N". 69 1908. Zaterdag 13 Juni. 95s" jaargang. Dr XAVIER. goesciie courant. Telefoonnummer 23. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. De uitgave dezer Oourant geiohiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavonl, uitgezonderd op feeitdagen. Prjji per kwartaal, in Goes f 0,75f buiten Goes, franco, AizoiderJgke lommen 5 cent, tInzending «nnQndwnrtentiSn »6or 2 uren op don dog dor uitgavo. De prjjs der gewone advertentiën is van 2 -5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ot. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prgi slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelgki- en doodberichte* en de daarop betrekkiig hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels ft 1,berekend. Bewijsnummers 5 cent. Bij dit no. behoort een bijvoegsel. Zij die zich met 1 Juli a s. op dit blad abonneeren, ontvan gen de tot dien datum verschij nende nummers gratis. De rede van mr. Dieleman. We behooren niet »tot een der Recht- sche partpen" en zoo zgn we uitgesloten geweest van de vergadering, waar de heer mr. P. Dieleman van Middelburg gesproken heeft over »Het maatschap pelijk vraagstuk, een zedelijk vraagstuk". Om toch iets te weten van deze geheim zinnige bijeenkomst, hebben we ons linksch gemoed verfrischt aan het verslag dat De Zeeuw van »een vriendenhand" heeft ontvangen. Een vriendenhand van De Zeeuw dat verslag moet dus goed zgn. We zien er uit, dat men op die ang stige vergadering ook nog een comedie van adebat" heeft vertoond. Debat op een bijeenkomst van gekeurde, gewogen en gemeten broeders, van geestdriftig jui chende medestanders, met niet één hoor der, die niet van 't begin der rede af gereed is zich eelt in de handen te applaudiseeren. 't Is dan ook een debat geweest. De de- batters (sic) waren »'t totaal eens" met mr. D. en wilden adiscussieeren als een teeken van vriendschap en sympathie met spreker." Een andere zon azich wel wachten een aanval te doen op deze wel gedocumenteerde rede", 't Staat woor- deljjk in 't verslag. En na die streelende aanvallen heeft de inleider ook weer ageantwoord". Net of 't echt was. De spreker eindigde amet een krachtige peroratie", waarop natuurljjk een »lang- durig applaus" volgde. De voorzitter verklaarde adat deze partijdag goed ge slaagd is". Dat is te begrjjpen en we zullen de vergadering, debatters en pre sident in hun genoegelgke stemming laten om het door mr. D. gesprokene onder de aandacht te brengen. In het uittreksel dat de vriendenhand van De Zeeuw gaf van de rede des sprekers hebben we enkele vreemde beweringen gevonden. De onvervaarde spreker heeft o. a. gezegd »Er valt thans een kolossale maat schappelijke vooruitgang te constafcee- ren. Het is een tjjd van tameljjke welvaartde loonen zjjn veel hooger dan vroeger de levensomstandigheden over *t algemeen beter en toch zeggen velen dat de toestand zoo ellendig is, en alleen een sociale revolutie verbe tering kan brengen." Dat een doctor in de rechtswetenschap pen de, bjj vroeger vergeleken, hoogere loonen aanvoert als een bewijs van kolossale maatschappelijke vooruitgang dat it kortweg nogal erg. Beeft mr. Dieleman dan reeds totaal vergeten wat hjj in zgn «tudietjjd geleerd heeft van staathuishoudkunde of kwam dat in zgn rede niet zoo te pas Er bestaat toch in de ceconomie zoo iets als waarde verschijnselen, arbeidswaardeleer, prjjsveranderingen, de jjzeren loonwet en de theorie der meerwaarde. Bg eene rede over het maatschappelijk