N\ 86 1908.
Donderdag 23 Juli.
95sle jaargang.
FEUILLETON.
Dr. XAVIER.
(iOËSCHË
Do nitgavt dezer Courant geichiedt Maandag-, Woensdag- ea Vrjj dagavond,
uitgezonderd op foostdagen.
Prjji por kwartaal, in Goes 0,75, buiton Goes, franco, l„$5a
Afzonderlijke nommeri S coat.
Inzending van advoptanliin vóór 2 uren op don dag dor
uiftgnvoi
De prjjs der gewone advertentiën is van ï-5 regels 50 cent, eiken regel mee? 10 ct,
Bï directe opgaaf yan driemaal plaatsing derzelfde advertentie Wordt de pirpi
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichte» en de daarop betrekking hëhtendè'
dankbetuigingen worden van 110 regels k 1,berekend.
Bewjjsnummera 5 cent.
Telefoonnuminer 22
Directeur A. P. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap ^Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Het gezag.
In het nummer van; 21 dezer van het
Christeljjk-Historisch nieuwsblad de
Zeeuw vonden we een artikeltje, gericht
tegen de wjjze waarop de Zwitsersche
Handelsblad*correspondent had melding
gemaakt van het droevig lot van «oen
«adeljjken moordenaar, die een poli-
«tie-chef, een «tyran", die op last van
»de hervormingspartjj te Petersburg
«moest worden «uit den weg geruimd",
«heeft «neergestrekt".
De Zeeuw eindigt zjjn artikel aldus
«Wjj vestigen op dezen brief de aan
dacht om te doen zien, hoe de nieuwere
>begrippe» omtrent deugd en ondeugd
«ook in de vrijzinnige pers aan, 't door-
>breken zjjn de begrippen omtrent goed
«en kwaad worden omgekeerdzoodat
«de zonde wordt toegejuicht en de mis-
«dadiger, die een mensch, ee» overheids-
»persoo* neerschiet, als de deugdzame
«held wordt geidealiseerd.
»'t Is de eerste keer aiet dat dergelijke
ongerechtigheden naar voren komen".
De vrijzinnige pers in het algemeen
ontvangt hier dus een steek van de re
dactie der Zeeuw en dezen aanval willen
wij niet onbeantwoord laten.
De drjjfreer tot dezen aanval is ée
eerbied van De Zeeuw veor «het gezag"
en zjj meent op te moeten komen voor
dat »gezag", ook waar het vertegenwoor
digd wordt door een zwakken czaar en
een beade bloeddorstige, niets ontziende
raadgevers en beulsknechten »het ge-
zag", waarvan volgeas de Zeeuw en haar
vrieidea de grondslag is gelegen >in de
wet en de verordeningen Gods".
We moeten er dadelijk bp voegen, dat
zelfs de Christeljjk-Historische» en anti
revolutionairen niets willen weten van de
consequentie van dit beginsel, zooals
die werd doorgevoerd door da Costa, die
zelfs meende, »dat de Koning aan den eed,
door hem op de constitutie gedaan, niet
gehouden is, zoodra hjj oerdselt (en over
die oordeel is hjj voor zjjn geweten alleen
aansprakeljjk) dat de intrekking derzelve,
hetzjj gtheel of gedeeltelik gevorderd
wordt ter handhaving van zjjn gezag als
Vader, van zjjn waardigheid als Vorst,
van zjjn verplichting als stedehouder
Gods in de wereldljjke bestiering van
zjjne Volken".
Hoe zou men met zulk een consequente
doorvoering van het rechtsche gezags-
begrip zelfs onzen eigen grootschen strjjd
tegen Filips II kunnen goedpraten
Naïve zielen kuinen echter gernst zjjn
men heeft er rechts iets op gevonden,
zooals men er daar altjjd iéts op weet
te vinden als men ae »eeuwenoude onaan
tastbare beginselen «pasklaar heeft te
maken voor bepaalde feiten.
In het werk van een bekend christeljjk-
historisch schrjjver kan men hierover het
volgende vinden: «De wil van den sou-
verein was de bron waaruit alle politieke
rechten en vrjj heden des volks gevloeid
waren het fundament, de rechtsgrond,
waarop zjj rusttenhet schild dat ze
verdedigt tegen elke aanranding, ook
tegen aanranding door den souverein zelve".
