander voor den speler op het klavier der volksconsoientie waardevolle middelen om den politieken jjver der ge- loovige schare te prikkelen tot overprik- kelens toe. Maar kunnen die voorstellingen ook door den beugelzgn zjj in overeen stemming met de werkeljjkheid Stellig niet. Zekor, er zgn onder de vrgzinnigon, ook onder onze partjjgenooten, wel atheïsten on materialisten. Wjj vragen in ons poli tiek vereenigingsleven nikt naar d« gods dienstige of ongodsdienstige overtuiging onzer leden. Maar dat onze partjj een partjj van oagodisten, van atheïsten en materialisten zgn zou, daartegen moeten wjj zoo beslist mogeljjk opkomen. Bij ons is plaats voor elke godsdienstige overtui ging de dragers van alle godsdienstige en metapbysische gevoelens en maeningen zgn ons even welkom, alleen m9t deze beperking, dat wjj diegenen niet in onze gelederen kunnen dulden, wier gods dienstige overtuiging hen er toe voert, hot gozag van d*n staat to beschouwen als onderworpen aan het gezag van de kerk of van eenig kerkgenootschap. De voorstalling, van kerkeljjk-politieke zjjde zoo hardnekkig volgehouden, alsof alloD, die zich niet wenschen aan (o sluiten bg en onderwerpen aan eanige beljjdenis van kerk of kerkgenootschap, materialisten on atheïsten zouden zjjn, is, als zjj voorheen al eenige kern van waarheid mag hebben gehad, thans geheel Aerouderd en onwaar geworden. Als politieke vereenigiug vragen wjj elkaar niet wat wjj dan wei gelooven, of wij bohooren tot eenig kerkgenootschap en ter kerke gaan, dan wel voor de vol doening aan onze metaphysische en gods dienstige overtuiging genoeg hebben aan ons ze'ven. Wjj hobbon eerbied voor elke gods dienstige overtuiging. Maar wederkeerig verlangen wjj op staatkundig gebied van anderen dien eerbied ook voor ons zelvon Terwgl allo vrjjzinnigen, on ook wjj, van den staat eischen, dat hij vrjj spel late aan elke godsdienstige overtuiging, mits zjj in hare openbare uitingen geen aanstoot geve aan andersdenkenden, kun nen zij, die bun staatkunde doen worte len in de godsdienstige beljjdenis van de kerk of van eenig kerkgenootschap, dien eisch niet aanvaarden Zjj zgn door hun uitgangspunt verplicht den staat dienstbaar te maken aan hun belgdenis de meoningen van andersdenkenden ook met behulp van het staatsgezag te be- spelletje zou Heinrich Sohönau bjj elke andere dame zjjner kennis onfijn, afschu welijk gevonden hebben, want hij veraf schuwde niets zoo zeer als lichtzinnigheid en ongevoeligheid, maar in dit geval kwam hjj niet op dat idee. Vol verrukking rustte zjjn blik op de gracieuse beweging der kleine handjes. Wat deden die bloemen er toe Och wat, er w$ren bloemen genoeg. Op hetzelfde oogenblik stond de gast vrouw op, de anderen volgden haar voor beeld on zjj gingen allea naar het salon, dat naast de eetkamer was. IV. Met over elkaar geslagen armen stond prins Heinrich voor hot open venster en luisterde mot voorovergebogen hoofd. Steeds flauwer werd het geluid van het voortrollend rjjtuig, waarmee de gasten naar huis terug keerden. Nu was alles doodstil. Do maan goot haar zilverachtig licht uit over hot park, waarin de boomeu begonnen te ontluiken en waar de kleine zangertjes, die er zich nog niet geheel weer thuis voelden, al lang ter ruste gegaan waren. Was het een rilling van geluk, die den onbeweogljjken jongen man plotseling door de leden voer Wat voor vreemde gevoelens kwamen er in zjjn borst op Had hg een zweren, zooten droom doorgemaakt en was daar nu een onbehaagljjkonts aken opgevolgd? Of waron zgn zinnen on zijn hart nog geheel onder de bekoring Ja, een bekoring, die meer macht had dan zgn vorstand en zgn wilskracht. strjjdon, zoo mogeljjk uit te roeien het staatsgezag ondergeschikt te maken aan het gezag van de kork of van hun kerk genootschap. Uit opportunisme kunnen kerken en