vraagstuk gaat 't toch niet aan deze vaststaande verschijnselen ter zjjde te schuiven. We ii FEUILLÏIOI Naar het Engelsch van MAX PEMBERTON. Zjj werden van den beginne af aan geregeerd door lage begenrten, zjj ver langden geld, en liefde zjj verzetten zich zelfs met hunne gedachten tegen de na tuurwet. Met zulke sujetten kon ik niets beginnen. Degeen, die ik uitkies, moet zich voor het oogenblik ten minste van de wereld afscheiden. Zjj moet geneigd zjjn om een heel eenvoudig bestaan te leiden. Zjj moet vriendeljjk en zacht van gemoed zjjn. Zjj moet mjj al haar zorgen laten dragen, als dat onder mjjn dak mogeljjk is. Zjj moet tot mjj komen, opdat ik haar geringste aarzelen met haar deele. Juf frouw Venn, mag ik dat van u zeggen Esther sloeg haar handen om haar knieën en keek den man peinzend aan. De eenvoudige waarheid was, dat terwjjl zjjne woorden haar twjjfol zonden hebben -weggenomen, datgene wat ze gezien had, vooral het gezicht voor het raam, haar afleidde en angst aanjoeg. Niets van wat de dokter haar had voorgesteld, zou niet door een fatsoenlek meisje ondernomen kunnen worden, dacht zjj, zullen in 't geheugen onzer lezers deze vroeger geleerde zaken in 't kort terug roepen. De stelling van Lassalle is ongeveer dezeStjjgt het loon boven het nood- zakeijjk minimam dan neemt het aantal huweljjken toe en daardoor hot aantal geboorten, dientengevolge stjjgt het aan bod van arbeidskrachten en daalt het loon weder. Hierbjj moot ook nog reke ning gehouden worden met de waarde van het geld. Wat men nn een honger loon mag noemen was eenige eeuwen terug oen weelderig inkomen. Mr. Dieleman echter verwaarloost dergeljjke futiliteiten en zegtdo loo nen zijn hoegor dus is de maatschappe lijke welstand toegenomen. Toch was de spreker lang nog niet tevreden met den tegenwoordigen toeBtand, maar verbete ring was niet te wachten zoolang er nog gezondigd wordt. »Breng vrjj de productiemiddelen in handen der gemeenschap, toch bljjft het egoïsme, omdat de zonde bljjft. Die was sr in den patriarchalen tjjd, zjj was er in den feudalen tjjd, zjj is er in den kapitalistischen tjjd van thans, zjj zal er ook in de toekomst zjjn. Ook thans waart zjj rond". Zullen we dus op verbetering van den maatschappeljjken toestand moeten wach ten tot de zonde niet meer rondwaart We hebben een lichte trees dat dit lang duren kan, tenzjj natuurljjk alle mensohen antirevolutionair of christeljjk-historisch worden. Doch zoolang dit ideale duizend jarig rjjk nog niet is begonnen, zullen we moeten trachten de wanverhoudingen niet alleen met ethische gedachten en vrome spreuken te bestrjjden, tnaar ook naar meer practische middelen dienen om te zien. De spreker van Dinsdag heeft dat ook begrepen en van 't eene uiterste verval lend in het andere, heeft hjj kloek gezegd dat.... het socialisme een goede oplossing zon zjjn als 't maar het zonde vraagstuk niet miskende. Hier zjjn de woorden van den heer Dieleman >Het socialisme bestrjjdt dit stelsel (het stelsel van zelfzucht, eigenbelang en vrjje concurrentie. Rad. O. Ct.j eveneenshet wil de samenleving niet oplossen in atomen, maar be schouwen als een maatschappeljjk lichaam. Het wil dat hetgeen de indi vidu nn nlleen voor zich doet, ook bestemd wordt voor het geheel. Hierin schuilt een goede, werkeljjk zedeljjke gedachte. Maar 't miskent het zonde- vraagstnk." Maakt men nn hieruit op dat mr. D. op het zondevraagstnk ut 't geheel eens is met de sociaal-democraten, dan vergist men zich