N". 144 lyOH Zaterdag 5 December, jaargang, Buitenland. su- De aiïgay* dezer Courant g§sohiedt Maandag-, Wceasdeg- en Vrjjdagavo«4, uitgezonderd top feestdagen ?rgi per kwartaal, in Göós f 0,ïö, buiten Goas, franco, ffaBB* Afzojsdorljjkc Mommen 8 oogt. 1 Iflfatsdlhii} vffn advtrSeiitiiK ^ios» 2 iitor op des dop >b 1 V i li «Hq«»0»c COURANT. De prjj» der gewone advertentiën in vpn 1-5 regeli 50 cent, eiken regel meer 10 n, directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pr slechts twéémaal berekend. Geboorte-, huweljjks- ©n doodberichte* ©n de daarop betrekking hebbend© dankbetuigingen wcidpn van 110 regels 1,berekend, ïtewginummers. 6? cent. l'plefoonuum raer 22. Directeur A. F. A. van Setbrs. Uitgave van de Naaral. Vennootschap MWB^*3asjcVta*aMMMMrii T I M III ,öoesche Courant". Hoofdredacteur W.. Kerrrmans. Bij dit no. behoort een bijvoegsel. ifZftTOezich met 1 Januari a.s. ojl mi iSfttólViaboimeerëfa, «wan-. fide tat dien datum vjrschij- nummers gratis. ft Jet kind en zijn Vadèr, MU1 J - Wina e ZieuiqjwfQQl! eens i isanval op de openbare school. Do nu-bfoedec* sohgnen op dit punt hard vun begrip, en als men die hardheid, moet borektDen naar het aantal inklop-, pingen, dan zcu men gaan wanhopen ©f- ooit Aa heer-Prins fi.\s. er in slagen zal, het' évgrijp wbekèr rè'hiftkon. Aïtjjd maar door wordt gehamerd op het dierbare onderwerp de slechtheid der openbare en ^oottfe#F©Ijjkheid der bjjzontféfr© of zoogenaamd^ >vrjje" school. De Tholen- (slli«rpKMik®dt,"-dia nu eb dan de lezeès van De Zeeuw sticht, heeft geen nieuwe vondsten gedaan, geen waponen zelf ge- kdtöfc'met den bjjltje dat door hot yeelv.uldiggebruik vrjjwel onbruik baar';ft"èh rnet 'dit botte, tot op het hout afgesleten wfpen,, hakt de heer Prins ©p hot graniet van de ojenbare school dat het bjjltje er van kermt. »Men verhindert de kinderkens tot den Zaligmaker te komen1', zegt hjj ao triom fant olgk vraagt hg dan Wordt deze quaestie op hunne (der openbare onder wijzers) bijeenkomsten, debatings-clubs, voreenigingen wel eens behandeld 1" Men vraagt hoe een scherpzinnig man Iets zoö onnoozels zeggen km. Hoe is ter wereld mogelijk dat een predikant een zoo stokoud argument kan aanvoeren en dan nog durft te vragen heeft men daarover wel eens gedacbt? 'tis hat bagin van den schoolstrjjd geweest. Met verwaarloozing van zjjn gewond' handigheid heeft dr. Kuyper al ih zjjn »Ons Program" gezegd >5Tu do school hulpmiddel is voor de propaganda der ongeloofstheorie, moet ze het karakter dragen en draagt ze ook het karakter van het streven onzer Revo lutionairen. Dit bljjkt in elk opzicht. D© hoofdschotel van weleer is ganacheljjk verdienen. Godsdienst i? op de volks school thans verboden waar. Wat men er voor in st£j biedt is eene autonomische Zedekunde, bp manier van catechismus getrokkca uit de orakelen van Duitsebe Rationalisten en Fransche Encyclope disten". Als d». Prins dat citaat kent zal hjj ook weten dat 't verbazend onhandig is zulke dingen te schrjj*en, want hg weet zeer wel dat het hootd- der Duitsehe rationa listen niemand aiders is dan de grooto Koningsberger Immanuel Kant, de philo- sooph uit wiens werken een innige Godsvoreering spreekt, terwijl het boven aangehaalde ten opzichte der Fransche Eucyclopaedisten ten eenenmale onver staanbaar is. In >Ons Program" is de eerljjke strjjd verbasterd tot heimelijk kuipen on las terend jliegen en zoo ia hij voortgezet. Er wordt geschimpt op het godsdienstloos karakter