N'. 72 1908
Zaterdag 20 Juni.
95sle jaargang.
De niigtivn inzat Donrast gotchiodt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, in Gons 0,73, buiton Goes, franco,
Afzonderlijke aommoij 5 oent.
Inzending mt[|ndvtr1eirtiln «dor 8 urm esp den dap dar
uitgave.
De prjji der gowone udvertenlitfn ii van 1 -5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 et.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slecht» tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk»- en doodberichten en de daarop betrokking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» 1,berekend.
Bewijsnummer» 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „(Joesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
(JOESCHE
COURANT.
Bij dit no. bahoort een bijvoegsel.
Zij die zich met 1 Juli a. s.
op dit blad abonneeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Een groot Kloetingenaar.
Voor onzen verheven landgenoot Spi
noza zjjn theorie der hartstochten had
bepeinsd, was 't in geen menschenhoofd
opgekomen of 't mogeljjk zon zjjn een
aan wetten gebonden theorie te constru-
eoren over de menscheljjke passies. Dat
waren, dacht men, verschijnselen, waarop
gsei peil te trekken was, die aan alle
regelen ontsnapten.
Toea kwam Spinoza, de machtige, groote
denker en schreef zjjn >Ethica", waarin
hjj zegt>Tot heden toe heeft mei de
«hartstochten der menschen geacht als
«onberekenbare dingen, als lacunes, doch
«ik zal ze behandelen alsof ik sprak over
«punten, ljjnen en vlakken in de wis-
«kunde".
Dat dead hjj met zjjn wonderbaar fijn
vernuft, zjjn helderen geest.
Was het gebied der hartstochten een
moeieljjk, onvast en onbekeid terrein
er was een ander gebied zoo absoluut
zonder eenig punt van uitgang, zoo ge
heel zonder hou-vast, dat men er eenvou
dig niet aan dacht daarop onderzoekingen
te doen of pogingen deed om wetten te
ontdekken.
Dat nog lastiger terrein was, de mete
orologie. Wie kon iets met stelligheid
vaststellen omtrent het weer Wie wist
iets over de wetten, waaraan de winden
gehoorzaamden, waaraan de regen zich
onderwierp
Er waren genoeg «kenners" en «voor
spellers", or waren ook m86r dan ge
noeg «teekenen", waaruit die kenners hun
weervoorspellingen trokken, maar dat was
wat in een bekend liedje genoemd werdt
Allemaal larie en anders niet. Elke schjjn
van wetenschappelijkheid of vertrouwen
gevende afleiding ontbrak.
Daar kwam een andere vernuftige
denker en zeide als SpinozaWat niet
aan wetten gehoorzaamt kan ik niet be-
studeeren, want studeeren is zoeken naar
die wetten. Als ik het weer bestudeeren
wil, moet ik een wet zoeken.
Een wet op het weer. 't Leek onmo-
goljjk, maar toch vond deze energieke
man er een. 't Was deze
Op het noordel jjk halfrond
draaien de luchtdeeltjes om
de plaats v n kleinste lucht
druk (depressie) en wei
tegen zon (tegen de richting
van de h o r 1 o g e w jj z e r szoo
men nu naar het punt van
laagsten drnk ziet dan zalde
wind rechthoekig op de ge-
z i c h t b r i o h t i n g van de lin
kerhand moeten komen."
Deze man was Bups Ballot en de wet
is bekend als de Wet van Bups Ballot.
Bekend in ons laad en gansch Europa,
Amerika en in alle landen waar bescha
ving woont.
Bups Ballot is een landgenoot, wiens
naam wereldvermaard is geworden als
de stichter van een nieuwe wetenschap,
de meteorologie. Die een nieuw veld
van studie heeft aangewezen en de be-
i4 FEUILLE1 OH;
Dr XAVIER.
Naar het Engelsch van
MAX PEMBERTON.
