Donderdag 14 Mei,
95'" jaargang.
N". 57 1908
Buitenland.
Tusschen Kerk en Pastorie,
Binnenland.
(iOEScim
Oe uitgave dezer Oonraat gezchiedt Maandag-, Woenidag- en Vrgdagavond,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjji por kwartaal, in Soes 0,75, buiten Goes, franco, f ,<1,25.
Afzonderlijke nommers 5 cent.
tlnzwnding wan advartentiën vóór 2 urm op don dap dop
uitgave.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën ii van 1 *5 regels 50 cent, eiken regel moer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzolfde advertentie wordt de prjji
■lechti tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels A 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
ONS DUURSTE MINISTERIE
NOO DUURDER.
Minister Sabron, die bij zjjn zitting
nemen in ket Kabinet van vele zjjden
bjgroet werd, als een man die de wan
hopig lastige militaire kwesties eens hink
zon aanvatten en het legervraagstuk
oplossen, toont Diet van halve maatrege
len te honden. Nauweljjks heeft hjj bet
land, a raison van een half millioen, gered
door 2200 soldaten vier maanden onder
de wapenen te doen komei, of reeds is
met nieuwe plannen gereed om ons
land nog secuurder te beveiligen en de
mogendheden ontzag in te boezemen.
Het wakkere bljjvend gedeelte zal vol
gens de pas ingekomen Oorlogsbegrooting
weer versterkt worden. De minister mar
chandeert niet, maar eischt geen man
minder dan de Militiewet als maximum
toestaat, n.l. 7500 soldaten. Méér kan
Z. E. niet vragen en minder wil hjj niet.
Nog niet schreven we, want 't is niet
onwaarschjjnljjk dat generaal Sabron vóór
1909 berekenen zal, dat 7500 man toch
te weinig is en dat hjj met voorstellen
zal komen om het wettoljjk maximum te
verhoogen.
Wjj zullen dan wel ons bjjzonder rus
tig voelen, maar ds toch al drukkend
zware oorlogsbegrooting wordt dan
verpletterend, 't Wordt dan een ver
houding als bjj den man, die zoo'n dure
brandkast kocht dat hjj na de aanschaf
fing geen cent meer had om er in op te
bergen.
Sabron's ambtsvoorganger, generaal
v. Rappard, achtte 3500 man voldoende,
de tegenwoordige titularis gelooft zelfs
het dubbelt van dit aaital niet genoeg.
Misschien dat het nieuwe instituut,
de vermaarde Defensieraad, hierover wel
gehoord zal worden. Voor dezen raad
zjjn Zaterdag de vier burgerljjke leden
benoemd. Het zjjn mr. J. D. Veegens,
oud-minister van landbouw, ngverheid
•n handel, die dus het omgekeerde doet
van den Romeinschen veldheer Pabius
Cunctator en zjjn ploegschaar omsmeedt
tot een zwaard, mr. P. C. 't Hooft, lid
van de Eerste Kamer, die zich op mili
tair gebied naam maakte door het verslaan
van minister Staal, F. B. 's Jacob, oud-
burgemeester van Rotterdam, van wien
■ooit de geringste belangstelling of
kennis van militaire zaken is gebleken
en de heer F. J. H. Evers, pastoor te
Amsterdam, die veel over marina-kwesties
heeft geschreven. Deze man des vredes
als oorlogsspecialiteit, dat is wel het
vreemdste van den toch al zonderlingen
Defensieraad.
Hebinxbbingen.
Slechts enkele dagen, nadat in Portu
gal de jonge koning met krachtige stem
den eed aflegde en daarmede officieel
aanvaardde de zware taak, die het koning
schap met zich brengt, waren er in
Oostenrjjk veie vorsten bjjeen op het
jubileum van den grjjzen keizer-koning
Frans Joseph, die nu reeds *60 lange
jaren de zware kroon heeft gedragen.
Zulke jubileumsdagen zjjn als rust
punten op den weg en even ziet men
dan tens om naar het reeds afgelegde
pad. Keizer Frans Joseph moet het
vreemd te moede zjjn geweest, toen hjj
terugdacht aan de jaren, die voorbij
gingen en op dat oogenblik nabjj zich
zag als voornaamsttn gast den Duitschen
keizer, den kleinzoon van den Pruisischen
vorst die eenmaal de Oostenrjjksche
troepen in menig veldslag verstrooide.
is FEUILLIION
doob
MITE KREMNITZ.