Verder bouwende op deze eigenaardige
verdraaiing van het oorspronkelijke be
ginsel, komt men tot de conclusie, dat
zelfs bjj de afzwering van Filips II door de
Nederlanders »niet de volkssouvereiniteit
doch. wel degeljjk het Goddeljjk recht
28
Nur het Engalsoh van
M AX PEMBERTON.
.Either", zei h{j eindelijk, >ik heb u
zes maanden geleden te Londen een be
lofte gedaan. Zeg mjj, camarade, heb ik
die belofte gehonden, ef is het mjj mis
lukt t"
»U hebt ze gehouden, n hebt zo schit
terend gehouden," riep zij uit, »ik heb
niets dan geluk gekend in nw hnis, u
hebt mjj een heel andere wereld leeren
kennen, hoe kunt u zoo ieta vragen."
Hjj draaide zjjn hoofd om en keek naar
het glimmende plaveisel, waar eenige van
de ronddwarrelende sneeuwvlokken be
gonnen te smelten.
.Ja", zei hjj, «ik heb een belofte ge
daan en ik heb ze gehouden. Gjj zgtde
mooiste vrouw in geheel Parjjs. De wereld
staat voor u open. Gjj beschikt over.de
grootste macht, die een vrouw kan bezit
ten, gebruikt ze voor het welzjjn van
degenen, die uw liefde en uw vertrouwen
weten te winnea. Later zullen wjj ons
geheim aau anderen openbaren. Maar die
dag is nog niet gekon n. Misschien zal
hjj nooit komen. Hot noodlot speelt ons
rare parten, als we juist behoefte hebben
der koniDgen werd gehuldigd".
Men zou werkeljjk bjj na eerbied krjjgen
voor de goocheltoer, die hier wordt uit
gehaald met het «Goddeljjk gezag."
Maar ter zake.
Kan De Zeeuw nu met een beetje
goeden wil ook niet voor de Russische
revolutionnairen een formule vinden,
waardoor wordt bewezen, dat zjj de eigen-
ljjke verdedigers zjjn van »het gezag"?
Heeft de czaar niet beloofd, dat hjj
oen vader zou zjjn voor zjjn volk en
worden in zjjn naam niet schoolkinderen
gekerkerd, Israëlitische vrouwen en meis
jes onteerd en vermoord, jeugdige studen
ten bjj honderden opgesloten in duistero
gevangenissen, de besten van het volk
bjj tientallen gefasilleerd
Men kan ons voor de voeten werpen,
dat in Rusland de strjjd vaak op on-
noodig wreede wjjze gevoerd wordt, maar
dan moeten we er op wjjzen, dat de ver
tegenwoordigers van «het gezag" in dit
opzicht geen haar beter zjjn dan de
mannen, die in heilige overtuiging van
het goed recht hunner zaak, goed en
bloed offeren om hun vaderland eindeljjk
op te heffen uit de poel van ellende,
waarin het gedompeld is door de verte
gen woordigers van «het gezag".
Niet altjjd en in alles keuren we het
optreden der Russische revolutionnairen
goed, maar kunnen we van hen meer
menscheljjkheid verwachten, waar de ver
tegenwoordigers van den souverein zich
aan nog veel ergerljjker feiten schuldig
maken f
Neen, voor haar sympathieën in dezen
behoeft de vrjjzinnige pers zich niet te
schamen en ook rechts zullen er wel
zjjn, die, gedachtig aan onze eigen lange
worsteling voor de vrjjheid, een gevoel
van deernis in zich voelen rjjzen bjj hot
lezen van al wat er gebeurt in het groote,
donkere Russische rjjk.
Buiionland.
ouderdomspensioen.
Wat velen niet verwacht hadden is
gebeurd het Engelsche Hoogerhuis heeft
in beginsel de wet op de ouderdoms
pensioenen goedgekeurd en wol met een
overweldigende meerderheid van 128
tegen 16 stemmen.
Wel waren er vele leden die het
financieele gedeelte van het wetsontwerp
scherp becritiseerden, doch tegen stemden
zells de meesten dezer sprekers niet.
