N\ 82 1908.
Dinsdag 14 Juli.
95sle jaargang.
GOESCHE
COURANT.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. "Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
De uitgave dezer Courant geiohiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavoné,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, in Goe» f 0,75, buiten Goes, franco, 1,15.
Afzonderlijke sommen 5 cent.
Inxnndiiig wan adwarftantiin v6er 2 uren op don dag dor
uitga*#.
De prjj» dor gewone advertentiön is van 2-5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advortontie wordt de prjj»
■lecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, hnweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» 1,berekend.
Bewijsnummer» 5 cent.
Twee brieven.
Twee brieven hebben we ontvangen
•uit Frieslands donkeren Zuid-Oosthoek"
een van ds. K. den Hollander en een
van de drie mannen broeder», (fte 't niet
zoo nauw met de waarheid namen. De
heer den Hollander schrjjft ons
WelEdele Heer,
Heden werd mjj uit Gorredjjk toege
zonden een exemplaar van de bewuste
circulaire, zoodat ik nu in staat ben de
zaak beter te beoordeelen.
uyn naam staat niet zooals ik
eerst had gemeend te moeten verstaan
onder de bede om hulp zelf, doch onder
eene aanbeveling, die in het begin dezes
jaars door het bestuur der »Veroeniging
tot Evangelisatie binnen de classis Heeren
veen" werkeljjk is afgegeven en door mjj,
als secretaris, is geteekend.
Gaarne steunde ons bestuur een aan
de vrienden van het christelijk onderwijs
te richten verzoek om iet» te doen voor
de christelijke school te Gorredjjk, omdat
het ohristeljjk onderwjjs onze volle sym
pathie heeft.
Het was echter geheel buiten ons weten
dat deze aanbeveling zou komen te staan
onmiddelljjfe onder een hoofd dat we niet
voor onze rekening kunnen nomen.
De ondersteuning van een verzoek om
geldeljjke hulp voor genoemde school is
dus van ons bestuur, doch de inkleeding
van het verzoek zelf bljjft geheel voor
rekening van den opsteller, wiens toe
lichtingen zeker reeds door U zjjn ont
vangen.
Hoogachtend,
K. DEN HOLLANDER,
Predikant.
Dat is duidelijk. Wat de heer den
Hollander ons SGhrjjft i» volkomen in
overeenstemming met ons artikel »Spreu-
ken 1222". De drie bestui/irsleden der
Christ. Volksschool hebben, ongevraagd
en ongeweigerd, den naam van den
predikant den Hollander gesteld onder
een lasterlijke circulaire en het was
geheel buiten weten van den heer den
Hollander onder welk een verachtelijk
geschrift zjjn eerljjken naam zou gedrukt
worden.
De toelichtingen der mannen met
hun singuliere begrippen over eerlijkheid
kwamen ook in ons bezit, zjj komen voor
in den tweeden brief.
Welk een toelichtingen zijn datMen
leze
M. de Red.
Uw fijn artikeltje over vClericale zwad
der" hebben we gelezen.
Maar weet ge, wat uw stuk meer zou
versterken Dit, dat ge eens bewezen
hadt, dat wjj lasterden.
Voorts is de circulaire van 't Bestuur
de aanbevelingen van de predikanten, die
gjj, beschaatde Redakteur, er mee in
betrekt, staan er los bg.
Ten slotte mogen uw vargelooze" stad-
genooten weten, dat we bjjna honderd
namen en aanbevelingen onzer school
van H.H. Predikanten erbjj hadden kun
nen voegen, o. a. ook van den in Gops
wèl bekenden Ds. Van Lelyveld.
Vertrouwende, dat ge ook dit stukje
suit plaatsen, dankz.
Gorredjjk, 9 Juli 1908.
H. J. Alstein.
S. W. de Vries, secretaris.
G. J. de Boer.
't Heeft tamelijk lang geduuid voor
deze broeders dit kort, doch zeer fraai
24 FEÏÏ1LL110K
Dr XAVIER.
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
>Hé, wat een geluk, om dat alles nog
in het vooruitzicht te hebben Ik ben
blasé, weet u. Vjjf jaren van heen en
weer trekken, hebben mg geleerd dat do
toekomst méér is dan het tegenwoordige.
