N\ 99 1908.
Zaterdag 22 Augustus.
95s" jaargang.
Dr XAVIER.
GOESCHE
COURANT.
IVlefoonnummer 22, Directeur A.^F. A. van Setjsbs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Gtoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
De uitgave dezer Courant geichiedt Maandag-, Woeaidag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjji per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, l,S5a
Afzonderlijke nommers 5 oent.
Inzending wan adwartentiftn vóór 2 uren op don dag dor
uitgave.
De prjjs der gewone advertentiën ii van 2-5 regeli 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
ilechti tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regeli 1,berekend.
Bewjjsnummeri 5 cent.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
arbitrage of wapengeweld?
Het arbitrage-denkbeeld is niet nieuw,
dateert reeds van tallooze jaren terug,
doch eerst den laatsten tjjd heeft het
meer en meer veld gewonnen in de harten
der volkeren, al is ongetwijfeld het
oogenblik nog verre, dat de staten, in
vast vertrouwen op wederzjjdschea recht
vaardigheidszin zich'veilig genoog zullen
gevoelen om alle weermiddelen af te schaf
fen. Ja, de vraag bljjft, of dit oogenblik wel
ooit komen zal, zoolang een internationaal
hof van arbitrage niet naast haar grooten
moreelen invloed beschikt over de macht
om desnoods met geweld te dwingen tot
gehoorzaamheid aan haar uitspraken.
Zoo ver is het vooreerst nog niet er
de meeste arbitrage-verdragen, die reeds
bestaan, hebben practisch niet heel veel te
beduiden, zoolang gehandhaafd bljjft de
bepaling, dat de arbitrage zich niet uit
zal strekken tot geichillen, rakende de
eer of de levensbelangen vau den staat.
Deze bepaling toch geeft kwaadwillende
staatslieden steeds en bjj bjjna elke
kwestie de gelegenheid, te gaan tot het
uiterste en een gewapend conflict uit te
lokken.
Voor een gedwongen arbitrage schgnen
de tgden nog niet rgpdit zon men ten
minste op mogen maken nit het verhandel
de op de laatste vredesconferentie, waar
een afgevaardigde van een kleinen staat,
van een staat dus, die het meeste belang
heeft bjj een vreedzame oplossing van
alle geschillen, zich verklaarde tegen het
denkbeeld van verplichte arbitrage, omdat
door zulk een arbitrage de zelfstandig
heid van den staat zoa worden verkort.
Een opmerkeljjk argumentOf wordt
nu reeds niet door elk verbond, door
elke overeenkomst, waarbjj de staten
verplichtingen ten opzichte van elkander
op zich nemen, die zelfstandigheid min
of meer aangetast. En weten wg allen
niet, dat we voor het voordeel, dat we
deel uitmaken van een geordende maat
schappij, een deel van onze individueele
vrjjheid moeten opofferen
Dezer dagen is de vraag of ernstige
geschillen steeds kunnen worden onder
worpen aan arbitrale uitspraak in ons
land van meer dan gewone beteekenis
door de kwestie met Venezuela.
In een vorig nummer wees een inzender
op de wenscheljjkheid, dat ons land,
dat reeds twee vredesconferenties binnen
zjjn grenzen zag, nu zelf niet direct zijn
toevlucht neemt tot middelen van geweld.
Maar juist door het feit, wtarop we
reeds wezen, dat n. 1. het hof van arbi
trage alleen uitspraak kan doen in ge
schillen, die door de betrokken partgen
aan zjjn oordeel worden onderworpen,
zonder dat dit hof kan dwingen tot eer
biediging van die uitspraak, kan elke
staat op een gegeven oogenblik gedwon
gen worden over te gaan tot wapengeweld,
wil hij zjjn rechten niet verkort zien.
Heeft men te dotn met de regeering
van een werkeljjk beschaafd land, dan
zal zjj reeds door het feit, dat zij zich
bereid verklaart tot het onderwerpen
van een geschil aan arbitrale uitspraak,
daarmede de verplichting op zich nemen
zulk een uitspraak ook te erkennen, doch
FEUILLEI ON.
Naar hat Engelach van
MAX PEltBERTON.
