N\ 119 1908.
Donderdag 8 October.
95sle jaargang.
0(1 niigaT» 4(lier Oonraal geiohiedt Maandag-, Woonidag- an Vrgdagavond,
uitgezonderd op foeitdagen.
i'i'ï» per kwartaal, in Goei 0,75, buiten Goes, franco, 1,28,
Afzonderlijke aourmeri 8 cent.
Inzwnding van adwartentiSn vAor 2 una op d«n dag o«t>
uitga* a.
Do prgi dor gewone advertentiBn is van 1-5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plantsing derzelfde advertentie wordt de prjji
•lecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelgki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» 4 1,berekend.
Bewginummer»; 5 cent.
telefoonnummer 23.
Directeur A. F. A. ,'van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Gfoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
OOESCHE
C01RANT.
EEN TREURIG FIGUUR.
Onze tegenwoordige minister van fi
nanciën, de heer Kolkman, heeft tot nu
toe een tameljjk ongelukkig figuur ge
maakt. In de openingsrede vooral is zgn
stumperigheid bjjzonder sterk aan den
dag gekomen. Men herinnert zich nog
wel hoe deze excellentie door alle bladen
is bespot en uitgelachen, omdat hjj de
door zjjn voorganger ingediende wets
voorstellen, welke de heer Kolkman als
Kamerlid heftig en principieel bestreden
bad, zonder blikken of blozen overnam.
De minister heeft thans evenwel ge
toond, dat dit nog niet zjjn sterkste
stukje geweest is.
Thans heeft hjj een wetsvoorstel inge
diend tot heffing van belasting op auto
mobielen en om te doen uitkomen, dat
hjj niet altjjd leentjebuur Bpeolt, maar
ook wel oorspronkeljjke voorstellen ban
indienen, zegt hjj in de Memorie van
Toelichting dat het verwonderljjk is dat
automobielen niet reeds lang aan een
speciale belasting zjjn onderworpen.
In die uitlating ligt iets vanhoe
dom van mijD voorgangers toch om daarop
niet te letten. Ziet toch menschen, hoe
veel gladder en vernuftiger ik ben.
Het geheugen van den heer Kolkman
schjjnt niet zeer sterk te zijn. Het nu
door hem ingediende voorstel is reeds
in Juni 1906 door de Tweede Kamer
verworpen.
Voor ruim twee jaar werd de behan
deling voorgesteld door den heer Pierson,
deze werd verworpen door dat deel der
Kamer, waarvan de heer Kolkman zelf
deel uitmaakt.
Alle katholieken, tot wie dhr. Kolkman
behoort, stemden tegen on ongeveer alle
anti-revolutionairen. We zullen nu de
komische vertooning meemaken van oen
snelle en verplichte zwenking, Want even
unaniem als in 1908 de katholieken en
de anti's tegen stemden zullen zjj zicb
in 1908 voor deze nieuwe belasting uit
spreken. Ach ja, de oude Sophocles wist
't we) toen hjj schreef «Veel wonderbaars
leeft, doch niets is wonderbaarder dan
de mensch".
Gaat men de geschiedenis van deze auto
mobielen-belasting verder na, dan wekt de
situatie nog meer verbazing. We zien
dan, dat in 1904 een zelfde wetsontwerp
is ingediend door minister Harte,
den partjjgenoot van den heer Kolkman,
dat in 1906 het voorstel van den heor
Pierson om deze nieuwe regeling te behan
delen, door de clericalen werd verworpen,
in Maart 1908, bjj het optreden van dit
Kabinet, werd het OBtwerp ingetrokken
en in October 1908 wordt hetzelfde weer als
geheel friscb, origineel en nog nooit ver
toond aan het volk gepresenteerd. Dat 't
werkeijjk de bedoeling van den heer Kolk
man is, om 't te doen voorkomen alsof
do automobiel -belasting een vinding van
hem is, bljjkt behalve uit den kreet van
verwondering in de Memorie van Toe
lichting nog uit het angstvallig verzwe
gen van deze vroegere voorstellen.