toch. Want zegt hjj vSociale wetgeving moet er zjjn beschermende wetten preventieve wetten doch niet »alles van den Staat". Daarom weerstaan wij evenzeer het geljjkheidsprincipe der socialisten als het zelfzuchtig individualisme van het ond-liberalisme. De wortel van alle sociale actie moet zjjn een gtvuelvan gerechtigheid, hetwelk berust op wezen- ljjke persoonijjke vrjjheid en vrjje ontwikkeling der maatschappelijke kringen. Langzamerhand kan er verbe tering komen. De beschavingsgeschie denis leert dat." maar hjj had gesproken over niet slagen. Was het mogeljjk dat het gezicht, dat ze van uit den tuin gezien had, daarmee in verband stond »Het zon me erg spjjten, als ik ondankbaar leek, maar ik weet het heusch niet wat ik zeggen moet. Ik ben een beetje geschrikt, maar ik kan er heusch niets aan doen. U hebt tegen mjj gesproken over degenen, die n vroeger geholpen hebben. Zon het heel erg zjjn al6 het niet gelukte Hjj giste onmiddellijk waar de schoen wrong. Zg heeft hier in huis iets gezieD, dacht hjj. Hij wist, dat de heele zaak daardoor lastiger werd. »Och," zei hg, »ik heb mezelf onhandig nitgedrnkt. Ik spreek over een operatie kamer en n denkt aan een hospitaal. Ik spreek over mislukken en n stelt n een perBoonlgk lgden voor misschien wel ziekten en kwalen. Nn kunt n eens zien in welk een verkeerd daglicht iemand gesteld wordt, die openhartig wil zgn. U denkt dat ik veel van n zal vergen moed om allerlei verschrikkelgfee dingen onder het oog te zien, ziekten en ellende. Laat ik n dus hier eens en vooral op mgn eerewoord verzekeren, dat daarvan geen qnaestie is. Als hot mg niet gelukt, dan zult ge bjj mg big ven als ge dat wenscht, of tot uwe vrienden fcerngkeeren als dezelfde vriendelgke jonge dame, die n voor dien tgd was. Ik geef toe, Dus geen socialisme, geen liberalisme, maar wachten, wachten. Nog vele dagen en nachten met geen andere troost dan dezede beschavingsgeschiedenis leert dat er langzamerhand verbetering kan komen. Deze troost is tameljjk schraal en 't is de vraag of zg, die eenige jaren geleden geen dag en geen nacht konden wachten, kinderlgk tevreden zullen zgn mot die beschavingsgeschiedenis. Tot zoover gekomen herinnerde mr. Dieleman zich dat hg sprak voor mannen broeders van de rschtscbe partgen, waaronder dus ook de katholieken zich geschaard hadden en om dezen ook een genoegen te doen haalde hjj er fluks »het pauselgk ad Ties nit de Rerum Novarumbg. Dat advies stemt overeen met dat door mr. D. gegeven. M*r. Dieleman zegt »wacht", het pauselgk advies luidt adat God ieder zgn recht geeft". Met deze twee troostredenen moeten de broeders voorloopig content zgn de beschavingsgeschiedenis ei de weten schap dat God ieder zgn recht geeft. Om hen niet al te ongeduldig te maken heeft de redenaar afgemaald hoe slecht 't is, wat de ontevredenen begeeren. aConpons knippen, dobbelen en een lni leven is voor velen het ideaal". Sommigen verlangen zelfs rgk te wor den, maar van die lust heeft mr. Diale- man hen voor goed genezen. Hg heeft gezegd dat de rgken »zgn vaak trotsch en liefdeloos". Daar verlangt dns niemand meer naar. Anderen snakken er naar te gaan rentenieren, maar ook dit is ver keerd, want aarbeid is geen oneer". Hiermede genoeg over deze rede. Wie het verslag in De Zeeuw leest, zal, als hg aan het einde daarvaD is gekomen, met ons zeggen Nu bogrgp ik waarom alleen mannen van de rechtsche partgen werden toegelaten. 