iV. 125 1908. Donderdag 22 October, 95s,e jaargang. Een vreemd type. GOESCHE De uitgave dezer Courant geiehiedt Maandag-, Woemdag- en Vrjjdagavoad, uitgezonderd op feestdagen. E'rjjs per kwartaal, in Goes ƒ0,75, buiten Goes, franco, l,S9. Afzoaderljjke rtommori 5 oent. Inzending van advcrtentiën véor 2 uran op den dag d«tr uitgava. COURANT. De prjjs der gewone advertentiën ii van 2 -5 rogels 50 cent, eiken regel meer 10 ct. Rjj directe opgaaf van driemaal plar.tsing derzelfde advertentie wordt de prjj» slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekesd. Bewijsnummer^ 5 cent. IVlefooumimitier 22. Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesehe Courant". Hoofdredacteur W. Eerremans. OM DE DUITEN. Zeer groote, niet te schatton, sommen zjjn verleden jaar in ons land met apecu- leeren verloren. Verscheidene banken en kantoren zjjn in elkaar gekraakt on de nawerking daarvan doet zich nu io alle lagen der maatschappij gevoolon. Als eon grjjnzend spook, dat uit da October-mist naar voor schiet, dreigt reeds de werkloos heid, en in onze Kameroverzichten heeft men kunnen lezen, hoe in 's lands verga derzaal dit onderwerp is besproken. Ter zelfder tjjd, dat overal maatregelen be raamd worden, om de naderende ellende to bestrijden, wordt ook getracht om de bevolking weer aan h6t dobbelen te bren gen. Reusachtige advertentien, vooral in de groote bh den, beloven een gemakke lijke en zekere winst. Men zendt aan een of andere bank een bedrag, het minimum wordt zoo laag gosteld dat ook de kleine man kan deelnemen, de directie der Bank voorspelt, dat bepaalde fondsen stellig zullen rijzen en men ontvangt daD het gezonden geld plus de behaalde winst. Dit wordt beloofd, maar lang niet altjjd gebeurt het zco. Er zijn bpaltijd toe vallige, niet voorziene omstandigheden" die oen uitbetaling onmogelijk maken en dikwjjls is men het gestorte bedrag ook kwijt. De argelooze bezitters van een kapi taaltje of van zuur vergaarde spaarpen ningen, worden daarom met nadruk ge waarschuwd goen acndacht te schenken aan schoonklinkende en veelbelovende aanprjjzingen. Wie geld over heeft en dit vooróeelig beleggen wil, zal verstandig doen, zicb op een bekend en solide kan toor te doen voorlichten. Buitenland. Afwisselende bewolking. Als we behalve onze weervoorspellingen ook politieke voorspellingen gaveD, dan zouden we nu van den politieken hemel kunnen zeggen, dat er ook de eerstvol gende dagen een afwisselende bewolking zal zpn waar te nemen. En we zouden er bjj kunnen voegen, dat er voorloopig weinig kans is op onweer. De Balkan-staten mopperen nog wel, houden de hand nog wel aan het zwaard, doch moer en meer big kt, dat geen hunner voel lust heeft werkelijk tot daden over te gaaD. Dat de crisis in den Balkan tot nu geen ernstiger gevolgen na zich heeft gesleept danken we in de eerste plaats aan de kalmte, die in de diplomatieke kringen te Parijs, Londen, Petersburg en Weenen is bljjven heer- schen. Deze kalmte heeft haai invloed ook doen gelden in Bulgarjje, Servië en Montenegro. Nu men daar wist, dat goen der groote mogendheden een gewapend optreden zou goedkeureD, heeft men het veiliger geacht zich wat in te binden. Doch al vermindert het oorlogsgevaar mot den dag, toch is men nog voire van een definitieve oplossing der talrijke geschillen. De diplomaten zullen nog heel wat werk te verrichten krijgen. Voorloopig is men nog bezig aan de voorbereidende onderhandelingen tot de internationale conferentie, wier bijeen komst zoo goed als verzekerd is. Waar die conferentie zal