iV. 149 1908, Donderdag 17 December, 95s" jaargang.
Een moedig meisje.
De uitgavo iezer Uourant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavoid,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, in Goes 0,75B buiten Goes, franco, f ö9$8:
Afzoaderljjkc nommen 5 cent.
Inzending van advertantifin véor 2 u^ea op d«R dagjds?
uitgnvo»
De prjj» dor gewone advertentiën i» van ï-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzolfde advertentie wordt de prjj*
ilechti tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbend»
dankbetuigingen worden va* 110 regel» 1,berekend.
Bewginummer» 5*cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
ÖESCHE
E01RANT.
Zij die zich met 1 Januari a.s.
op dit blad abonneeren, ontvaD-
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Het Goesche lichtgas.
In de jongste raadsvergadering heeft
de heer Dekker een klacht ter sprake
gebracht over het lichtgas, een klacht,
waarvan we toen getuigden, dat zjj ge
sproken was naar het hart van de meeste
gasverbruikers. Na dien hebben we het
merkwaardige verschjjnsel waargenomen,
dat een gaslamp, waarover veoi reden tot
ontevredenheid was, na een technische
herziening een zoo verrukkelijk mooi
licht verspreidde, als met kunstlicht te
bereiken is.
Dit bracht ons van zeil tot de over
weging, dat, waar 't mogeljjk bleek om
in Goes zeer goed gaslicht te hebben,
dat daar do hoedanigheid van het gas
geen verwjjt kon treffen, want als de
qualitoifc van ons ges onvoldoende was,
zou op geen enkele plaats goed licht te
ontsteken zjjn. Maar toch was 't niet te
ontkennen dat in onze stad de klaagzang
over het gas veelvuldig gehoord werd.
Om licht te brengen in deze liehtkwestie
zjjn we gegaan naar den directeur der
der gasfabriek en hebben den heer de
Koning hierover inlichtingen gevraagd,
waaraan de directeur met de meeste wel
willendheid uitvoerig voldeed.
Na een onderhoud ten kantore leidde
de directeur ons door de fabrieu en van
wat wo daar gehoord en gezien hebben
zullen wo hier verslag doen.
Het ongezuiverde steenkolengas bestaat
uit een mengsel van een groot aantal
verschillende verbindingen. Men vindt
daarin olievormend gas of aethyleen,
moerasgas, kooloxyde, waterstof, dampen
van vluchtige brandbare teeroliën, kool
zuur, zwavelkoolstof, amoniak, zwavel
waterstof, cyaan, stikstof, zwaveligzuur
en waterdamp. De vier gasvormige ver
bindingen vormen de hoofdbestanddeelen
van het lichtgas. Daar nu bp de gasbo-
reiding het gas lang met tetroliön in
aanraking is, zoo verzadigt her zich met
teerdampen en neemt hiervan te meer op
naarmate de temperatuur hooger is, ter-
wjjl zich bp afkoeling van gas die vluch
tige oliën grootendeels in vloeibaren of
vasten toestand afscheiden. Dit is de oor
zaak van het verschijnsel, dat gasbuizen
bp felle vorst wel een8 verstopt raken,
omdpt. zich dan vaste stoffen uitdoteer-
olie afzetten. Bp de vriesdagen in begin
October deden zich dan ook dadeljjk
klachten hooren over »slecht gas", terwjjl
toch niet het gas, maar de vorst daaraan
schuld had.
Van grooter invloed op het licht is,
de afscheiding van naphtaline in de
buizen. De naphtaline kristaliseert en
verstopt de Duizen of wel fijne naphtaline-
deeltjes worden naar de binnenleiding
gevoerd. Een jaar geleden heeft men een
inrichting aangekocht om aan de gasfabriek
de naphtaline terug te houden, door het
ruwe gas met steenkoolteerolie met hoog
kookpunt, waarin naphtaline oplost, te
waBBchen.
Dit heeft goed geholpen, maar nog niet
zoo dat hot gasj absoluut naphtaline-vrjj
is. Met veel duurdere toestellen zou dat
wel te bereiken zjjn, doch men zou dan
in een ander kwaad vervallen de licht
sterkte van het gas zou verminderen
on de klachten zouden toenemen.