't Was daarom ook ongepast (maar grappig) dat een der »debatters" vroeg aof het onderwerp dezer rede ook wordt geaccepteerd door de massa der tegen standers als spr. beweerde". Buitenland. Dn NADEELEN VAN HET NIET GEHEIME STEMRECHT. Wat nn toch eigenlgk de voordooien zgn van de niet geheime, mondelinge en openbare stemming, zooali die in Pruisen bestaat, is nog nooit goed duidelgk gw- maakt door de tegenstanders van de ge heime stemming. De bezwaren, verbonden aan de openbare stemming, behoeven niet uiteengezet te worden door de strgders tegen dit stelsel, de practgk in Pruisen brengt genoeg nadeelen aan het licht om die openbar© stemming te veroor- deelon, al was het slechts als een gevaar voor de politieke zeden. We weten hoe nog betrekkelgk korten tgd geleden in Pruisen een beweging gaande was om de invoering van geheim kiesrecht te verkrggen doch hoe alles afstuitte op den onwil der Pruisische jonkerparty en den tegenstand van v BtiloWjden Prnisischen minister-president, tevens Duitsch rgkskanselier. Die weige ring van t. Bülow om zgn Bteun te verloencn aan de beweging tegen het nn heerschende kiosstelsel was te opmerke- Ijjker, omdat hjj ais rgkskanselier een overtuigd voorstander is gebleken van dat dat met anderen niet bet geval is, maar hun eigen dwaasheden zjjn verantwoordelijk voor hun ongeluk. Zg wilden zich niet onderwerpen en hebben daardoor geleden. Men kan de weten schap niet te licht tellen, juffrouw Venn. Zg vraagt alles ef niets. Zg die mg ge holpen hebben, zouden den middenweg genomen hebben. Yoor bet ocgeiblik zgn zg daarvoor gestraft, maar die straf zal weer voorbggaan en dus zullen zg eenmaal vertrekken zooals zg gekomeD zgn, noch beter, noch wgzer. Maar voor u vrees ik een dergelgk mislukken niet. Als n er eenmaal toe besloten is zult ge slagen. Daar ben ik zoo zeker van als van mezelf." Hg wendde zich tot haar en1* scheen al zgn wilskracht op haar te laten in werken. Esther stelde vast waarom wist zg zelf niet dat die man haar nooit kwaad zou doen. Hg dwong haar al tot op een zekere hoogte om zgn geestdrift met hem te deelen. »Ik wilde wel dat ik in mezelf kon gelooven, zooals u in me gelooft", bekende zg eindelgk. Alles is zoo vreemd en nieuw. Ik zon heel gaarne ja willen zeggen, maar er zgn allerlei kinder achtige redenen die mg tegenhouden. Weet n, ik heb er geen flauw begrip van wat u van me wilt. Hoe kan ik u helpen bg uwe proefnemingen Ik weet zoo weinig, behalve het kleine beetje de geheimo stemming. Maarin den DuitBchen rgksdag is niet, zooals in den Prni8ischon Landdag, een sterke jonker- partg, die ontzieD moet worden. De leden dezer party, meest groot grondbezitters, hebben zich uit eigenbe lang vierkant verklaard tegen een wgziging in de manier van stemmen. Als de geheime stemming wordt ingevoerd verliezen zg immers allen invloed op de stemmen hunner ondergeschikten, bun arbeiders, hun pachters. Ze zonden dezen niet meer kunnen dwingen onder bedreigiag met ontslag of opzegging der pacht hun stem nit te brengen op een bepaalden, natuurlgk star-eonservatieven candidaat. De vorige week zgn er in Pruisen verkiezingen voor den Landdag geweest De uitslag brengt niet heel veel veran dering in de samenstelling van dat lichaam, maar één ding is bepaald nieuw bg deze verkiezingen geweest, er zgn nu voor het eerst sociaal-democraten ge kozen als leden van den Prnisischen Landdag. En wat blgkt? dat deze de mocraten ongeveer dezelfde oneerlgke middelen gebruikt hebben om in den Landdag te komen als hnn aristocratische