N\ 61 1908, Zaterdag 23 Mei. 95sle jaargang. Buitonlanti. GOESCHE De uitgave dezer Oonrant geschiedt Maandag-, Woensdag- ea Vrjjdagavoid, uitgezonderd op feeitdagen. Prjji per kwartaal, in Goes Qt75t buiten Goes, franco, ƒ.1,18, Afzoaderigke sommers 5 cent. Inzending van advartentiln v6op 2 uren op dan dog dop uitgavo. COURANT. De prjjs der gewone advertentiën is van 2-5 regeli 50 cent, eiken regel meer 10 ct. Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regeli 1,berekend. Bewjjsnummeri 5 cent. Telefoonnummer 22. Directeur A. P. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesehe Courant". Hoofdredacteur W. Kebremans. Bij dit no. behoort een bijvoegsel Op den Uitkijk. voor vrouwenrechten. Vivisectie. Br was eens een vrouwelijke dokter, die summa cum laude gepromoveerd was, die adviezen gaf aan professoren, die aan de ziekesponden van koningen en keizers geroepen werdeen doktores wier naam tot in de uiterste hoeken van Europa vermaard was. Op zekeren dag reed zij in haar koetsje naar een patient. Dokter, zei haar koetsier, wil u zorgen dat ik om elf uur vrjj ben, want ik moet gaan kiezen. En om elf uur ging de koetsier stem men, de geleerde en beroemde dokteres mocht dat niet. Ze was er niet toe bevoogd, ze was er nog niet rjjp voor. Ziet u, zei de koetsier toen hg terug keerde uit het stembureau, u moogt niet kiezen, omdat de vrouw in het gezin hoort en omdat u zoo niet oordeelen kunt over die dingen als wjj mannen. Toen de dokteres thuis kwam vond ze een belastingbiljet, waarop een nog hooger bedrag van haar gevorderd werd dan van baar mannelgke collega's en 's avonds las ze in de courant dat de Senaat van haar land (bestaande uit mannen) uren lang geredeneerd had over eenige wetten betreffende vrouwenarbeid en kin deropvoeding. Er was ook eens een andere vrouw, een directrice van een reusachtige onder neming op commercieel gebied. Toen deze 's middags haastig naar huis stapte om koffie te drinken, zag ze over een brug leuning twee mannen hangen, die bruine straaltjes spuwden in het water. Kom, zei een van hen, ik ga een spatje koopen en dan stemmen. Ja juffie, ver volgde hg tegen de directrice, dat is niets voor jullie. De-vrouw behoort in het huishouden". Deze twee verbaaltjeB zjjn fantasie. Maar misschien zgn ze ook wel >echt", ze kunnen althans zonder eenige veran dering gebeuren. De vrouw, eeuwenlang onderdrukt, behandeld als een inferieur schepsel, ge lijkgesteld met kinderen en zwakhoof- digen, is zich in de laatste jaren bewust geworden van die onbillijke behandeling, en heeft zich afgevraagd Waarom en waarin is de man zoo superieur aan ons Een voldoend antwoord heeft noch zij, noch de man op die vraag gevonden. Zij, die nog de vrouw haar rechten betwisten, voelen zelf wel dat hun peuterige argu menten niets anders zgn dan praatjes voor de vaak. Goes, we kunnen wel zeggen Zeeland, heeft nog weinig meegedaan in dezen strjjd tegen waarljjk onrecht. Tochwe kunnen er niet aan twijfelen zullen er ook vele Zeeuwsche vrouwen zgn, die nage dacht hebben over haar ten achterstelling en onthouding van burgerljjke rechteü, en gewenscht hebben, dat hierin veran dering mocht komen. Maar Voor hem, die vruchten soeckt, is ['twenschen niet genoegh, De hant moet ujjt de mouw, de hand [moet aan de ploegh. Om de Zeeuwsche vrouwen op te wek ken tot deelname aan de beweging, zal, zooals men in een advertentie van ons FEÜ1LDH 01 Dr Naar het Engelsch van MAX PEMBERTON. »Wij zullen die reis samen doen en onderweg studeeren. Ik zal u eenzame bergen en dalen toonen, die jaren