plaats hebben valt nog niet te zeggen. Een Engelsch i FEÏÏlLIi&l OÏÏ Schets door J. K. B. Het is vele jaren geleden, dat ik hem leerde kennen en het was maar korten tjjd, dat we samen vriendschaopeljjk hebben omgegaan, maar toch moet ik soms nog aan hem denken door het bijzondere van zjjn wezen en vooral door de wjjze waarop onze omgang plotseling een einde nam. Onze kennismaking was tamelijk eigen aardig, maar zpn verdwjjning was nog vreemder en had iets geheimzinnigs, dat tot nog toe onopgelost is gebleven. En die korte, intieme vriendschap met dit excentrieke, half-krankzinnige, half geni ale individu,'met tot slot die plotselinge verdwjjning is mjj steeds bjjgebleveu. Onze kennismaking dan was, zooals ik reeds zeide, tameljjk eigenaardig. Het was in een stillen zomernacht op ScheveniDgen, maar mijn stemming was nu niet direct in overeenstemming met de stille rust die neerzeeg van den wolke- loozen nachthemel. Ik was toen nog tusschen mal od dwaas, in de periode dat men zich zat wil drinken aan het jonge leven. Het was al over twaalven en ik stond op den Ouden 8cheveningschen Weg onder het dichte loofdak te wachten op blad meldt uit Petersburg, dat men daar in ambteljjke kringen meent, dat do conferentie over de Balkan quaestie to '8-Gravenhage zal wordon gehouden. Ia elk goval zou Rusland, indien koningin WilhelmiDa mot dit doel een uitnoodjging tot de mogendheden zou richten, deze uitnoodigiog ondersteunen. 'Ongetwijfeld zou d9 bjjetnkomst der coüforontie in ouzo hofstad een eer zjjo en een voordeel voor vele Haagsche hö'els, winkeliers e.d. Een ander belangrijk geschil, dat, ont staan door Het incident te Casablanca, zal waarschijnlijk ook in den Haag wor den opgelost. De Duitsch8 regeering heeft een voorstel in dien geest gedaan en een Fransch blad weet te melden, dat de Fransche ïegeering het voorstel van Duitschland, om het Casablanca-incident, nu de resultaten van het wederzijdsche onderzoek zoo uiteenloopend bljjken te zjjn, san de beslissing van het Haagsche Hof van Arbitrage te onderwerpen, zal aannemen, op voorwaarde echter, dat het Hof slechts te beslissen zal hebben over de vraag, of bet Fransche legerbestuur het recht had de soldaten van het vreem denlegioen als deserteurs te behandelen. In Fiankrjjk zelve 18 gisteren nog eens een heel oude quaestie, Db Dreyfus-zaak, op het tapjjt gebracht. De afgevaardigde Bié'ry heeft n.l. in de Kamer een interpellatie gehouden over onwettigheden, welke door de rechters van het hof van cassatie zouden begaan zjjn bjj de finale uitspraak in de zaak- Dnyfus. De heer Biétry zeide, dat uitgemaakt is, dat het Hoi' van Cassatie zich aan plichtsverzuim heeft schuldig gemaakt en bjj eisehte, dat er een vervolging zou worden ingesteld tegen hen, die de magi straten hebben beschuldigd, torwjjl hjj zelf aanbood afstand te zullen doen van de parlementaire onschendbaarheid. Minister Briand verdedigde m t warmte de migistraten, die hjj verheven achtte boven de aanvallen van dwaze lieden. Het rampzalig nationalisme toont zjjn onmacht door deze campagne. De rechters pasten de wet toe, zooals in tallooze andero gevallen en andere rechters zpn niet noodig. De heftigheid van den veld tocht zal de populariteit van het Hof van Cassatie nog doen toenemen. Biétry verklaarde Dreyfus voor een verrader, waarop de geheele linkerzjjdo in woede uitbarstte en den spreker uit schold. De voorzitter paste de censuur op hem toe. Daarop schold Biétiy de magistraten voor falsarissen en ver- zakers van hunnen plicht. De Kamer besloot daarrm hem