Bjj de a. s. behandeling in de Kamer
zal do heer Kolkman hierover wel eenige
harde noten te slikken krijgen.
ei FBUlLLiiflQS
Dr
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
«Dat is de uitspraak van het hof,"
herbaalde hjj zalvend, »het is alleen de
vraag of ze uitgevoerd zal worden".
«Ik begrjjp u, God helpe mg," zei zjj.
Het was hem niet onaangenaam dat
zjj openhartig tot hem sprak. Evenals
een sluw koopman, wist hjj, dat de zaak
nu tot stand moest komen. Hjj had veel
aan te bieden en zij had iets te geven.
»Ga nu toch zitten," riep hjj uit. «Ik
heb veel te zeggen en u is moe. Laten
wjj er ons gemak van nemen. Ik bljjf
liever staan, maar dat is een gewoonto
van mg. Kom, het ia heusch beter."
Ze trok den stoel naar het vuur en
ging er op zitten met haar armen op haar
knieën en haar hoofd in haar handen
geleund. Het flikkerende licht dor kaarsen
viel op haar bleek gezichthaar oogen
waren droog, elke zenuw van haarlichaam
trilde. Hg begreep wat die stilte haar
kostte. «Ik zal u niet vermoeien met
bjjzonderheden," zei hg, terwijl hg weer
heen en weer ging loopen als iemand,
die naar zjjn woorden zoekt. «Het hof
heeft de zaak onderzocht en onzen vriond
schuldig verklaard. De rest is ons werk.
Toen ik u van morgen naar den citadel
zond, heb ib u gezegd, dat u den prins
kondt redden, maar gij wiidet niet naar
mjjne waarschuwing luisteren. Het zou
idioot zjjn, om or u aan te herinneren
Buitenland.
De Balkan-quaestie.
Jarenlang heeft het gedreigd in den
Balkan, en ieder wist^ dat eenmaal van
daar het gevaar zou komen voor den
Euiopeesehen vrede, doch steeds ook had
geheel Europa zich gerust gesteld met de
weinig afdoende bewering, dat het nog
lang kon duren en men, als het eenmaal
zoo ver was, wel overwegen zou hoe te
handelen. Iedereen wist, dat de toeBtand
er steeds en doorloopend gespannen was,
maar niemand bad den moed een begin
te maken met het groote werk orde op
de zaken te stellen.
Tot nu plotseling niet langer gewacht
kan worden, krachtige maatregelon urgent
zgn.
Het is niet duidelgk hoe de oigenljjke
toedracht der zaak is./ Bulgarije heeft
zich onhankeljjk verklaard en zal zich
Roemelië toeëigenen OostenrijkHon-
garjje annexeert Bosnië en Herzegowina.
Staan deze feiten afzonderlijk of is er
oen innerljjk verband tusschen. We ge-
looven het laatste.
Opvallend b.v. was het bezoek, dat
vorst Ferdinand onlangs aan keizer Frans-
Joseph bracht. Vorst Ferdinand werden
de eerbewjjzeii gebracht, die aan een
onafhankelijk vorst toekomen.
Was deze harteljjke ontvangst kort
voor het ©ogenblik, dat èn Bulgarjje ön
Oostenrijk hun slag meenden te kunnen
slaan, geheel toovallig? Het valt ons
zwaar dat te gelooven.
Voor Turkjje kwam dit optreden der
beide mogendheden al zeer ongelegen.
In dat land heeft zich pas voltrokken
een vreedzame revolutie, die het bestuur
in andere banen zal leiden, maar zoo'n
verandering gaat niet in eens, heeft tjjd
noodig en gedurende die ontwikkeling
van een nieuw bestuursstelsel kan rust
niet gemist worden. Een oorlog ond°r
deze omstandigheden zou de noodlottigste
gevolgen kunnen hebben voor het binnen-
landsch staatkundig leven van Turkjje.
De Jong-Turksche partjj, de partjj van
den vooruitgang, die op het oogenblik
den meesten invloed bezit in Turkjje, is
daarom zeer vredelievend. Weldra immors
zullen de verkiezingen moeten plaats
hebben en een oorlog zou deze natuurljjk
uitstellen tot ja, wie kan het zeggen
tot wanneer. En bovendien zou oen oorlog
Turkjje toch nooit geen voordeel brengen.
