M°. 92 1908, Donderdag 6 Augustus. 95slc jaargang. sa FEUILLETON. Dr XAVIER, liOKSCIII! COURANT. Telefoonnummer 23. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. De uitgave lezer Oonramt geichiedt Atssadag-, Woeaidag- ea Vrgdagavoad, uitgezonderd op feeitdagen. Prjji per kwartaal, in Doei f 0,75, buiten Doos, franco, II,EB, Afzonderlijke aommeri 5 oeat. Inzending ven adv.i-l.ntiftn vóór I uren op don dop dor uitgave. De prjj» der gewone advertentiën ii van 1-5 regeli 50 cent, eiken rogel meer 10 ct. Bjj direote opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj, ilechti tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjki- ea doodberichten en de daarop betrekking bobbende dankbetuigingen worden van 110 regell A 1,berekend. Bewijsnummer» 5 cent. Neutraal onderwijs. Er dreigt gevaar voor de openbare school, of juister gezegd, voor de neutra liteit der openbare school. De kwestie is al heel oud, zoo oud als onze onderwijswet, doch den laatsten tijd is ze weer meer op den voorgrond ge komen en beeft ze een ernstiger karakter aangenomen door de al te toeschietelijke houding van sommig vrijzinnigen. Het gaat er nu ni t om de openbare school te steunen waar haar beBtaan be dreigd wordt door de concurrentie van het bjjzonder onderwjjs, neen, het gevaar is ernstiger. Het gaat er om liet neutrale karakter der openbare school te verde digen tegen vreemde invloeden, die van buiteE er op in trachten te werken. Er wordt een aanval gedaan op de neutraliteit van het openbare onderwijs, die neutraliteit, welke voorkomt dat op openbare scholen onderwijs wordt gege ven dat in strijd is met welke gods dienstige evertuiging ook. En deze neu traliteit, die de openbare school maakt tot een sehool voor allen, wordt in gevaar gebracht. Niet dat men cordaatweg ervan spreekt de neutraliteit te vernietigen, o neen, ook reehts wil men neutraliteit, maar sommigen daar dringen aan op de invoe ring van een betrekkelijke neutraliteit. Daar zit de kneep. Heel lang en heel diepzinnig is over die kwestie van relatieve en absolute neutraliteit al gedebatteerd, maar wjj vrijzinnigen moeten weten, als we hier over beginnen, dat we zjjn op een terrein, dat voor ons vol verborgen voetangels en klemmen is. Er zjjn er ook onder de vrijzinnigen, die, in verdraagzaamheid, welke aan zwakheid doet danken, zelf de betrekkelijke neutra liteit desnoods willen invoeren, maar de vraag rjjst of deze vrijzinnigen niet in al te groote bereidwilligheid hiermede, het Trojaansche paard binnenhalen. Minister Bink scheen te behooren tot dazn vrijzinnigen en dit heelt velen aan de rechterzijde hoop gegeven, dat, nu reeds vele concessies op on darwjj ster rein verkregen werden, ook gerust een aanval kan worden gedaaD op de openbare school zelve. Het gevnar is echter reeds onderkend, zooals bleek uit de rede, waarmede de heer C. A. Zelvelder op 19 Juli 1.1. de nlgemeene vergadering van >Volksonder- wjjs" opende. Zeer leerrjjk in verband met deze kwestie, die in den verderen politieken strjjd misschien grooten invloed kan oefenen, zjjn de debatten geweest, die bjj de behandeling der begrooting ven Binnenlandsche Zaken op 17 Djcember 1907 over de neutraliteit van het openbaar onderwjjs in de Tweede Kamer gevoerd werden. Hier wftren het voornamelijk de hoeren Ter Laan en Ketelaar van links, die de openbare school verdedigden tegen den nieuwen aanval. Waar zou het heen gaan als werkeljjk onze openbare scholen werden verdeeld in scholen met totaal verschillend karak- Naar het Engelsch van MAX PEMBERTON. »lk twist nooit met het tegenwoordige, Esther, wjj missen