van arbeid en reizen gekost hebben. Het boek der natuur bestaat uit verscheidene deel en juffrouw Venn slechts weinigen lezen het geheel nit. Het zon veel beter voor ons zgn als we het deden. Wg moesten niet zulke nonsens lezen als de uitgevers ons soms willen leveren we moesten dat verachten." Hfl nam een geel ingebonden boek, dat voor hem lag en sloeg verontwaardigd eenige bladen omhet waB een werk over het verval der eeuw, de zegepraal van een somberen Duitscher. »Die kerel is begonnen met de letter >M", vervolgde de vreemdeling, »hjj schrjjft over den menscheljjken modder, hjj had met een K. moeten beginnen en over de kanst van te leven moeten schrjj- ven, die denkende menschen zich eigen maken. Als ge hem de zon toont, dan zou het licht hem verblinden. Wjj leven in een eeuw, die niet van zonneschijn houdt." Either had nog nooit iemand zoo hoo- blad lezen kan, a. s. Dinsdagavond me vrouw Wjjnandts Francken Djjserinck, de onvermoeide en welsprekende strijd ster voor vrouwenkiesrecht, hier in de zaal van V. O. Y. komen spreken. Moge het dan uit een druk bezoek en warme belangstelling blijken, dat in deze streken de vrouwen niet onverschillig staan tegenover een kwestie van zoo groote beteekenis voor haar en haro kinderen. Weer ontvingen we een brochure over de vivisectie, de proefnemingen op le vende dieren. Gruweljjke, weerzinwek kende dingen staan er in. Hier twee staaltjes, die »moreele" proefnemingen genoemd worden. »Door hem te plagen of op de eene of andere wijze te pjjnigeD, telkens wan neer ik hem zag, zegt D. Brachet, pro- fesBor in de Physiologie aan de »Ecole de Módecine" te Parijs, maakte ik een' hond in hoogen mate van mij afkeerig. Toen deze afkeer zgn toppunt bereikt had, zoodat het dier woedend werd wan neer hjj mg zag of hoorde, stak ik hom zjjne oogen uit. Dan kon ik voor hem verschjjnen, zonder dat hjj den minsten tegenzin aan den dag legde. Maar zoodra ik sprak, uitte hg zjjne kwaadheid door geblaf en woedende gebaren. Daarom nam ik zgn trommelvlies weg en ontredderde zgn inwendig oor ïooveel mogeljjk, en nadat eene hevige ontsteking hem doof had gemaakt, vulde ik zjjne ooren op met gesmolten was. Hjj kon 't geheel niet meer hooren. Dan kwam ik bij hem, sprak luid en streelde hem, zonder dat hjj woedend werdhjj scheen zelfs voor mjjne liefkozing gevoelig te zgn." Dr. Brachet herhaalde dezelfde proef op een' anderen hond en verzekert ons dat de uitslag steeds dezelfde was. En nu eene andere uit eene onlangs door Dr. Shaw gehouden lozing voor »the Royal College of Surgeons of Ire land". 1 »De operateur begon met het dier lie- to behandelen om zoodoende zgn ver trouwen te winnen. Daarna sneed hg hem een oor afde hond keek vreemd op, maar betoonde geen wrok. Den volgenden dag sneed hjj hem eene poot af, en eenigen dagen later eene andere. Op die wjjze ging hjj voort van de eene verminking op de andere, sngdend3 en stekende, totdat de proefneming geëindigd was. Merkwaardig hoeveel het dier doorstond, vóórdat zgn vertrouwen wankelde en zjjne liefde in haat verkeerde. Na verwjjdering van de tweede poot hield hjj niet op met naar zgn' meester te staren, en de hand te likken, die hem verminkte." Wie die zulke dingen leest, rilt niet van zoo beestachtige wreedheden. Beest achtig Neen, veel minder, want geen dier zou een zoo verfijnde en langdurige marteling kunnen plegen. De beide hier gegeven staaltjes zgn uit andere landen. Toch heel veel beter is 't in Nederland niet. Ook in ons land worden dageljjks dieren levend ver minkt, opengesneden en ook hier nullen »moreele" proefnemingen niet geheel ont kend zgn. Een wet, die de vivisectie geheel ver bood echter zou als een ramp voor de medische wetenschap moeten beschouwd worden. Proeven op levende dieren zgn ren spreken. Zjj gaf er zich misschien eerst geen rekenschap van, hoezeer zjj onder den indruk was van den spreker en met hoeveel aandacht zjj naar hem luisterdemaar zij was zich bewust van een verlangen om te luisteren en van een gevoel van geesteljjke minderwaar digheid, waaraan zjj nog maar zeer zel den geleden had in gezelschap van anderen. Toen het rjjtuig eindelijk stilstond, bevonden zjj zich voor een laag huis, dat door een zwaar houten hek was ingesloten. Er was een klein tuintje voor het huis, waarin veel lekker riekende bloemen en struiken stonden. Ofschoon het huis heel veel geleek op de andere huizen, ontdekte Esther's scherpe blik toch weldra het verschil dat er bestond. Er waren geen vensters in, of liever de vensters waren alle toegemetseld. Dat feit bracht haar niet weinig van streek en ze begreep volstrekt niet wat er de reden van was. Waarom zou iemand het zonlicht vreezen, en dan voor alles een man van do wetenschap 1 Ze was nog bezig om zichzelf af te vragen, toen de dokter, die bjj het portier stond, tot haar verbazing haar vraag van te voren be antwoordde. »U verbaast u er over, waar om ik geen ramen heb", zei hjj lachend, >kom maar mee binnen, dan zal ik het u laten zien Hjj stak zgn hand uit, en zjj ging met hom het huis binnen. Een oudachtige major-domo, een goed nu eenmaal onafwjjsbaar noodzakelijk. Maar wel kan getracht worden naar voor koming van noodelooze wreedheid. v rou wenkiesrecht. Over heel de beschaafde wereld is de laatste tientallen jaren het besef ontwaakt, dat het niet aangaat de vrouwen nog langer te behandelen als onmondige kinderen en uit te sluiten van alle medezeggingichap iü de zaken van hei landsbestuur en in alle landen is een steeds wassende beweging gaan, die leiden moet tot een stelsel, waarbjj ook de vrouwen stem znllen krjjgen bjj de verkiezingen, die aangeven in weiken geest het land zal worden geregeerd. In Engeland hebben de vrouwen, die zich door haar uitsluiting van de Btembus verongeljjkt gevoelden, op de meest luidruchtige wjjzo recht geëischt en al zgn de middelen, waartoe die vrouwen haar toevlucht nameD, niet aanbevelens waardig, haar doel is bereikthet vrouwenkiesrecht is een kwestie van deD dag geworden. Dinsdag heeft te Londen een heel kalme vergadering van den liberalen vrouwen bond plaats gehad. De presidente, lady Carlisle, deelde mede, dat een deputatie van liberale leden van het parlement en anderen WoeDsdag hare opwachting zou maken bjj den eersten minister in zake vrouwenkiesrecht en dat van dezen bjj die gelegenheid, een afdoende ver klaring werd verwacht. Lady Carlisle stelde daarop der ver gadering voor verdere diseusBiön over deze aangelegenheid eenige dagen uit te stellen, maar de dames wilden daar niet aan. Een motie werd voorgesteld en aan genomen, waarin bjj den eersten minister wordt aangedrongen op maatregelen om het aannemen van ceii wet op het vrouwen kiesrecht onder het huidig parlement mogelijk te maken. In zgn antwoord aan vorengenoemde deputatie deelde de heer Asquith mede, dat het de plicht der regeering was om voor dat het huidige parlement uiteen ging, een maatregel te doen nemen be treffende kiesrecht-hervorming. Hjj zelf was niet voor vrouwenkiesrecht, maar wanneer in het in vooruitzicht gestelde ontwerp een amendement ten behoeve van vrouwenkiesrecht op democratischen grondslag zou