Klaarbljjkeljjk wil het Hoogerhuis op
dit terrein geen conflict met het Lagerhuis
uitlokken daar het weet, dat het dan
de groote maBsa der arbeiders zeer zou
ontstemmen.
Het is dus nu zoo goed als zeker,
dat de ouden van dagen binnenkort de
toekomst onbezorgd tegemoet kunnen
zien. Een mooi voorbeeld voor andere
stateD 1
Deze wet zal natuurljjk aanzienlijke
uitgaven na zich slepen, doch de toestand
der Engelsche schatkist is van dien aard,
dat zjj zelfs door die nieuwe uitgaven
den bodem nog niet zal laten zion.
Ongetwjjfeld zullen in verscheidene
andere landen juist de financieele bezwaren
verhinderen het goede voorbeeld van het
machtige eilandenrjjk direct te volgen.
De begrootingen toch worden over het al
gemeen te veel gedrukt door de geweldige
aan kalmte en rust. Op het oogonblik
ben ik er het meest op gesteld dat gjj
mg als uw vriend beschouwt, Esther.
Dat zal misschien in de toekomst blgken
iets te zjjn."
Zjjn stemming maakte haar niet weinig
ongerust. Al de betere ingevingen barer
•delmoedige natuur werden door zjjn
woorden opgewekt.
»U hebt me bet leven gegeven", riep
ze uit. «Ik zou u nooit voldoende kunnea
bedanken. Ik kan geen woorden vinden
om u te bedanken. U is de beste en do
eenige vriend dien ik ooit gehad heb".
Hjj trok haar naar zich toe en kuste haar.
«Noem mjj zoo altijd camarade, noem
mg zoo altijd, wat er ook gebeuren moge."
Terwjjl hjj dat zei, hield het rjjtuig stil,
zjj stapten er uit en gingen haastig naar
boven naar de prachtige apartementen,
die hjj voor haar in de Avenue Hoche
gehuurd had. In de groote, witte, smaak
vol gemeubelde salon, die schemerachtig
verlicht was door met kappen versierde
lampen, zei Esther haar vriend en wel
doener goeden nacht. Een oogenblik zag
zjj hem voor zich Btaan zjjn vriendeljjke
oogen keken haar stralend aan. Zjjn jas
Stond open en hjj hield zjjn witte hand
schoenen tusschen zjjn jjzersterke viDgers
geklemdzonder een woord te spreken
was hg verdwenen en Suzanna haar ka
menier stond naast haar.
sommen, die leger en vloot vereischen
en overal drjjft het onderling wantrou
wen tot steeds zwaardej: bewapening,
die steeds meer uitgaven na zich sleept
De Eagelsche minister- Birrel roerde
dezer dagen in .een jrede dit
moeilijk vraagstuk
aan. Hg gaf oen middel aan de hand om
het op te lossen, dat merkwaardig klinkt
uit den mond van een Engelsch minster
Wat noodig is, zei Birrell, is een toe
nadering tusschen de arbeiders in de
verschillende landen, opdat, zjj begrjjpen,
dat zjj allen hetzelfde belang erbjj heb
ben, een einde te maken aan de ontzet
tende uitgaven voor verdelgingswapenen.
Maar het zjjn niet alleen de arbeiders
die er belang bjj hebben, dat de oorlogs
uitgaven tot het verleden gaan behooren.
In Amerika i« men op het oogenblik
ook bezig geld bjjeen te brengen voor
Een veldtocht,
doch dit iB een veldtocht, waarbjj geen
kanonnen hun buldorende stem zullen
laten hooren. We bedoelen de campagne
die de candidaten voor het president
schap zullen gaan voeren.
De schermutselingen tusschen de beide
candidaten voor don presidontszetel zijn
reeds geopend. De heer Taft heeft aan het
Amerikaansehe volk bekend gemaakt,
dat hjj na afloop van de verkiezing de
ljjst zal openbaar maken van de bjjdragen
tot zijn verkiezingsfonds.
De heer Bryan beantwoordde dezen
zet met de mededeëling dat hg zulk een
ljjst zal bekend maken vóór de verkiezing.