Van den anderen kant van het bin*
nenplein drongen stemmen tot haar door
het was voornamelpk de stem van Fran
cisco Xavier, die zich nu eens verhief
tot een woedende orkaan, om dan weer
weg te sterven tot een angstaanjagende
stilte, [n den tuin vielen lange schaduwen
en Esther's gedachten gipgen nu hier
dan daar heennu eens naar het rozen-
prieeltje, waarin zjj zou mogen droomen
en leven, als zjj het wilde, dan weer
naar de oogenblikkelpke keuze, die zjj
moest doen en vandaar naar den vreem
deling, die in het rjjtuig tegen haar ge
sproken had. Zjj had niet veel mannen
ontmoet in haar aan gebeurtenissen zoo
arm leven, maar deze man zou zjj haar
heele leven niet vergeten. Het was niet
alleen een quaestie van een knap uiterljjk
hp was zoo geheel anders als alle andere
mannen, die zei kende. Zjjn deftige ma
nieren, zjjn kalm optreden, zjjn vriendeljjk
peinzend gezicht waren voor goed in
haar geheugen gegrift. Zjj wist dat ze
elk woord, dat hjj gesproken had, zou
studeering daarvan mogeljjk gemaakt,
een wetenschap die dagelpks nog tot
nieuwe ontdekkingen leidt. De uitvinder
van de aeroklinoscoop, de schrpver van
overal geraadpleegde werken, de ont
werper van het systeem voor weerkundige
observatie's en meteorologische stations.
Mogen de Nederlanders trotsch op hen
zjjn als landgenoot,^ de bewoners van
Kioetinge kuünen hem noemen als dorps
genoot.
Christophorus Henricus Diderieus Buys
Ballot werdt den lOen October 1817 te
Kioetinge, waar zjjn vadtr predikant was,
geboren, in het huis thans bewoond dooi
den heer C. Dagevos. Maar niets wjjst aan
dat daar een der vermnardste geleerden
uit den lateren tjjd het levenslicht aan
schouwde. Als vreemdelingen dat aardig
dorpje bezoeken en zjj vragen naar het
huis, waar Buys Ballot zjjn jeugdjaren
doorbracht, dan hebben zjj weinig kans
iemand te entmoeten, die hun inlichtingen
kan geven.
Kioetinge heeft zjjn grooten zoon ver
waarloosd, niet geëerd, zooals hjj dat ver
diende. Niets is er op het dorp dai aan
hem herinnert. Geen borstbeeld, geen
gedenksteen zelfs in zjjn buis.
Zou het niet tjjd worden dat die ge
meente dit verzuim herstelt Zouden niet
eenige Kloetingenaars zich met elkaar
in verbinding willen stellen en eeD com
missie vormen tot oprichting van een
borstbeeld, of althans het inbrengen van
een gedenksteen aan het geboortehuis
van den overal, behalve in zijn eigen
dorp, terecht hoog gewerden man
Wie in den Haag wandelt over de
Paviljoensgracht, vindt daar een standbeeld
voor Spuoza en een gedenksteen in het
huis, waar hij eeiige jaren woonde. Wie
in Kioetinge zoekt naar eenig bewjjs
dat het nageslacht de groote verdiensten
van Bups Ballot kent en waardeert
hp zoekt tevergeefs.
Moge dit spoedig anders zjjn.
Buitenland.
Een belangrijk debat.
De dag van heden is in Frankrjjk een
dag van beteekenis door de debatten,
die gevoerd worden in de Kamer en
feiteljjk zullen deze debateen niet alleen
van belang zjjn voor de republiek zelve,
maar ook voor alle andere Europeesche
landen. Een hall dozjjn afgevaardigden
heeft zich opgegeven om te spreken over
de oneindige kwestie, die door de woorden
van den Duitschen keizer, waarover we
in ons vorig nummer schreven, weer
nieuwe belangstelling wekt.
Het Marokko-debat zal ongetwjjfeld
weder de publieke tribunes doen kraken
van het groot aantal belangstellenden eD
Fransche en andere journalisten zullen
de gesproken woorden naar alle hoeken
der wereld seinen.