Grootsche natuurtafereeleD dringen eerst
tot ons door, als wg ze niet meer zien
en een ieder heeft zjjn eigen paradjjs
het mjjne is in Spanje. Ik ben tweemaal
de wereld rond geweest, maar ik zou
alles geven voor een klein kasteel in de
bergen, waarvan de deuren nu gesloten
en de kamers leeg zjjn. Steden, groote
Bteden stellen mjj in staat dat verlangen
te vergeten. Al datgene, wat het gehoor
boeit, verveelt minder dan dat wat tot
het gezicht gericht is. Men kan altjjd
de een of andere nieuwe aandoening
putten uit de muziek, maar als ge een
maand aan den voet van een berg woont,
dan verveelt ge u dood. Is dat ook niet
uwe ondervinding?"
»Dat zal ik u zeggan, als ik een berg
gezien heb, prins. Het spreekt van zelf
epistel hadden uitgebroed. En nu vinden
zjj geen schuld in hun rechtvaardige
handelingen, maar wjjzen op ons als den
Barrabas. Wg, die niets anders deden dan
hun werken der duiscernis bekend te
maken.
Hoe knapjes pogen ze den bewjjslast van
hun ruggen op den onze te wippen.
Wg zouden moeten bewjjzen, dat zij ge
lasterd hadden, wg zouden moeten aan-
toonen, dat de onderwijzers der openbare
school geen vloeker» zjji. Wat een begrip
pen. Ja, nu beginnen we te gelooven dat
dit driemanschap geljjk had, toen het in
zjjn circulaire sprak van de duisternis in
die streek.
Beseft gjj zoo weinig wat ge hebt gedaan,
of houdt go u maar zoo Gjj hebt
de onderwijzers der openbare school be
schuldigd, gjj hebt hen genoemd »vloe-
kers", gjj hebt de moderne predikanten
mede een Seitenhieb gegeven, aan U dus
te bewjjzen, dat wat ge gezegd hebt
waarheid is en dat ge maar niet zoo
lichtvaardig een aantal personen met
uw clericalen zwadder hebt bespogon.
De aanbevelingen der predikanten
•staan er los bg". Wil dat zeggen dat
ze eigenljjk met hetgeen daarboven is
afgedrukt niets te maken hebben Als
de heeren dat bedoeld hebben bljjken ze
nog immoreeler dan we dachten, dan
hebben ze de goó gemeente nog krasser
willen bedriegen dan we wisten. De
schrijvers van deze circulaire, die laf,
lasterljjk en laag is, plakken er eenige
aanbevelingen van achtenswaardige man
nen onder, zoodat ieder moet denken dat
dezen instemmen met hetgeen boven
hun instem mings betuiging is afgedrukt,
maar als het nobel drietal ter verant
woording geroepen wordt zeggen ze
onnoozol verbaasd Gut meneer, die staan
er los bg, 't is maar toevallig.
Een fijn stelletje I
Gezeten in den raad der boozsn voelen
zjj zich daar wonderwel op hun gemak en
ze toonen zich verbazend handig in de
kunst om den menschea een rad voor
de oogen te draaien. We hebben nog
wel honderd aanbevelingen,jubelen ze met
een eerljjk gezicht.
Ook losse Ook van die aanbevelingen
die er niet bjjbehooren, maar die, zooals
zjj zelf zeggen, een ander er in moet
betrekken om ze in verband te stellen met
uw Bchool Daarover spreken de gooche
merds niet meer. Honderd aanbevelin
gen, dat imponeert. En onvervaard halen
ze nog een naam er bg. De lezer be
denke echter dat de naam van ds. Van
Lelyveld mogeljjk ook los er bg Btaat.
Broeder Alstein, broeder de Vries en
broeder de Boer. Uwe ongerechtigheden
gaan over uw hoofden. Ge hebt gesproken
met valsche lippen en go zult indachtig
zjjn hoe David handelde met Uriah den1
Hethiet, gjj zjjt verstrikt met de reden
uw monds. Een Belials mensch, een on
deugend man gaat met verkeerdheid des
monds om. In zjjn hart zjjn verkeerdne-
den, hij smeedt te allen tjjd kwaad
hg werpt twisten in. Daarom zal zjjn
verderf haastelgk komen. Vergeet toch
niet te veel dat van een valsche tong,
die leugens blaast en tusschen broederen
krakeelen inwerpt, geschreven staat dat
de Heer die haat en dat die Zjjner ziel
een gruwel is.