Daarop heeft Taft weer geantwoord met
de belofte, dat zjjn partjj geen giften
van corporaties zal aannemen en nu iB
men zeer gespannen wat Bryan daarop
zal doen. Want de strjjders zullen dit
maal in zulke dingen hun grootste kracht
moeten zoeken. Inderdaad is bjj geen
vorige verkiezing zoo weinig verschil
waar te nemen geweest in de programs
der partgen. De democraten hadden hun
hoop gevestigd op den toenensoDden af
keer van de monopoliseerende trusts,
maar dit zeker zeer te duchten wapen
heeft president Roosevelt hun uit de hand
geslagen door zjjn optreden tegen de
trusts, en hjj heeft getracht dezen niet
van de ropublikeinsche partjj te ver
vreemden door don meer gematigden Taft
op den voorgrond te plaatsen. Deze staat
kundige handigheid zit den democraten
erg dwars. Zjj geven uiting aan hun
teleurstelling door de republikeinen te
beschuldigen hun program te hebben
overgenomen, waartegenover vrjj leuk
van republikeinscbe zjjde de aandacht er
op is gevestigd, dat de democratische
nationale conventie eerst bjjeenkwam na
dat dc republikeinscbe was uiteengegaan.
Een der voornaamste punten waarin
nu Bryan's program werkeljjk afwjjkt van
dat van Taft is h,et vraagstuk van do
Aziatische werkkrachten, waardoor de
democratische partjj zich den steun van
het Westen hoopt te' verzekeren. Maar
de republikeinen beweren, dat dit verschil
den democraten zeker niet de overwinning
zal geven en zjjn dus vol goeden moed.
In Amerika staat dus een groote, maar
vreedzame worsteling op het punt aan
te /argen. In Europa's zuidoosthoek
dreigt ook een strjjd, maar een strjjd
waarbij gesproken en geschreven argu
menten minder invloed zullen hebben
XI.
Esther sliep dien nacht niet veel. On
danks haar lust om te slapen, vervolgde
het tooneeltje, dat zjj zoo even had bjjge-
woond haar in die mate, dat zjj er niet
aan ontsnappen kon. Het op nadrukke-
ljjken toon uitgesproken «goeden nacht",
van dr. Xavier, waarschuwde haar, dat
er eene verandering op '1 was en dat
haar een nieuw leven wachtte, waarvan
zjj nog niets afwist. Zjj vreesde dat zoo'n
verandering niet zonder gevaren zou zjjn.
Een angstig voorgevoel zei haar, dat het
geluk, dat tot haar gekomen was, wel
eens weggenomen zou kunnen worden.
Als zjj in een gedrukte stemming was,
dan maakte zjj zich eene voorstelling van
zich zelf, als van een hulpeloos schep
seltje zonder vrienden, de onbelangrjjko
figuur aan de deur van den schouwburg.
Haar spiegel was altjjd haar toevlucht,
als ze zich in zoo'n stemming bevond.
Zjj wist dat zjj een mooie vrouw gewor
den was.
Zjj kon niet slapen, en de vreemde
kamer, waarin zjj zich bevond, maakte
haar nog onrustiger. De inrichting er van
was zeer smaakvol en er ontbrak niets
aan, maar het oud-Fransche ameublement
die parketvloer en de lange stjjve spiegels
ontnamen er alle huiselijkheid aan en
gaven den indruk van een tjjdolijke ver
bljjfplaats. Esther betreurde tot op een
zekere hoogte het mooie kasteeltje te
dan kogels en bajonetten.
De ai lange jaren hoogst gecompliceerde
toestand in Macedonië is plotseling veel
ernstiger geworden door het uitbreken
van een
Militairen opstand.
Eenig® bataljons hebben don sultan de
trouw en gehoorzaamheid opgezegd en
onder leiding hunner officieren de wijk
genomen naar het gebergte, waar zjj zich
stevig verschansen. In sommige garnizoe
nen van Macedonië waar het tot openljjke
muiterjj nog niet gekomen is, heerscht
toch een geest, die op den duur een ernBtig
gevaar zal blgken. Uit verschillende steden
komen berichten van aanslagen door
jonge officieren op meerderen gepleegd.
Staten-Generaal.
EERSTE KAMER.
Maandag en Dinsdag is onze senaat,
bijeen geweest en eerstgenoemde dag is
een hoeveelheid klein goed afgedaan. O.
a. is het veel besproken tjjdwetje aange
nomen, zoodat we du in ons laud weer
krjjgen een eigen, algemeen geldende
tjjdsregeling.