Voor de Qoetche Courant uit het Duilsch
vertaald.
Wat had zjj een koorts! Haar oogen
schitterden zoo, dat ze hem bjjna ver
blindden. Hg stelde haar gerust;, wat zjj
gedaan had, was het verstandigste geweest.
Hg sprak met haar als met een zieke,
het was niet meer het beminde meisje,
het was een stervende vrouw, die voor
hem lag, dat gaf hem die groote zelf-
beheersching.
>En omdat ik altjjd aan jou dacht,
bjj ieder werk, heb ik kunnen werken
Wat ik al niet geloerd heb 1 Ik heb
dikwijls stilletjes den heelen nacht door
gewasschen het ging me slecht van
de hand en ik zou je dan zoo graag
mjjn vingers hebben laten zien nu
«iet men het niet meer - maar Klaus,
Doch dat gebeurde vele jaren geleden,
in 1866. Zou keizer Frans Joseph het
geheel vergeten en vergeven hebben
Het Fransche blad de Figaro schreef
bjj het bericht van het bezoek van keizer
Wilhelm aan Europa's oudsten vorst
»Keizer Franz Joseph, die Sadowa
beleefd heeft, moest meenen dat hij
droomde. En toch heeft Ljj vroeger de ver
nederingen der nederlaag niet zoo ge-
makkeljjk aanvaard. Bjj dacht aan revan
che en die hing slechts van ons af.
Indien de Fransche diplomatie van 1866
tot 1870 had geweten en gewild, zon
Europa er anders uitzien dan het doet.
Maar wjj hebben niet geweten, en vooral
wjj hebben niet gewild. En dat is als men
er over nadenkt een bjjna onbegrjjpe-
ljjke, bijna onpeilbare zaak.
»Pruiien heeft ten opzichte van Frans
Joseph de sidderende onderwerping ver
vangen door een onbegrensden eerbied
voor den persoon van den ouden souverein.
Keizer Wilhelm ontplooit bjj iedere
gelegenheid onbekende gratie en alle
bljjken van een overdreven eerbied. Hg
buigt sich met beminnelgke galanterie
voor den voorvader. Tegenover den
Oostenrjjkschen souverein doet hg alles,
om te doen vergeten, dat hjj de eerste,
de leider, het hoofd is
Wel is er in de 60 jaar, die keizer
Frans Joseph op Oostenrjjks troon gezeten
aan zich voorbjj zag gaan, veel veranderd.
En ook oen ander Europeesch vorst,
koning Frederik van Denemarken, moet
dezer dagen wel een «ogenblik gedacht
hebben aan het jaar '66, dat ook de
overwinning der Pruisische troepen over
het Deensche leger bracht.
Juist evan voordat de vorst naar
Weenen vertrok, werd hem een adres
overhandigd betreffende de
Landsverdediging.
In dit adres, dat van 73000 hand-
teekeningen is voorzien, wordt zoowel
de noodzakelijkheid betoogd de lands
verdediging van Denemarken te verster
ken als de verdediging aan moderne
eischen te doen beantwoorden. Koning
Frederik sprak zjjne levendige instemming
uit met den inhoud van het adres, en
zeide, dat dit adres, naar hg hoopte,
invloed zou hebbeD op den Rgksdag, bg
de behandeling der vordedigingswet.
De commissie bezocht daarna den
minister-president Christensen en de
presidenten der beide Kamers en over
handigde hun afschriften van het adres.
Hoe Denemarken de kwestie der lands
verdediging eindeljjk zal oplossen, is
een vraag, die ook andere kleine staten
belang in moet boezemen.
Een vreemdsoortige wetNu in de
Tweede Kamer de discussiën zoo aardig
aan den gang zjjn over visschen en hen
gelen, en er heel wat artikelen »gecre-
ëerd worden, wat de duideljjkheid eener
wet in den regel niet bevordert schiet
mg een bepaling te binnen die wel eens
mag gereleveerd worden, schrjjft X. in
het Hbld.:
In de jacht- en visseherijwet van '38
(z.g. wet v. d. Brugghen) stond de be
paling
»Het is verboden te jagen (of te vis
schen) met een akte zonder vergunning
van den eigenaar van het jacht- (of
visch)-recht."