der openbare sehool en de achimpors-weUn, voor Vnreerendeel al thans, dat niet het godsdienstig gevoelen, Een vliegende tante. tfit hot loven van een loslooperid .aw .1 T Het was voor mjj eon moeiljjke toestand, Als mgr. tante niet een ichatrjjke erftante W»a gowaest, had ik niet één oogenblik gotwjjfeld en haar desnoods met geweld pot geheim der machine afgedwongen;! I Wat gist ik van de c^i.t^uotie T I Toen mjjn tante weer keerde kwam ik lichter' meer, hoewel nog lang niot gev koeg, te vreten. I Voordat wo de straat op gingen, tbleefi ije "bjj mg eenigen tijd praten" en' vb rij felde ze me op mgn vragen nog nader® fpz onderbeden. >Het groote voordeel, dat. mgn machine! ■often alle andere heeft, zit voornameljjlp pi die turbine, waarvan ik eergisteren' fcrak," zoo begon ze. >Als hot b. v. fltoiihj? èn ik tegen den wind vooruit moet, hetf SïÏÏe. meeste kracht, aoodig -on juist dau ook van^t.^gu turbine deöJA^Stfn wind en kan' ze aus ook 3e "meeste kracht levtftadfiW?- -HIOO' gO Is er ©ei zwakke wind, dan leyertdp tuf'b'ine minder kracht, maar de ma- chine |h,5jtjf?lWinde^*r>«ht Rwfrt om maar enkel de leerstellige vorm daarvan, onderscheiden naar de verfcchillendo ge- zindhedGD, baar vreemd is en blgvon moet. De kinderkens tot den Kaligmaker brengen, dat is «iet het werk van den onderwgzer, maar van den dominé of pastoor. En als de schrgver van hot artikel in De Zeeuw medegaat met de ontzettende uitspraak van professor Ba- vinek nedrgosèbreven in >PsedagogiBche Beginselon dan zal hij met om erkennen dat 'teen verderfelijk werk is, dogma-gods dienst te brengen in een door kinderen uit vê'rsVTillende kringen bezochte school. Genoemde beogleeraar van de Vrjje Uni versiteit 'éè$t in dat werk >Eeü religie zonder eeaiij^dogma^ ip geen Jgeligj.e meer Evenals hel dunken ^zonöer wetten g^en denke* meer is Ontzette d noemden we doz© uitspraak en dat is zo ook inderdaad. Deze hoog leeraar toch vergelijkt de wetten van het denkéu met de dogma'svan den '^godsdienst. De denkwetten beheerichtn het denken, want iemand dit denkt zonder wetten, zonder regelmaat, die bizelt. Zóó als de denkwetten nu bet ge- dachtenleven beheerschen, zóó beheerschen volgens don AmBterdamschon profsasor, de dogma's den godsdienst. Uit deze door en door vslsche praemiss© worden voor- pchriften afgeleid voor de.opvoeding i$p hef kind. Niat de religie is kern, niet het hemelsche, de godsdienst is hoofdzaak, mear de aardsche dogma's, de door measchen ontworpen en gemaakte leer stellingen, welke in elke der talloos vele 'y Op een uitgestrekt veld stonden een groot, aantal mannen bgeen Een kind nadert hen en vroeg hnn don weg naar zijc v»der. Een der mannen zei tot bèt knaapje Ha, gelukkig datje 't mij vraagt, want ik ken je vader en ik weet precies fece je gsar moot. Kjjk eeas hier, deze ■kant op en dan maar rechtuit. Het jongentje wilde heengaaa, maar toen nam een der anderen hem ter zgde oa sprak tot hem Vriendje, neem een goeden raad aan van iemand, die 't wol en bjj den eersten booin linksaf slaan, Een derde man vertelde het kind> dat geen der twpe vorigqn eten weg kende, oen vierde vveei" wéef- een geheel j föD «ytfnd^ m.die hem leerde't komf er niet» op aan welken weg je. noemt,' als je maar zorgt doet^vat de menschep zeggpn, die Toen gin-^ het knaapje, dat half suf geworden was van de vole wefwgzingeri en raadgevingen, aan 't loopen. Volgons ^JJ^hrÏA'il©^ ij 'oj^aed geluk. Hg ontmoette iemand, die hom zei dot hjj op