Zg voelde zich zwak en ziek en was
ongerust. Zoodra er goed nieuws kwam
uit St. Girona zouden haar wangen wel
kleuriger worden. Daaraan twjjfelde zg
niet, on in hooge mate geBteund door
haar eigen gezond verstand, knapte zg
rich zelve zooveel mogeijjk op en ging
dan naar de eetkamer. Daar wachtte haar
een verleideljjk ontbjjt. Het kleine Spaan-
sche meisje was niet voor niet zes maan
den in Regent-Park geweest. Thee was
de volksdrank in Engeland en dus moest
de Engelsche dadeljjk thee hebben en
stond ze ook klaareen dunne gele
vloeistof kokend heet en absoluut, smake
loos. Maar het brood was prachtig blank,
de ommelette, de eieren en het schapen-
vleesch sma ikten uitmuntend. En daarbjj
kwam dat graaf de Foix, die naast haar
zat, heel vrooljjk tegen haar praatte. Hg
beloofde haar dat ze te Merens zoudeD
wachten totdat ze bericht hadden van
Óen prins.
»Ik heb het idee," sei hjj, »dat de
prins niet meer in het kaBteol was, toen
die schavuiten het verlieten. Misschien
is hg naar de naaBtbjjgelogen post ge
gaan om hulp te halen. Als dat zoo is,
dan moet hjj binnen een paar uur bjj
ais een conflict ontstaat met een slechts
half beschaafd rjjk, als Venezuela, dan
heoft men niet de minste waarborg, dat
een arbitrale uitspraak ook geëerbiedigd
zal worden.
Reeds bjj een vorige gelegenheid, het
betrof een financieeie kwestie met Euro-
peescho mogendheden, heeft de Venezo-
laansche regeering bljjken gegeven zich
heel weinig te storen aan de uitspraak
van een hof, dat toch geen macht heoft
om zoo noodig die uitspraak kracht bij
te zetten.
Onder deze omstandigheden kan nie
mand het onze regeering ten kwade dui
den, dat ze reeds dadeljjk alle maatroge-
len nam om met de wapens in de vuist onze
rechten te handhaven. Van overjjld op
treden van onze zjjde kan ten deze geen
sprake zjjn, integendeel, sommigen had
den oen nog doortastender optreden ge-
wonscht, zooals blijkt uit een artikel in
het Nationaal-Historiseh weekblad Neder
landsche Stemmen
De redactie van dat blad schjjnt heet-
bloedig van aanleg en wil een soort
pressie uitoefenen op de regeering, opdat
zjj »geen grond krjjge voor een flauw
hartig optreden in de stemmen van radi
cale en katholiek-democratische zijde, die
tot iederen prjjs voor vrede en nog eens
vrede pleiten". Het blad noodigt daartoe
zjjn lezers, >die den smaad, onze vlag
aangedaan, niet ongewroken willen laten",
uit, zich aan de redactie kenbaar te maken
met verlof te bekwamer tjjd hunne namen
te publiceeren".
Heel veel succes voorspellen wg de
redactie van Nederlandsche Stemmen niet.
Ons volk kan vertrouwen hebben in de
regeering. Als het onvermjjdeljjk is, maar
ook eerder niet, zal onze marine toonen,
dat zg in staat is onze vlag te doen
eerbiedigen.
Voor hen, die elk gewapend optreden
zouden willen vermijden, zoolang eenigs-
zins mogeijjk is, bljjft de gexnststellende
zekerheid, dat H. M. de Koningin, die
volgens onze grondwet alleen het recht
van oorlogsverklaring heeft, behoort tot
de meest vredelievende staatshoofden,
doch ook Zg zal niet terugdeinzen voor
een doortastend optreden, indien de waar
digheid van ons rjjk zulks eiseht.
Buitanland.
Van twee vorsten.
Enkele jaren geleden werd de wereld
opgeschrikt door de tjjding, dat Noor
wegen zich had afgescheiden van Zweden,
het land waarmede het verbonden was
door eenzelfden vorst.
Een oogenblik wendden aller blikken
zich naar het noorden van ons wereld
deel, in bange verwachting, dat deze
daad van Noorwegen stroomen bloeds zou
doen vloeien op het Scandinavische schier
eiland.