De rodon van minder goed licht is
i FEU1LLI1GE
Uit het Engelsch.
Richard Wareham lag op zpn rug op
het gras onder een olmboom en, droome-
rig een lekkero sigaar rookende, was hp
zoo dicht bp de verwezenlijking zjjner
denkbeelden, als hp maar ooit zou zpn.
In het bezit van kapitaal, veel vrpen tpd
en een gevoel van groote tevredenheid
over zpn tegenwoordige positie, was
Wareham een gelukkig man. Het half
heeren-, half vagebondenleven, dat hp
den heelen zomer geleid had, paste
precies bp hem.
Zpn kamers in de dorpsherberg tegen
over den heuvel waren comfortabel, zpn
portefeuille was vol schetsen, maar meer
dan alles, duizendmaal beter dan alles,
hp had in deze niet druk bezochte, heer-
ljjke streek gevonden wat hp eerljjk
meende te zpn het liefste, aardigste en
eenvoudigste meisje, dat er orgens onder
de zon kan gevonden worden.
echter niet te zoeken in het gas. De
directeur toonde dat met oen aantal
staaltjes aan. Zoo kwam er een klacht
in van iemand, die op een meter voor
drie lichten, geplaatst had een gaskachel,
een gaskomfoor en twee lichten. Een
ander betoogde dat de buizen te nauw
waren en er te weinig druk gegeven
werd. 't Bleek dat de branders der lampen
vervuild waren. Eon derde zei dat in
een kamer goed en in de andere slecht
licht brandde enz.
Men is in 't algemeen geneigd om als
hot gaslicht niet voldoet, dit onmiddelljjk
toe te schrjjven aan de hoedanigheid van
het gas, terwijl nog altjjd gebleken is, dat
nooit het gas, maar altjjd de toestellen of
de naphtaline oorzaak waren van minder
licht, 't Is nog niet voorgekomen, dat een
gasverbruiker, die reden tot klagen had,
niet geholpen kon worden, en 't bleek
o. a. onlangs, dat iemand, die zich een
nieuwe gaslamp had aangeschaft, het
slechte licht ook toen verkeerdeljjk aan
het gas toeschreef, daar de regulateur
in zpn nieuwe lamp niet functioneerde.
Hoe men te haudelen heefc, als het
gas onvoldoende verlichting brengt, zal
na het bovenstaande wel duidelpk zpn.
Niet klagen tegen uw huisgenooten of
kennissen, maar hulp vragen aan de gas
fabriek, waar men de oorzaak der licht-
vermindering wel zal weten te vinden.
B m i t s n I a b si.
Onrustbarende verschijnselen.
Voor elke koloniale mogendheid komt
het oogenblik, dat zjj de verhouding
tusschen moederland en koloniën dient
te wpzigen, den aard der banden die
beiden aaneen koppelen, dient te veran
deren, wil zjj de koloniën niet verliezen.
Ten opzichte van zpn Australische en
Zuid-Afrikaansche koloniën heeft Enge
land dit reeds ingezien, doch vooral wat
Australië betreft was het probleem be
trekkelijk eenvoudig.
De overheerschende bewoners in
Australië zjjn niet de inboorlingen, doch
zpn afstammelingen van Europeanen,
voornamelijkEngelschen enter wjjl-Austra-
lië nu zoo goed als geheel onafhanke
lijk is, is het toch niet vervreemd van
het moederland.
Ook Zuid-Afrika verheugt zich in een
zekere mate van onafhankelijkheid, doch
daar krjjgt de toestand een ander aanzien,
doordat in een groot deel van Zuid
Afrika niet het Engelsche, maar het
Hollandsche element het meest op den
voorgrond komt.
Als e nmaal de Hollanders in Zuid-
Afrika geheel tot het besef van hun
kracht zjjn gekomen en een Zuid-Afri
kaansche statenbond de banden tuss hen
Transvaalsche, Vrijstaatsche en Kaapsche
Hollanders nauwer zal hebben toegehaald,
is het de vraag of do betrekkingen tus
schen moederland en kolonie even harte-
ljjk zullen bljjven als zo tot dusver waren
tasschon Australië en het moederland
Nog moeieljjkor echter wordt het pro
bleem, waar het betreft uitgestrekte
bezittingen, die bevolkt zpn door een
geheel ander menschenras dan het Engel
sche, zooals b.v. in Indië, waar de Euro
peanen tegenover de inlanders verreweg
in de minderheid zpn.