Dinsdagochtend werd geheel gevuld
door een discussie over de door Minister
Talma gevraagde aanstelling van een
boofd-inspecteur van den Arbeid. Bjj den
heer Regout waren daartegen formeelo
en materieele bezwaren gerezen, waarvan
weinig overbleef na een redevoering van
den Minister.
De heer Van der Biezen deed een
aanval op de arbeidsinspectie, die door
het zeker onverdacht getuigenis der hoe
ren Stork en Hovy weer geielevoerd
werd. Overigens ward er over veel
aangelegenheden gesproken, die met de
wetsvoordracht niets uitstaande hadden
reorganisatie van de afdeeling Arbeid
technische hervorming der geheele wet-
geverjj.
Zonder stemming werd het ontwerp
tenslotte aangenomen.
In den namiddag kwam de oorlogsbe-
grooting aan de orde, waarbjj o.a. door
den heer Staal zeer belangrijke dingen
werden gezegd.
De behandeling der oorlogBbegrootiDg
wordt voortgezet.
School en Kerk.
Volksonderwijs.
Te Zwolle heeft Zondag de vereeniging
«Volksonderwjjs" haar aigemeene verga
dering gehouden, waarop69 afdeelingen
waren vertegenwoordigd.
De vereeniging telt thans 137 afdee
lingen en 14 correspondentschappen met
10,927 leden tegen in het-vorige jaar:
130 afd., 15 corr. en 129 algem. leden,
totaal 10,725 leden.
Alzoo een vooruitgang met 7 afdee
lingen en 29 alg. leden en 202 leden,
tegenover het verlies van één corres
pondentschap.
De rekeuing toont aan ontvangsten een
bedrag van f4370 aan uitgaven f 4088,
zoodat er een batig saldo is van f282.
O. a. droeg de vergadering Zondag het
hoofdbestuur op, zich te wenden tot de
Regeering mot hot verzoek
a. Eene uitbreiding van de Leerplicht
wet aanhangig te mak9D, waardoor deze
Thonon on het leven in het land van
den wjjnstok. Zjj dacht dat ze op zjjn
hoogst oen paar weken te Parjjs zonden
doorbrengen, voordat ze naar hot Zuiden
en den zonneschjjn terugkeerden.
AIb ze iets had, dat haar troostte, dan
was het haar eigen, kostbaar geheim,
waarvoor ze zelfs tegenover zich zelf
maar half uitkwam. Hier in deze Btad
bad zjj den roman van haar leven ge
vonden. Zjj haalde zich het tooneeltje in
het huis van den hertog voor den geesf
deed haar oogen dicht en herhaald i
Arthur's woorden, evenals iemand, die
wakende droomt.
»Bjj heeft mg lief", zei zjj, «hjj heeft
mg lief, en ik zal hem morgen zien 1"
Er is in het leven van een jong meisje
geen oogenblik, dat meer beteekent, daD
juist dat.
Esther viel eindeljjk in slaap, tevreden
over haar droom en werd eerst laat in
den morgen wakker, toen het onder haar
raam in de Avenue al heel druk was
Zjj wiBt dat het al erg laat was en do
onvermoeide Suzanna versterkte haar in
dat vermoeden, toen zjj met do noodige
drukte de kamer binnenkwam met een
kop dampende koffie, en een snoeperigen
peignoir.
>0, mademoiselle, wat slaapt u vast 1
het is bjjna tjjd voor het déjeuner. En
dr. Xavier is al zoo vroeg vertrokken.
Weet u wel, dat het al elf uur is Esther
ook toepasselijk wordt op kinderen van
schippers en. kramers, en waar noo
dig door financieele hulp aan de ouders
do uitvoering van zoodanige bepaling-
mogeljjk te maken
b. In afwachting van het tot stand
komen dier wgziging, hot onderwjjs van
schippers- en kramerskinderen tjp bevor-
deren door ruime «ubsidïën aan de'ver
schillende Vereenigingen voor schippers
kinderen en door de bevordering van
'tin het leven roepen van afzonderlijke
klasson voor schipperB- en kramers
kinderen, die geen geregeld onderwijs
aan den wal kunnen genieten, daarbij
zorgdragende, dat b. v. door het gebruik
van dezelfde leerboeken in alle klasson,
tusschen deze zooveel mogeljjkr verband
worde gebracht.