de helft van ons geluk als wjj ons ongerust maken over den dag tan morgen, en gaat het ons eigenljjk wel iets aan, afgezien van de gevolgen. Ik ben een rjjk man en hetzjj ik m Spanje, hetzjj ik in Frankrjjk ga wonen, gjj zult mjjne woning met mjj deelen. Dat is mg voldoende. Als Gandarez cerug komt met slecht nieuws, dan overschrijden wjj de grenzen niet. Ala Cadi neen zegt, welnu, dan keeren wg terug naar Pargs en schudden het Btof van onze voeten. Maar het is dwaas om te spreken over dingen die misschien niet eens zullen gebeuren. Mjjn volk is romantisch, onze kleine roman zal wel in zgn arnaak vallen. Ik heb Gandarez geBmeekt om vooral geen tjjd te verliezen. Hg begrgpt hoeveel er van zjjn optreden afhangtvoor de rest kunnen wg ons programma zelf opmaken. Wg komen tegen zonsopgang te Troii. Het is een lange rit door de heuvels maar mgn paarden zullen het wel in acht nar doen. Wg moeten tegen het diner te St.Girons znn, het is er vrg eenzaam en verlaten, maar ik beschouw het ook alleen als een tgdeljjke verblgfplaats. Indien Gandarez voortmaakt, kunnen wg op den derden deg bericht van hem hebben. Wjj rjjden ter. We weten wel, dat in Brabant en Limburg de openbure scholen hier en daar volkomen geljjken op bjjzondere onderwijsinrichtingen, doch het voorbeeld daar gegeven, verdient allerminst na volging. Die openbare scholen, het behoeft geen nader betoog, zjjn totaal onbruikbaar voor kinderen van Protestantsche ouders en dit moest onmogeljjk zjjn bjj onderwjjs, dat vanwege den staat verBtrekt wordt. Men heeft rechts steeds zoo weinig eerbied getoond voor neutraliteit in het onderwjjs, dat wjj, vrjjzinnigen niet sterk genoeg stelling kannen nemen tegen elke poging die ten doel heeft, de neutraliteit op losse schroeven te zetten. Of kunnen we het niet telkens opmerken, hoe men, om een uitdrukking van het Kamerlid Ter Laan te bezigen, in het kind steeds en in do eerste plaats ziet den toekom- stigen kiezer Op de openbare school zullen we dit echter niet dulden. Do heer Lieftinck scheen bjj de Ka merdebatten niet bevreesd te zjjn voor den bjj hel in de school, als men maar wist, wat er uit kan worden onderwezen aan de kinderen. Hg zou er geen bezwaar in zien, dat b.v. >de humamiteitssympho- nie 1 Oor. 13" werd gelezen. Neen, daartegen zal wel bjj niemand bezwaar bestaan. De Christeljjk» zedeleer vreezen we niet, integendeel, van deze verheven, liefderjjke leer kan en moet een machtige.op voeden de kracht uitgaan. De voorzitter van Volksonderwijs" haal de in verband hiermede in zjjn rede met instemming de volgende uiting van Thorbecke aan »Het Christendom is niet gebleven binnen de kerk, het is een bur gerlijke kracht geworden, een stroom, die zich over alle anderen der maatschappij heeft uitgestort. Het ia deze invloed van het Christendom, welke zich van zelve de wet spreke of zwjjge, in het volks- ©nderwjjs zal doen gevoelen". Neen, dezen geaegenden invloed van het Christendom vreezen we niet, maar daarom gaat het ook niet. Het gaat om de invoering hier en daar van het dog matische godsdienstonderwijs op de school. Natunrljjk zou dit alleen toegestaan lijn in die scholen, waar heel de schoolbevol king behoort tot één en hetzelfde kerk genootschap en daar er wel heel weinige zulke scholen zullen zjjn, zon het debat in de Kamer slechts theoretische waarde hebben gehad, indien achter die neiging tot een relatieve neutraliteit bjj het open baar onderwjjs niet het gevaar stak, dat niet altjjd rekening zal worden gehouden met alle leerlingen. Gebeurt dit wel, dan is die relatieve neutraliteit geheel en al een onding, daar dan het geval zich voor zou kunnen dom, dat om één leerling het karakter van het onderwgs op zoo'n schooi geheel eu al veranderd zou moeten worden. Over eenige maanden zal minister Heemskerk zich op een vraag van R.