tjjdeljjk te schorsen, doch Biétry weigerde de tribune te verlaton. De zitting moest verdaagd worden in afwachting van de gewapende macht. De president verliet de zaal en de tribunes werden ontruimd. Nadat de kalmte was teruggekeerd, werd de vergadering heropend on nam de Kamer met 436 stemmen tegen 47 een motie aan, waarin de onbohoorljjke campagne en de beleediging van de raadsheeron van het Hof van Cassatie het laatste trammetje dat nog naar Den Haag zou vertrekken. Met eenige Scbeveningsche kennissen had ik den avond gepasseerd en ik ver keerde in een soort roes van de genoten vrooljjkheid en, om eerljjk te zijn, van de verwerkte biertjes. Dronken was ik niet, maar wel in een stemming om te proesten van het lachen om alles wat gebeuren ging en om den spot te drjjven met alles en nog wat. Terwijl ik stond te wachten, zag ik uit het dorp twee personen naderen, die tameljjk heftig verschil van gevoelen schenen te hebben. Een dezer beiden bleek bjj nadering te zpn een bleek, ietwat nerveus jongmensch met lange lokken om een geestig-geteekend gelaat. Deze voer op heftige wjjze uit tegen den ander, een bejaard heer, met hoogen hoed en andere kenteekonen van deftigheid, Het bleek, dat het jongmensch het een of ander zeer ergerljjk en beleedigend vond en doodeljjk verontwaardigd was. De reden van zpn opgewondenheid kon ik niet zoo dadeljjk ontdekken, hoewel al spoedig in mjj het vermoeden rees, dat de spreker niet geheel vrjj was van alcoholischen invloed. De man, die aan leiding scheen te hebben gegeven tot zjjn heftige verontwaardiging, hield zich in- tusschen doodbedaard en vervolgde on verstoord langzaam zpn weg. Toen de jongste der twee mjj bemerkte, begon werdon gelaakt en do verklaringen dor regeering worden goedgekeurd. Die Fransche nationalisten weten toch niet van eindigen Staten-Beneraal. TWEEDE "KA M,® K. Minister Heemskerk heeft gisteren zpn rede voortgezet ter beantwoording van de sprekers over do werkloosheid. De luchthartige onaandoenlijkheid was nu bij mr. Heemskerk geheel geweken en Z.-Exc. ging eu alhans wat dieper op de zaak in en hij spando zich in om den slechten indrok van 2pn eerste rede weg te nemea. De minister erkende evenwel niet dat de noodzakelijkheid van Rjjks- inmenging nu reeds zou zpn gebleken. Bjj deelde mede dat uit de inlichtingen vair Gedeputeerden van Drenthe, Zeeland, -Friesland en N.-Brabant en uit do voorloopigo inlichtingen vaa den Com missaris der Koningin in Groningen was gebleken, dat de toestand daar niet onrustbarend was, dat in de provincie Utrecht slechts enkele gemeenten bp- zoudere aandacht vorderen, doch dat Utrecht en A.mertfoort zich in elk geval zelf konden helpen, dat do Commissaris der Koningin in Z.-Holland alleen in Gouda en Den Haag eenige bjjzondere werkeloosheid verwachtte (met onzeker heid nog over Rottirdam) en dat van N-HollanI, Gelderland, Overjjsel en Limburg nog geen berichten waren ingokomeD. De Minister had dus den indruk dat de toestand slechts hier en daar, locaal, onrustbarend kon wgzod, zoodat bij, temeor daar men niet wist wat particulieren zouden doen, volstrekt geen toezegging van eenige rechtsfcreek- sche Rjjksuitkeoring kon geven. Do heer Troelstra voerde daarna bot woord over theorie eu prakt jjk in het socialisme tegen don heer Treub, die aanvallen had gedaan op de socialistische leer eu bjj tastte de ecoDoorsche stellin gen van den heer Treub aan. En al da del jjk m lakte hjj zich geheel los van het orthodoxe Marxisme. Of de crisissen wei in toenemende mate moesten voorkomen zooals Marx