zjjn knieën moest kruipen, «en tweede vertelde hem dat hg op zqd handen moest gaan, nog een verzekerd®.h<tó kind dat hjj aohteruit moest loopen. Het stakkertje ging tóen aan den weg zittpu en schr ïde. Zpo vond hem z§n vader, die zgn kind was gaan zoeken. Die mannen op het groote veld, dat waren do vertegenwoordigers der secten en iedfêr vhn heq weeg hot argelooko kind een apdö(rón wög na^t zg^ bemMschen - I zich wort 'te bqwegep-. Vandatir dat bjj alle Tdeersgest^pljM"ék^b snelheid onge veer dezelfde b|pFr. Wilkeurig ban ik de vaart Imatigon Jdpof de Oppervlakte der turbin», waarpj^ de" wind werkt, te ver klei nep ,r Y Met^ verba^g overdaoht ik het een voudige idóe, wphrdoor de vliegmachine plotsejiug zóo jepbótek;d was. »En|;*Mfc uveiiyifiéht tante, hoe bewaart u bet'ëy^wicht vBobiJy^ .door do vlakken die Boel vallen! yerhoeden, door een gyrjoscope, die stej0dö-,jo^k1i,a pló^seiin^e'hevigo wind- viageii &ciijoo wjsd^r in haa| oudeü stand |,ex)ug^rqngFV^ Het was allés zoo eenvoudig^ zoo prac- tisch, d^t Öi0» zich vörwojïdót'en moest over |WlS8giacbine Diet ri eos eerder was uitgu-^ótridèn. Mot wat ik nu whéi^ko»«ikr:Uöhter njig niet veel b d r machii e hebbaiin&fttf fttófeng de ^aèhine zelf eens goed. MlqjJten. Maar mgn tante wilde mij dat niet toöstrfan. Op"'alle mogolgke manieren zou zij haar machine geheim houden en al mjjn vertoó^Vibhatten' niets. Bet-, adfrpim der machine zou met haar in7 hel Jfaf dalen. Toep groeide in mg een tieftigq, yqr- qntwaAidiging. Dat oude wjjf met haar ^oed, .diq jaren uit de mode was en haaf Vader. De laatste, die Bavinck heette, raadde hem alleen te letten op wat de menschen hem zouden zeggen. Zoo wordt he* arme kind behandeld, dat ovsrgeleverd ;b aan de dogmatici. En op do opeDbaro school Daar twist men niet over don weg, maar daar Deemt mon hot kind bjj de hSud en zegtKom we znllen samen trachten uw vader te vinden docr Zijn wil te doen. Hontenisse. om totaal allen moed op te geven Goens1» zins, er zgn bjj de stembU8|fföótere ver rassingen afgespeeld. Hontenisse niet voor altjjd verloren, als elke vrgzinnige zgn plicht doet en vooral als de keuze van den Candidaat gelukkig uitvalt 1 Voor een en ander is het echter hoog tjjd om do handen aan den ploeg te slaan 1 Laat deie rj ^wekkiög niet tevergeefs zjjn geweest. ■~S W. Enkel® weken nog en wjj zjjn het ver kiezingsjaar 1909 ingetreden. Het kies gerechtigde deel der natie zal dan opge roepen worden om dpor middel van hun stembiljet de richting aan te geven, waarin ■zij wenscht dat ons staatsbestuur de vol gend© vier jaren 2al worden geleid. Nu is het niet v)or tegenspraak vatbaar, dat deze verkiezingen steeds en steeds aan belangrijkheid winnen. Immers onze volkB- vartegetiwoordiging heeft nu een veel breeder taak dan vroeger. Thans komen wetten tot stapdj, die zeer sterk in het Teven der burgers ingrjjpen, waardoor de belangstelling in die wettenmakerjj na tuurlijk moest vergrooten. Vandaar dat de belangstelling in de publieke zaak voortdurend stjjgt eD de eisch om mede- zdggingschap ook in de onderste lagen der maatschappjj steeds dringender wordt. Het een is een gevolg van het ander. Hoe uitgebreider de wetgever zjjne taak opvat, hoe mear aandacht van de zgde der kiezers aan de verkiezingen De politieke belangstelling der massa moet (Uftfdoor grooier worden. Voor ons, vrij zinnigen, ig dat een voordeel, want het zij met schaamte erkend, velen in onze gelederen hebben 't nog niet verder kun nen