In Engelsch-lndië broeit het den laat-
ston tpd. De millioenen inlandeis be
ginnen te ontwaken uit hun eeuwpnlan-
gen dommel, meenen recht te hebben
op meer medezeggingsschap in het lands
bestuur dan hun tot nog toe gegund
werd en zelfs zpn er teekenen, die wijzen
op een beweging om zich goheel los te
maken van Engeland.
Iniandscho bladen voeron een heftige
propaganda togen de Engelsche overheer-
sching, geheime vereenigingen worden
gevormd, nu en dan worden aanslagen
gepleegd op Europeanen en do talrjjke
airestatios,' die r°:ds hebben plaats ge
had, vermochten niet do steeds dreigender
beweging den kop in te drukken.
Voor het oogenblik is die beweging
nog niet van direct ge/aar, doch in de
naaste toekomst kan dit veranderen en
als het workelpk in Engelsch-lndië mocht
komen tot een algemeenen, goed geor-
gani8eorden opstand, dan is het niet zoo
heel zeker dat hot sterke, goed geschoolde
Engelsche leger opgewassen zal zpn tegen
de millioenen, die zich bovrjjden willen
van het Engelsche juk.
Er broeit iets in Azië en ook dichter
bp, in ons eigen werelddeel kunnen we
opmerken het verlangen van een volk,
dat besohouwd wil worden als volwassen
en in staat om zelf over zpn lot te
beslissen
Wo doelen op Duitschland, waar de
laatste weken is ontstaan een
Vrees voor het conservatisme.
Na de bekende gobeurtenisson in ver
band met het interview van keize Wilhelm
was bjj het Duitsche \olk de hoop ont
waakt, dat het uit zou zpn met hot per
soonlijk regime des keizers, dat de vorst in
zou zien, dat hij niet zelfstandig over het
wel en wee van Duitschland mag be
schikken.
Uit verschillonde berichten bljjkt echter
dat aan het hof te Potsdan duistere
machten werkzaam zpn.
Conservatieve raadgevers schjjnea
Wilhelm II te hebben ingefluisterd, dat
hij, >keizer bjj de gratie Gods" volkomen
bevoegd en bekwaam is zonder eenige
verantwoordelijkheid tegenover het parle
ment, de buitenlandsche politiek te leiden.
Beteekenisvol vooi de stemming onder
het Duitsche volk zpn echter de be
schouwingen der voornaamste bladen.
Als een officieus blad als de Köln. Ztq.
den keizer ernBtig waarschuwt en zegt,
dat het luisteren naar do raadgevingen
der reactionnairen zou zpn »het bankroet
van de kroon", dan ligt hierin een be
dekt droigement, dat teekenend is voor den
onder heel het Duitsche volk heerschen-
den geest.
De groote tegenstander van Duitsch
land, de Franscho republiek, is gisteren
plotseling opgeschrikt door een bericht
over een
Muiterij in het vreemdenlegioen.
In Zuid-Oran is een trein, waarin zich
o. m. generaal Vigy en kolonel Bouillon
bevonden aangehouden door 49 oproerige,
geheel in uniform gekleede en gewapende
muitelingen Hun aanvoerder was een
gewezen onder-officier, die zich in lnite-
nantsuniform had gestoken.
De aanvoerder der bende beval den
machinist terug te rjjden en toen deze
een schrifteljjk bevel verlangde, schreef
hjj een briefje, dat hjj onderteekende
met »de Pal, luitenant bjj het vreemde
lingenlegioen". De soldaten Btapten in
den trein on deze stoomde terug, 's Och
tends omstreeks 3 uur, dicht bjj El Bida,
gaf de zoogenaamde luitenant bevel tot
stoppen. Hjj en de overige soldaten stapten
uit. De luitenant commandoordo »Voor-
waartB marsch" en de troep verdween
in zuidwestelijke richting. Eerst thans
kon de trein zpn weg naar Oran vervolgen.