Wat zou de sultan kunnen winnen bjj
een kostbaar gewapend optreden Het
geen nu gebeurd is, is feiteljjk niet anders
dan een openljjke bekendmaking van een
reeds lang bestaanden toestand. Bulgarjje
heeft zich onaf hankeljjk verklaard, maar
feiteljjk was het reeds lang een staat,
waarin de sultan niet de minste macht
had. Bulgarjje had reeds lang een eigen
leger, een eigen postdienst, een eigen
muntwezen.
Slechts in naam was het nog een van
Turkjje afhankeljjke staat en nu is ook
dit veranderd.
Zal Turkjje daarom oorlog gaan voeren
Zal het geld en bloed willen offeren voor
een woord?
en dus vergeet ik het ook, mevrouw. Ik
begin met genoegen opnieuw aan mgn
taak die van nacht afgewerkt moet
worden".
Hij bleef steken, geloovende dat haar
nieuwsgierigheid haar hem in de rode zon
doen vallen, maar zij had niets te zeggen
en dus vervolgde hg
«Ja, een taak, dio van nacht afgewerkt
moet worden, daar de dag ze anders voor
goed ongedaan zou vinden. Ik vrees, dat
het zoo is mevrouw ik vrees, dat we
voor zonsopgang ja of neen zullen moeten
zeggen of voor goed onze monden hou
den". Ze kromp inoen bjj die bedreiging,
maar hief haar oogen niet op en protes
teerde ook niet tegen zgn uitspraak. Haar
aarzeling stelde hem tevreden en hg ver
volgde op een meer beslisten tcon
»Toen ik u van morgen naar den citadel
zond, dacht ik wel dat u niets zoudt tot
stand brengen. De omstandigheden waren
aan het veranderen, het slot was nog on
zeker. Ik begreep, dat ge geleid zoudt
worden door de gebeurtenissen. De uit
spraak kon in uw voordeel uitvallen, het
volk kon aarzelener was nog hoop op
de tusschonkomst der Fransehen. De dag
hoeft daarin verandering gebracht; wjj
hebben nieuwe feiten voor oogen waarmee
we rekening moeten houden. U zult toch
zeker wel toegeven dat het veranderd is
«Ik geef u niets toe", zei zjj, »mjjn
echtgenoot heeft u eens en voor al ge
antwoord".
«Dan is uw echtgenoot een koppige
dwaas. Zal hg zgn leven opofferen voor
een troon die hg niet eens wenschte te
bezitten? Ik geloof het niet. Daarvoor
Van Bulgaatsche zjjdo gaat men nog
verderdaar zegt mon stoutweg, dot
Turkjje zich hoegenaamd Diets heeft aan
te trekken van de jongste gebeurtenissen.
Dat vorst Ferdinand voortaan den titel
van czaar of van koning zal voeren, nu
ja, dat is een zuiv"" bianenlandsche aan
gelegenheid vau Lulg&rjje en wat kan
den sultan dit schelen.
Toch is het duidelgk, dat Bulgarijes
handelwijze Turkjje moest krenken on
daarom maakte het wel 6©n min of meer
komischen indruk, dat Bulgarjje in de
nota, waarin het kennis gaf van dien
Turkge kwetsenden stap, tevens ver
klaarde, dat het Diets liever wenschte
dan den vrede gehandhaafd te zien.
Oostenrijks optreden tegen Turkge is
ook niet bepaa'd geheel in den haak.
In 1878 werd door do groote mogend
heden aan Oostenrjjk-Hongarjje opgedra-
Bosnië en Herzegowina, feitelijk Turksch
gebied, te bezetten en te beheeren.
De Donou-monarchie kreeg dus de
voogdijschap over deze rumoerige stroken.
Dertig jaar lang is er nu gewerkt,
gestreden tegen de oproerige bevolking
nu en dan, gearbeid aan de verkeerswe
gen en heel veel moeite heofc dit gebied
den keizor-koning Frans-Joseph bezorgd.
Nu plotseling komt de tjjding, dat de
Oostenrijkbehe keizer zgn souvereiniteits-
rechten ook uit zal breiden over Bosnië
on Herzegowina.