medelede* Door sociaal-democraten is pressie uitgeoefend op b. v. verschillende winkeliers die voornamelijk moeten bestaan van een arbeiders-cliontèleop deze wgze moeten de sociaal-democraten veel stemmen gewonnen hebben, zoo zeg gen hnn tegenstanders. Natuurlgk kunnen de sociaal-demo craten nooit knoeien op zoo'n groote schaal als de Pruisische jonkers. Eenige duizenden socialistische arbeiders kunnen misschien een hondsrdtal winkeliers dwingen op de arbeideri-oandidaten te stemman, maar zoo ver als de jonkers brengen zij hat nooit, daar natuurlgk één groot-grondbezitter honderden van hen afhankelgke arbeiders en pachters kan dwingen te stemmes in zgn, des grond bezitters, geest. Oneerlgkheid, hetzg ze op groote of kleine schaal wordt beoefend, blgft on eerlgkheid, maar de vraag is of do sociaal-democraten door het voorbeeld des jonkers te volgen, juist deze niet willen dwingen om zelf ook mede te werken tot de invoering vai het geheime kiesrecht, waarbg zulji geknoei, als nn steeds plaats heeft, onmogelgk wordt. Die tegenstand der conservatieven tegen een beter wgze van stemmen is natuur lgk niet anders dan het uitvloeisel van een tegenzin tegen het geheele parlemen taire stolsel. Natuurlgk gaat het zelfs in Pruisen niet aan de volksvertegenwoor diging weer af te schaffen, maar hoe minder de Landdag op een volksverte genwoordiging lgkt, ho-* liever het den jonkers is. Die antipathie der conservatieven tegen het parlementaire stelsel is niet iets zuiver Pruisisch, doch is internationaal. Dit blgkt nit he gebeurtenissen in Perzië, waar de sjah, onder invloed van reaction- naire raadgevers reeds vroeger een poging hoeft gedaan om het parlement alle macht ontnemen. Zooals men zich herinneren zal is dat toen afgestuit op de vastbe raden houding van de bevolking. De vorige week nu is plotseling do sjah uit zgn hoofdstad verdwenen en niemand wist waar hg heen was, of men te doen had met een ontvoering of een vlucht. dat ik nit mgns vaders boeken geleerd heb het zou u kinderachtig voorkomen. Als ik heel knap was, dan zon het iets an ders zgn. Mgn domheid zon mg aDgst aan jagen misschien zon zg alles bederven". Bij lachte om bare openhartige be kentenis en dacht dat kg haar overhaald had. >A1b de bloemen ontluiken in het Mei- zonnetje, gebeurt dat door baar eigen knapheid vroeg hg. Kom, ik zal n de operatiokamor laten zien ze zal n veel aDgst aanjagen, maar op den duur zult n wel moediger worden". Hg liep de kamer door, en trok een gordgn open waardoor zg een deur te zien kreeg, waarvan hg den sleutel al in zgn hand hield. Esther was opgeschrikt bg het woord operatiekamer" want zg geloofde half en half dat het haar voor gevoel zou rechtvaardigen. Dr. Xavier bemerkte hare aarzeling op, gooide de deur wgd open en verzocht haai om naar binnen te gaan. >Komaan", zei hg, >het is zoo ver- scbrikkelgk niet. Ik ben er zeker van dat n dapper genoeg is". Er was iets in zgn toon dat haar ge rust stelde zg verzamelde al haar moed en deed een paar stappen vooruit. Die vreeselgke operatiekamer. Zg was geheel gevuld met rozen, van den vloer tot aan het plafond. In hare stoutste droomen zon Esther zich niet zoo iets voorgesteld Het bleek echter spoedig, dat de sjah een staatsgreep in den zin had. In een zjjner paleizen buiten de stad bad hg zgn intrek genomen en daar verzamelde hy een groote troepenmacht. Eenige leiders der vooruitstrevende partg liet hg gevan gen nemen en nn wacht het Perzische volk wat zijn vorst