bewoevd had do heer Troolstra betwjjfelde het, al betoogde hjj tevens tegenover den beer Treub dat de crisissen wel bljjven voorkomen, zjj het dan ook soms slechts in den vorm van depressie. Dat wbb trouwens, die heele Marxistische erisistheorie, een stuk van de verarmiDgsleer die de heer Troelstra ook al in twjjfel trok (zolfs de relatieve verarmingsleer) geijjk hij trouwens reeds enkele jaren geleden heeft gedaan. Het slot van het Communistisch Mani fest Proletariërs van alle landen ver- eenigt u, want gjj hebt niets te verliezea dan uw ketenen verklaarde de heer Troelstra dan ook eveneens voor niet meer bruikbaar. De arbeiders hebben tegenwoordig heel wat meer te verliezen dan hun ketenen.... al drBg-m zjj ook dezo laatste nog steeds, al hebben zij nog geen bestaanszekerheid kunnen krpgen. Spreker had trouwens liever mot een fterke dan met een zwakke arbeiders klasse te doen en zag dus liever ver betering dan verarming. Maar bovendien bleek hij ten slotte »maling" te hebben aan het Marxisme. hjj al dadetpk op een afstand van tien pas mjjn oordeel in to roepen over de quaestie. »Mjjnhecr", riep hij, rik verzoek u beleefd naderbp te komen en uw oordeel uit te Bpreken over de hsndelwjjze van dit individu, dat mjj op de moest laag hartige wjjze grovelpk boloedigd heeft". Ik rook eon pretje on naderde dus. »Mpnheer", zoo begon deeeneopnieuw, riaat ik u modedeelen wat het geval is. Toen ik daareven den hoek van een straat omsloeg, ontmoette ik dit sinjeur. Daar mjjn sigaret was uitgegaan, vroeg ik hem om vuur. De man hierbij doelend op don^emoedolpken bejaarden heer geeft mp zijn laatste lucifer, wat mjj zoo roert, dat ik hem van mjjn laatste kwartje, dat ik behalve mpn tramgeld over heb, een biertje offreer. En wat denkt u dat het creatuur doet? Hij geeft me niet eens antwoord op mpn aanbod! Hjj verwaardigt me met geen blik. Wat is uw meening over een dergelpke afschu- woljjke handelwjjze Langzaam waren wjj intusschen op- geloopen. Op dat oogenblik bleef ik echter staan en barstte in een harteljjk gelach uit over den ernst, waarmede het jongemensch zjjne verontwaardiging lucht te. Deze lachbui deed zijn woede tegen mjj keeren. »U lacht U lacht om iets dergelpks En u wilt doorgaan voor een juist oor deelend menscb brulde de veront- De moties der beide heeren Troeistra en Treub werden gewjjzigd. De heer Treub nam er o.a. uit weg de considerans dat de toestand algemeen als ongunstig boschouwd wordt, togen welk gewijzigde motie minister Heemskerk geen princi pieel bezwaar had. Tot stemming is 't nog niet gekomen. De vergadering is gisterenavond voort gezet. Stadsnieuws. De Hagespelers. Hoe moeten zjj, die Vrjjdagavond niet naar de Hagespelers zpn gegoaD, dat wegblpven befreuron. En te meer nog mogen zjj dat doen, nu do kans, dat zjj later wel eens het gezelschap van Ver kade hier zullen gaan zien, akelig kiein is geworden. Zooala gewoonlijk bjj comedies, was de zaal ook Vrjjdagavond weer matig bezet en 't zou ons terdege verbazen als de Hagespelers voldoende aanmoediging hierin gezien hadden om nog eens terug te keeren. Indien dam deze eerste uit voering dor Hagespelers tevens de laatste zal moeten zpn, dan zullen althans zjj, die Candida gezien bobben, de schoonste en ontroerendste herinneringen van spel en stuk bohouden. Een intensieve schoonheidssensatie hebben de Hagespelers gewokf, een zacht droomachtig begrjjpen dat achter hot reëele spel der peisoneD een mysterie van niet dadeljjk te voelen en te kennen onwezenlijkheden schuilt. Eenvoudig kort cn sober is hot