Wat zal de regeering mededeelen
Ziedaar de groote vraag. Een vriend van
den minister van Buitenlandsche Zaken
Pichon, heeft het volgende medegedeeld
aan een persman
Pichon zal zich met groote voorzich
tigheid en terughouding uitspreken, want
de regeering is er van overtuigd, dat de
toestand in Marokko zeer ingewikkeld
en dat een voor Frankrjjk niet ongunstige
oplossing slechts mogeljjk is, wanneer
dit land iedere verzoeking weet te weer
staan om een stap te doen, welke het
kunnen herhalen. Zjj zag hem weer voor
zich, met zjjn elboog leunend op den
rand van het rjjtuig, zjjn donkere oogen,
waarmee hjj haar onderzoekend aankeek
en dat onbescbrjjfeljjke iets dat de eerste
schakel in de ketting der genegenheid
eener vrouw is, ze hoopte dat het niet
door een of ander geboorterecht was,
dat hjj aldus beslag had gelegd op haar
geheugen. Zjj wiBt dat hjj haar al wel
vergeten zou hebben, zelfs als hjj een
oogenblik aan haar gedacht bad, en dit
bekende zjj aan Mouton maar niet
zonder een beetje bedroefd er over te zjjn.
«Wij zijn niets, lieveling wjj moeten
ons brood verdienen en wjj moeten onzen
plicht doen".
Mouton drukte zjjn ruige snuit tegen
haar gezicht aan. Zjj bleven samen zitten
kjjken, naar de invallende schemering
en terwjjl zjj er over nadacht, drong het
op eens tot haar door, dat, als zjj in dat
huis bleef, zjj den prins van Cadi mis
schien zou weerzien.
Dr. Xavier was dien middag niet aan
tafel en Julia gaf geen uitlog van zijn af
wezigheid. Esther verbeeldde zich dat zjj
er liever niet over wilde spreken in het
bjjzjjn der bedienden en dat was goed
gezien, want toen men haar in het «wit
en gouden" boudoir de koffie had ge
bracht en de bediende de kamer verlaten
verwjjdert van de andore mogendheden,
die te Algeciras vertegenwoordigd waren,
of zelfs maar van éen van dezen. Frankrjjk
kan zich daarom noch van Abd-el-Azis
afkoeren, noch Moulay Hafid erkennen.
Wanneer de laatste zjjn macht niet mis
bruikt en ieder conflict met Europeanen
zorgvuldig voorkomt, aan kan er wel is
waar een oogenblik komen, dat men mot
zjjn gezag rekening zal houden in dat
geval echter zal Frankrjjk toch nooit
alleen handelen, maar de regeling over
laten aan de gezamenljjke mogendheden,
die de Acte van Algeciras onderteekend
hebben.
Wat de verhouding tusschen Frankrjjk
en Duitschland betreft, zeide de zegsman
van den berichtgever nog
«Zonder twpfel is Frankrjjk's politiek
altjjd beïnvloed, doordien we rekening
met Duitschland moeten houden, dat de
gebeurtenissen in Marokke niet zonder
napver volgt. Maar tuischen beide re
geeringen bestaat geen enkel verschil en
de betrekkingen zjjn tegenwoordig hoffe
lijker dan ooit te voren.
De dagbladen maken veel ophef van
»de" woorden van den^keizer, maar deze
werden gesproken voordat het onderhoud
te Reval plaats had, over welks bedoe
lingen men wellicht te Berlijn in het
onzekere verkeerde. Sinds dien is men
aan de Spree echter ingelichtmen weet,
dat het ging om scherp omljjnde en
nauwkeurig aangegeven quaesties en is
thans volstrekt niet meer ongerust".
De woorden van den keizer
vormen natuurlpk nog steeds het mid
delpunt waarom zich alle belangstelling
in Europa's internationale politiek con
centreert.
De slechte luim van den keizer moet
voor een groot deel ook geweten worden,
aan de overeenstemming, die blpkbaar
verkregen ia tusschen Rusland en Enge
land ten opzichte der Macedonische quaes
tie, welke quaestie nu al jarenlaig telkens
onrust brengt in Europa.
Een der grootste Fransche bladen, de
Tempst 8chrjjft hierover o.a.
«De voor een ieder duideljjke overeen
stemming tusschen Engeland en Ruslaid
betreffende de hervormingen in Macedonië
kan aanleiding worden tot het totstand
komen van een programma, dat den in-
tiemen vriend van den Sultan (keizer
Wilhelm) niet naar den zin is. Daar Italië
op de hand van Londen en St. Petersburg
is, kan men zonder veel moeite nagaan,
van welke zpde gevaar voor de eensgezind
heid dreigt.
