N\ 120 1908. Zaterdag 10 October. 95s" jaargang. De witgavs dezer Oourant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavond, uitgezonderd op feeitdagon. Prijs per kwartaal, in Goes f 0»7i, buiten Goes, franco, l|SB< Afzonderljjke mommen 5 cent. Inzanejing wan advcrtentiin v?óor 2 uran op «Ion dap dap uilgawa* De prjjs der gewone advertentiën ii van 1-5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 ct. Bjj directe opgaaf van driemaal plartsing dorzelfde advertentie wordt de prjj» slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjks- en doodberichten eb de daarop betrekking bobbende dankbetuigingen worden van 110 regels k f 1,berekend. Bewijsnummers. 5 cent. Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A.^van Seters. Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremanö. G0ESCHE COURANT. Bij dit no. behoort een bijvoegsel. Op den Uitkijk. Erfelijkheid van geestelij- kin aanleg. Een onhandi ge daad. Op z'n Russisch. Een reusachtig werk hebben de twee Nederlandsche artsen, dr. Hejjmana en dr. Wierama, tot stand gebracht. Tien tallen van jaren bobben zij gearbeid, drie duizend Nederlandsche collega's hebben zjj vragen gesteld en opgaven verzocht en die enorme hoeveelheid materiaal heb ben zjj verwerkt, vergeleken, bestudeerd om antwoord te vinden op de vraag in hoeverre kinderen karaktereigenschappen en geesteijjken aanleg van hun ouders kunnen overnemen. Gebleken is, dat het vermogen van logisch denken en de gave, de gedachten te formnleeren en uit te drukken, in verreweg de meeste gevallen van den vader geërfd werden. Vier-en-veertig van honderd zonen van wiskundig aangelegde mannen of van geleerden erfden van vaderszjjde de neiging en het vermogen tot wetenschappeijjken arbeid. Anders was het met de dochters slechts veertien op de honderd toonden hierin verwantschap met den vader. Bjj- zonder belangwekkend is de verhouding bjj kinderen en moeders, die levendige neiging en bekwaamheid tot wetenschap- peljjken arbeid toonden in alle gevallen keert dese aanleg bjj de zonen terug, in geen enkel geval bjj de dochters. Bjjna alle trekken, die op goedmoedig heid en gevoelsrjjkdom wezen, b'eken van de vaders afkomstig, slechts in en kele uitzonderingen van de moeders. Neiging tot misdaad en moreele zwak heid kornet ook meestal van den vader melancholie, epilepsie, zwakzinnigheid en geesteskrenking stonden in negentig van de honderd gevallen met den invloed der vaderljjke geaardheid in verband. Daarentegen domineert bjj sportieve nei ging en hartstocht voor de jacht merk- waardigerwjjze de moeder, eveneens ten opzichte van lichameljjke verzorging en zin voor reine kleeding. Stiptheid en eergevoel bleken van den vader erfeljjk, eveneens letterkundige bekwaamheid, ter- wjjl artistieke talenten meestendeels van moederzjjde werden geërfd. De kwestie der ontslagen gemeente ambtenaren te Amsterdam, bljjft de ge moederen zeer in gisting houden en 't zou ons niet bovenmate verbazen, als bur gemeester en wethouders van do hoofdstad den haastigen en al te doortastenden maatregel betreurden. Mei weet dat het personeel der Am- Bterdamsche gemeente-administratie een blaadje uitgeeft, getiteld Het Prinsenhof, (naam van het Amst. stadhuis), dat daarin twee ertikelen voorkwamen, waar over B. en W. boos werden en dat de drie redacteurs toen plotseling ontslagen z Sn. Er zjjD bjj dit ontslag omstandigheden, die ook de kleverigste conservatief niet zal kunnen goedkeuren. Ten eerste 62 FEUILLIIOH. Dr. XAVIER. Naar het Engelich van MAX PEMBERTON. •Aangezien dat uw antwoord is, me vrouw," zei