brengen tot »goma1igd onverschillig". Die vel©n, wolk© hun stembiljet niet inleveren, geloof ons, zjj behoorea niet tot de rechtsche partgen 1 De tucht aldaar is wel zoo veerkrachtig, dat een gang naar de stembus niet kan uitbljjven. Aan ons diis de taak om die >gomatigd on verschilligen", die lauwen, op te wekken tot deelname aan den strjjd, aan oas*de taak h»n te overtuigen, hoe slecht zjj op die manier niot alleen hun eigen belang, maar vooral het belang der natie dienon. Welnu dit kan als elk vrgzinnige daaraan medehelpt. Niet alleen de pers, maar vooral besturon van kiesvereni gingen hebben daaraan hare aandacht te wjjdon ©n vooral onze Centrale kan hier leiding geven. Droevig stemt het ons, wanneer wjj moeten constateeren, dat die >Centrale" zich weinig bewust schjjnt van deze groote en grootsche taak. Ligt dat aan de leidende personen Wjj wensehen het hier niet te beoordeelen, wjj conBta- teeren alleen het droevige feit, want voor ons staat vast, dat bij voldoende politieke actze Hontenisse voral niet is een voor goed verloren district/ De cjjfers der laatste verkiezing in 1905 steunen ons iü deze meening. Toen werden op den katholiek, gesteund door anti-revolutioanairen, 3841 stemmen uit gebracht en op den vrjjzinnigen candidaat 2488. waarbij np£ 260 stemmen op den somaal-démocraat. Het totaal veftehil van links mot rechts bedroeg dus nog geen 600 stemmen, terjvgl ongeveer duizend kiezers thuis bleven. Zgn dit nu cjjters conservatieve donkboelden, zou den voor uitgang der wereld tegenhouden t En ik zag plotseling die vliegmachine en dien hoed al» symboliseerende de twee machten die in mgn tante streden de vooruit strevende geest en de liefde tot het oude, de vrees voor het nieuwedeze laatste zou nu de overwinner 2jjn in haar leven. Wjj gingen de straat op, doch naowe- ljjks zag ik de menschen om mjj, de winkels, de Btraten, geheel vervuld als ik was van het fbes«f» dat nu behoorde te worden gehandeld. Het is waar, dat,'als ik iets docd, dat mjjn tante hevig moest ontstemmen, ik zeker kou zgn onterfd te worden, maar mocht ik ljjdeljjk bljjven, waar zulke hooge belangen op het spel stonden Op de Markt nabjj hotel »Zontkeet" vroeg mgn tante, welke firma den mooien nieuwen winkel op don hoek van de Opril zou betrekken en alle krachten moest ik inspannen om gewoon te doen, opdat mgn tante geeij. achterdocht zou krggen en ik vertelde,|dötiu dezen smaakvol ver bouwden winkel zou gevestigd worden de zaak van den heer ;G. Th. Mejjericg. De omstanjiiRieden werkten «iet mede, het plaü, dal ia mjj gorjjpt was, te doen slagen. Tor wijl mgn tantu in een winkel in gesprek T^as, zou ik engemerkfe weg sluipen, me naar mgn komor begeven en de vliegmachine in schets brengen, opdat heel do menschheid nat zon kunnen hebben van de schitterende uitvinding. Op den jubileumsdaq. De 2e Dscember, d© dag van het 60-jarig jubileum van keizer Frans-Joseph is in de meeste steden der Donau-mo- narchie met veel luister gevierd. Weenen was schitteread geïllumineerd en langs de «traten bewoog zich ood millioenenmenigte. In het gedrang hebben yior menschen het leven gelaten en zgn vele gewond. Te Praag echter moest denzelfden dag do kleine staat van beleg worden afgekondigd. De aanvallen, door de Tsjechen telkens op de Duitsch sprekend© bewoners der stad gedaan, héraden zulk een ernstig karakter aaagenomei, dat de krachtigste maatregelen noodzakelijk bleken. Her- haaldeljjk kwamen botsingen voor tus- schen de