N\ 126 1908,
Zaterdag 24 October.
95
jaargang.
ste
GOESCHE
De nitgav. iaier Oouramt geiohiedt Maamdag-, Woendag- w Vrjjdagavo.d,
uitgezonderd op fee.tdagen.
Prjji per kwartaal, in; Öoe» f 0,75. buiten Goes, franco, f 1,25=
Afzonderlijke aommere 5 neat.
Inzending wan advartcntiSn rtor 2 urtn op dan dag dap
uitgava.
COURANT.
De prjj. dor gowono advertentidn ii van i -5 regeli 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
I'jj directe opgaaf van driemaal plaataing derzelfde advertentie wordt de prjj.
■lechti tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelpki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbend»
dankbetuigingen worden van 110 regeli i 1,berekend,
l'owjjsnnmmori, 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Setsrs. Uitgave van1 de Naaml. Vennootschap „Q-oescJie Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Tweede Wissekerksche advies.
Gisteren heeft de post ons het hier
volgend schreven bezorgd:
M. de R.I
Mag ik u beleefd verzoeken het vol
gende in uw courant te plaatsen in ant
woord op uwe stiafpredicatie in no, 123
Ad lo. Hot ouderdoms-pensioen in
Engeland werd alleen en passant ver-
mold, meer als proloog. Over de daar
door ontstane itrjjd enz. werd gezwegen.
Ad 2o. Onze denkbeelden over socia
lisme schpnen hemelsbreed uiteen te
loopen I Volgens uwe opvatting zjjn wjj
bang voor roode socialen. Och neen van
dat soort duchten wjj niets 1 Roode soci
alen, al verwekken zjj eene Fransche
revolutie, zijn slechts éphémeriden, die
vernietigen zichzelven oi worden vroeger
of later, wanneer het gezond verstand
weör ontwaakt, door de massa van zelf
opgeruimd en doodgedrukt.
Maar een ander soort van socialen is
oneindig gevaarlijker en bedreigt de toe
komst van het sociale leven. Het zjjn
wat ik zou willen noemen de zwarte
socialen. Denkt hierbjj nu s. v. p. niet
aan iets clericaals, maar aan die zeer
groote en broede middenstand, mannen
die vaste gesalarieerde betrekkingen be-
kleeden, de kleine winkelstand enz. enz.
enz. Hunne ontwikkeling, zoowel theo
retisch als practisch, staat soms boven
het middelmatige en weel den bezitters
en groot-industrieelen, als zjj de overhand
krjjgen. De schroeven van vermogens-,
successie- en bediijfsbelastingeu, die
huuzelven weinig klemmen, zouden ten
hunne faveure gespannen worden tot heli
uiterste! Gjj hebt f10 en wg slechts
f 1. Geeft dus die f 9 zoo spoedig mogeljjk
aan ons 1 Wg zullen er armen, ouden en
invaliden mee helpen en (*n passant) ons
even een meer menschwaardig bestaan
verschaffen door onze salarisseo te telos-
coperen en onze plichten te microscoperen.
Ad 3o. De geldkwestie «chjjnt u
minder dan niets en gdelheid te zjjn.
Gelukkig optimismeDenk s. v. p. eens
aan de ongevallenwet. 4 millioen te kort
in weinige jaren en daarbjj was wel
terdege gerekend op enorme bjjdragan
van de verzekerden. Ik vraag, hoeveel
millioenen do schatkist in weinige jaren
zou te kort komen als ieder 65- of 70-
jarig Nederlander aan de Staatsruif kan
komen staun, na gedurende zjji leven,
met h^t oog op dien ruif, eenvoudig al
zgn verdiensten te hebben verbruikt
Arme «paarbanken en levens- of pensi-
oensverzekeringenUwe dagen zgn geteld.
Ad 4o. De manier om het noodige geld
te krjjgen, zou voor eene niet radicale
of zwart socialistische regeering waarljjk
niet voor het gigpen liggen 1 Misschien
weet uwe redactie er raad op
Het zal u niet verwonderen, dat ik bjj
de eeratvolgende raadsvergadering de
stoutigheid hoop to begaan om op dezelfde
gronden ernstig af te raden, het adres
van den bond te steunen.