hjj halm, »zal ik u het mjjne ook geven. Hier is pen en inkt. Ik zal dit document onmiddellijk onderteekenen". Zjj stond naar hem te kjjken, trillend als een blad dat door een zoelen avond wind heen en weer wordt bewogen, fljj wendde zjjn blik niet van haar gezicht af, terwjjl hjj het papier neerlegde en de pen, die de soldaat gebracht had, in de inktpot doopte. Nadat hjj het papier ge- teekend had en de letters gedroogd bjj de vlam van de kaars, zou hjj voortge gaan zjjn met spreken, als hjj niet be merkt had, dat de deur van de cel open stond en dat er iemand stilletjes was binnengekomen. Een voorgevoel van een naderend gevaar, waarvan hjj zich geen rekenschap kon geven, belette hem om een woord uit te brengen en deed hem zjjn hand aan zjjn zwaard slaan. Vad uit de duisternis kwam een gestalte met schuifelende schreden naderbjj. Het was de gestalte van een vrouw, mager, ver vallen en afschuweljjk om aan te zien. Zjj schuifelde naar hem toe en nu kondon zij haar gezicht onderscheiden bjj het schjjnsel van het licht. Er werd geen woord gesproken zjj beschuldigde hem niet, zjj vroeg niets, zjj gaf geen uiting aan haar plan. Het was alsof er een en dit is zeker wel de grootste fout zjjn de ontslagenen niet gehoord, een onvervreemdbaar recht, dat geen beschul digde ontnomen mag worden. Dan bljjkt 'tdat, dat het dageljjksch bestuur sinds geruimen tjjd ontstemd was over het schrjjven in Het Prinsenhofmasr dat dit college nimmer de redacteurs hierover heeft onderhouden, noch hun aangezegd, zich wat te matigen. Verder is den drie ambtenaren, met 12 en 4 k 5 jaren dienst, het ontslag aangezegd, één dag voor dien waarop het ontslag inging en een verzoek om den burgemeester te spreken werd afgewezen. We zullen laten rusten de vraag of B. en W. de vrjj- heid van gedachtenuiting geknot hebben en of, indien do redacteurs straf verdiend hadden, de nu opgelegde niet boven mate zwaar is. De gevolgen van deze krasse daad zjjn grooter en ernstiger dan B. en W. ver moed zullen hebben en die zjj toch hadden kunnen voorzien. Allen, die in Amster dam van het gemeentebestuur af hankeljjk zjjn en dat zjjn er etteljjke duizenden toonen zich onrustig. Bjjna eiken avond wordt vergaderd, worden moties gesteld, de verschillende bonden en vereenigingen sluiten zich aan, geld wordt gestort in de weerstandskas en voor de socialisten is deze onverstandige daad een onschat baar propagandamiddel. Op de bedoelde vergaderingen versche nen gewoonlijk ook de ontslagenen, die dan nltjjd geestdriftig worden toegejuicht. Martelaars, slachtoffers der bekrompen heid, gevallenen voor de vrjjheid, ver bannen omdat zjj het verkeerde durfden aanwjjzen en meer soorfgeljjke eere- titels vallen hen te beurt. Terecht of ten onrechte, daarin beslissen wjj niet, maar al die duizenden in Amsterdam aarzelen niet en keuren op hun dringend drnk bezochte vergaderingen de handel- wjjze van kB. en W. in de meest onver holen bewoordingen af. In den raad zal het dageljjksch bestuur over dit ontslag worden ondervraagd on B. en W. zullen zeker niet dat willen intrekken. Dat is dan bereiktwat vroeger openljjk gezegd werd in Het Prinsenhof, zal nu zacht gemompeld wor den, maar de woorden zullen nog vinniger zjjn, het gemeente-personeel zal vjjandig tegenover B. en W. staan en de orga nisaties van ambtenaren en beambten wor den versterkt. Een Fransch spreekwoord zegt dat een onrechtvaardigheid begaan aan een ander een bedreiging is voor allen. Men voelt de waarheid hiervan zoo, dat als door auto riteiten of justitie iets gedaan wordt wat niet strookt met