ge- gGYun van »Candida". Dominé Morell neemt in zpn huis een jongen,idealistisohon dichter op, begaafd metjoen uiterst fijn be snaard gevoel en een teer dwepende natuur. Deze dichter, Marchbank, \er- lieffc op de vrouw van den predikant, op de hoogstaande en door Morell on begrepen Candida. Morell, do sterke beroemde, energieke, onvermoeido Morell laat haar kiezen tusschen hem en den dichtor. Candida kiest den zwakste. Morell denkt dat zjj met Marchbank, zal heen gaan, maar deze weet dat niet hjj do zwakste is, doch Morell. De schrjjver van dit vorrukkeljjk schoone tooneelstuk, Bernard Shaw, zegt in een van zjjn werken. »Do man, die in kunst, om der wille van de kunst gelooft is eon dwaas, een hcpelooze dwaas en hjj verkeert in een toestand van verdoe menis. De waarheid is voor ieder niet dezelfde. Een evangelie, dat de redding van den een kan zpn, kan de ondergang van een ander veroorzaken". Shaw huldigt niet de oude spreuk, de kunst alleen om haar zelfs wil te waar- deeren en lief te hebben, hjj beoogt de kunst didactisch te doen zjjn. Dat pogen komt in Candida sterk naar voor. Do woordeD en zinnen, die de drie hoofd personen zeggen, zpn niet alleen geschre ven om de voortschrpdiDg van het stuk, niet. om de intrigue, maar ze bevatten een rjjkdom vcd nobele gedachten, van geestige spottemjjen en vooral van ver nuftige paradoxen. Er ontgaat veol, moet veel ontgaan, aan den toovalligen schouw burgbezoeker en men zou dit stuk drie, vier en meermalen kunnen gaan booren en er telkens nieuwe niet opgemerkte schoonheden in vinden. waardigde me toe met dronkemansver- bazing. Toen ik eindolpk wat bedaarde, deelde ik hem met het ernstigste gezicht van de wereld mede, dat ik had moeten lachen om het tragikomische, dat lag in dien eeuwigen ondank dien elk edel zelfopofferend mensch ontmoet, waarvan ook hp nu weder een voorbeeld was. Dit scheen hem te treffen en daar intuBSchon de bejaarde heer, do oorzaak van zjjn opwinding, verdwenen was, bedaarde hij geheel en sloeg een veel kalmer toon aan. Hjj deelde me al dade ljjk in het grootste vertrouwen, mede, dat bjj ongelukkig verliefd was, dat hp op de laatste tram wachtte, dat hjj viool speelde, dat hjj de schoenen aan had van een neef, omdat de zjjne gemaakt moesten worden en nog velerlei wetens waardigs moer. Ik amuseerde me met die dronkemans jovialiteit en hartelijkheid en het draaide daarop neer, dat we niet alleen zpn laatste kwartje, maar ook nog eenige kwartjes van mjj opmaakten, alvorens we in de stad afscheid namen met de vaste belofte, dat we elkander zouden weerzien. Zoo was onzo kennismaking. En wo zagen elkander reeds na eenige dagen weder te Schevingen, 's avonds in het KurhauB op de zjjgalerjj, waar hjj, al zuigend aan zpn sigaret,stil zat te genieten van de muziek. Ik zette mjj bjj hem aan het Mysterie spel noemt Shaw zijn looneel- werk. Er is mysterie in en al3 hot. doek na hot laatste bedrjjt is gedaald, big ft doa toeschouwor3 veel tot. denken over. Het mys^rieuse hierin is de vrouwe- ziel, verpersoonlijkt in Candida, de vrouw, die zich niet afvraagt mot wie zij in het hoogste geluk zal leven, maar die zegt: Marchbank kan ook zonder g'-luk leven, Morell de zwakke niet, dus bljjf ik bjj bem. Geen egoïstisch jagen naar geluk, met ver treding van anderer welzpn, maar een ver heven keuze wie haar steuD, haar mede- loven, het minst kan ontberen. Zjj laat d»in naar liefde hunkerenden dichter den nacht ingaan, die hem roept, en wendt zich tot don schijnbaar krachtigen, zelfbo- wusten Morell, die door haar vertrek