-K. zjj le over de kwestie uit moeten spreken en het is noodig, dat tegen dien tjjd alle vrjjzinnigen zich klaar bewust zjjn waar het omgaat. Het openbaar ©nderwgs iB toch al ge noeg in het gedrang gebracht. W o welen allen hoe fel en op welk onedele wjj ze dan voort naar Oost en als wg een voor spoedige reis hebben dan moeten wg binnen veertien dagen in het paleis zjjn. Ik verlang er naar om je het paleis te laten zien, Esther. Mgn voorouders heb ben er meer dan duizend jaar in ge woond, maar denk maar niet, dat je er spoken zult zien. We hebben er een nieuwen vleugel aan gebouwd, dien we in Franschen stjjl hebben ingericht. Je moet zelf je kamers uitzoeken en de decoraties er voor uit Pargs laten komen. Ik verwacht natnurlgk niet dat je het heele jaar in zoo'n stad in de bergen zult wonen. Wjj zullen er driemaanden in het jaar wonen en op die manier onze vacantia verdienen. En ik zal je ook eens naar Devonshire brengeD, waar je mg de mooie plekjes zult wjjzen. Och, ik weet het wel, jullie Engelschen ljjdt alle maal aan heimwee, op dat punt zult ge wel geen uitzondering zjjn. Als ik je gaarne gelukkig wil zien, dan moet ik met je naar Engeland gaan en dat wil ik natnurlgk met hart en ziel, want ik heb je lief! Ja, ik heb je lief en zou de heele wereld tarten om jouwentwil I" Esther kon niet anders dan vriendelgk antwoorden op zulk een geloof in haar toekomst. Zjj had te lang in een wereld van wonderen geleefd om niet te ge- looven aan haar tegenwoordig geluk, of om nu reeds te denken aan het verlies er van. De beloften van haer gemaal deden niet te vergeefs een beroep op haar fantasie. Zjj luisterde altjjd graag als hg over zjjn land en zjjn volk sprak. Ofschoon zjj het gaarne wilde, kon zjj zich toch geen voorstelling maken van de strjjd ertegen vaak wordt gevoerd en noodzakeljjk is het nu dat alle vrjjzinnigen geen poging ongedaan laten om tenminste het karakter van dat onderwgs, de absol ate neutraliteit, ongeschonden te bewaren. Laten zjj doordrongen zjjn van het besef, dat de overheid zich niet kan bemoeien met het godsdienstig onderwjjs zonder de vrjjheid der mindorheden te schenden. En we bedoelen hier niet alleen de vrjj heid van on ze eigen partjj, maar ook de vrjjheid dei R. K. in overwegend Prete- stantsche, de vrijheid der Protestanten in overweg nd R.-K. landstreken. J. K. B. Buitenland. Een mislukking. De algemeene staking, die als protest tegen het optreden der troepen te Ville- neuve, Maandag alle werkzaamheden te Pargs zou stil leggen, is op oen reusachtige mislukking uitgeloopen. Met groote woorden en ontzettende bedreigingen waren de leiders der algemeene arbeiders vereniging er werkeljjk in geslaagd vele rustige burgerz de angst voor ernstige gebeurtenissen op het ljjf te jagen en toen Maandagmorgen de zon lichtte over de wereldstad, begroette menigeen den nieuwen drg met groote bezorgdheid. Een gerustelling was het, dat de regeering de meest uitgebreide voorzorgsmaatre gelen had genomen. Op verschillende punten der stad stonden bereden troepen gereed zoo noodig dadeljjk met kracht op te treden, edoch, het was niet noodig. Van de bouwvakarbeiders staakte een groot deel en ook vele typografen hadden het werk neergelegd, zoodat enkele couranten in het geheel niet, enkele andere slechts met kunst en vliegwerk kondon verschjjnen, mw van een (alge meene staking was geen sprake. Het