de rechtsbegrippen, niet alleen het slachtoffer en zjjne omgeving protesteert, doch elk die kennis krjjgt van het feit, gevoelt zoo'n onrecht als hem zelf aangedaan. Zoolang zulke gebeurtenissen zich af spelen in Rusland of Duitschland bepaalt men zich tot medeljjden met de onge- lukkigen en verontwaardiging jegens de bedrjjvers. OnruBt komt er eerst bjj als ook binnen onze grenspalen Russische daden worden afgespeeld. Zoo iets is geschied in Buiksloot, wel- of andere afschuweljjke verschjjning uit de lucht was komen vallen. Esther stond er stokstjjf bjj. Een lang vergeten tooneel word weer voor haar ontstelden blik op gevoerd. Zjj wachtte weer in den tuin vol rozende fontein klaterde in den zonneschjjn, een jjdele vrouw babbelde onophoudeljjk voortvan uit een raam keek een gezicht op baar neerzjj was bang, maar ze zei niets. En nu zag zjj dat gezicht weer voor zich, die holle wangen, dat teringachtige blosje, de ge rimpelde huid, uitstekendo beenderen, de zucht naar wraak in de starende oogon. Dr. Xavier zelf deinsde achteruit, de pen gloed uit zjjn vingers en er parelden grooto zweetdruppels op zjjn voorhoofd. •Wie zjjt ge, wat wilt ge van mjj riep hjj heesch uit. De vrouw antwoordde met een luiden gil, die ver buiten de gevangenis ge hoord word. Er flikkerde een mesze bracht hem een steek toe in zjjn keel en het bloed gutste over haar armen en haar japon. •Gods vloek op uw valsche ledema ten" Het waren de woorden van een waanzinnige. »Zooals ge^gezaaid hebt zult ge maaien zoo, zoo". Hjj viel languit op den grond en zjj bracht het beweeg- looze lichaam nog verscheidene steken toe. De lantaren viel op den steenen vloer. De tafel was van haar plaats ge rukt en het was geheel donker in de kamer, alleen het uitgaande vuur gaf nog een zwakken lichtgloed. Niemand kwam tnsschenbeiden, niemand scheidde haast een jaar geleden, en nog is aan den mishandelde geen eerherstel of schade vergoeding verleend. Op 15 November 1907 werd op zeer ruwe wjjze een onzinnige huiszoeking gehouden bjj den drukker uitgever J. M. Schalekamp te Buiksloot. Er was in die gemeente een valsch bankbiljet in omloop gebracht en zonder eenigen schjjn van grond werd daarop toen het huis van genoemden heer doorzocht. De heer Scha lekamp schrgft daarover Bjj de, ik zou het bjjna noemen bal dadige, wjjze waarop de justitie ten mjjnent optrad, met een macht van plm. 20 gewapende, zelfs van handboeien voor ziene agenten, waarvan er wederrechte lijk bjj de buren doordrongen om toch vooral erf, tuin en huis af te zetten, en ontvluchtingen te voorkomen, geheel de wjjze van inval in een Apachen-hol, bjj de schandeijjke wjjze waarop mjjn vrouw, mjjn zoon en ik twee uur ieder afzon derlek werden gevangen gehouden, zonder iets van elkander te weten, ook niet waar het om ging, en waarbjj ook de burge meester van Buiksloot, de beer Oly, een waardige rol vervulde, had bovendien de rechter-commi8sarii Hoevelman de noo- delooze onbeschoftheid mjj toe te voegen •dat ik als verdachte mgn mond had te houden", terwjjl de griffier, wiens naam mjj nog onbekend is, zeer jammer, daar deze aan de vergetelheid moest ont rukt worden, gsdurende de 8 uren die het onderzoek duurde, alle privé brieven en papieren, zelfs van 80 en meerjaren oud, met noodelooze indiscretie zat door te lezen, voor mjjn schrjjftafel, welke hjj tot dit doel geheel m beslag nam, ik zeg, terwjjl al deze ongerechtigheden voorvielen, was mr. v. Dam de eenige die humaan en beleefd optrad, mjj ten slotte mededeelde waar het om ging, en dat de officier van justitie, mr. Baart la