gebroken zou geworden zpn. Mysterie is ook de tegenstelling bjj de twee mannen de sterke, die toch de zwakste bljjkt en de broze, teedero cnpractisehe, die met een kloek gebaar den zwareu last opneemt, die het lot hem te dragen geeft en er, de voor hom lodige, wereld mede ingeat. Hoe voortreffeljjk is dit wouderbsro stuk gespeeld en gezegd. Candida on Marchbank, levend in een hoogere wereld, twee harmonisch gestemde zieloD, wior fijne voelsprieten zoekend rondtasten Morell de harde, vierkant voortstappende, trotsch op zpn invloed en zich zelf veel beter en grooter gevoelend dan dio droomers, die hp gelooft te beschermen, terwjjl zjj juist hem leiden. Verkado (Marchbank) en Elze ?nu Duijn (Candida), hebben een zoo innig doorvoeld spel gegeven, als slechts kan bereikt worden door oen volmaakt ir- leven in de geschreven rollen, zóó dat zjj in alle details begrepen boe de auteur zich die menschen gedacht heeft. Zjj beiden maken het stuk, Morell is alleen de onm sbare hulp. In de groote Ijjnen, zoowel ris in de naarstig te zoeken onderdeelen was het spol minitieus verzorgd. Ongewoon zacht vloeiend en zuiver de taal, natuurljjk ea toch boeldond de standen en gebaren en sprokend, zondor scbpn van overdrpving, de grime. Men denke eens terug aan dat open, zachte jongensgelaat met die vra gende en zoekende oogen van March- bank, het bljjmoedig meisjesachtige ge zicht. van Candida on de scherpe va^te trekken in Moreli's energieke kop. Mur< fa- bank droomond, peinzend en zender de minste onderstreeping diepzinnige en markante waarheden zeggend, plotseling soms opvliegend, als hg ruw gestooten wordt. Caadida, de SGreene vrouw, ho pend, medelevend, balsemend de twee zoo verschillende manneü, zonder te let ten op eigen leed of verlangen en deze achter lieve vrooljjkheid verbergend om 't de beide anderen niet te doen zien. Morell niets wetend of beseffend van dat sidderend gevoelsleven naast bem en pochend aan Candida biedend zpn kracht, bekwaamheid, jjvor, gezag en positie. Stemming en wjjding in olies eu een heid van begrip en uitvoering in de totaal opvatting. Het publiek toonde het schoone zeer te waardeeren door een harteljjk en lang aangohouden applaus. Wetenschappelijke belangen. Bjj afwezigheid van den heer Kakebe' - ko vergaderdo Maandagavond do verconi- tafeitje en herhaaldeljjk in dat seizoen ontmoetten wjj elkander en langzamer hand werdon wij intiemer, zoodat bp het eindigen van het badseizoen wjj onzen omgang voortzetten. Hjj was een bjjzonder mensch, zooals ik reeds zeide. Zpn uiterlijk wa* op-al- lend, niet door opziehti :e kleeding, maar voornamelijk door de eigenaardige uit drukking van zpn gelaat, dat, fjjn besne den en geestig, verlicht werd door een paar heldere, maar rusteiooze donkere oogen. Datzelfde rusteiooze was in zpn geheele wezen. Hjj kon zpn aandacht b.v. nooit lang blijven wjjdon aan ééa zaak en zpn bewegingen maakten stejds, bij alles wat hjj deed, den indruk, alsof bjj haast had, groote haast, of van elk oogen blik vertraging zjjn leven af kon hangen. Toen ik hem leerde kennen- was hjj drie-en-twintig jaar en woonde hij op een boven-achterkamer in het nieuwe deel der stad. Maandelpks ontving hjj een tameljjk kleine som gelds, de intrest van een kapitaaltje, waarvan Emile (zoo was zpn naam) hot vruchtgebruik had. Emile's vader was dood, maar zpn moeder leefde nog. Deze had haar intrek genomen in een der deftige Haagsche dames-pensions en scharrelde zoo'n beetje rond met een kleine lpfrente. Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1