troopen en do menigte Dat zulke dingen gebeurden op zjjn jubiloumsdag, zal den grijzen vorst wei bitper hebben gestemd. In Zuid-Afrika bad op den zelfden dag een plechtigheid plaats, die nog wefoens de oude wonden der moedige Zuid-Afri- kanneche Boeren zal hebbes doen hlbedon. Te Graaf Reynet (Kaapkolonie) word Dinsdag n.l. Een oedenkteekin onthuld vpor commandaet Scheepors, wiens naam bij onS allen herinneringen wakker roept aan den tjjd, toen heel Nederland in smarteljjke machteloosheid den strjjd volgde van onze stam ver wanten, die daar ginds, in het terro Zuid-Afrika, vtèftrfil- den tegen een evermaoht. Commandant loheepers was een der bewoners der Kaapkolonio wien het oh- mogeljjk was ljjdeljjk te bljjven toezien. Hg greep met ander© Kaapsojb© Hollan ders naar het goweer én- Brreeö' mede den wanhopi^en strgA tegen hot immer weder vefètérkfé Ehgelsche leger. De Boeren werde* verslagen en com mandant Scheepers en andere Kapenaars werden als rebellen terecht gesteld. Op de plek, waar deze martelaren voor de zaak der vrgheid den ê&Wfgen slaap slapen, is Dinsdag het gedenkteeken ont huld. Door generaal Grohler werd een rede gehouden en van andere Zuid'Afrikaners werden brieven van sympathie voorge lezen. Er was ook eeD brief van oud-president Stejjn, dio na don nederlaag dor zjjnen 7.oo lang zwepfde tusschen dpodién lqveh) doch nu weder hersteld is en zgn stam verwanten daarginds door zjjn jjverigen arbeid voor de verheffing van den Hol- landschen stam een goed voorbeeld geeft, In zgn brief verklaarde de oua^pèetï- dent van den Oranje-VrgBtaat, dat wat Scheepers had gedaan, was geschied op bevel van zgn superieuren. Had hg iets Natuurljj* zou mgü handelwjjzo niet verborgen kunnen blijven voor mgn tante en zou ik de kans op baar millioenen verliezeD, maar op dat oogenblik was dat me onverschillig door mgn daad van opoffering zou ik voor heel de mensch- heid het luchtruim veroveren. We zouden ons kunnen verheffen ver boven de lage huizen, ver boven alle aardsche dingen...., Mgn tante ging echter üiet één wnkel meer binnen, hoogstens bleef ze oven staan voor de vitrines. Doch eindeljjk, op de Kade, bemerkte ze een winkel, die haar hevig interesseerdedie van den heer Den Herder. Dat was een uitkomst. Het waren hier 700rBameljjk de Winssl- man-naaimachines, di© haar bezig hielden. Met kennersblik bekeek zjj de zeer mooie constructie en or ©ntspon zich tusschen baar en den winkelier een levendig ge sprek over deze billjjfee en praetische machine. Dat was het oogenblik waarop ik ge- waoht had. Ik zeide mgn tante, dat ik even sigaretten wild© gaan koopen, en dadelgk terug kwam, en ging weg. Nu moest er gehandeld worden. Ik holde over straat, naar huis, stormde de trap op, ontstak boven op zolder een kaars. Daar in het flauwe schjjnsel van het kaarslicht zag ik de machine. Ik spreidde de vleugelen uit, bekeek de turbine, de gyroscope en nam papier en potlood om alles zoo getrouw mogelgk te teekenen. gedaan, dat in strjjd was met hel oor logsrecht, dan was de schrjjver (de heer Stejjn) daarveor verantwoordelijk, maar er was voor zoover hg wist, niets geschied, dat tegen dit recht streed. Landbouw, Veeteelt en Visscherij. Chilisalpitik. Het is bekend, dat in don loop van dit jaar geklaagd is over de hoedanigheid van het ehilisalpeter, hetwelk te Antwerpen word afgeleverd. Sommige ladingen waren met aardachtige bestanddeelen vermengd: Daar elke lading altoos uit verscheidene loten, afkomstig van