De koddebeier te Loenen maakte proces
verbaal tegen een visscher op die zonder
akte en zonder vergunning zat te visschen.
De kantonrechter te Loenen sprak den
ik zou toch een goede vrouw voor je
geweest zjjn 1 Hier was het geen ver
dienste, dat ik mezelf kweldehoe
ellendiger ik werd, des te gelukkiger
voelde ik me, ik wilde zoo gaarne ster
ven Maar zeker was mjjn toestand daar
ook oorzaak van, dat ik zoo wanhopig
werd en ik heb er zoo'n berouw van
Het was zonde voor God. Niet waar, je
gelooft toch, dat Hjj me vergeven heeft".
Klaus stelde haar weer gerust.
»Het moeiljjkste was de oude huishoud
ster, die nog in het dorp vertoefde en
die bewerkte, dat de meid me ongenegen
werd maar nu is zjj weg en eigenljjk
zijn het allemaal kleinigheden, die in 't
geheel niet waard zjjn, dat men er zoo'n
drukte over maakt. Maar mijn man heeft
het niet gemerkt en nu schrei ik niet
meer, omdat ik het kleintje heb
Zjj keek weer naar Klaus op. >Eens
ben ik ook op het kerkhof geweest, maar
de zee zag ik niet, want het was een
donkere sneeuwlucht, ik dacht, dat ze
mjjn voetstappen herkennen zouden."
Hjj stond op en keek door het venster.
»Weet je, dat dat je lievelingsplaats
is, zoo aan 't venster te staan vroeg
man vrij omdat hij iets gedaan had wat
volgens die wet niet verboden was.
De Hooge Raad bevestigde do uitspraak
van den kantonrechter.
Deze atrooper zou dus veroordeeld zjjn
indien hg een acte bezeten had. Zonder
acte en zonder vergunning word hg vrjj-
gesproken.
Mr. Troelstra. Mr. P. J. Troelstra
vindt geen genoegzaam herstel in het
buitenland en zal zich daarom aan eene
operatie onderwerpen, waartoe de artsen
al lang hadden willeD overgann, maar
waartegen hg zich steeds had verzet.
Ais zijn plaatsvervanger in het partij
bestuur wordt aangewezen de heer K. P.
W. Besuyen, lid van de Prov. Staten van
Friesland.
School en Kerk.
Bedankt voor het beroep naar de Ger.
Kerk te Ierseke door ds. A. P. Lanting
te Oud-Loosdrecht.
Landbouw, Veeteelt en Visscherij.
Kunstmest in den tuin.
(Van onzen landbouwk. medewerker.)
De voordeelige uitwerking van kunst
mest op bouw- en weiland, is door de
ondervinding ruimschoots gebleken,
maar ook in den tuin bewijst die mest
goede diensten. Tot het bemesten van
tuingrond wordt meestal gebruikt stal
mest, gier, vergane bladeren en al wat
men verder njeent, dat den tuin ten goede
kan komen, maar aan kunstmest wordt
nog weinig gedacht en toch is die van
ruim zooveel waarde als de genoemde
meststoffen. Superphosphaat, kali en Chi-
lisalpeter komen daarvoor in aanmerking.
Groote hoeveelheden heeft men daarvan
Diet noodigongeveer 7 K.G. van elk
op A. of omstreeks 7 i/« roede is vol
doende en do kosten daarvan zullen de
groente niet te duur maken, want de
opbrengst zal er te grooter «n de kwa
liteit er van te beter door zijn.
Men gebruikt de kunstmest ongeveer
op de volgende wjjzebreng de super
en de kali in den grond bij het zaaien,
zoodat ze tegeljjk met het zand wordt
ondergewerkt. De Chili geeft men al of
niet opgelost. Bg vochtig weer, natten
grond of sterken dauw is het voldoende
ze onopgelost te gebruiken zijn de grond
en het weer droog, dan geelt men ze
opgelost. Men doet dan een paar K.G. in
water en begiet daarmede den grond een
paar dagen na het zaaienstaan de
planten boven, dan strooit men daartus-
schen nog een hoeveelheid droge Chili
men ziet dan waar de planten niet al te
voordeelig staan en geeft daar iets meer
dan op plaatsen, waar het gewas welig
groeit.