De stemming voor een lid van het
hoofdbestuur had tot uitslag, dat gekozen
is dr. E. van de Stadt Kz. met 140 van
de 149 geldige stemmen.
Met aigemeene stemmen werd aan
genomen de volgende motie van--de afd.
Rotterdam
«De Ver. VolkBonderwjjs, enz.
kennis genomen hebbende van bet be
sluit van den gemeenteraad van Rotter
dam, goedgekeurd door Gedeputeerde
Staten van Zuid-Holland, waarbjj aan
drie onderwijzeressen ontslag is verleend,
uitsluitend, omdat zjj gehuwd zjjn,
betreurt dat besluit als iD Btrjjd met
de Lager Onderwjjswet,
en gaat over tot de orde van den dag.
Door de afd. Schoonhoven werd de
volgende motie ingediend
De aigemeene vergadering, enz., spreekt
haar sterke afkeuring uit over die vrjj
zinnige leden van den gemeenteraad van
Amsterdam, die er toe meewerkten, dat
een voorstander van het Bjjzondor onder
wjjs, die zich bovendien meermalen op
het gebied van het onderwjjs als een
reactionair deed kenDen, gekozen werd
tot Wethouder van onderwjjs.
Het hoofdbestuur maakte bezwaar, deze
motie in behandeling te brengen. Zo is
toch van zeer politieken aard, heeft een
zeer persoonlijke strekking en behoort
derhalve in deze voreeniging niet thuis.
De behandeling di-zer motie wordt,
met 53 stemmen vóór en 45 stemmen
tegen geweigerd. (Voor het in behande
ling nemen was volgens hot reglement
een meerderheid van tweederde der stem
men noodig.)
De volgende vergadering wordt te
Groningon gehouden.
Kunst en Wetenschap.
Beondgeest.
De heer Brondgeest bericht ons ge
kozen te hebben en met vreugde brengen
wjj de tjjding over, want hjj zal zich
niet in België vestigen. Hjj is tegen het
volgend seizoen als regisseur en eerste
rol verbonden aan het gezelschap van het
Graod Tbé&tre te Amsterdam.
Het kan een belangwekkende tooneal-
winter worden te Amsterdam
Brondgeest vindt in het Grand Théatré
heel wat te doen.
Met hem, heeft Alice Plato zich aan
hot gezelschap der heeren- Van Lier
verbonden ook om haai behoud zijn
wjj verheugd over de gedane keuze, zegt
de N. K. Ct.
kleedde zich snel aan en ging naar hqt
salon, waar het ontbjjt al op haar stond
te wachten. Ofschoon het Januari was,
was het toch een zoDnige, warme morgen.,.
«Hoe laat is madame Julia thuis gg-,,
komen, Suzanne vroeg zjj aan dë he,en.
en weer drentelende kamenier. «Het was..
zeker wel heel laat, hé Suzanna .dje,
alB een vogeltje door de kamer buppe^e,^
antwoordde vrooljjk
«Ja, het was zeer laat, mademoiselle,
zjj is nog niet terug Zoo gaat batig..-.
Parjjs altijd. Men wandelt, men rjjdt,.,.
men lacht, mon eet, maar slapen Mieve.
hemel, wie kan hier nu slapen! jjjjr is_
hier zooveel te zien, het zou een dwaas-
beid zjjn om hier té slapen, mademoiselle."
i Esther moest lachen om die grap,maar
ze maakte zich toch ongerust oyer 'de,,
afwezigheid van Julia.
«Heeft madame geen boodschap_voor
mg achtergelaten, Suzanne? Ze is zeker
bjj een vriendin". Misschien moest ik
wachtpn met ontbjjt en totdat ze terug.
komthet lijkt zoo egoïstisch om alleen
te gaan eten."
Och heolemoal niet egoistisch, ma
demoiselle In Parjjs gaat iedereen zjjn-
gang: misschien komt madame Julia wel
in het geheel niet terug. Ik weet hel; mêU
Hier is de brief van mynheer 1"
Wórdt vervolgd).