Achtend, Uw Dw.,
D. J. HELDERMAN,
burgemeester v. Wissekerke.
21 October 1908.
Als we zeggen dat we na lezing van
dit document verbaasd waren dan geeft
die uitdrukking slechts zeer flauwtjes den
toestand van verbluffing weer waarin wo,
ons bevonden. We hebben aanvankelijk
gedacht, dat we te doen hadden met een
mystificatie, een grapje vau iemand en
een vjjand van den heer Helderman, die
ons iets zoo formidabels zond met de
bedoeling het te doen voorkomen alsof
de burgemeester van Wissekerke dat ge-
geschreven had. Maar de onderteekening
van den brief nam dien waan weg en
ten alotte hebben we moeten gelooven,
dat inderdaad de heer Helderman bet
hierboven afgedrukte heeft opgesteld.
Welaan op zoo'n schrjjven behoort
een antwoord.
Het ouderdomspensioen in Engeland
was nieta meer dan eeen proloog. Over
den daardoor ontstanen strjjd werd ge
zwegen. Welke Btrgd In Engeland
Neen, want daar is geen strjjd geweest.
In Nederland Evenmin in Wissekerke
dus, bg het dagelgksch bostuur? We
weten 't niet, we verstaan 't niet.
De bedoeling van den heer H. is in
elk geval duideljjk. Hg wil doen uitkomen
dat de Engolsche wet geen invloed heeft
gehad op het afwjjzead advies van B en W.
Na de proloog de eerste acte. B. en
W. van Wissekerke zgn in 't minst niet
beducht voor de roode socialisten, maar
wel voor de zwartet zjjnde datmid
denstand, mannen die vaste gesalarieerde
betrekkingen bekleeden, (b.v. burgemees
ters) kleine winkelstand enz. enz." Deze
categoriën vormen samen »den socialisti-
schen hoek", waarvan in het advies sprake
ia. 't Was niet overbodig, dat de heer H. dit
heeft toegelicht, want niemand zou ooit
gegiBt hebben wat hot dag. bestuur van
Wissekerke onder den socialistisch en hoek
verstond. B. en W. hebben dus gemeend
dat het adres afkomstig was van den
middenstand, ambtenaren, winkeliers enz.
enz. Dat is niet weinig. Wat er over
blijft is dus alleen het proletariaat en
de kapitalisten. Voor die »zwarte socia
listen" ('t is voor de eerste maal dat we
dien term in deze beteekenis ontmoeten)
zgn B. en W. bevreesd en daarom ad
viseerden ze het adres niet te steunen.
Het college vroeg zich dus niet af of
't goed en redeljjk zou zgn steun t»
geven, in hun ooren galmde hetwee
den bezitters en groot industrieelen als
zg de overhand krjjgen 1"
Hier stellen dus, de burgemeester van
Wissekerke zegt 't zoo beslist mogeljjk,
B. en W. dier gemeente aich, ten nadeele
van den middenstand, in dienst van de
bezitters en groot industrieelen. Of die
middenstand daardoor verdrukt wordt
en niet gegeven wat hem toekomt, dat
is Hippoclides onverschillig.
't Is inderdaad een hoogst eigenaardige
opvatting vau wat hun plichten als ge
meente-bestuurders zjjn.
De geldkwestie schjjnt u minder dan
niets en gdelheid te zgn, voegt de heer
H. ons toe. Waaraan ontleent de inzendor
dat vermoeden We hebben in ons vorig
artikel in 'tkort gezegd waar de Bond
voor Staatsponsioneering de noodige
fondsen denkt te vinden, maar we hebban
nimmer daarvan met een gelukkig
optimiBme gewaagd. Als de heer H. meent
dat de berekeningen van mannen als
Maurice Block, dr. Millard, dr. Kuyper,
mr. Veegens, prof. Treub,dr. Boekenoogen
en veel anderen niet deugan en dat er
in weinig jaren een schromeljjk te kort
in do Nederlandsche schatkist, zou ont
staan, dan moet hg zich niet van die
conscientieuse berekeningen van ernstige
mannen met een kinderachtige vraag
afmaken, maar althans eenigszins aan-
toonen, waarop hij zgn vermoeden grondt
dat de arbeid dier geleerden larie is.