publiek heeft nu een» |kuunen constateoren, dat de macht der bestuur ders van de algemeene arbeidersvereni ging bjj lange na zoo groot niet is als de hoeren steeds hebben willen doen gelooven. Gelukkig, want waar zou het heen moeten als zulke opgewonden, onverantwoordeljjke individuen in staat waren met één handgebaar een groot deel van het maatschappeljjk raderwerk Btil te zetten. Het is licht te begrjjpen, dat de meeste bladen hun vreugde over dit echec voor de bestuurders der arbeidersorganisatie niet verbergen. Het meest verbljjdende element in de voorvallen der laatste dagen is wel dit, dat de georganiseerde arbeiders duideljjk getoond hebben te verstandig te zjjn om mede te doen aan zulk een allerdwaast avontuur. Volwassen arbeiders zjjn geen kinderen, die zich tot allerlei politieke doeleinden laten gebruiken en zjj hebben wel ingezien, dat het niet aanging door middel van een algemeene staking to protesteeren tegen het alleszinB gerecht vaardigde optreden der overheid. Het echec der bestuurders is welverdiend en moge hun een waarschuwing zjjn voor het vervolgkrachtige arbeidersorgani saties hebben hun nut en hun recht in de stad Cadi en haar omgeving. Het idóe, dat zjj zich van een paleis vormde, had zjj zich eigen gemaakt te Londen en te Exeter. Zjj geloofde echter niet dat het huis, waarheen zjj nu op weg was, in eenig opzicht op de paleizen van koningen of bisschoppen zou lijken. Om de volle waarheid te zeggen, Arthur was zoo vóór alles de aanbidder en zoo weinig de vorst geweest, dat zjj soms geheel vergat welke de groote afstand was die het oordeel der wereld tusschen hen zon plaatsen. Hg had baar lief en zjj was zjjn vrouw, de rost moest aan hem overgelaten worden. Het kon haar niet schelen wat er zon gebeuren, als zjj maar gelukkig waren. 4» Zjj dineerden om hall zeven te Orleans in den eetwagen, die daar aan den trein werd aangehaakt. De boschachtige streek waardoor zjj reden, viel zeer in Esther's smaak en gaf haar meer idee van de schoonheid van West-Frankrjjk. De grap pige dorpjes gaven den indruk van een landeljjke afzondering, waarvan zelfs Zwitserland haar niet doordrongen had, maar een kruis of een beeld, dat hier en daar stond en waarop de ondergaande zon nog een harer stralen wierp, waren de getuigen van de vroomheid van de boeren en hun onveranderd geloof. Toen het donker werd en de tTein het zuiden meer naderde, werden do dorpen schaar- Bcher en er was een grootere afstand tusBchen de verschillende steden. Zoo nu en dan keek Esther door het portierraampje en zag dan op het per ron allerlei gestalten staan, hoorde het onze tegenwoordige maatschappij, doch zjj gaan een ernstig gevaar vormen als zjj door heethoofdige voorgangers worden misbruikt. Een der bestuurders is al vast zjjn gerechte Btraf niet ontloopen wegens het uiten van oproerige kreten tegonover de militaire macht, is hg veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf. In Turkjje bljjft de toestand onveran derd. Door de troepen te Konstantinopelis De eed op de grondwet afgelegd, wat beduidt, dat het leger de wapens tegen een ieder, zelfs tegen den sultan zal keeren, wanneer deze op de grondwet inbreuk mocht maken. Bjj de plechtigheid in de artillerie kazerne te Koistantinopel las de artille rie-commandant, Sagib Pasja, den eed voor, en het was een en al geestdrift, waarvan de troepen bjj deze plechtigheid blijk gavon, die besloten word met een défilé voor Sagib-Pasja en de om hem verzamelde vreemdelingen, die zjj uit- noodigden in de kazerne te komen, waar hun, er waren ook Europeesche dames bjj, ververschingen worden