verschillende fabri kanten, bestaat, kaa men nooit met zekerheid vaststellen door wien het ehili salpeter, waarover men klaagde, geleverd is gewordti. Om ©en einde te maken aan dezen to©stand, die zoowel de njjverheid als den landbouw benadeelt, zgn de Chi- ,te®*scb® ChiliBalpeter-producenten over- eengekomei, voortaan elfeen zak, alvorens te worden afgeleverd, van een erkenning®- teeken t© yo,qriien. Door dit kegmerk, op den zak: hhfc^onrcMi/ iil fffe kbo{>er steeds den oorsprong der waar kunnen opsporen. Wjj achten het nuttig dezen maatregel ter kennis onzer lezers fe brengen, opdat ze in voorkomende gevallen daarvan gebruik kunnen maken. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. De heer Sohapor heeft voorgesteld den post subsidies tol Üestrjjding van tubei- cutóè'e van 75.000 gulden op één ton te "brengén, een «mandement zoo eenvoudig, dat wie ter zake op de hoopt© was, zgn oordeel meteëh kon bepalen. Toch is er hierover drie kwart deel van den dag gasproken, met het resultaat, dat de Minister 't voorstel overnam, onder de voorwaarde, dat hjj niet verplicht zou zjjn hst geld geheel te besteden. Do Minister had zulks eerder kunnen doen. Bjj 't Hoogor Onderwgs gaf de heer Brummelkamp zgn ongenoegen te kennen over 't toenemend aantal vrouweljjke stu denten. Do heer Lbhman ha'i3 daarop •en ruimeren kjjk en de Ministefr be paalde zich tot enkele algemeenheden over d© rosping der vrouw. De heer Lohman hield voorts een zeer interes sante rede ovét de positie der universi teiten. Gisteren is lang gepraat over het herbarium te Leiden, beurzen, nieuwe bibliotheken, handelsonderwjjs, technisch onderwgs enz. De minister gaf de sprekers EERSTE KAMER. Do Eerst© Kamer heeft gisteren nut 44 tegen 2 stemmen het wetsontwerp tot wjjziging dor militiewet (bljjvend gedeelte) aangenomen. De wakkere strjjd van den bekwamen oud*miDi8ter tegen het treurige wets ontwerp heeft aiet gebaat. Rechts stemde als ©en gesloten phalanx vóór. Behoeven wjj te zeggen, dat w-jj'deze op lossing, die de geheele inwendige orga nisatie van het 't leger bij wjjze van proef op losse schroeven stelt, ten diepste betreuren? Wjj vreezen, dat het Ministerie opgetreden tot bescherming dor defensie- ReedB begon ik goed te vorderen, toen nit de richting van de trap binnen den kleinen lichtkring van de kaars, mgn tante verscheen, zich als een tggerin op me wierp, me mgn papier ontrukte.... Een worstelling ontstond. Als het niet anderB kon, dan, in het belang der mecschheid, zoa ik mot geweld Doch de kaars was Othgevallon en uit gegaan en in het halfduister struikelde ik over een stapeltje hout, dat op de zolder was gebor^éni Toen ik weder opstond, zag ik mgn tante reeds op den rand van het dak en toen ik toesnelde fron ik 2im?, hoe zjj, met mjjn kans op de e^enis, in de richting van de mttan vloog.' Een oogenblik stond ik als verpletterd, doch men moet zich niet te spoedig laten terneer Blaan. De millioenen van mgn tante zouden me nooit toebehooren, dat was waar, doch toen ik mgn geld natelde bleek ik nog in het bezit van drie kwart jes, twee dubbeltjes en zeven centen. Wat konden mjj de millioenen van mgn tante schelen bIb ik nog meer dan een gulden bezat. En een half uur later zat ik in »het Centraal" aebter ebn reuaachtigen pot Pilsner, met de stille voldoening, dat, als heel de wereld ze binnen veer tien dagen niet zag vliegen, het mgn schuld in elk geval niet was.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1