Men begrjjpt welk een ontroering het
bericht van deze muiterp braoht. Uit
gebreide maatregelen werden getroffen
hem in de schaduw slapende. Hjj had
hom maar weinig gesproken, doch hjj
zag hem aan voor een onschadeljjken
nietsnutter.
»Ik heb je gezocht", herhaalde de man.
»Dat heb je me al gezegd", antwoordde
Wareham, een dikke rookwolk de lucht
inblazend. »En
>De menBchen in de herberg hebben
me gestuurd om u te halen. Ik zeide
hun dat ik dacht dat u dezen kant waart
gedaan, bjj den ouden molen. Dat is ge-
woonljjk zoo, niet
»Wat willen ze van me hebben in
de herberg vroeg Richard kortaf.
»Wel je paard is niet in orde.'t Beest
heeft zpn poot gebroken."
Wareham sprong onmiddellpk op.
»Watl" riep hjj uit. »Mijn aime Bess.
Hoe is dat gebeurd
»Dat weet ik niet. 'k Denk, dat ze
't zullen moeten doodschieten. Ze wachten
slechts op uw orders".
»Arme Bess 1" herhaaldo Richard, over
het hek springend en den man een
geldstuk in de hand stoppend. >Ik dank
je zeer, man, voor je moeite. Kom mee.
Ik zal je noodig hebben."
»Wel gaat u maar recht door, ik volg
wel. Ik heb rheumatiek in de beenen en
moet nu langzaam loopen."
Wareham liep met vluggen tred en de
ander volgde, langzaam hinkende. Nau-
weljjks was Richard echter aohter den
heuvel verdwenen, of 's mans wjjze van
doen veranderde geheel en al. Zjjn pjjn-
ljjke uitdrukking verdween, zpn beenen
schenen plotseling nieuwe kracht te heb
ben gekregenhjj koerde snol om en
liep vlug in tegenovergestelde richting,
niet naar het dorp, maar recht op Morse's
molen aan.
Morse's molen stond tusschen de heu
velen, daar waar de straatweg, een sterke
kromming makende, recht over den dam
gaat. Een beetje vervallen en met mos
begrooid was hot 't schilderachtigste
piekje van het landschap. Het zuideljjke
deel van het gebouw was door den mole
naar voor woning bestemd. Hier had
Abner Morse lang met zpn dochter ge
woond. De dorpelingen beweerden, dat
hjj rjjk was.
Wordt vervolgd.)
Of hjj baar liof had of niet, ja dat wiBt
bjj oigenljjk zelf niet. Toen hjj Dolly
Morse voor 't eerst zag, was hjj verrukt
over de verschjjning, maar anders niet.
Eerst toen bjj verscheidene bezoeken in
Morse's molen had afgelegd om er schetsen
te maken, begonnen Dolly's mooie oogen
hem in zijn droomen te achtervolgen en
toen eerst kwam hjj tot do ontdekking dat,
welken weg hjj ook insloeg, alle, het
leek wel op geheimzinnige wjjze, langs
den molen en het waterwiel leidden. Als
hjj vischte, dan ging hjj zeker langs den
molenals bjj schetsen maakte, wolk
voorwerp was or dan schilderachtiger
dan het oude gebouw zelf, met zjjn na-
burigen dam, waar het water in
een breeden zilver-helderen stroom af
viel Soms sprak hjj wel eenB met Dolly,
somB was ze onzichtbaaren eindelijk
begon hjj zichzelf te verdenken, dat het
van het zien van haar afhing, of de
dag voor hem vroolpk zou zpn of somber
en loom.
En zoo zou elke vreemdeling, die deze
dingen wist, best hebben kunnen raden
wat het onderwerp was van Wareham's
gedachten, toen hjj daar dien zoelen
zomermorgen, met een sigaar in den mond,
op den rug in het gras lag. Maar welke
ze ook mochten wezen, long zou hjj er
niet van genieten.
»Zoo, ben je daar riep een ruwe
man, die hem genaderd was. »Ik ben je
aan 't zoeken."