Steeds duideljjker wordt het, dat de
Oo8tersche quaestie dezen zomer de Earo-
peesche diplomatie de handen vol zal
geven. Frankrjjk is gereed haar onder
de oogen te zien wjj hebben in den Le
vant noch politieke belangen, noch
heerschzuchtige bedoelingen. Frankrjjk
wil de integriteit van het Ottomaansche
rjjk handhaven, evengoed als de orde, den
vrede en de veiligheid voor do Christenen
aldaar."
De veiligheid voor de Christenen aldaar
Bjj allo meeningsverschillen ten opzichte
van Macedonië wordt die door de groote
mogendheden maar al te zeer vergeten.
Om die veiligheid voornamelpk is de
inmenging in de Turksche aangelegen
heden begonnen, tenminste zoo vertelden
de diplomaten indertpd met groot vertoon
van menschlievendheid. En nu? Men hoort
had, begon de spraakzame Julia onmid
dellijk haar nieuwsgierigheid te bevre
digen.
«Er is een vreeseljjke scene geweest,
lieve Esther. Ik wist wel dat het zou
gebeuren. Frans dacht dat de prins in
Madrid was en is erg boos op hem dat
bjj naar Londen gekomen is. Hij ver-
onzachtzaamt zjjn land en het zal nog
heel en al verkeerd afloopen. Ik heb je
verteld hoe zjj gekibbeld hebben en ik
ben nu vreeseljjk bang, dat er een onge
luk zal gebeuren. Indien de prinB hier
mocht kom 3D, weet ik niet wat zjj doen
zouden. Gjj moet zjjn goede engel zjjn,
Esther, gjj moet nu vriendeljjk zjjn tegen
mjjn broeder".
Het was als een hoofdstuk uit een
roman en Esther was verbaasd over
de belangstelling, waarmee zjj naar die
openhartige bekentenis zat te luisteren.
Dat er iets geheimzinnigs verbonden
was aan de tegenwoordigheid van den
jongen vorst te Londen, was van den
beginne af aan tot haar doorgedrongen,
en deze fragmenten der waarheid prik
kelden haar zucht om er meer van te
weten. Zjj schaamde zich dat zjj zich
zelf moest bekennen dat haar belang
stelling den man gold en niet bet land,
waarvan zjj niets afwist, ze was zich
echter bewust dat dit het geval was en ze
deed haar best om er Julia niets van te
er niet meer van. De groote mogend
heden bezien elkander met loerende blik
ken bang dat een ander een voordeeltje
behaalt. Eigenbelang bezielt alle en aan
de veel geplaagde Christenen wordt niet
eens meer gedacht.
Maar om op de woorden van den
Duitschen keizer terug te komende
Temps maakt zich vooral boos over een
uitlating van een officieel Duitsch persoon,
die naar aanleiding van des keizers
beruchte toespraak gezegd heeft
Wjj gelooven aan geen nieuwen Drie
bond, die ons diplomatiek van onze
plaats zal verdringen: dus hebben wjj
geen reden de wapenen op te vatten,
Het Fransche blad vraagt terecht of,
bjjaldien nu die nieuwe Driebond eens
wel beBtond Duitschland zich dan ge
rechtigd zou achten naar de wapens
te grjjpen Is Duitschland dan de eenige
mogendheid, die gemachtigd ii bondge
nootschappen te sluiten t Is alleen zjjn
drievoudig verbond wettig Wil bet een
contróle uitoefenen over de betrekkingen
tusschen de andere volkeren
In de oude wereld heerscht dus voor
het oogenblik een onruBt, die waarschjjn-
ljjk wel weer spoedig bedaren zal, doch
haar invloed toch reedè krachtig beeft
doen gevoelen op den politieken baro
meter de beurs.
In de Nieawe Wereld, in de groote
republiek der Vereenigde Staten van
Noord-Amerika, begint het politieke
leven roeriger te worden in verband met de
Aanstaande presidentsverkiezing.