Faille, de lastgever dezer geheele ge schiedenis was, en hjj alleen de gedwon gen uitvoerder. Wat in andere zaken mr. v. Dam moge zjjn, bjj mjj is hjj de eenige correcte persoon geweest. Ten slotte diene als bewjjs hoe par- tjjdig men in deze te werk ging, dat een klacht door mjj tegen den Rijksveld wachter v. d. Hejjde, standplaats Buik sloot, bjj burgemeester Oly ingediend, eenvoudig is ter zjjde gelegd, zonder behandeld te worden. Waren alle artikelen in de pers van meening dat de gevolgen van het hier boven geschetst optreden der justitie niet zouden uitbljjven, dit is nu, na bjjna een jaar, volkomen uitgekomen, de directe financioele nadoelen daargelaten, is mjjn gezondheid volkomen geschokt en dit zal op 65-jarigen loeftjjd wel niet weer beter worden. Ook mjjn vrouw en zoon ondervinden de nadeelige gevolgen voor hunne gezondheid. Ten slotte ben ik genoodzaakt geweest mjjn drukkerjj te sluiten, het geheele personeel te ontslaan, tot Bchade voor alle belanghebbenden, om van de moreele schade te zwijgen, want al ontving ik van vele kanten bewjjzen van deelneming en vriendschap, er bljjft toch altjjd wat hangen, het Hollandsch spreekwoord zogt immers >Men noemt geen koe bont of er is een vlekje aan." die vrouw en dien man. Het afschuwelpk gelach ging langzamerhand over in een gedempt geweeklaag, als van een moeder, die om haar kind weent. Op die stilte volgde het geluid/, van schuifelende voetstappen, die langzaam de trappen afgingen, alsof ontsnappen een zware arbeid was. De nacht slokte de bode des doods op Esther was alleen en de deur van haar gevangenis stond open. XXI. Een opflikkeren vlam, die aan een blok hout lekte, verdreef de duisternis met haar edelmoedig schjjnsel. Zjj stelde Esther in staat, datgene te zien, waardoor haar oogeD op het oogenblik der hande ling verblind waren geworden. Want het treurspel was zoo snel afgeloopen, dat het haar van haar gezond verstand be roofd had. Zjj had een gezicht gezien in een gouden aureool, zij had het gelach gehoord van een krankzinnige en dan lag de doode man voor haar voeten ging de lantaarn uit en word zjj omringd dooreen geheimzinnige duiBternis. Eenige minuten lang was zjj als aan den grond vastgenageld. De afschuwelijke verschij ning sloop nog om haar heen. Zjj ver beeldde zich dat zjj den doode hoorde ademhalen en dat zjjn lichaam kramp achtig trilde, maar ze had den moed niet om te bukken en het met haar handen aan te raken. Toen de reactie kwam, was het in den vorm van een vreeseljjken angst. Zjj had het idee om tot eiken prjjt uit die kamer te vluchten De wjjze van optreden der justitie ten mjjnent is een bedreiging voor de gezondheid en het bestaan der Neder landsche burgerjj, ieder men bedenke dit wel 1 staat aan een dergeljjke handel wijze bloot. De Minister van Justitie nam geen nota van de zaak, evenmin is mjj rehabilitatie, genoegdoening of schade vergoeding geworden. Alles is doodge zwegen, daar de politie geen verantwoor ding schuldig is en naar het schjjnt kan doen wat zjj wil, zonder eenige opgave van redenen. Uit de Pers. Roomsch en Protestant. In De (christ. hist.) Nederlander was een ingezonden stuk opgenomen van iemand, éie tegen het samengaan met de katholieken was. De redactie schreef er een noot bij, waarin hjj zeide 't niet eens te zjjn met den inzender, maar waarin tegeljjkertjjd gewaagd werd van de nood zakelijkheid om te •evangeliseeren in •streken wnar roomsch bggeloof het licht •dat in den ChriBtus is dreigt te ver duisteren". Hierop antwoordde De (kath.) Tijd: •Het zjjn" »de naam- en geloofs- genooten van den