Wareham richtte zich op een elleboog
op en keek den spreker aan. Hjj zag een
door de zon gebruind man in een onbe
holpen houding, op het hek leunend.
Hjj was ongeschoron en zjjn jas en broek
hadden eens betere dagen gekend en
droegen thans, juist niet voor sieraad,
franjes.
Zpn bloote teenen staken door zpn
schoenen, zpn hoofd, met de donkere
haren, was gedekt door een strooien
hoed, waar de rand bjj neerhing en zpn
vadsige houding,zpn onbeschaafd gezicht,
zpn algemeen onbeschoft voorkomen,
stempelden hem als behoorende tot die
categorie van filosofen, die men gewoon
lijk den naam van »landlooper" Bchenkt.
Wareham had hem al dikwjjls ontmoet.
Soms zag hjj hem in de gelagkamer van
de herberg, soms trof hjj hem aan als
hjj aan 't visschen was, soms vond hjj
om de muiters in handen te krjjgen.
Een afdeeling gendarmen is er reeds in
geslaagd 32 hunner gevangen te nemen.
De anderen, onder aanvoering van den
als luitenant gekleeden oud-onderofficier,
vluchtten in de richting der grenzen.
Binnenland.
Nederland en Venezuela.
Eindeljjk een daad 1
De Nederlandsche kruiser Gelderland
heeft zich Zaterdag van het Venezolaan-
sche kustbewakingsvaartuig Alix in zee
bjj Puerto Cabello meester gemaakt. De
Nederlandsche vlag werd aan boord vau
de Alix geheschen, en de bemanning van
dat schip werd naar den wal gezonden.
Een Nederlandsch officier en matrozen
kwamen als nieuwe bemanning op het
schip, en de Alix word naar Willemstad
gesleept, waar zjj is aangekomen. Of
schoon men te Puerto Cabello de opbren
ging van het schip zeer goed kon waar
nemen, vuurden de forten daar niet.
Op Curagao heerscht groote geestdrift.
Uit de Venezolaansche hoofstad Caracas
wordt gemeld
De tjjding van het in beslagnemen
van het Venezolaansche kustbewakings
schip Alix door de Gelderland werd
hier Maandagmorgen bekend. Een volks
menigte op het Bolivarplein verzameld
hield een betooging ten gunste van de
Regeoring. Een tegenbetooging van een
menigte, waaronder vele Btudenten had
plaats buiten het bureau van blad El
Constitucional, het orgaan von Castro.
Het gevolg hiervan was een geregeld
gevecht met d e beambten van het blad,
waarbjj schoten werden gewisseld. Hot
gevecht duurde 5 minuten er werden
verscheidene personen gewond, van wie
er een reeds is gestorven. Do te hulp
geroepen politie verscheen, gewapend met
geweren. De menigte werd verstrooid.
De kapitein van de Alix is te Puerto
Cabello aan land gezet en heeft naar
Caracas hec volgende, 12 December geda
teerde bericht doorgezonden, dat hem
door een officier van de Gelderland, die
aan boord van de Alix was gekomen,
werd ter hand gesteld H. M. de Koningin
der Nederlanden heeft Haar oorlogssche
pen opgedragen alle Venezolaansche
regeeringsvaartuigen aan te houden en
tjjdeljjk in beslag te nemen. Dit is een
représsaile-maatregel. Wjj verzoeken u de
vlag te strjjken en uw schip met alle op
varenden aan den commandant van de
Gelderland over te geven. Alle weerstand
is nutteloos. Indien gjj u verzet, zei het
gevolg zpn, dat uw schip verloren gaat en
velen uwer den dood vinden. Dit bericht
was geteekend door den adelborst le
klasse (second lieutenant) Boinar.
Generaal Gomez vaardigde een decreet
uit, waarin de inbeslagneming van de
Alexis, wordt medegedeeld, waarna het
stuk vervolgtIk beschouw deze daden
alB een wezenljjke schending van het
grondgebied van Venezuela, een aanval
tegen de Venezolaansche regeering al» een
ern8tigen aanslag op de nationale souve-
reiniteit, als een bedreiging van de terri
toriale onschendbaarheid, de eer en de
waardigheid van Venezu la. Het vador-
lsnl in gevaar zjjnde, verklaar ik de natie
te zpn in staat van verdediging. Dienten
gevolge noemt het hoofd van het uitvoe
rend bewind op zich en zal hjj uitvoeren
de buitengewone bevoegdheden hem bjj
afdeeling 8 art. 80 der Venezolaansche
grondwet toegekend.