Van de tallooze berichten over moge-
ljjke candidaten voor het presidentschap,
kunnen we niet steeds melding maken,
waaruit men niet moet concludeeren, dat
de Amerikanen stil zitten. Dezer dagen
is de republikeinsehe partjj bjjeen ge
weest en in een druk bezochte vergadering
bleek duidelijk de groote sympathie, die
deze partjj den tegenwoordigen president
Roosevelt toedraagt. Hoewel de vret een
herkiezing van Roosevelt geen beletselen
in den weg legt, wil deze zich echter
niet meer candidaat stellen. Zjjn partjj-
genooten zouden hem echter weder gaarne
aan het hoofd der republiek zien en op
bedoelde vergadering werd door de aan
wezigen een lied gezongen, waarin de
herkiezing van president Roosevelt werd
gewenscht. En men zong dit liedje niet
eenmaal, maardrie kwartier achter
elkander werd het herhaald en eerst toen
konden de sprekers zich weer verstaan
baar maken.
Nu Roosevelt niet wil, zal waarschijn
lijk Taft door de republikeinen candidaat
worden gesteld.
Gisteren werd er echter nog te Chicago
groote betoogingen gehouden voor Roose
velt. Ontzagljjke volksmenigten trokken
door de stad met muziekkorpsen en papie
ren vaandels, waarop te lezen stond
«Teddy niet Taft". Teddy, dat is de voor
naam van den president.
Der traditie getrouw belooft de presi
dentsverkiezing weder Amerikaansch
rumoerig te worden.
Rumoer en tumult behooren nu een-
maai bjj bet Amerikaansche leven, zooals
heftigheid bjj het Italiaansche.
De Italiaansche heftigheid
is nu weder de aanleiding geweest tot
een incident in de Kamer, dat bjjna
volkomeü geljjk is aan het incident tus
schen den Duitschen Rjjksdag-afgevaar-
laten moiken.
«Ge hebt mjj gezegd, dat dr. Xavier
en de prins oude vrienden waren," zei
zjj, «zou er nooit eene verzoening tot
stand kunnen komen Ik weet er natuur
lek niets van, maar ik vind altjjd dat
ais menschen samen gekibbeld hebben,
het beter voor hen is om met elkaar in
aanrakiDg te komen en er met elkaar
over te spreken. Ik ben er zeker van
dat je broer niet haatdragend ïb."
Julia schudde haar hoofd. «De vriende
lijkste menschen hebben de meeste moeite
om iets te vergeven, Esther. Mjjn broeder
heeft veel geleden door toedoen van den
prins, hjj heeft jaren lang geduld gehad
zelfs te veel geduld. Ik geloof niet,
dat hjj het hem ooit vergeven zal. Als
hg het doet, dan zal het zjjn, omdat gjj
het hem vraagt."
Deze woorden verwonderden Esther
meer dan zjj kon zeggen. «Omdat ik het
hem vraag, lieve Julia Wat heb ik er
mee te maken Ik weet zeker, dat ik
het nooit vragen zou
«Wees nooit zeker van iets, kindlief.
Een paar jaar geleden was ook ik zeker
van eenige dingen, maar nu ben ik niet
zoo vlug meer met mjjn besluiten. Frans
verwacht zooveel van je. Hij wilde in het
geheel niet naar mjj luisteren, totdat ik
je naam noemde en hem vertelde hoe
big ik was, dat gjj bjj ons bleeft. Daar-
digde Gröber en de journalisten.
Tjjdens een wisseling van verklaringen
tusschen de Kamerleden Barziali en San-
tini ontstond gisteren rumoer op de pers
tribune. De heer Santini boet daarop den
journalisten het woord «lafaards" toe.
Daar het rumoer bleef aanhouden, werden
de tribunes ontruimd en de zitting ge
schorst.
Toen, na heropening der zitting, de
heer Santini zjjn beleediging niet ver
koos in te trekken, verlieten de jour
nalisten op nieuw de zaal en besloten
zjj hem hunne getuigen te zenden.
Santini verklaarde later in de Kamer
zjjn terugroeping tot de orde te aan
vaarden en verontschuldigingen aan te
bieden, dat hjj onwillekeurig te ver was
gegaan. De voorzitter betreurde den
maatregel tegen de pers, maar onder
breking v&d de dicnisies mag niet toe
gelaten worden. Hjj gaf weer toegang
aan de journalisten, maar als zjj niet
willen, gaat het noch de Kamer, noch
hemzelf aan.