Er moot gezegd worden, dat niemand
ooit gelooft heeft, dat dit gebied weder
aan Turkge zou worden teruggegeven,
maar toch heeft het optreden van Oosten-
rjjk-Hongarije algemeene verwondering,
maar niet algemeene instemming gowekt.
De mogelijkheid bestaat, dat de Baikan-
quaestie nu aanleiding zal geven tot
onderÜDge geschillen tusschen de groote
mogendheden.
De Fransche minister van Buitenland-
sche Zaken, die d;t gevaar ook inziet,
schijnt daarom voornemens voor te stellen,
dat de groote mogendheden, die in den
Balkan belangen hebben, een conferentie
zullen beleggen om daar de ingewikkelde
quaestie eens grondig te bespreken en
Turkjje te raden kalm de resultaten dier
conferentie af te wachten alvorens beslis
sende stappen te nomen, d. w. z. tot
middelen vau geweld over te gaan.
Nu een oorlog tusschen Turkge en
Bulgarjje plotseling tot de mogelijkheden
der naaste toekomst bekoort, is het niet
ondienstig eens na te gaan welke strijd
machten de beide mogenheden zoo noodig
in het veld kunnen brengen.
Op papier is dogetalsterkte van het Turk-
sche leger geweldig, bedraagt 1 100.000
man, terwjjl Bulgarjje er slechts 380.000
zou hebben.
De werkelijkheid is echter eenigszins
anders dan de cjjfers op het papier aan
geven.
Bulgarjje beschikt over een veldleger
van 210.000 man infanterie, 7000 cava
lerie en 500 kanonnen, dat binnen enkele
dagen gemobiliseerd kan zgn. Bovendien
heeft het een reserve van 170.000 en eon
landstorm van 60.000 man.
heelt hjj to veel verstand, hg weet dat
wjj verstandig genoeg zgn om edelmoedig
te zgn en ik zelf zal tegenover Europa
voor mgn eer instaan. Wat verlangt hjj
nog meer Ik zeg u, dat het krankzinnig
van hem is om te weigeren".
»Bjj eischt gerechtigheid," was haar
kalm antwoord «welk recht hebt u om
over hem te oordeelen Ge hebt er in
het geheel het recht niet toe 1"
Hg liep de kamer door en legde een
papier voor haar op de tafel.
«Dat is mgn recht, mevrouw," riep
hg theatraal uit. «Doe mij het genoegen
van dat toe te geven
Esther nam het papier in hare trillende
vingers en keerde zich om, om het te
lezen. Het licht brandde flauw en onzeker
hjj hield de kaars omhoog om haar. bjj
te lichten.
»Het is geon Eogelsch," riep zjj eens
klaps uit, «ik versta geen Spaansch, dr.
Xavier."
Hij lachte om zjjne vergissing en
haalde een ander papier te voorsehjju.
«Dat had ik vergeten," zei hg, «hier
is het document. Lees het aandachtig
door en merk op dat er een regel niet
ingevuld is. Er is iemand die het papier
nog moot teekenen u kunt niet zien
zal ik het u voorlezen
Zjj schoof het stuk van zich af, want
ze wist, dat als het eenmaal geteekend
was, Arthur geen uur meer te leven
zou hebben. Maar die kwelling was ab
soluut mislukt in geval hg gehoopt had
haar besluit daardoor aan hot wankelen
te brengen. Zjj liet het papier op de
tafel liggen en nam hare vroegere hou-
Turkjje zou, door den langzamen gang
der mobilisatie, voor een deel veroor
zaakt door slechte verkeersmiddelen, in
de eerste weken van een oorlog over niet
meer dan 150 155.000 man hebben te
beschikken.
Na een paar maanden zouden bier
wellicht nog een 100.000 tal bjjkomen
en een reserve van 270.000 man.
Maar in een paar maanden kan veel
gebeurd zgn.
Voor het oogenblik zgn de Bulgaren
beslist sterker.
Nadat we bovenstaande reeds geschreven
hadden, werd nog gemeld, dat de onaf
hankelijk verklaring van Bulgarjje een
gevolg is van een ultimatum van Turkge,
waarin dit land eischte, dat binnen drie
dagen de Buigaarsche ljjn van den
Oriontspoorwog teruggegeven zou wordon,
waarbjj het bovendien nog liet uitkomen,
dat het Bulgarjje nog altjjd als een
Turksche provincie beschouwde.