Een regeoringsgezinde betooging had
plaats buiten het gele huis, het officieele
verbljjf van den president.
Gomez, het plein naar het preBidents-
huis overstekende, werd door de menigte
geestdriftig begroet. Het presidentshuis
zelfs was vol met op den voorgrond
tredende personentoespraken werden
gehouden op het plein, waarbjj de ios-
lating van de politieke gevangenen werd
gevraagd, alsmede afschaffing van de
regeeringsmonopolies. Paul, de minister
van buitenland8ohe zaken, antwoordde en
maande het volk aan vertrouwen te stellen
in Gomez $m de moeiljjke vraagstukken,
die Venezuela in verwarring brengen,
tot oplossing te brengen. Hjj Bmeekte
hen Gomez te helpen in het dragen van
den last der verantwoordelijkheid.
Uit Den Haag wordt gemeld
Het aanhouden en opbrengen van Vene
zolaansche kust-, recherche- en andere
gouvernementsvaartuigen van de aan
houding van een dezer schepen door den
kruiser ^Gelderland" is hier te lande
ambteljjke bevestiging ontvangen moet
worden aangemerkt als een begin van
uitvoering van represaillemaatregelen,
welke in overleg met de Nederlandsche
regeering genomen zjjn ter zake van een
meer werkdadig optreden van onze oor
logsschepen, die met het oog op de ver
wikkelingen met Venezuela naar de West-
Indische wateren gezonden zpn. Zooals
reeds gemeld is, beperkt de opdracht
aan de Hollandsche marine zich voor-
loopig tot het buitengaats aanhouden en
naar de haven van Curasao voeren van
Venezolaansche marine- en gouverne
mentsvaartuigen, die de havens der Repu
bliek verlaten met oorlogsmateriaal voor
andere havens en zich in zee vertoonen,
met dien verstande, dat particuliere
schepen, behoorende tot de handelsvloot
van dat land, ongemoeid worden gelaten.
Van den gouverneur van Curasao is
per telegram, d.d. 14 dezer, bericht ont
vangen, dat het pantserBchip Jacob van
Heemskerck den 13den dezer noordeljjk
van Cumana den schoener der Venezo-
laansohe gouvernementsmarine 23 de Mayo
(d.i. 23 Mei) heeft genomen, dat de be
manning met hare wapenen geland is,
en dat verwacht wordt, dat oorlogsschip
en schoener 15 dezer te Willemstad op
Cura9ao zullen binnenvallen.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
De behandeling van de oorlogsbogroo-
ting leverde over 't algemeen te weinig
belangrjjks op om er veel ruimte in ons
blad aan te kunnen offeren. Er werd nogal
duchtig tegen de beoordeelingstjjden der
officieren gefulmineerd door de heeren
van Idsinga, Thomson; Tydeman en Mar-
chant. De oud-minister van oorlog, Eland,
toetste zpn eigen hervormingsplannen
aan die van minister Sabron.
Tegen de loting gaan meer en meer
stemmen op. VelerzjjdB drong men op
vervanging daarvan aan door een zeer
scherpe keuring. Slecht» de heer Tydeman
vond de loting toch nog noodig voor
de selectie, wjjl scherpe keuring wille
keur kan meebrengen.
De heer Thomson behandelde onder
sommige meer speciale punten het kader-
vraagstuk voor de aanvoering is militie
voor de opvoeding beroepskader nood
zakelijk. Een Btrenge soheiding tusschen
die beide behoort te worden doorgevoerd
ziedaar iü enkele woorden het plan van
den Leeuwarder afgevaardigde.
Een merkwaardig staaltje vau tactiek
werd door den heer Arts (katholiek) ge
leverd en door den heer Marchant ge
releveerd. De heer Arts die tegen Staal's
begrooting stemde, omdat deze een ver-