worden ingediend, zou do regeering zich niet daartegen verzetten. Merkwaardig is het antwoord van den minister-president in hooge mate. Hg is niet voor vrouwenkiesrecht, maar is er ook feiteljjk niet tegen. Als de verlangde hervorming een onbeduidende was, dan zouden we ons deBtioods met eenige moeite die onverschilligheid van Asquith kunnen begrjjpen, maar dat een ver antwoordelijk minister, de leider tevens van de machtigste der Engelsche staats partijen, ten opzichte van een zoo be- langrjjke kwestie geen krachtige over tuiging heeft, het is werkeljjk nogal kras. Of is het antwoord alleen gegeven met de bedoeling om de geit en de kool te sparen Hoe dit zg, de eerste maanden zal de kiesrechthervorming wel niet aan de orde komen want het Engelsche parle- gedrilde Engelsche bediende, nam zjjns meesters hoed en stok aan en vroeg hem of hjj ontbeten bad. Esther had nog nooit zoo'n vreemde vestibule gezien, als waarin zjj een blik kon slaan, die was als de tuin uit het sprookjesland. >Ik zie dat mjjn huis u bevalt", zei hjj aangenaam aangedaan. »Vrouwen gaan altjjd op den eersten indruk af, on op dat punt bestaat geen uitzondering. Als wjj ontbeten hebben, dan zal ik u eenigo mjjner curiositeiten laten zien maar ik moet u eerst aan mjjne zuster voorstellen zjj is veel alleen, en zal in haar schik zgn dat zjj nu gezelschap krjjgt". Terwjjl hjj sprak sloeg hjj tweemaal op een gong waarvan de trillingen nauwe- ljjks weggestorven waren toen een goed gekleede vrouw de trap afdaalde en met uitgestoken handen naar hem toekwam. Esther schatte haar op ongeveer dertig jaar het was een brunette met een Spaanschen gezichtsvorm, zwaar, zwart haar en bijzon zonder witte tanden die ietwat vooruit kwamen te staan als zjj glimlachte. Haro oogen waren donker en stonden diep en hare manieren waren levendig en bjj na jongmeisjesachtig. Dr. Xavier kuste haar teeder en bracht haar naar Esther. Mijne zuster Julia", zei hjj, »dit is juffrouw Venn, juffrouw Esther Venn. Go moet elkaar snel leeren kennen want ge zult vele uren met elkaar doorbrengen", Julia nam Esther's handen in de hare en verwelkomde haar heel harteljjk. ment heeft nog heel wat ander werk af te doen. Op het oogenblik is aller aan dacht gevestigd op een nieuwe schoolwet waarbjj o. m. de subsidie aan het bjjzonder onderwijs wordt geregeld. Evenals hier te lande houdt het onderwijsvraagstuk ook in Engeland vele gemoederen bezig. De volgende dagen zal echter ook van die kwestie de aandacht worden afgeleid en wel door het Aanstaand bezoek van Failures, den president der Fransche republiek aan koning Eduard en de Fransch-Engelsche tentoonstelling. Dat zal voor de Londenaars weer een vreugde zjjn en als de ontvangst van den hoogen bezoeker even harteljjk is als indertjjd van zgn voorganger, president Loubet, dan kunnen de Engelsche en Fransche staatslieden,die steeds den mond vol hebben van hun entente cordiale, ook tevreden wezen. De menschheid kan zich in elk geval al vast voorbereiden op roerende toe spraken, waarin heel veel moois gezegd zal worden over den vrede. Dit is nu eenmaal gewoontebjj onderlinge bezoeken van staatshoofden behoort veel militair vertoon en wordt toch heel veel gesproken over den vrede. Hoe zich dat rjjmt is een van de diepste geheimen der hoogere staatkunde. Misschien zal ook wel het neteligste onderdeel der Fransche buitenlandsche politiek, de Marokko-kwestie, aangeroerd worden bjj de ontmoeting van den koning en den president en zonder twjjfel zal dan ook wel gesproken worden over de Onaangename incidenten