aange boden. Bjj deze en andere gelegenheden moet al meer en meer de indruk zich vestigen dat een weder intrekken van de grond wet vorschrikkeljjke gevolgen zou heb ben. Dat gevoelt ook de sultan, die niet moede wordt om telkens opnieuw van zjjn goede gevoelens te doen bljjken. Er is dan ook reeds een heele op ruiming gehouden onder de voormalige gunstelingen van Abdoel Hamid, die zich echter ten deele bjjtjjds door de vlucht wisten te onttreken aan de wraak van het op hen gebeten volk. Izzet- Pasja, de beruehte ex-secretaris van den Bultan, ontkwam op een schip onder Engelsche vlag, de Maria. Wel werd nog getracht de uitlevering van Izzet-Pasja te verkrggen, toen de Maria de Darda- nellen passeerde, maar de Engelschen weigerden daarop in te gaan. Toch zien velen in de huidige samen stelling van het Turksch ministerie geen voldoenden waarborg voor een goeden groei der nieuwe denkbeelden. Er zijn er onder de ministers nog te veel, die aan het oude regime hechten en op den een of anderen dag wellicht nog weer het oude zullen trachten te herstellen. Tot welke middelen de conservatieve elementen niet aarzelen hun toevlucht te nemen, zou zjjn af te leiden uit het feit, dat men aan hun toedoen toeschrjjft, dat niet alleen de politieke gevangenen maar ook alle gewone misdadigers uit de gevangenis te Konstantinopel werden losgelaten. Uit enkele deelen van bet Tnrksche rjjk komen berichten van demonstraties tegen de afkondiging der grondwet doch veel waarde behoeft tot nu toe aan die reactionnaire beweging niet gehecht te worden. Binnenland. Nederland en Venezuela» Een vriendoljjke lezer zendt ons het gelui der bellen en het getoeter der horens, maar bet geratel dor wielen en dé beweging van den wagen maakten haar slaperig en toen zjj eindeljjk wakker werd, waren' zjj te Toulouse, waar ze moeBten overstappen. Van dat oogen- blik af aan gingen zjj in snelle vaart voort in de richting van Foix en de bergen. Het begon te dagen toen zjj het eerste rustpunt van die lange reis be reikten zjj stapten uit op een breed perron en toen begreep Esther dat zjj te Foix was aangekomen. »We zullen mgn bedienden en de rjjtuigen hier aantreffen," zei Arthur, terwjjl hg haar hielp uitstappen en hunne reistasschen naast haar zette. >We moeten warme koffie drinken en dan verder gaan. Ik heb last gegeven om plaids in het rjjtnig te leggen en twee van mgn dikke jassen. Wg zullen een soldaat van je maken, Esther en je zult je niet beklagen over de uniform wanneer je in de bergen rondloopt". Ze was maar half wakker en niet weinig bang van al die vreemde oogen, die haar zoo nieuwsgierig aankeken. Ofschoon het pas even over zessen was, hadden zich op het perron te Foix heel wat menschen verzameld, om den trein te zien komenze liepen heen en weer, schreeuwden en drongen en groetten elkander op die luidruchtige wgze, die karakteristiek is voor de zuidelgke vol keren. Esther merkte dat er ook militairen onder waren en die boezemden haar veel afkeer in, omdat ze haar zoo brutaal aankeken en haar, profiteerende van de nummer van Hou en Trouwwaarin voor komt de veel besproken brief van den minister-rnsident de Reus, waaraan pre sident Castro zich zoo geërgerd heeft en die een der aanleidingen is geweest tot de tegenwoordige gespannen verhouding. Hier volgen de voornaamste gedeelten uit dien brief voor zoover die op de regeering van Venezuela betrekking heeft: »Het regeeringsstelsel van den tegen- woordigen, sedert 1899 vrjjwel dictato riaal heerschenden Resident, dat econo misch op het scheppen en naderhand op grond van allerlei spitsvondigheden op het