Zweden, welks vorst door deze brute
afscheiding diep gegriefd was, beschikte
over een legermacht, veel sterker dan
die van Noorwegen, wat wss er eenvou
diger dan dat Zweedsche troepen de
grens overschreden en de Noren tot
onderwerping dwongen.
De Zweden hadden niets liever gedaan
dan naar de wapens grjjpen om de on-
odb zjjn. U moet heusch uw best doen,
om beter te zijn, voor dat lig terug komt.
Ik heb een groote verantwoordelijkheid
op mg genomen en het is mjjn plicht
dat niet te vergeten. Wees zoo goed om
al den wijn uit te drinken, die in deze
flesch is, zoodra ze leeg is, zal ik een
andere flesch laten komen."
Hg schoof een flesch met witten wijn
naar haar toe en amuseerde zich met
haar over zjjn voorstel. Zg was ietwat
verbaasd, dat hij vermeed om over de
gebeurtenissen te spreken, terwjji ze wist,
dat hjj er over nadacht. Evenals onder
weg sprak hg ook nu niet over haar
huwelgk. De graaf legde de beleefdheid
en de vriendelijkheid aan den dag van
den echten kosmopoliet.
•Ik ken alle hoofdsteden van Europa",
zei hjj met wel te vergeven jj delheid,
»maar weet u, ik zou er geen enkele
willen ruilen tegen dat kleine provincie
stadje Cadi, waarheen we nu op weg zjjn.
Het heeft al de voordeelen van Parjjs
maar slechts een vjjfde van haar uitge
strektheid. De schouwburg, dien wg er
hebben, is een van de mooiste uit heel
Europa. Als er maar een schouwburg
is in een stad, dan behoeft men 's mor
gens niet een heel uur te verdoen om
te weten waar men heen zal gaan. Zjj
die verzot zjjn op oude gebouwen, kan
nen opmerken dat onze kathedraal uit
den Romeinschen tjjd dagteekent. Ik
veronderstel dat het prettig is om zulke
oude dingen te bezitten. In Cadi kan
men 's morgens om acht uur naar de kerk
dervonden smaad te wreken. Eén penne-
streek had het don grjjzen koning Oscar
gekost om heel zijn Zweedsche volk
gewapend te zien, bereid om de rechten
van don vorst te handhaven.
Toen, met verheven berusting, uit
vloeisel van een hoog gestemde ziel, legde
de zwaar gekrenkte vorst zich neer bjj
het grievende besluit der Noren.
Hjj had de macht en weigerde ze te
gebruiken. Heel zjjn lang leven had hjj
zjjn beide volken lief gehad, had hij
tevergeefs getracht ze nader tot elkander
te brengen, had hjj, niettegenstaande alle
teleurstellingen, onverdroten gearbeid om
welvaart en tevredenheid te doen heer-
schen in de beide staten aan wier hoofd
hjj stond, en nu zjjn haren waren ver
grijsd onder de vaak zwaar drukkende
koningskroon, weigerde hjj de ellendo
van een oorlog te brengen over zjjn
staten. Liever verloor hij een rijk, dan
twee volken tegen elkander in het vuur
te brengen,
Er zjjn vorsten wereldberoemd gewor
den door daden van minder soort.
De troon van Noorwegen werd be
klommen door een ander vorst en koning
Oscar draagt ook do kr on niet meer
van Zwedenhg slaapt den eeuwigen
slaap en zjjn zoon, even nobel als de
vader, neemt nn zjjn plaats in.
De verhouding der twee staten is koel,
doch niet vjjandig en nu komt een En-
gelsch blad met het bericht, dat nog dit
najaar de koning van Zweden en die van
Noorwegen elkander zuilen ontmoeten.
Bjj deze ontmoeting zal dan de grond
gelegd kunnen worden tot een inniger
verstandhouding tusschen de beide volken
dan de tegenwoordige en daarmede zal
dan vergeten zjjn, al wat vroeger die
beiden, toen ze nog door hechte banden
aan elkander gebonden waren, vervreemd
de.