tusschen Franschon en Spanjaarden in Marokko, die elkander niet al te best verdragen kunnen. Eergisteren zjjn te Casablanca de door de Fransche zouaven doodgeschoten Span jaarden begraven en die begrafenis hei ft aanleiding gegeven tot een groote rouw- betooging, waaraan het geheele Spaansche officierskorps en de Spaansche kolonie met den consul aan het hoofd deelnam. De kameraden vochten er als het ware om, de lij kon te mogen dragen, die op het MoorBcho kerkhof werden begraven. De Spaanseh militaire overheid deelde aalmoezen aan het volk uit. Geen enkele Franschman was bjj de plechtigheid aan wezig. De Kölnische Zeitung verneemt, dat zich alweer een »ruzie" heeft voorgedaan een dronken Fransche soldaat wilde uit een openbare gelegenheid eenige aan wezige Spaansche soldaten verdrjjven onder den kreet »weg met Spanje"een groote oploop ontstond, er kwamen andere Franschen bjj, die allen optraden tegen de Spaansche politie. Het soldateske optreden der Franschen wekt natuurljjk groot misnoegen. Landbouw, Veeteelt en Visscherij. Bemesting van suikerbieten. (Van onzen landbouwk. medewerker.) Niet alleen in Nederland, maar ook in vele andere landen zgn de suikerbieten een hoofdproduct van den landbouw ge worden. De hooge opbrengst van dit gewas is daarvan de voornaamste oorzaak, al mag ook niet buiten rekening worden »U komt mijn broer helpen u kunt er u geen idee van maken hoeveel ge noegen mij dat doet. Esther Venn, Esther Venn, wat 'n mooie naam Maar ge zjjt moe. Kom mee naar boven dan kun nen we vast kennis maken. Ik ben er zeker van dat ge erg naar uw lunch ver langt 1" »U maakt u ongerust over mijne ven sters", zei de dokter luchtig. »Ocb, weet u, wjj houden van een Oostersch licht, jnffrouw Venn en maken dat dus. Het is niet aangenaam om buren te bobben die de dagen tellen om te zien wanneer onze gordgnen in de wasch gaan I Kjjk eens, u hebt het zonlicht zeker nog nooit zoo zacht zien schijnen is dat niet mooi Esther merkte nu dat het huis in den Italiaanschen stjjl was opgetrokken een vierhoek om een vrjj ruimen tuin. Er waren twee groote vensters in de ves tibule, maar zjj had nog nooit zulke ven sters gezien of er van gehoord. De licht stralen kwamen door heel zacht rose getint glas naar binnen en stroomden dan door groene kristallen bladen die zoo waren aangebracht dat er oen licht ontstond zoo zacht en aangenaam voor het oog als men zich maar kon denken. Ed alles was ver der even fantastisch en verbazingwekkend. Er stonden overal bloemen: de zeldzaamste orchideeën, de mooiste bloemen en knop pen met zooveel smaak bjjeon gezocht en op zoo'n a.rliBtieke wjjze gerangschikt, dat er een harmonisch geheel was ont- gelaten, dat sommige landbouwers con tracteeren om het voorschot. De opbrengst in de verschillende streken loopt echter aanmerkeljjk uiteen allerlei omstandig heden zgn daarop van invloed. De voor naamste daarvan zgn do weergesteldheid, de geschiktheid van den bodem en de bemesting. De weergesteldheid mceten we buiten bespreking iaten, want daaraan valt niets te veranderen. Ook den grond moet men nemen zooals hjj is, maar er staat den landbouwer een middel ten dienBte om te weten of zgn land al of niet voor suikerbieten verbouwen geschikt is. Hjj kan den grond aan een proefstation laten onderzoeken. Bljjkt uit de analyse, dat een vereischte voedingsstof geheel ontbreekt of in onvoldoende hoeveelheid aanwezig is, dan is het ook gemakkelijk uit te maken welke stof, in den vorm van kunstmest moet toegevoegd worden. Hierdoor is het mogeljjk geworden om op eiken