voornemens is. Het parlement zal hg niet aanranden, heeft de sjah laten weten. Als het maar waar is Uit de Pers. Kuypeb niet in db Kameb. De Standaard schrgft In Arnhem uitte mr. De Vries den wenscb, dat, zoo hg Sneek open maakte, zgn plaats' in de Tweede Kamer door dr. A. Kuyper mocht worden ingenomen. Meer dan één blad van rechts stemde hiermede in, en ook Land en Volk voegde zich hierbg. Bg alle waardeering van do intentie mag hier toch gevraagd Meent men dan metterdaad, dat dr. Kuyper, zoo hg zgn optreden in do Kamer op dit oogenblik oirbaar achtte, voor Sliedrechts eandida- tnnr zou bedankt hebben In Siiedrecht toch kon hg gekozen worden zonder de hulp van eenige andere partg. Of is er, sedert Siiedrecht openkwam, iets geschied, waardoor de politieke constellatie is veranderd, zoodat wie toen bedankte, nn, zonder blaam van wispel- tnrigbeid op zich te laden, zou kunnen aannemen Toen tgdens do vacature in Siiedrecht verklaard word, dat dr. Kuyper in deze Kamer in geen geval zou optreden, mocht men toch aannemen, dat dit besluit niet dan na rgp beraad genomen was. Op de rodenen die toen tot afwgzing noopten, gaan we niet in, maar dit staat wel vast, dat diezelfde redenen ook nu nog geheel van kracht zgn. Wat men zegt, dat hg als leider der Anti-revolutionaire partg in de Kamer hoort, gaat stellig niet op. In 1877 bedankte dr. Kuyper voor het lidmaatschap en bleef tot 1894, zestien volle jaren, uit de Kamer en toch juist in di« jaren heeft hg de Anti-revolutionaire party gebouwd vn tot bloei gebracht. Waar nog bgkomt, dat mr. De Vries zeer wel, al werd hg wethouder, tot 1909 Kamerlid kan blgven. Zelfs komt dat ons gewenscht voor. Hg spaart er aan het district Sneek een bgna noodelooze stemming door. Rechtzaken. Arrondissement*-Rechtbank te Middelburg. In de zitting van heden (Vrgdag) zgn veroordeeld wegens MishandelingJ. de J., 27 j., werk man to's-Heerenhoek, tot 2 m. gev. straf. DiefstalA. V., 28 j., sjouwerman te Goes, tot 7 d. gev. straf. De Zeister moordzaak. Naar bet Utr. Dagbl. verneemt, is het thans defi nitief beslist, dat Van Vaalen en KorB hooger beroep zullen aanteekenen tegen het vonnis, waarbij zg werden veroor deeld tot 12 en 6 jaar gevangenisstraf. Ten aanzien van Van Ee en Ovorhorst waB heden nog geen besluit genomen vermoedelijk gaat ook Overhorstin hooger beroep, maar van Van Ee is het dubieus. hebben. Een heerJjjke, frisscbe, welriekende luchtstroom kwam haar door de open deur tegemoethet zon misschien te welriekend zgn geweest, als een marmeren fontein niet een frisscben waterstraal omhoog had gespoten. Zachte koeltjes bewogen even de goud-witti bladeren. Langwerpige vensters, die uitkeken op de schaduwrgko grasperken, gaven het uitzicht op boomen, bloemen en struiken alsof meD middeD in een bosch was. Het geheel had het werk kunnen zgn van een toovenaar uit lang vervlogen tgden. Esther was als aan den grond vastge nageld zg was bang om baar voeten te zetten op dat tapgt van rozen of de har monische schoonheid van dat vertrek te verstoren. Zg verbeeldde zich, dat het geen werkelgkheid was, dat het geen werkelgkheid kon zgD. Xavier wendde zgn blik niet van haar af. Hare oogen drukten verbazing en vreugde uit. Toen hg haar vertelde, dat dat haar eigen kamer was, kon zg een kreet van vreugde niet weerhouden. >Mgn kamer mgn eigen kamer 1" zei zg. Hg nam baar bg hare handen en bracht haar naar binnen. C Wordt vervolgdj

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1