Dan die kostelgke uitroep »Arme
spaarbanken en levenB- of peasioen-
verzekeringen Uwe dagen zgn geteld".
Is zoo iets nu niet wat al te erg Is
dat nu iets voor een burgemeester Het
welzjjn van het volk, de ellende van
oude mensehen, de verzorging van de
zwarte socialisten", met zulke futiliteiten
houdt de burgemeester van Wissekerke
geen rekening. Na >de bezitters en de
groot-industrieelen" wijdt bij zgn zorgen
aan de spaarbanken en verzekerings
maatschappijen. Dat was een der redenen
waarom B. en W. adviseerden het adres
uiet te steunen, omdat de dagen van die
instellingen geteld zouden zgn.
We kunnen nu niet meer spreken van
een eigenaardig begrip, maar moeten
zeggen dat is een ergerljjke en onbe-
grjjpeljjke opvatting.
Of onze redactie er raad op weet om
het noodige geld te krggen vraagt de
heer H. We behoeven niet lang naar het
antwoord te zoeken, het isJaEn als
de heer H. dien weg ook wil kennen,
zullen hem dien gaarne wjjzen.
Wg hebben dien niet zelf gevonden,
maar mannen van wie we er hierboven en
kelen noemden, deden dat. En als do
burgemeester zich de moeite geven wil
kennis te nemen van de resultaten hun
ner studies op dat gebied, zal hjj loeren
dat waar een wil is ook een weg kan
gevonden worden.
De heer Helderman zal in de eerst
volgende raadsvergadering zoo stand
vastig zgn om op dezelfde gronden af
te raden bet adres te steunen.
Die gronden zgn (zie het schrgven van
den burgemeester hierboven) vrees voor
den middenstand c. 8., voorliefde voor de
bezitters, groot industrieelen en verzeke
ringsmaatschappijen, mitsgaders onver
schilligheid voorde kleine lujjden en totale
onkunde van het behandelde vraagstuk.
Als de raad van Wissekerke op deze
gronden het advies van B. en W. wil
volgen, moet hjj dat doen.
BuitanSanti.
Weerloosheid.
Over geheel de wereld worden pjjnljjk
gevoeld de gevolgen dor nog steeds heer-
schende malaise, doch het zwaarst druk
ken die gevolgen op don arbeidersstand.
In bgna allo landen is een zorg
wekkend gebrek aan arbeid en evenals
in onze groote steden loopen ook in het
buitenland duizenden arbeiders zonder
werk, zonder verdienste en dus zonder
voldoende voedsel es kleeding en ver
warming.
In Engeland vooral is de werkloosheid
onrustbarend. Te Louden hoeracht onder
den arbeidsstand onbeachrgflgke eilende
en in andere Engeleche steden is het al
niet veel beter.
Hot vraagstuk der werkloosheid is dus
nu een dringend, doch tevens een steeds
moeilgk op te lossen vraagstuk.
In oize Tweede Kamer is het pas breed
voerig besproken, zondar dat deze bespre
king direct eenig pract.sch nut heeft afge
worpen, of het moest dan zgn, dat de de
batten velen de ooger hebben geopend
voor de zwarte ellende, d e nu weer in
onze groote steden rondspookt. In Enge
land is men verder gegaan. Daar heeft
in het Lagerhuis een der ministers de
dringende kwestie ter sprake gebracht.
Principieel weDSchte de minister de
kwestie nu niet te behandelen, wie zou
daar bg den heerschenden nood nu iets
san hebben, doch hjj deelde mede, wat
er reeds is gedaan om ten minste eenigs
zins de treurige gevolgen der werkloos
heid te ondervangen. Groote leeningen
waren aan de gemeenten voor de uit
voering van werken reeds toegestaan en
de regeering zelf [zou niet achterblijven.
Het postbestuur zou voer de Kerstdrukte
8000 man meer nemen, het ministerie
van oorlog zou 24,000 recruten van de
speciale reserve oproepen, en de admi
raliteit zou eenige duizenden arbeiders
meer aannemen ter bespoediging van den
scheepsbouw, terwjjl bovendien tal vau
nieuwe schepen zouden worden aanbe
steed. De orders voor de nieuwe schepen
zouden over de verschillende centra van
scheepsbouw worden verdeeld. Ten slotte
zou het fonds ter ondersteuning van
plaatseljjke noodwerksi van staatswege
belangrjjk worden versterkt.