Gjj zult als we zoo tot u spreken dat
beter veistaan dan als we schrjjven in
de taal der liberalisten. Keert dan nu
in tot uw zelf en onderzoekt uwe harteo,
doet de verkeerdheid des monds van u
weg en doet de verdraaidheid der lippen
dat muziek veel indruk maakt op ge
voelige naturen dat weet ik bg er
varing. Als ik een maand in de Pyreneeën
geweest ben, daü zal ik me zelf ook als
een autoriteit beschouwen op het gebied
van bergen. Ik zal er u misschien eens
allee van kunnen vertellen."
•Eens 1" »0, dat afschuweljjke »eens"
•dat is de vloek van het leven. Wjj zien
een mooi gezichtje en zeggen dat wjj
het misschien eens zullen terug zien.
Laat u zelf door dat ééns niet voor den
gek houden, juffrouw Venn. Ik ben Jeen
Spanjaard en mjjn volk heeft zjjn geboorte
recht verkocht voor den dag van morgen.
Ik zat nu van avond in dit hotel, terwjjl
ik de eerste onder mjjn volk zou moeten
zjjn. Wees bjjtjjdB gewaarschuwd laat
u niet in met het >ééns".
Er was een diepe beteekenis verborgen
achter zjjne woorden, maar Esther vatte
er alleen maar den oppervlakkigen zin
van.
»Ik zal uwe waarschuwing niet ver
geten", zei zjj, »maar u kunt toch niet
van mg verlangen, dat ik het u vandaag
zal zeggen, terwjjl ik eerat morgen naar
het kasteel ga? Dat zou Iersch zjjn".
•Dan geef ik de voorkeur aan de
Iersche manieren. Laat ons de puntjeB
op de i's zetten. Vandaag over een maand
verre van u. Smeedt geen kwaad meer
tegen uwe naasten, aangezien hg met ver
trouwen bg u woont. Want de vromen
zullen de aarde bewonen en de oprechten
zullen daarin overblijven. Laat niet weder
den leugengeest over u vaardig worden.
Buitenland.
Presidentsverkiezing.
Tegen den Ijjd, dat het volk weer to
kiezen heeft den man, die het hoofd zal zjjn
van de groote republiek der Voreonigde
Staten van Amerika, ontwaakt het poli
tieke leven in de nieuwe wereld met
felle kracht. Langdurige en meest
rumoerige vergaderingen worden gehou
den om de candidaten te stellen.
De beide groote partgen, die der repu
blikeinen en der democraten, zjjn nu
reeds bjjeen geweest en hebben den man
aangewezen, dien men trachten zal op
den presidentszetel te brengen.
De candidaat der republikeinen is Taft,
die der democraten is Bryan, die reeds
vroeger gedongen heeft naar de hoogste
waardigheid in den staat.
De programma'» van de twee partgen
behelzen beide herziening der douane
rechten in protectiouistischen geest, her
vorming der financieels wetgeving en
strjjd tegen misbruiken der trusts. In
onderdeelen bestaat er echter ook op deze
punten onderscheid tusschen republikei
nen en democraten, maar voomameljjk op
hot gebied der marine-plannen heerscht
het grootste verschil.
De democraten erkennen de noodzake
lijkheid van het bezit eener oologsvloot,
sterk genoeg om het Amerikaansche
grondgebied en de Amerikaansche belan
gen te Deschermen.
De republikeinen zjjn het eens met
president Roosevelt, die meent, dat do
Veroenigdo Staten, aizgn zjj vredelievend,
allo maatregelen moeten nemen om steeds
gereed te zijn door alle mogeljjke mid
delen hun rechten en beginselen te doen
eerbiedigen en zoo noodig »een werkzame
rol te spelen tot behoud van den vrede."