schrjjver in De Neder landerdie niet enkel het licht, dat in Christus i«, verduisteren, maar die het •Licht der wereld" zelf aan den gods- dienstigen hemel uitdooven. Wat de Protestanten nog aan ocht Christeljjk geloof behouden, hebben zij meege nomen uit de Katholieke Kerk en wanneer het ontbindings-proces der dwaling niet nog sneller vordert in het Protestantisme, dan is het grooten- deels te danken aan de Katholieke Kerk, welke, als de lichte stad op den berg, ook ten aanschouwe van anders denkenden het oorspronkelijke Christen dom in zjjn ongerepten glans bljjft uitstralen Verder worden door De Nederlander de Roomsch Katholieken geljjk gesteld met >onzen doodvjjand in geesteljjken zin". Wanneer die zoo gebrandmerkt worden, welken scheldnaam verdienen de >moderne" protestanten en andere ongeloovigen dan wel die den >Christus der schriften verloochenen of tot een louter scheepBel verlagen De Nederlanderinziende dat ze den broeder van denzelfden geloofswortel tegen 't Ijjf geloopen had, verontschul digde zich liefljjk glimlachend tegen den katholieken bondgenoot en schreef: »Wjj beschouwen niet »de Katholie ken, hoewel in Christus geloovende, als doodsvjjanden", maar schreven»wjj ontkennen allerminst dat Rome in geesteljjken zin onze doodvjjand is. Rome kan en mag niet rusten, voordat het Protestantisme is overwonnen". Daarmee gaven wjj niet anders te ken nen, dan dat wjj heel goed weten dat Rome, d. w. z. de Roomsche feerk, ons, d. w. z. het Protestantisme, ten doode toe vervolgt. Van het bezigen van scheldnamen is in dit verband geen sprake alleen van hot constateeren van een feit, dat De Tijd wel niet loochenen en alarm te slaan. Het oj flikkerende haardvuur wees haar den weg en toonde haar alles alsof het spookachtige sil houetten waren de gebroken lantaren, de omgevallen tafel en het gezicht van den doode. Zjj vluchtte de kamer uit en liep woest de trap af. Als de onbekende vrouw naar buiten was gekomen, wie zou het haar dan beletten Een met jjzer beslagen deur onder aa» de trap dreef den spot met haar goed vertrouwenofschoon zjj er op timmerde met hare tot vuisten gebalde handen, en zoo hard zjj kon, om hulp schreeuwde, antwoordde niemand haar". De wanhopige slagen werden alleen weerkaatst door het hooge gewelf. Zjj zonk neer op een trede der trap en kromp in elkaar alsof zjj bang was voor hetgeen komen moest. Wie sloeg haar in de duisternis gade, vroeg zjj zichzelf afwie had die vrouw er uitgelaten, welke vriend was haar bond genoot geweest De nacht viel en vond haar nog steeds op dezelfde plaats. Zg had de klacht niet meer om te denken of te redeneeren of om haar eigen noodlot met dit treurspel te verbind )n. In de verte hoorde zjj klokgelui, maar Diemand kwam naar de gevangenis. Haar ongeduld bracht haar op het vreemde idéé, dat het nooit dag zou worden en dat men haar daar dood zou vinden zitten. Het tooneel achter haar boezemde haar een angst in, als voor een misdaal, dio nog voor haar oogen bedreven werd. Al zou zjj er de vrjjheid mee kunnen ver- zal. Wjj wenschten onze lezers de ver zekering te geveD, dat wjj niet zoo on- noozol zjjn, den feilen strjjd van het Katholicisme tegen het Protestantising niet te bemerken. Maar daarom zjjn de Room8Ch-Katholieken ons niet min der achtenswaardig. Eer het tegendeel. Wjj eerbiedigen hun consequentie en hun geloofsijver. Maar, dit is de gang van ons betoog geweest, de felheid en onophoudeljjk- heid van dien strjjd behoeft voor ons, die onder de grondwet leven, geen reden te zjjn, bjj de stembus niet met de Roomsch-Katholieken samen te wer