Niemand vleit er zich mede, dat door
deze maatregelen aan de beerscbende
werkloosheid en haar gevolgen dadelgk
peheel en voor goed een einde wordt ge
maakt, doch de mededeolingen van dun
minister bewjjzen, dat de regeering zich
niet met eon onverschillig schouder
ophalen afwendt van het dal der ellende.
Wat het Oosten van ons werelddeel
betreft is er niet veel nieuws.
De Balkan-kwestie
bljjft vooralsnog de eerste rol spelen in
de huidige internationale politiek, doch
meer en moer waarschijnlijk wordt het,
dat geen Bchot zal worden gelost om de
talrjjke geschillen.
Algemeen wint de vredelievende stem
ming veld en komt men steeds meer
tot de overtuiging, dat hier uitsluitend
voor de diplomatie een taak valt te
verrichten.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Na de verwerping van de motie-Troel
stra en do aanneming van de motie-Treub
is met de behandeling van de wjjziging
der Militiewet begonnen. Deze wgziging
is een soort proefneming om de lichting
in twee ploegen te doen opkomen en in
verband daarmee vermindering van den
diensttjjd der achtmaaaders bg het blg-
vend gedeelte, van vier tot twee maanden
en verkorting van den duur der herha
lingsoefeningen.
De indruk van de algemeene beschou
wingen is tot nu toe zeker een voor de
Regeering gunstige. Slechts twee besliste
tegenstanders deden zich hoorende
heereu Thomson en Eland. Daartegen
over stonden niet alleen overtuigde voor
standers als de hoeren Schokking, Duy-
maer van Twist, maar ook leden als de
heeren Van Karnebeek (die door de M.
v. A. bekeerd was) en Van Vljjmen, die
beiden bereid waren, den Minister ge
legenheid te geven tot een proefneming,
ai was de heer Van Vljjmen dan ook
weinig ingenomen met het voorgestelde.
Maar zelfs do woordvoerder der vrjjzin-
nig-democraten, de heer Marchant, bleek
nog te aarzelen, was volstrekt niet be
sloten tot tegenstemmen. En o,grootste
wonderdo sociaal-democraten bleken
vóér te zullen stemmen. Het was de heer
Ter Laan, die, in een verdienstelijk hel
der en ditmaal bondig betoog uiteenzette,
dat verkorting van dienst en bezuiniging
ongetwijfeld de gevolgen van de voorge
stelde regeling zouden zgn.
Gisteren werd de bespreking over de
militiewet voortgezet. De heer Borgesius
zeide dat do hoofdzaak, de spil, waarom
alles draait, niet in de wet is opgenomen.
Om die reden zou de heer v. Karnebeek
tegen stemmen en de heer Duymaer van
Twist vond het juist prachtig. De ministers
Heemskerk en Sabron verdedigden het
ontwerp. Door aanneming van dat ontwerp
zou per jaar f502,800 bezuinigd worden.
De minister van oorlog heeft zich tegen
de geopperde bedenkingen niet heel sterk
verdedigd. Dat het winterseizoen ongun
stig zou wezen voor oefeningen, betwistte
hjj op grond van zgn ervariag als
lniteaant-adjudant en hjj wees er op
dat immers de minister Eland de 4-
maanders wel in den winter wilde doen
opkomen en dat de kadetten van de
K. M. A. ook wel 's winters oefenen.
Als er arbeidskrachten tekort kwamen
zou de Minister het aantal burgercorveëers
wel uitbreiden (precies als minister 8taai
wilde.)
Voor wacbtdiensten waren tegenwoor
dig slechts een onbeduidend aantal man
schappen noodig want het aantal der
daarvoor noodigen was door minister
Eland al teruggebracht van 1200 4 1400
tot 105. Het hoofdargument van den
Minister was eigenlgk de verzekering dat
minister Staal ook niet afkeerig was van
het tweeploegenstelsel doch geen goede
uitvoering ervoor wist te vinden (inder
daad doch het is juist de vraag of
's Ministers uitvoering wól goed is) en
dat minister Van Rappard voornemens
was geweest, ermee te komen.
We zullen den minister niet in deze
technische besprekingen volgen. Vannacht
is de behandeling der artikelen begonnen.