Die werkzame rol (de aanhaling is
van ons) tot behoud van den vrede door
middel van de meest volmaakte oorlogs
werktuigen, is weer zoo iets onbegrjjpeljjks
voor niet-diplomatiek ontwikkelde
hersenen.
De houding der arbeidersklasse zal
bg de aanstaande presidentsverkiezing
van grooten invloed zjjn en het is te
voorzien, dat de democraten de voordeelen
zullen plukken, van de ontevredenheid
over het tegenwoordig bestuur, dat bg
de arbeiders heerscht.
De republikeinen zullen waarschgnlgk
kunnen rekenen op den steun van do
handelswereld.
Wie ook de overwinning weg zal
dragen, de groote republiek zal aan hot
hoofd hebben een energiek en bekwaam
man.
Na bovenstaande bjjzonderheden van
het politieke leven in do nieuwe wereld
nog een
Merkwaardig besluit
van een bestuurslichaam in de oude
wereid.
De gemeenteraad van Rome, zoo wordt
gemeld, heeft Vrjjdag met 57 tegen 3
stemmen de voorgestelde afschaffing
aangenomen van elk godsdienstig onder
wjjs op de scholen.
Op het gebied der internationale
politiek heerscht op het oogenblik een
zekere rust. De opgewondenheid in
zal ik naar het kasteel komen en dan
zult u me zelf uw antwoord geven. Ver
biedt u mjj dat
Hjj leunde zoover over de tafel heen,
dat Esther bjjna zjjn adem op haar
wang kon voelen. Zjj voelde als bjj
instinct, dat het noodlot dien man een rol
in haar leven wilde doen spelen. Welke
rol dat zou zijn, daarover waagde zjj het
niet na te denken. Ze wist alleen dat ze
zich tot hem aangetrokken voelde, zooals
nog nooit tot iemand anders. Ze voelde
dat als hjj haar iets gelastte zjj zou ge
hoorzamen, ja, dat ze hem zelfs volgen
zou, waarheen hjj wilde. Hjj van zjjn kant
had de vrouwen door en door leeren
kennen en was zich dus ook in deze van
zjjn macht bewust. Hg vond dat kleine,
Engelsche meisje heel bekoorijjk en wilde
meer van haar weten.
•Wilt gjj het mg toestaan, veroorloof
u mjj om naar het kasteel te komen
•Hoe zou ik u dat kunnen verbieden,
prins Ik ben immers de gast van dr.
Xavier en hjj zal natuurljjk big zjjn als
hjj u ziet."
•Bljjterwjjl hg half Europa door
kruist om mg niet te ontmoetenneen,
neen, uw vriend de doktor zegt u de
waarheid niet, als hjj beweerd dat het hem
genoegen doet om Arthur van Cadi te
Duitschland over de onderlinge bezoeken
van den Czaar, koning Eduard en president
Fallières is reeds bedaard en men volgt
nu met belangstelling de groote manoeu
vres, die de Engelsche vloot op reusachtige
schaal houdt.
Eenig opzien heeft hiorbjj gebaard
Een geheimzinnige verschijning.
Terwjjl de Engelsche vloot nabjj do
Deensche kust oefende vertoonde zich
plotseling aan den horizont het Duitsche
keizerlijke jacht Hohenzollernvergezeld
door een kruiser en een torpedojager.
De Engelsche bevelvoerder liet dadeljjk
alle vlaggen hjjschen en 21 saluutschoten
lossen. Het keizerlijk jacht voer midden
tusschen de Engelsche vaartuigen door
en men zag hoe de keizer alleen onbe
wegelijk op de brug stond.
Deze plotselinge verschijning wordt
natuurljjk druk besproken.
Binnenland.
Directeur-generaal Posterijen en Tele-
graphie. Wjj vernemen dat de directeur-
generaal der postergen on telegraphic, de
heer G. J. C. A. Pop, ernBtig overweegt,
als zoodanig af treden, daar hem niet
de zelfstandigheid wordt gelaten, die hg
voor een goed beheer van het bedrijf
noodzakelijk acht. (Hbl.)