kerkgenootschappon, die zich op staat kundig terrein bewogen, zoolang zjj in do minderheid zgn, hun ingeboreD neiging tot heersohen in en over den staat tjjde- ljjk verstoppen, haar uitroeien kunnen zjj niet. Dit leert de logica, dit be wjj zen de uitingen van katholioke en dogmatisch- protestante leeraars en van schrjjvers over de verhouding van kerk en staat, dit toont de geschiedenis. Rochtsgeljjkheid daarentegen van alle godsdienstige overtuigingen van de meest dogmatisch athëïitische af, tot de meest dogmatisch-katholieke toe, dat is de kern, het wezen der vrjj zinnige staatkunde. Wie de vooistelling wil doen ingang vinden, dst de coalitie ter rechterzijde in dit bjj uitstek vrjjzinnig denkbeeld haar vereenigingepunt vindt, strooit de goe-gemeente zand in de oogen, in de hcop daarmede het werkeljjk doel dier coalitie ten aanzien van de verhouding van kerk en staat te verbergen en zoo doende de klenrlooze middenstof, die van het conservatisme tor rechterzjjde wol gediend is, maar bot specifiek kerkeljjk drjjven verfoeit, in slaap te wiegen. Nu de omstandigheden ons weer min of moor in den strjjd, die tusschen 1901 en 1905 ven vrjjzinnige zjjde moest ge streden worden, dreigen terug te voeren, mocht ik bjj een bespreking van de hoofdbeginselen onzer partjj dit element niet voorbggaan. Wjj weDSchen den strgd op dit punt niet te hernieuwen, doch zullen dien weten to strjjdon, als bjj ons wordt opgedrongen. Wunneor de Bjjbel genomen wordt tot uitgangspunt van staatsbestuur, is het niet het- boek der boeken zelf, maar het geen de godgeleerden er uit en ook maar al te vaak er in lezen, dat, aan de staatkunde ten grondslag wordt ge legd. Zoo leidt niet alleen hel katholieks, maar elk openbaringsgeloof als grondslag van staatkunde en staatsbeleid tot thoo- eratie, tot theologenregeering, tot de heerschappij van predikheeren (met en zonder priesterlgke wijding), tot het brengen van den staat onder de macht van priesters en predikanten, tot onder drukking van vrjjhoid en van godsdienst, van vrjjheid von gedachte, van vrjjhoid van het wooid. Dit gevaar hebben wjj, helaas, sedert eenige jaren, en ook nu weer, steeds bjj ons. Tegen dat gevaar hebben wjj ons te wapenen, en omdat dit zoo is, nopen ons de omstandigheden, tegen onzen wil, het vrjjzinnige element van ons beginsel meor naar voren to brengen, dan wjj ODder andere omstandigheden zouden doen. Ter wille van de geestelijke vrjj heid, waarop wjj geen inbreuk dulden, mogen on kunnen wjj niet anders. Keizer en rijkskanselier. Na de gebei rtenissen der laatste maan den hoeft de Duitsche rijkskanselier het »En als ik bemin, neem dan u in acht 1" Die prachtige klanken van het lied tr lden vleiend en verlokkend na in zgn gemoed. Isabelle's zingen had hem in een woesten roes gebracht. Nog nooit had eenig meisje hem zoo mooi en begeerens- waard toegeschenen, terwijl zjj daar, vol onnavolgbare gratie zoo mooi en bjjna zeker van baar zegepraal bjj den vleugel stond. »Neem dan u in acht 1" Was Isabelle misschien een van die feeënkinderen, die op de aarde neerdalen om arme stervelingen het hoofd op hol te breDgen »Ga heen, vlucht 1" Aldus sprak een waarschuwende stem in zjjD binnest®, maar hg wilde den zelf ingenomen, zegevierenden trek op Isabel- le's geestig gezicht niet zien, hjj was blind voor de koketerie, die zoo duideljjk uit geheel haar optreden sprak. Ja hg, dio nog nooit aan het huweljjk gedacht had, noch aan het zalige samen leven van een man en vrouw, hg zag plotseling een vurig begeerd doel voor oogen dat bjjzondere bekoorljjke meisje te veroveren. .Heinrioh, ben j« daar f Ik heb overal naar jo gezocht Prinses Mochtild was, zonder dat hjj het merkte, zachtjes de kamer binnen gekomen en tikte baar zoon nn op zgn arm. Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1909 | | pagina 1