Tot stemming is 't niet gekomen. Mon
zie echter onder Laatste berichten.
Binnenland.
Nederland en Venezuela*
De bladen van Caracas, loopende tot
19 September j.l., die do Westindische
mail heeft aangebracht, brengan geen
nieuws uit Venezuela. President Castro
zette nog steeds zjjno rondreis door de
republiek voort, en de CvnsUtucional
wjjdde in haast elk nummer oan geest
driftig hoofdartikel aan den Hersteller
des Vaderlands, den Held, enz. enz., dat
wil zeggen Cipriano Castro. Hetzelfde
blad beeldt een eereboog af, ergens voor
Castro opgericht, met het opschriftAan
den erfgenaam van het genie van Bolivar.
De gelijkstelling van Bolivar den
Bevrjjder en Castro den Hersteller is
trouwens zeer gewoon in het politieke
spraakgebruik in Venezuela.
De Gonatitucional van 8 September heeft
een politieke spotprent op het geschil
tubschen Venezuela eener- en der Ver-
eenigde Staten en Nederland anderzjjds.
In een weegschaal ligt links de zaak
van Veneauela, voorgesteld door twee
dikke boeken met de titels Razon (Rede)
en Derecho (Recht)en bet gewicht in
die schaal is zoo zwaar, dat de andere,
waarin Jonathan met een kanon, een
pantserschip en een zak met dollars zit
en de zwaarljjvige heer de Reus mits
gaders een kruik Schiedam hangt er
omhoog van gaat.
Onder de prent staat een aanhaling
uit het hoofdartikel van de Gonatitucional
van 1 September, luidende »De dwaling
van de sterken ïb, dat xjj de kracht van
hun tegenstanders naar het stoffeljjke
afmeten. Er zgn moreele omstandigheden
in bepaalde oogenblikken van het leven
van onafhankelijke volken, met zulk een
groote macht en gezag dat de machtigste
smaldeelen en legers der wereld er door
verstrooid kunnen worden".
Undbouw, Veeteelt an Visscherij.
Verzonden van Station Kruiningen-
Yorseke, 49338 K G. Oesters, 725 K.G.
MosselB, 2535 K.G. Kreukels.
Met het oog op de koude dagen is de
verzending heel wat belangrijker. Het
welk dan ook wel aan de wicht te mer
ken is.
School en Kerk.
Een predikantaquaeatie. In verband
met de medsdeeling, dat de kerkeraad
der Ned. Herv. Gemeente te Polsbroek
besloten heeft ds. H. Snel niet meer als
predikant te erkennen en van dit besluit
kennis te geven aan genoemden predi
kant, aan het classicaal bestuur en aan
het provinciaal kerkbostuuc te Utrecht
deelt do Z. N. mode, dat deze ds. Snel
van 1891 tot 1892 predikaat was te
's-Heerenboek, daarna op Cura9&o, van
1893 tot 1895 te Stavonisse, daarna te
St. Maartensdijk, van 1896 tot 1899 te
Gameren, daarna te Dirksland en sinds
1901 te Polsbroek. De volgende adver
tentie in oen Fiakkeesch blad wordt
medegedeeld en geeft wellicht eenige toe
lichting.
»Een eerljjke bekentenis. Ik, onder-
geteekende, mevr. SnelWasch, erken,
en wil belgden, dat ik mgn echtgenoot
van zgn eer hob beroofd, en het hem
zoodanig l&Btig heb gemaakt, dat hg ge
noodzaakt was de pastorie te verlaten,
wat mjj thans diep bedroeft. Ik beloof
hem, het hem nimmer meer lastig te
zullen maken, en herroep bg dezen al
den laBter, dien ik over hem verspreid
heb. Mevr. SnelWasch."
Gemengd Nieuws.
Een eerlijke die/. Aangaande den
diefstal, gepleegd te Asten in den nacht
van 10 op II dezer, bg den heer P. van
Bussel, horlogemaker aldaar, waar 4
gouden en 3 zilveren horloges, een gouden
ring, een paar schoenen, benevens pl. m.