Als antwoord daarop zou Bulgarjje
toen alle banden met Turkge hebben
doorgesneden.
Of dit bericht waar is, kan men
mooioljjk nagaan. Gelooven doen we het
nog zoo spoedig niet. Die onafkankelijk-
verklaring was waarschjjnljjk reeds lang
voorbereid.
B i si n e n I a n d.
Nederland en Venezuelaa
Bjj het departement van koloniën is
gisteren van den gouverneur van Curasao
het navolgende telegram ontvaDgen
«Een heden, 5 October, van de legacio
te Caracas ontvangen sehrjjven, dato 26
September jl., meldt, dat president Cas
tro zeer ernstig ziek is. De legatie ver
nam, dat de vice-president waarschijn
lijk deze week het bestuur zal over
nemen.
De tweede Nederlandsche nota is over
handigd aan den minister van buiten-
landBche zaken te Caracas op 25 Sep
tember."
De New-Fork Herald (Parjjsche editie)
van gisterenmorgen bevat ood telegram
uit Willemstad, behelzende dat, bljjkens
een te Maracaïbo uit Caracas ontvangen
telegram, president Castro heel ziek is.
Naar beweerd wordt, zal hg niet beter
worden.
Blgkons gisteren bjj den minister van
buitenlandsche zaken ingekomen telegra-
phisch bericht van ien Duitschen gezant
te Caracas, tjjdeljjk belast met de waar
neming der Nederlandsche belangen in
Venezuela, gedagteekend van 25 Septem
ber 1908 is dien dag de tweede nota der
Nederlandsche regeering, verzonden op 3
September daar te voren, aan de Vene-
zolaansche regeering ter hand gesteld.
{Stct.)
Kaïnerverkiezing Ommen, In het
hoofd kiesdistrict Ommen zgn offieioel
candidaat voor de Tweede Kamer gesteld
dr. A. Kuypor en mr. Th. A. de Meester.
ding weer aan.
«Waarom laat u me dat zien vroeg
zjj ietwat verstrooid, «wat heeft dat met
mg te maken
«Zooveel dat ik hot op een woord van
u in het vuur zal gooien."
Zjj keek hem kalm aan.
«En dat woord O, ik begrjjp het wel,
ik moet betalen. U biedt mg iets aan,
wat is dat
«Het leven van uw echtgenoot, uw
eigen vrjjheid, een eervolle positie in
Engeland, een royale belooning van mgn
regeering dat zgn mgne voorstellen."
»U hebt mg dat voorstel al eens ge
daan."
«Onder andere omstandighedenVer
geet niet dat uw echtgenoot aan oen
dwaze halluciaatie gehoorzaamt. Hg zal
naar het schavot gaan ter wille van een
traditie, die voor onzen tjjd vgf honderd
jaar te oud is en er is maar éón mensch,
die hem kan redden. Do stad beschouwt
u als de oorzaak van zgn val en weigort
absoluut om u als zjjn vrouw te erkennen.
Indien ge volhardt, moet de wet haar
loop hebben. De man, die uw vriend
geweest is, zal bjj het aanbreken van
den dag zgn leven verliezen en gij zult
do grenzen overgezet worden zonder een
cent geld en gebrandmerkt als een avon
turierster.
Er zal een andere president komen
we behoeven over hem niet te spreken,
hg zal u edelmoedig behandelen. Doe
afstand van uw recht op de bescherming
van dien man
«Op zjjn bescherming. Hoe durft
u dat te zeggen
Boeken en Tijdschriften.
Kunststooten, door I. B.
Salomon. Uit. Biljart-fabriek
«Wilhelmina", Amsterdam.
Het Zaterdagavondnummer van De
Telegraaf bevat sinds eenige jaren een
rubriek Kunststooten op het Wilhelmina-
biljart, die gespeeld zgn door den heer
I. B. Salomon, 't Is een soort theoretisch
onderricht voor biljartspelers. In een
goed verzorgd boekje zgn van de 150
gepubliceerde voorbeelden er 80 bijeen
gebracht, elke stoot door een figuur ver
duidelijkt.