Gisting op Sumatra. Bljjkens een
uit Nederland»ch-Indië ontvangen tele
gram betreffende den toestand ter Su
matra's Westku»t, is de bevolking van
de onderafdeoling Lintau en Boea (afdee-
ling Tanah Datai, Padangsche Boven
landen) in hare kampongs teruggekeerd.
In de Padangsche Bovenlanden is van
de belasting op de bedrjjfs- en andere
inkomsten van de inlandsche bevolking
bijna overal de eerste termjjn betaald
in de meeste streken waar verzet voor
kwam, zelfs de tweede tprmjjn.
Yele vuurwapenen zjjn ingenomen.
(Stct.)
School en Kerk.
De heer W. A. Ochtman, adsistent
vopr de scheikunde aan de Technische
Hoogesehool, heeft wegens zjjne benoeming
tot ingenieur aan de fabrieken der firma
Stork te Hengelo, eervol ontslag uit
eerstgenoemde betrekking aangevraagd.
Een vrouwelijke doktor in de schei
kunde. Mejuffrouw Ada Prins heeft Vrijdag
den graad verworven van doctor in de
scheikunde op proefschriftVloeiende
mengkristallen bjj binaire stelsels. Dr.
A. Prins is de eerste vrouw die aan een
Nederlandsche universiteit dezen titel
gekregen heeft.
Kunst en Wetenschap.
Heinrich Heine en >De Zeeuw". In een
Fransch tjjdschrift worden allerlei bijzon
derheden verteld van een dr. Gruby, die
verschillende beroemdheden, o. m. Alex
andre Dumas fils, Ambroise Thomas en
Heinrich Heine onder zjjn patiënten telde.
Gruby heeft het eerst do diagnose ge
steld van de ruggemergziekte waaraan
Heine leed. Twaalf jaar later bezocht hij
den zieke weer en vond zjjn diagnose
bevestigd. Hjj trachtte den dichter op te
monteren, maar deze zorgde daar, niet
tegenstaande zjjn hevig lijden, zelf voor.
•Kunt u nog fluiten vroeg Gruby.
•Helaas zelfs bjj 't beste stuk van
Scribe niet meer".
zien 1 Hg zegt natuurljjk niets, hjj zou
natuurljjk niet willen dat u dacht, dat
hg tusschen mg en mjjn volk staatbg
zou dat niet toegeven, omdat het zjjn
schuld is, dat ik een koninkrijk en een
tehuis verloren heb I Neen, ik vrees hem
niet, dat is het niet. Maar terwjjl ik ver
vloekt ben, terwjjl mjjn volk vervloekt
is, houd ik mg niet aan mg n eigen her
stellingen. Een kalm voortgljjdenden
Btroom noodigt mjj uit om mjj door zjjn
golven te laten meevoeren en ik laat mjjn
scheepje voortdrjjven waarheen het wil.
Het zal wel eens anders worden ja, dat
heerljjke »eens"
Esther had slechts een vage voorstelling
van de dingen waarop hjj zinspeelde en
wilde er liever niet over spreken. Het
was zeer duideljjk, dat een ernstig ver
schil van meening de twee mannen van
elkaar vervreemd had, maar ze had geen
flauw vermoeden van de aanleiding tot
of van den aard van do twist. De ver-
tronweljjkheid van den vreemdeling
maakte haar vrjjmoediger. Zjj zag er dan
ook niet tegen op om hem op haar beurt
te ondervragen.
•Kent n dr. Xavier al lang, prins Is
hg vroeger oen vriend van u geweest
Dat ontken ik niet. Ik zou het
ook niet kannen doen. Het is nóch zjjn,
•Kom, kom, u hebt toch nog 'n heele
poos te goed".
•Zoo zeg het maar niet aan m'n
vrouw", kraundo Heine met galgenhumor.
De redactie van De Zeeuwdie boven
staande ook opnam, zat bg het lezen van
den naam van Hoine een oogenblik met
de banden in het haar. »Heinrich Heine
Heinrich Heine Wat zou dat voor een
kerel geweest zjjn Van het bestaan van
Duitsche dichters schjjnt de redactie van
De Zeeuw zelfs nooit gehoord te hebben.