De journalisten besloten geen verslag
van de Kamerzittingen te leveren voor
een oplossing was gevonden. De jour
nalist Zambelli, die door het lot iB
aangewezen, zond zjjn getuigen aan
Santini. Deze stelde zjjn antwoord tot
heden uit.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
Woensdag is het wetje tot vorhooging
van het effectenzegel afgehandeld. De
heerTreub poogde met name de verhoogde
belasting op pandbrieven (van 20 cents
per 100 gulden) op te schorten en diende
een amendement in om de invoering der
nieuwe belastingen bjj de wet voor te
behouden. Zonder succes. Een groote
meerderheid volgde den Minister, die
door den heer Van Uittors krachtig werd
gesteund.
Daarna naturalisatie van twee Chinee-
zen wonend in Oost-Indië.
Hoewel reeds herhsaldeljjk in Neder-
landsch-Indië verblijf houdende Chineezen
tot Nederlanders genaturaliseerd zjjn en
uit de Tweede Kamer daartegen dusver
geen principieel verzet gevoerd werd,
heeft de heer De Beaufort ditmaal in
de ontwerpen tot naturalisatie van Khouw
Oen Giok en Oei Tiang Hoei aanleiding
gevonden de niet-wenBcheljjkheid van
naturalisatie der Chineezen te bepleiten.
De afgevaardigde was van oordeel, dat,
waar niet voldoende vaststond, dat door
de verwerving van het Nederlandschap
de Chineezen hun eigen nationaliteit
verliezen, het Departement van Justitie
het «in dubiis abstine" had toe te passen.
Er zouden immers, wanneer een aldus
genaturaliseerde Chinees het hemelsche
rjjk weer eens ging bezoekeD, conflicten
tusschen de Nederlandsche en de Chinee-
scbe Regeering kunnen ontstaan.
Dit eigenljjk slechts theoretisch bezwaar
vond bjj val bjj den heer Van Kol, die
er schande over riep, dat de Indische
Regeering er nog niet achter was, hoe
het nationaliteitsbegrip in de Chineesche
(ongeschreven) wetgeving werd opgevat
en deswege bjj motie voorstelde zulks
precies te doen uitzoeken alvorens op
de ontwerpen verder in te gaan. De motie
is met groote meerderheid verworpen.
Den heer Roodhuizen gaf deze discussie
nog de ongelukkige gelegenheid om zich
door vergat hjj zjjn verdriet. Bjj heeft
nu iets om aan te werken en zal nu den
heelen dag niet meer aan Spanje denken."
Zjj vertelde haar verder dat de weten
schap altjjd een middel tot ontspanning
was geweest voor haar broer. Zelfs
terwjjl hjj een koninkrjjk bestuurde,
heeft hjj al ïjjn vrjjen tjj,d gebruikt
voor wetenschappelijke studie. De genees
kunde was veel aan hem verplichtbjj
had verscheidene nieuwe geneesmiddelen
ontdekt en ze met succes toegepast. Hjj
was een meester op het gebied van de
geneeskundige electriciteit. Hjj hoopte de
menBchheid verscheidene weldaden te
bewjjzen, voordat hjj stierf, en gaf nu al
zjjn tjjd aan zjjn weik.
«Wjj bljjven in Londen tot dat de season
voorbjj is ik kan natuurlpk niet vroeger
weg gaan en dan gaan we naar Hom
burg en de bergen. Ik benjjd je dat je
nog nooit in mjjn geliefd Zuiden zjjt
geweest. Hier in Engeland weet men niet
wat zonneschjjn is het is er koud en vlak
en o, zoo vervelend. A1b ik het niet voor
mjjn broeder deed, dan ging ik morgen
weg. Maar hjj bewondert jullie doktoren,
hjj beweert dat hjj hier kan studeeren j
de bibliotheken zjjn hem van veel nut
en nu heeft hjj jou och lieve kleine
Esther ik ben zoo dankbaar dat je j a
gezegd hebt l"
(Wordt vervolgd