Van bjjzonder goede uitwerking is een
weinig Ohili-salpeter op bleekvelden. Het
gras groeit er sterk door, zoodat de bleek
vol wordt en het mos, dat er zoo menig
maal in voorkomt enkele plekken geeft,
wordt er door vernietigd. Men behoeft
niet bevreesd te zjjn, dat het bleekgood er
van weten zal. Wordt de Chili gestrooid
als het gras kort is, dan komt zjj op den
bodem terecht eD dringt den grond iD,
zonder dat de grasstengels er iets van
weten, doordat zjj er boven nit groeien.
Bovendien geeft Chili weinig of geen
kleur af, al mocht eens een enkel korreltje
aan het bleekgoed komen.
De bemesting van den tuin met kunst
mest is eenvoudig, zindeljjk, goed wer
kend en niet duur. Eenvoudig omdat
men er geen paard of kar voor noodig
zjj lachend. »Zoo heb ik je dikwijls
gezien 1"
»Ja, ieder heeft zijn gewoonten, waar
hg zelf eigenljjk niets van weet", ant
woordde hg hg wild« over onverschil
lige diDgen Bpreken en dominee Hinder-
sen, die juist binnenkwam, kwam hem
daarbjj te hulp. Die was oprecht big hem
te zion Jensen dronk met hem de overige
koffie, hoorde het kind nog schreien
wat het anders nooit deed bewonderde
de blauwe oogen en was voor den avond
thuis.
In dezelfde week hield plotseling domi
nee Hindersen voor zjjn huis stil en oer
hij hem tegemoet gaan kon, was de oude
heer al in zjjn kamer, waar hjj zich op
den eersten stoel den besten neerwierp.
Klaus zag hem ean en voeldo, dat zich in
zjjn hart iets samentrok, maar een vraag
kon hjj niet uicbrengen.
>Ik geloof het niet", begon de oudste.
»De dokter heeft het gisteren gezegd,
maar ik geloof het niet. De rooskleurige
krachtige vrouw en tering 1 Geloof jjj
het
Jensen knikte.
heeft en een enkele arbeider het in weinig
tjjd kan doen zindeljjk omdat zjj geen
vuil of stank achterlaatgoed werkend,
omdat genoemde sloffen, de voedingsbe-
standdeelen bevatten, die ook door tuin
vruchten worden verlangd en niet duur,
omdat men voor enkele guldens al een
vrij grooten tuin rjjkeljjk kan bemesten.
Maatoch. tot bevordering van
Landbouw en Veeteelt In Zeeland.
Proefveld op middelmatigen kleigrond.
Proefnemer de heer B. de Jag^r te
's-Heer Arendskerke. Doeleen be-
mestingsproef op suikerbieten.
Hot proefveld was gelegen in den
West-Kraaiertpolder, had een grootte
van 50 aren en werd in 5 perceelon van
10 aren ieder verdeeld.
De bemesting per hectare bedroeg op
perceel 1 500 KG. superphosphaat (14
en 350 KG. Cbili-salpeterperceel II
500 KG. ammoniak-superphosphaat (7 X
9) en 150 KG. Chili-salpeter, perceel 111
500 KG. superphosphaat, 350 KG. Chili-
salpeter od 800 KG. kaïniet, op perceel
IV 500 KG. ammoniak-superphosphaat,
150 KG. Chili-salpeter en 800 KG. kaïniet
terwjjl perceel V on lemest bleef.
Kaïniet werd uitgezaaid op 7 Januari,
superphosphaat op 27 Februari, am
moniak-superphosphaat op 28 Maart en
Chili-salpeter gedeelteljjk op 21 Mei en
het restant op 24 Juni.
De suikerbieten, variëteit Klein Wanz-
leben Original, werden op 22 April met
de machine uitgezaaid. De afstand be
droeg in de rjjen 38 cM. en tusschen de
rijen 36 cM.