Het boekje is op aanvrage aan do
fabriek (Stadhouderskade 5, Amsterdam)
gratis verkrjjgbaar.
De kunst om gezond en
gelukkig te leven en ziekte
te voorkomen, door prof. dr.
P. K. Pel. Uitg. Erven F.
Boho, Haarlem, f 0,20.
In de openbare vergadering van den
Senaat der Amsterdamsche universiteit
ter herdenking van het 270-jarig bestaan
dier hoogeschool, welke vergadering ge
houden werd den 8en Januari 1902, beeft
de rector-magnificus professor dr. Pel een
rede uitgesproken over de eubiotiek d. i.
de kunst om gezond en gelukkig te leven
en ziekte te voorkomen.
Die rede is, nog vermeerderd en uitge
breid, uitgegeven en van dat nuttige
heilzame boekje is thans de derde goed
koop© druk verschenen.
De hoogleeraar deelt er, in voor elk
verstaanbare en begrjjpeljjke taal, mede
wat men doen moet om ziekten te voor
komen, hetgeen heel wat gemakkeijjkor is
dan genezen.
Het drama in de pastorie
of de predikantenmoord te
Driewegen. Uitg. J. J. van
der Pejjl, Ierseke.
In den nacht van den llen Mei 1687
werd de heer N. van de Velde, predikant
te Driewegen (Zuid Beveland) in zgn
huis doodgeschoten. Van dezen opzien-
barenden moord werd spoedig verdacht
ds. de Cliever, predikant te 's Heerenhoek.
De Cliever werd 6 Juli d. a. v. ge
arresteerd en naar de Gevangenpoort te
'sGravenhage overgebracht. Hg verbleef
daar tot 1 Augustus, op welken datum
hg zich door het innemen van vergift
van het leven beroofde.
Men is zeer lang in 't onzekere ge
weest over de juistheid der schuldver
moedens jegens ds. de Cliever en over
de mogeljjke drgfveeren tot zgn daad.
Thans heeft een ongenoemde navorscher
alles wat tot dezen moord in betrekking
stond verzameld en in een boekje uitge
geven. Gegronde twjjfel aan de schuld
van De Cliever zal er na 't lezen van dit
vlot geschreven werkje niet meer over-
bljjven, hoe ook de verdachte vau uit
zgn gevangenis in verschillende brieven
zgn onsehuid bepleit.
Het boekje is, vooral voor deze streken,
zeer belangwekkend.
«Overhaast u niet. Er is in de ge
schiedenis van elk hof een verhaal als
het uwe, de vrouw die de regeering
niet wil erkennen en die de vorst ver
geten moet. Ik ben genoodzaakt om
duidelijk te spreken. U kunt mgn vorst
van het schavot redden waarom zou ik
er om heen praten, Doe afstand van
uw rechten op hem, verklaar dat hjj
vrjj is, houd uw geheim en keer terug
naar uw eigen landik sta met mgn
woord van eer voor uw veiligheid in.
Ik zweer u bjj het kruis, dat we hem
trouw zullen blijven. Laten we hier een
heilig verbond sluiten".
«Wat, gjj vraagt zgn leven Ge zendt
hem naar het open graf?!"
Hg deed een stap achteruit en zgn
woorden kwamen er hortend en stootend
uit. Haar kreet van woede en schaamto
weerklonk als een gedempt geweeklaag
in de stilte van den nacht. Tot nog toe
had hg haar nooit volkomen begrepen
maar nu ze daar voor de laatste maal
voor hem Btond met flikkerende oogen
en hijgende borst, met saamgeknepeu
banden en gloeiende wangen, begreep
hg haar in eens en zag in, dat het hem
mislukt was.
«Ga heen," riep zjj uit, terwjjl haar
stem trilde van haat en wanhoop, «al
was het mgn laatste woord, dan zou
ik nog zeggen. Ga heen
Hg schrikte van haar woede. Het zou
hem niet verbaasd hebben als zjj dood
was neergevallen aan zgn voeten. Maar
niettegenstaande dat spaarde hg haar
niet. Hjj had zoo'n uitbarsting verwacht.
Wordt vervolgd