ken. Het is wel mogeljjk, dat deze rede neering bjj onze Protestantscbo lezers geen ingang vindt, maar zou Da Tijd toch niet met ons van meening zjjn, dat wjj daar beter over kunnen oordee- len dan zjj Hoe in deze nuchtere redeneering een >beleediging van bond- genooten" kan worden gezien is ons een raadsel". Zoo ingewikkeld raadselachtig ljjkt ons dat niet. AIb men tegen een katholiek spreekt van »roomsch bggeloof" en van doodsvjjand" moet men zich niet ver baasd houden als hjj daarover ontstemd is. Zoo doen noemde men eenige eeuwen vioeger »misseljjcke labbekackerg". Buitenland. De balkan-quaestie. Gebeurtenissen als zich nu op het Balkan-schiereiland afwikkelen hebben verschillende zjjden, vanwaar men de fei ten kan beschouwen. De meeste bladen, die de actie van Bulgarge en Oostenrjjk-Hongarije bespre ken, hebben voornamoljjk oog voor de mogeljjke rechtstreeksche gevolgen, die voor den vrede wel eens noodlottig zou den kunnen worden, doch enkele bladen zien ook niet over het hoofd hot veront rustende feit, dat een groote, beschaafde mogendheid als Oostenrjjk-Hongarjje er niet voor terugdeinst een door de Euro- peescho staten gesloten verdrag, dat van Berljjn, met de voeten te treden, zoodra het niet meer ntrookt met haar direct eigenbelang en de kans gunstig is om zonder groot gevaar voor dadelijke ge volgen zulk een onrechtmatigheid te begaan. Men moge nu bepleiton, dat Oostenrjjk toch ieiteljjk gelijk had dat de toestand, zooals bjj was niet eeuwig bestendigd kon worden en het te dwaas zou zjjn Bosnië en Herzegowina weder aan Turkjje terug te geven, dit alles neemt niet weg, dat het optreden van Oostenrgk-Honga- rjje in Btrjjd is met de meest elemen taire begrippen van eerljjkheid in het internationaal verkeer der staten onderling. Indien hot voorbeeld der Weensche regeering ingang mocht vinden, wat bljjft dan de beteekenis van alle plechtig gesloten internationale verdragen Het verdrag van Berljjn is door de laatste gebeurtenissen geschonden en de belanghebbende mogendheden zjjn ver plicht om op nieuw den toestaDd vast te stellen en dit in een verdrag te dienen, dan zou zjj nog niet terug ge keerd zjjn naar die kamer. Er drong ook niet het minste geluid tot haar door. Het was alsof het paleis uitgestorven was en de schildwacht terug geroepen. Het was bitter koud op de trap en toen het daglicht eindeljjk door de schiet gaten heen viel stond zjj op met ver- stjjfde ledematen en halfbevroren vingers en hield zjj zich zelf voor dat de dag haar bevrjjding zou brengen. Er begon reeds een zwakke echo van het ontwa kende leven der stad tot haar door te dringen. Zjj hoorde de réveille blazen in de veraf gelegen barakken. Klokgelui riep de boeren naar de mis en de stem van den sergeant gaf bevel om de wacht af te lossen. Voor de tweede maal zou zjj alarm gemaakt hebbenzjj sloeg zoo hard op de deur, dat zjj dacht dat de schildwachten het wel moesten hooren, maar niemand antwoordde haar. Op eons herinnerde zjj zich den vrooljjken soldaat en hoe hjj over moeder Genarez gesproken had en over haar belofte in de gevangenis. Het was haar een troost te bedenken dat die man bjj het aanbreken van den dag in haar cel zou komen oip haar cbocolaad te brengen en haar te vertellen wat er gezegd werd. Ze telde de minuten tot dat hg moest komen, koortsig be vreesd voor het morgenlicht en half ge loovende dat de doode nog leefde. Toen ze eindeljjk een stem hoordo, dacht zo dat het die van den soldaat was, kroop overeind als iemand, die levend begra ven is. (Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1