Volgens het onderzoek van den grond
van het proefveld aan het Rgkslandbouw-
proefstation te Goes is de groDd van het
proefveld het armst aan phosphorzuur en
vrjj rjjk aan kali.
Uit de opbrengst bljjkt, dat er niet
veel verschil was tusschen deperceelen,
bemest mot superphosphaat en Chili-sal
peter en die bemest met ammoöiak-
suporphosphaat en Chili-salpeter.
'De bedoeling met dit proefveld was
vooral, te onderzoeken of een bemesting
met kali winstgevend is. Op de in 1905
en 1906 door den heer De Jager in den
polder »de Nieuwe Kraaiert" genomen
proeven bleek de kali-bemestiDg zeer
ioonend te zjjn en in het verslag over
1906 werd mg verondersteld, dat ook
de West-Kraaiertpolder behoefte aan kali
zon hebben.
De uitkomst van do dit jaar genomen
proef heoft dia veronderstelling niet
bevestigd. De kali, in den vorm van
kaïciet gegeven, had toch zeer weinig
uitwerking en de bemestingskosten wer
den niet door de boogere opbrengst
goedgemaakt.
Alvorens tot het besluit te komen,
dat in den West-Kraaiertpolder niet met
kali bemest behoeft te worden, verdient
het aanbeveling om op meerdere plaatsen
in dien polder proeven te nemeD. Het
scheikundig onderzoek toonde aan, dat
deze grond vrjj veel kali bevat.
De proefnemer schrijft, dat het proef
veld veler belangstelling trok.
Proefveld in A.den Fredericapolder op
zwaren kleigrond.
Proefnemer de heer P. Bonte te
Rilland-Bath. Doel: voortzetting variëteits-
proef met voederbieten.
Van elke der elf variëteiten is een
perceel groot 78 M2. gezaaid. De voor-
vrucht in 1906 was vlas. In Augustus
word die stoppel bemest met 30 voer
stalmest per hectare, terwjjl aan hulp
meststoffen werd gegeven, in Maart
500 KG. superphosphaat per hectare en
»Maar hoe is dat mogeljjk Btoof
dominee Hindersen op. >En vrouw op
dien leeftjjd, met die krachten, moet toch
te redden zjjn
Wat zou Klaus zeggen
»Je weet niet, hoe gezond zjj is", ging
dominee Hindersen voort. »Altjjd de
laatste naar bed en de eerste op, altjjd
vrooljjk wat heeft zjj mjj verzorgd 1 En
nooit een preek verzuimd, ik preek toch
tweemaal 's Zondags bg elk weêr".
Hjj barstte in tranen uic. »En nu zegt
de dokter me, dat ik haar moet voorbe
reiden
Klaus werd levendig >Dat zou ik niet
doen Johanna's heele leven was voor
bereiding en zjj is zoo gelukkig en levens
lustig, laat haar maar onbewust over-
glijden 1"
Hindersen keek hem aan. Hoe die
Klaus van den dood sprak 1 Alsof het do
dood niet was. »Ik had je willen ver
zoeken, Jensen, met me mee te gaan en
mjj en mjjn vrouw hot avondmaal te
reiken
Een oogenblik doortrilde Klaus de
zelfzuchtige wensch, nog éénmaal mot
Johanna samen te zjjn en wel in de
op 18 Mei en Juli eiken keer 125 KG.
Chili-salpeter per hectare.
In verband met de resultaten gedurende
de laatste drie jaren met de voederbieten
proefvelden verkregen, aebten wjj de
Eckendorfer roode een geschikte variëteit
om te vervoederen van af September tot
Januari, om daarna achtereenvolgens
overtegaan op Groenkop en Rosé Jaapjes.
De Müngendorfer-Lanker, de verbeterde
Eckendorfer gele en de Engelsche ronde
gele moeten nog toonen of zjj goede
plaatsvervangers voor de Jaapjesbieten
en de Eckendorfer roode kunnen zgn.
Wordt vervolgd).
Ingezonden Stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie,
De opname van de in deze rubriek voor
komende artikelen bewijst geenszins dat de
redactie er mede instemt).
Nederlandsche Meisjesbond.