Een overwinning van de vredesidee
Ook in Zuid-Afrik i is weder op vreed
zame wjjze een overwinning bevochten,
een overwinning voor
Onze taal.
Door den Wetgevonden Raad der Oran
jerivier-kolonie, den vroegeren Oranje-
Vrjjstaat, is in tweede lezing aangenomen
de schoolwet, die het Hollandsch en het
Engelsch als voertuig van het onderwijs
op gel jj ken voet stelt.
De dappere Zuid-Afrikaners begrgpen
hetzoolang de taal leeft, leeft het volk.
Met de Manser in de hand hebben zjj
gestreden, zoolang zg kenden, tegen een
verpletterende overmacht, maar al ging
de onafhankelijkheid verloren, toch was
niets alles verloren. Er moest gered
worden wat kon, in de eerste plaats de
taal.
Krr.chtig en zelfbewust leeft daar in
Zuid-Afrika nog het Hollandsche ras, al
moesten de vlaggen der beide republieken
ook zinken.
Na deze vreedzame berichten nog even
een herinnering aan een bloedige wor
steling.
De vroegere opperbevelhebber van het
Russische leger in den strijd tegen Japan,
generaal Koeropatkin, is bezig aan de
Geschiedschrijving
van dien oorlog. Dit werk moet geheim
bljjven, naar men zegt, maar desniet-
en om twaalf uur naar de Engelsche wed
rennen gaan.
Men kan er om vjjf uur thee gaan
drinken bjj Dusnine, een van de mooiste
restaurants in geheel Europaen elk
jaar kan men de beroemdste zangers in
de opera hooren zingen. Onze vrouwen
zjjn de mooiste nit het zuiden er er zijn
er zoovelen dat wjj niet om hen behoeven
te twisten. Wij hebben een ras van
paarden, waarin weinig landen ons kun
nen overtreffen. Als u van rjjden houdt,
dan zult u ook voel van Cadi honden.
Zeg mg, dat u schildert en ik zal u
Murillo's meesterstukken aanwijzen tot
modellen. In geval u zingt, hebben wg
Felipe Marcia die het n volmaakt zal
leeren. Wjj zjjn ving met onze sympathie
maar we zijn ook veranderljjk. Den eenen
dag roepen wg »Viva", en den volgenden
dag hangen wg den persoon in quaestie
op. Op elk uur van den dag of van den
nacht kan men duelleeren. U kunt iemand
laten vermoorden voor zeven stuiver en
den rechter omkoopen voor vgftien centen.
Daarom zjjn wjj misschien wel zoo ge
lukkig. Wij zjjn oen onbezorgd volk, dat
gemakkeljjk om den vinger kan worden
gewonden door een avonturier zoo n
volk is moeilijk te regeeren. Het eischt
van den heerscher zeer vele hoedanig
heden een flink, sterk karakter, een
neiging naar don romantischen kant, heel
veel vaderlandsliefde. Onze vorst is al te
lang van ons weg geweest. Het doet mg
genoegen te hooren dat hg terugkomt."
Zg luisterde met open ooren naar hem,
tegenstaande weet een Amerikaansch blad
er nu reeds een overzicht van te geven.
Volgens Koeropatkin was bjj den vrede
van Portsmouth de oorlog feiteljjk pas
begonnen. Eerst toon was er voldoende
minutie en waren er door Rusland vol
doende manschappen in Mantsjoerjje ge
bracht eerst toen waren de soldaten
werkelgk gedisciplineerd. De trans-Sibe
rische spoorweg, die in het begin Blechts
drie treinen dageljjks kon vervoeren,
bracht er toen reeds 14 per dag. Generaal
Linewitsj beschikte over een uitstekend
uitgerust leger van een millioen man en
was juist van plan aanvallend op te treden,
toen de viede van Portsmouth aan alles
een einde maakte.
Nieuw is deze bewering niet en naar
men indertjjd wist mede te deelen was
de wetenschap van deze feiten, gevoegd
bjj een gebrek aan de noodige fondBen,
voor Japan een reden om vrede te sluiten
ook al waren de voorwaarden niet zeer
gunstig.
Binnenland.
Nederland en Venezuela.
Dinsdag heeft onze Ministerraad ver
gaderd en tot middernacht heeft die bjj-
eenkomst geduurd.