vernietigen van monopolies uitdraait, heeft het land zoo goed als geruïneerd. Zoolang de tegenwoordige regeering aan het roer bljjft, kan van eene herleving van handel geen sprake zjjn, want het il niet te verwachten, dat de tegenwoor dige Resident na de 9 jaren, die hg nu vrg wel dictator is, zjjne wgze van regee- ren en zjjne politiek tegenover het bin nenland en buitonland zal veranderen. Degenen dan ook, aan wie het niet gelukt door bemiddeling van de Ham- turgsehe filialen der Venezuela-import- hnizen een plaatsiog hier te lande te verkrggen, en die hopen, alleen op grond van voldoende tehnis met allerlei kennis toegeruBt te zjjn, eone betrekking alhier door middel van briefwisseling te ver krggen, zullen boter doen hnnne oogen naar andere landen in Zuid- of Middel- Amerika te richten, waar de welvaart en de vooruitgang giooter en de toekomst helderder is dan in deze Republiek". Een der coriespondenten van het N. v. d. D. seint Uit New York komt bericht, dat pre sident Castro de scheepvaart op alle Antillen heeft verboden, waardoor de gansche in- en uitvoer naar Venezuela onmogeljjk wordt gemaakt. De Engelsche koloniën hebben zich tot de regeering te Londen gewend met het verzoek om hulp. Bljjkens ontvangen ambtsberichten is Hr. Ms. Gelderland 31 Juli j.i. naar La Guayra vertrokken, met brieven van den Gouverneur van Cara9ao bestemd voor den Duitschen gezant te Caracas belast met de waarneming der Nederlandscbe belangen. Het aan wal gaan van een zeeofficier werd door de haven-autoriteiten aldaar niet toegestaan. Hr. Ms. Gelderland is daarop onmiddeljjk vertrokken. (Stct.) De correspondent van de New York Herald seinde Maandag, uit Willemstad »De Nederiandsche kruiser Gelderland, die Zaterdagochtend te La Gnaira aan kwam, heeft geen vergunning gekregen, om met den wal in gemeenschap te komen. De brieven met inlichtingen van den gouverneur van Curasao aan den Duitschen gezant, die met de behartiging van de Nederiandsche belangen is belast, 6D de brievenzakken uit Cura9ao werden ook geweigerd. »De forten zullen bemand big ven, zoolang de kruiser in de haven iB. Men heeft een boot, met een offieier van de Gelderland erin, verhinderd aan te leggen. ^»Men gelooft, dat alle gemeenschap met Venezuela verbroken is, en dat het afwezigheid van haar echtgenoot, een hulp aanboden, die totaal overbodig was. Zjj had gevreesd, dat er hen te Foix de een of andere demonstratie zou wachten en zjj voelde dan ook niet zonder eenige voldoening, dat ze een doodgewone rei zigster was, die op het perron van een klein Btation stond en met de gewone zwaiigheden te kampen had. Maar Arther was er op gesteld dat ze die schjjnbare veronachtzaming niet verkeerd zou begrjjpen en gaf er haar een uitlegging van terwjjl ze haastig zaten te eten. >Ik wist dat ge moe zoudt zjjn en daarenboven we hebben haast" zei hg. >Die menschen zouden allen lange toe spraken houden, als we hen er toe aanmoe digden. We zullen op dat punt genoeg door te maken hebben als we in het paleis zjjn we moeten nog een heel eind rjjden en ik wil niet dat gjj je over- vermoeit. Kom, drinkt je koffie, Esther, drink ze uit terwjjl ze warm is. We zullen, voor dat we te St.-Girons aan komen niet meer in de gelegenheid zjjn om iets te gebruiken". Zjj gehoorzaamde hem en bedankte hem voor zjjn attentie. »Je bent erg attent, beste Arthur," zei zjj. »Ik weet zeker dat ik vseg zou loopen en ergens weg zou kruipen, als de een of ander een toespraak tegen mg hield. Je moet hen verzoeken het niet te doen, zelfs niet te Cadi". (Wordl vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1