In een openbare samenkomst, waarvoor
mej. B. W. Spiering uit Tiel en mej.
B. Loeff uit Dordt, Presidente en Secre
taresse van het Boofdbestuur van den
Nedsrl. Meisjesbond waren overgekomen,
werd Donderdagavond door de beide
spreeksters doel en streven van den bond
op duideljjke wjjze uiteengezet.
Nadat mej. Spiering met gebed de
vergadering geopend had, heette zij de
aanwezigen, die in grooten getale waren
opgekomen, hartelgk welkom en vertelde
met een enkel woord het ontstaan van
den Bond uit de >Union des amies de
la fille" (Vereeniging ter behartiging van
de belaDgen van jonge meisjes). De geeste
lijke zijde van deD Ned. Meisjesbond werd
allereerst duideljjk besproken, zoodat
ieder de groote verantwoording voelen
moest, die men op zich neemt, door lid
ven dien Bond te worden, maar tegeljjk
ook een heerljjk voorrecht het motto van
den Bond »Dient elkander door de Liefde"
in practjjk te mogen brengen.
Daarna werd door mej. Loeff een kort
overzicht gegeven over de Bondsavoaden,
zooals die gewoonlgk ingericht zgn, waar
Bjj bel bespreking hoofdzaak is en alle ver
dere vragen, die het vrouwenleven raken,
onderling besproken kunnen worden.
Vorder werd nog wat uitvoeriger stil
gestaan bg de Vereeniging »Zusterhulp",
een onderafdeeling van don Ned. Meisjes
bond, die reeds zoo ontzagljjk veel steun
verleende in allerlei vorm aan jonge levens,
die zonder dien Bteun misschien te gronde
waren gegaan hoe menige patiente vond
in Zusterhulp8 Rusthuis >Moria" bjj
Nunspeet naar lichaam en ziel genezing
ook uit Goes werden reeds eenige meisjes
daar voor >Zusterhulp" verpleegd. Sedert
een half jaar is een collectante voor
»Zu8terhulp" hier in Goes werkzaam en
werden reeds 55 contribuanten door haar
gewonnen. Een Afdeeling »Zusterhulp"
is sedert Donderdag opgericht, daar zich
reeds 5 collectanten aanmeldden en (zoo
we hopen) nog meerderen zullen volgen.
Ook een Afdeeling van den Noderl.
Meisjesbond, het groote doel van dezen
hoerljjken avond, is tot stand gebracht
reeds meldden zich ruim 40 meisjes daar
voor aan van verschillend kerkgenoot
schap door de Presidente van het Hoofd
bestuur werd als Presidente van deze
Afdeeling aangewezen mej. P. Jansen.
Ongetwjjfeld zullen nog meerderen zich
aanmelden, hetzjj om als lid, of voorloopig
als gast de Bondsavonden bij te wonen.
Met groote voldoening kan op dezen
welgeslaagden avond teruggezien worden.
Een woord van warmen dank aan deze
beide vriendelijke spreeksters, die met
heiligste, laatBte oogonblikken. Maar neen,
voor haar was het beter, als dt\t haar
bespaard bleeft 1 En ook voor hom.
Voor hem was zjj niet meer Johanna
Zjj was de moeder van haar kind, de
vrouw van Hindersen, wier heiligste
levensgeheimen hem onbekend waren, zjj
was niet meer één met hem, als in de
zomerdagen van 't vorige jaar 1
Na een uur reed dominee Hindersen
naar huis, vastbesloten, de korte levens
vreugde van zgn jonge vrouw niet te be
derven. Klaus vond in huis geen rust en
ging naar het kerkhof. Het was zoo
helder, als het alleen in de scherpe
herfstlucht is, lichtend lsg daar de zoe
niet slechts als een lichte streep aan den
horizon als een breede, zilveren gordel
omvatte zij de aarde, die, zoo kleurloos
veidord, zich voor hem uitstrekte. En
terwjjl hjj daar tegen den kerkmuur ge
leund stond, scheen do zeo hem steeds
schitterender, steeds lichtender te worden.
Op hetzelfde uur, nog eer haar mau
teruggekeerd was, was Johanna, onge
merkt, met een gelukkig lachje de
eeuwigheid iDgegaan.
Einde.