Het resultaat is, naar de Tel. meldt,
dat de Nederlandsche Regeering in het
conflict met Venezuela vooralsnog een
afwachtende houding zal aannemen.
Wel zjjn door den Minister van Marine,
in overleg met zjjn collega's de noodige
maatregelen getroffen, voor het geval,
dat het Btellen van een ultimatum een
dringende noodzakelijkheid zal zjjn ge
worden. Te dien einde zullen de reeds
inde West-Indische wateren vertoevende
oorlogsschepen nog in den loop der
volgende maand met 'n tweetal pantser-
dekschepen, de Utrecht en de Holland,
worden aangevuld, terwjji op de marine
werven, zoo noodig, dag en nacht door
gewerkt kan worden.
Alles zal in het werk worden gesteld,
om het geschil tot een vredelievende
oplossing te brengen, bekend als het mag
zjjn, dat 5. M. de Koningin een groote
tegenstandster is van oorlog.
De bedoeling is dan ook, om met de
Nederlandsche flotille een vloot-demon-
stratie te honden voor Caracas.
Van de resultaten dier demonstratie
zal het afhangen, of nog verder zal wor
den ingegrepen.
De Ministerraad heeft voorts besloten,
al8vorens definitieve besluiten te nemen
den heer De Reus, den Minister-resident
die a.s. Zaterdag of Zondag te VGraven-
hage verwacht wordt, te hooren.
Ook moet Dinsdag behandeld en vast
gesteld zjjn het antwoord van de Neder
landsche regeering op den brief van het
Venezuelaansche gouvernement aan den
minister van bnitenlandsche zaken, hier
te lande, indertjjd gepubliceerd in de
ConsUtucional, het regeeringsorgaan te
Caracas.
De tekBt, ook de hoofdinhoud van de
Nederlandsche nota van antwoord, wordt
voorloopig nog streng geheim gehouden.
Het stuk zal president Castro bereiken
door bemiddeling van baron von Se«ken-
Arthur had haar reeds veel verteld over
zjjne landgenooten maar hg beschouwde
hen van een ander standpunt, dan deze
spraakzame man van de wereld. De ver
trouwelijkheid van den graaf viel zeer
in haar Bmaak. Van tjjd tot tjjd luisterde
zg naar eenig leven op den weg dat de
komst van den bode zou verraden. Zg
was haar metgezel dankbaar voor de
moeite die hg zich gaf om haar gedachten
af te leiden.
»Ik wilde wel, dat ik uw geloof kon
deelen", riep zjj uit, als antwoord op zjjn
herhaalde geruststellingen »het is mjj
alles als een nachtmerrie. Verbeeld u,
graaf, eergisteren ben ik te Parjjs in het
huwelgk getreden en van daag weet ik
niet of mjjn echtgenoot dood of levend
is". Hjj scheen haar niet te hooren en
het was duideljjk dat hjj niet over haar
geschiedenis wilde spreken.
•Gelooft u, dat ik hier zou zitten ont-
bjjten als ik dacht, dat mjjn vorst in
gevaar was vroeg hjj. »U is het slacht
offer geweest van een schandeljjke aan
randing maar er zal voor gezorgd worden
dat de daders gestraft worden. Wg maken
met zulke menschen op de grenzen korte
wetten, als zij gevangen genomen worden,
is een touw alles wat zg van ons kunnen
verwachten. Kom, laten wg het verge
ten, als wg kunnen en een beetje in
den tuin gaan wandelen. Ik zal u de
heuvels boven Cadi wjjzen en we kun
nen daar onzen bode zien aankomen".
Zjjn vertrouwen was aanstekeljjk en on
weerstaanbaar zjj ging met hem in
dorff, den Duitschen gezant te Caracas,
die zich, na vertrek van den Nederland-
schen minister-resident, belast heeft met
de behartiging van de Nederlandsche
belangen en de waarneming van de legatie.
Van een actief optreden zal dus mo
menteel nog geen sprake zjjn, tenzjj de
Regeering van Venezuela, van haar zjjde,
de Nederlandsche Regeering vóór dien
niet tot ingrjjpen dwingt.