Maar daar ging haar een licht op. Er
was in het stukje sprake van fluiten en
nog wel van fluiten bg het stuk van een
ander, dus was Heinrich Heineoen
componist en zoo kwam in De Zeeuw
boven een anecdote uit het leven van een
der allerberoemdste Duitsche dichters te
staaD Van een cyiiischen componist".
Dr. Laurillard. f
Te Santpoort, waar hij sinds eenige
weken herstel van krachten zocht, is
overleden dr. Eliza Laurillard.
Op 25 Maart 1830 te Rotterdam geboren,
studeerde hjj te Leidon in de godgeleerd
heid en werd spoedig na zjjn promotie
in deze faculteit, beroepen tot predikant
te Santpoort, waar hjj van 1854 tot 1857
het Evangelie verkondigde, om toeneen
beroep naar Leiden aan te nemen, waar
hg tot 1862 het predikambt vervulde.
In dat jaar aanvaardde hg het op hom
uitgebracht beroep naar Amsterdam, waar
hjj tot 1 Juli 1904 werkzaam bleef, toen
hem eervol emeritaat verleend werd.
In al die jaron hoeft dr. Laurillard
zich alom in don lande, doch bovenal
in de hoofdstad, vele vrienden verworven.
Bekend als kanselredenaar, door velen
geliefd om de talrijke geschriften, die hjj
het licht deed zien, geacht als monBch,
heeft hg zich een welbekenden naam
verworven*
Een groot aantal letterkundige bij
dragen verschenen van zjjn hand in
verschillende tjjdschriften ea behalve
vele zgner kanselredenen* gaf hjj uit.
»Uit de papieren tasch", *Oudejaars-
gedachten", •Ernstig en Los", »Vlecht-
werk in verschillende kleuren", •Op een
stoel door het land", den bekenden
scheurkalender, jaarljjks verschijnend e.d.,
altemaal boek?n, die door de populaire
en dikwerf humoristische wgze, waarop
de schrgver zich wist te uiten, door
velen met genoegen werden gelezen.
Doch niet alleen als predikant en
letterkundige maakt6 dr. Laurillard zich
naam, in tal van philanthropische ver-
eenigingen maakte hij zich voor zjjn
stad- en landgenooten verdiensteljjk.
Provincienieuws.
Pikante Raadszitting.
Krabbendijke. Het was Zaterdag
oen zeer belangwekkende Raadsvergade
ring, al zou men het aan de voor het
publiek bestemde ruimte niet gezien heb
ben. Daar toch was niemand dan een ver
slaggever.
De Raad wag voltallig en werd gepre
sideerd door den burgemeester, den heer
Elenbaas.
De agenda vermeldde behalve de no
tulen, slechts één punteen vooistel
van den voorzitter om den gemeente-ont
vanger, den heer Jan Welleman, onge
vraagd ontslag te verleenen.
De voorzitter herinnerde aan het besluit
genomen den 8sten dezer maand in een
besloten vergadering, waaromtrent echter
nóch mjjn schuld, het is een gril en er
is eene vrouw in gemengd en het begin
en einde van elke twist tusschen mannen
is altjjd een vrouw, juffrouw Venn. U,
moest do slechte eigenschappen van uwe
sekse afzweren. Laat mij een manljjk
gemoed en een paar vrouwelijke oogen
vinden als ik naar het kasteel kom. Is
het een belofte, is het een afspraak, dat
ik zal komen
Zjj voelde heel dnideljjk dat or iets
anders was gekomen in den toon, waarop
hg die vraag deed, en haar hart klopte
iets sneller toen zjj antwoordde»wii
ik het dan beloven voor eens, op een dag?"
•Neen", antwoordde hg. »U moet mjj
van avond beloven dat u mjjn vriendin
wilt zjjn."
Hg stak haar zjjn hand toe en herhaalde
zjjn woorden.
Zij wist niet wat zij zeggen zou. Zjj
verlangde erg naar zjjn vriendschap, maar
kon slechts stamelen »Ik zal het u in
Spaüje zeggen, prins, ik zal ^et u »óóns"
zoggen
Toen hg weg was, herinnerde zjj zich
voor hot eerst, dat zjj vergeten had om
•hoogheid" tegen hem te zeggen.
(Wordt vervolgd