grond, zelfs op schralen zand grond, suikerbieten te zaaien. De grond is dan niets dan een verblijf plaats voor de plant, die daar licht, lucht, voebt en warmte vindt en niets meer noodig heeft. Want haar voedsel wordt haar aangebracht. Wat de stal is voor mestvee is de zandgrond voor de suiker biet niets meer dan oen woning. Het hangt er nu maar van af of de vereischte hoeveelheid en soort kunstmest wordt gegeven, en dat dit wel eens faalt big kt uit de verschillende opbrengsten van toch ongeveer goljjke kwaliteit van landen. Al zgn twee blokken land naast elkaar gelegen, al is het zaaizaad hetzelfde en de bewerking van den grond eveneens, toch kan de opbrengst zeer verschillen. Dat moet hem dus zitten in de bemesting. Do verschillende deelen van ons land, waar suikerbieten verbouwd worden, goven daarvan jaarljjks een overtuigend bewjjs. Op de kleigronden in Groningen wordt niet zoo heel veel kunstmest ge bruikt; in de buurt van den Doliard stelt men zich zelfs tevreden met een weinig Chili-salpeter. De opbrengsten zgn er dan soms ook naar. In de laatste drie jaren was de gemiddelde opbrengst in Groningen en Friesland 33, 80 en 26 duizend Kg. per HA., in het Oldambt zelfs nog minder, terwjjl die in Zeeland bedroeg 50, 45 en 40 daizend. Dit groote verBcbil moet alleen daaraan worden toegeschreven, dat in Zeeland de kunst mest niet gespaard wordt. Men heeft wel eeDS beweerd, dat een al te rjjke bemesting met stikstof, phos phor en chili nadeelig werkt op het suikergehalte. Proefnemingen hebben dit echter duideljjk weersproken, toen bleek, dat op hetzelfde perceel suikerbieten, die chili hadden gekregen, een hooger ge halte hadden, dan zjj, die het zonder hadden moeten doen. Een bjj zonder soort meststof houden de Engelschen er op na. Zjj geven naast de gewone bemesting ook een hoeveelheid keukenzout, waardoor zjj een hoogere opbrengst verkrjjgen. Wil men dit voor beeld navolgen, dan kan men daarvoor kainiet gebruiken, dat eveneens keuken zout en ander chloor-verbindingen bevat. Dat suikerbieten en de daarmede ver wante mangelwortels niet afkeerig zgn van zout bljjkt wel uit hun afkomst. Oorspronkeljjk toch waren het wilde bieten, die aan de kusten der Middel- iandsche Zee groeiden en daar meermalen Btaan. Esther zei tot zichzelf dat -zjj het land der wonderen had betreden. Een fontein, die zgn stralen hoog opwierp, ver vulde de lucht met een welriekenden geur. Haar vermoeidheid en haar honger verdwenen al bjj de deur. Zelfs de stilte had iets betooverends. Londen scheen zoo ver weg. Toen de dokter begon te spreken schrikte zjj van de klank van zjjne stem. Julia wilde van geen tegenspraak hoo ren en ging Esther voor, naar boven, naar een aardig ingerichte slaapkamer, van waar de tuin vol rozen en de in het zon licht droomerig plassende fontein duide lijker te zien waren. Geen spoor van andere huizen. Esther had in een oud Fransch kasteel kunnen zgn, honderd mjjlen van alle mogeljjke steden en men schen verwjjderd 1 »Mjjn broer houdt zooveel van mooie dingen", zei Julia, terwjjl ze haar hielp om haar hoed af te zetten en water voor haar inschonk in een kom van heel fijn Fransch porcelein. »Hjj moet ze overal bjj zich hebben, waar hjj ook is. Dezen tuin heeft hjj zelf aangelegd. In Frankrjjk en Spanje zal hjj u nog wel andere laten zien. Alles in dit huis is er, omdat het mooi is. Bjj wjjdt zgn fortuin aan de studie. Ik zal u straks eenige van zgn schatten laten zien. Maar nu zjjt ge moe, en daar luidt trouwens ook de etensbel. Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1