Het Fransche blad de Temps schreef
dezer dagen over de kwestie het volgende
•Het is zeer te betreuren, dat de ver
tegenwoordiger van Nederland minder
correct in zjjn optreden is geweest, maar
dit zon de houding van president Castro
niet kunnen billjjken en Holland is yast
van plan van Veiezuela volkomen vol
doening te eischen.
De Nederlandsche Regeering zal zich
waarsohjjnljjk tot een blokkade bepalen
om Castro te dwingen. De publieke opinie
zal haar zonder aarzelen steunen wanneer
men, na alle middelen tot verzoening
geprobeerd te hebben, zjjn toevluoht moet
nemen tot geweld om een rechtvaardige
en wettige genoegdoening te verkrjjgen.
Nederland zal gesteund worden door
de sympathie van alle Mogendheden, die
nog een appeltje met Venezuela te schil
len hebben.
Misschien zou het mogeijjk zjjn gebruik
te maken van een gelegenheid om tot een
algemeene regeling van nog niet opgeloste
qnaesties te geraken".
Kunst en Wetenschap.
P. Louwerse. f
Gisteravond is in het gemeentezieken
huis te 's Gravenhage op 68-jarigen leeftjjd
overleden de bekende kinderschrijver
P. Louwerse.
Zooals men zich herinneren zal werd
hg vóór eenige weken aangereden door
de electrische tram en in ernstigen
toestand naar het ziekenhuis gebracht,
waar hij nu aan de gevolgen is overleden.
Louwerse was een geboren Zeeuw,
maar heeft het grootste deel van zjjn
leven in den Haag doorgebracht en
gewerkt.
Als schrjjver van zeer onderhoudende
kinderboeken had hg een goeden naam
en ook als redacteur van »Het jonge
Volkje" verwierf hij zich groote bsktnd-
heid.
Een die op d« hoogte is.
De aanplakker van het dorpje Mauléon
(Basses Pyréaées) had eenige biljetten
ontvangen waarop een Siegfried-voorstel-
ling in het natuurtheater te Couterets was
aangekondigd. Niet wetende wat er mede
te doen, schreef hg om instructies aan....
Richard Wagner te Parjjs.
Aldus vertelt Comoedi
Binnen 14 dagen verschjjnt bjj den
uitgever J. J. van der Pejjl te lerseke
een boekwerkje, getiteld »Het drama in
de pastorie te Driewegen", voorgevallen
in den jare 1687, naar officieele bronnen
bewerkt.
Deze interessante moordgeschiedenis
waarin genoemd worden personen uit de
verschillende gemeenten van Zuid-Beve-
een klein tuintje achter de herberg,
dronk daar koffie in de schadnw *an een
plataan en verheugde zich over een pano
rama, zooals alleen de Pyreneeën kunnen
aanbieden. In het dorp onder hen stonden
de huzaren gekheid te maken met de
meisjes voor de winkels zonder vensters.
De denr van een kapel stond open en er
gingen boeren in en uit onder het gelni
der klokken. De kalmte en rust van het
geheel zouden Esther heel veel goed ge
daan hebben, als haar vraag beantwoord
was geworden, maar het was drie uur
voordat de ruiter op den pal verscheen
en half vier voordat hg voor de deur
van de herberg stil hield.
•Het is goed nieuws, anders zou hg
zich niet zoo haasten," zei de graaf,
terwijl hg opstond. »Blgf stil zitten, ik
zal geen tjjd verliezen".
Hg giog weg en ze vond dat hg on
eindig lang wegbleef. Esther was heel
erg bedroefd zg was het slachtoffer van
een opwinding, die zg niet kon be
dwingen zjj stond op en het kostte haar
moeite om hem niet te volgen. Ze telde
de seconden en aangezien zjj de tel kwjjt
was, begon ze weer op nieuw. Het wachten
was iets cndrageljjks. Toen de graaf
terugkwam, vertelde hg haar lachend,
dat hg geen volle minuut weg wal ge
weest.
•Ja, ja," riep zg uit, terwjjl ze hem
smeekend aankeek, »maar wat is er ge
worden van Arthur, mjjn gemaal.
(Wordt vervolgd.)