1 5 aan geld werden ontvreemd, meldt
de 'a H.b. Ct. dat Zondag Van Bussel
oen schrgven ontving van den pastoor te
Liessel, om eens bg hem te komen. Daar
aangekoman werd hem al het gestolene,
behoudens eene kleinigheid, door den
pastoor (dezen door den dief ter hand
gesteld) wederom teruggegeven.
Het is te donken, hoe de heer Van
Bufsel met een vrooljjk gezicht naar
Asten toog.
In October op achaatten. De Leeuw.
Ct. schrijft
Een zeldzaamheid mag het zeker wor
den genoemd, dat het in den nacht van
19 op 20 Oct. zoo hard vroor, dat (te
Leeuwarden) het jjs 's morgens om 7
uur nog op de ruiten zat en slooten reeds
met jjs waren bedekt. Meer nog dat reeds
21 Oct* op schaatsen is gereden, zal wel
te vergeefs in de jaarkroDieken gezocht
worden. Onze correspondent te Warga
toch meldt, d.d. 21 Oct.
De wintervorst heeft zgn intrede gedaan
en wel zoo overhaast, dat als bg zonderheid
kan worden meegedeeld, dat H. Castelein
(zoon van den vroegeren hardrjjdor M.
Castelein) reeds een tochtje op schaatsen
heeft gedaan.
Ontzettende tocht. Een verschrik ke-
ijjka tocht door een vurige vlammenzee
heeft een trein gemaakt, die vier steden
in Michigan, Amerika, welke door ont
zettende boschbranden geteisterd en een
offer der vlammen geworden waren, hnlp
zou brengen. Een nader bericht uit
New-York meldtReeds twee dagen lang
woedde de brand in de plaatsen Metz,
Pulaski, Millersbrug en Posen en niet
tegenstaande de heldhaftige pogingen der
inwoners om de vlammen te stuiten, brak
de brand steeds weer met nieuwe wilde
kracht door en verwoestte alle huizen.
Toen de hulptrein, welke de van alle
middelen ontbloote geredden opnemen
zon, in Metz binnenliep, vond ze nog
nauweljjks 40 inwoners ter plaatse, die
in natte doeken gehnld aan den overal
rondom woedenden brand weerstand had
den geboden.
Toen de trein verder wilde rjjden,
greep de vuurmassa ook de dam van de
spoorbaan aan en het was onmogeljjk
door te dringen. De trein stoomde in
wilden haast naar de verbrande stad
terug. Deze tocht heeft de machinist
Forster beschreven.
Met vollen stoom op reden wjj achter
uit en ik boorde het angstige gillen, den
doodschreeuw van de stikkende inzit
tenden, die in de gloeiende wagens ge
vangen zatei. Dicht bjj bet dorp Nawinski
werd de verschrikkelijke tocht op tra
gische wjjze door het noodlot afgebroken.
De zware machine brak door de balf
verkoolde brug en de zwaar beschadigde
trein stond stil midden in de vlammenzee.
De wagens konden met geen mogelijk
heid meer van de plaats bewogen worden.
De toestand was ontzettend. Het was
onmogelijk iets voor de ongelukkigen te
doen, die de brandende portieren niet
eens met hunne handen konden aanraken.
De stoker, de conductaur on ik zochten
in de watartank van de locomotief een
toevlucht, tot het water ten slotte zoo
heet werd, dat we het daarin ook niet
meer konden uithouden. Nu zochten de
conducteur en ik in wanhoop een twjjfel-
achtigen uitweg. We dachten niet anders
of wg gingen onzen brandstapel tegemoet.
Met twee menschen, die uit de wagons
hadden weten te ontsnappen en van wie
wg op onze vlucht er een nog kwjjt
raakten, kropen wg zoo snel wg konden
over den gloeiend heeten grond, welke
mot rook en asch bedekt was en waaruit
steeds overal vlammentongen naar boven
schenen te lekken. Het was een verschrik
kelijke tocht eer wjj Posen bereikten.
De drie geredden hebben afschuwelijke
brandwonden opgeloopen, terwjjl handen
en voeten bgna geschroeid zgn. De an
deren sehjjnen allen in den vuurgloed
hun ondergang gevonden te hebben. Hot
ljjk van den stoker werd dicht bg de
machine gevonden, buitendien werden
onder de verbrande wagens 16 andere
verkoolde skeletten vandaan gehaald.