N\ 52 1908.
Zaterdag 2 Mei.
OS81" jaargang.
Buitenland.
Oe uitgave dezer (Jouraat geichiedt Maandag-, Woeuidag- en Vrgdagavoud,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prg» per kwartaal, in Soes 0.73, buiten Goes, franco, I,SS.
Jlfzosderlpke «ommen 5 cent.
llnzending wan advertentie»» «dor 2 uron op dan dag doe
oitgaoo.
De prjj» der gewone advertentifln ii van -5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj»
■lechti tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelpki- en doodberichte* en de daarop betrekkiag hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» 1,berekend.
Bew8»nnmmer»£5 cent.
Telefoonnummer 23.
Directeur A. F. A. van Setebs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Ooesche Courant". Hoofdredacteur W. Kebremans.
goesche
courant.
Bij dit no. bahoort een bijvoegsel.
Op den Uitkijk.
Vluchtige beschouwing der
schili)brijen. EïN stukje
historie.
Nu hangen dan in de raadszaal en in
de gang van het stadhuis de Tier schil
dergen, door een vroeger geslacht snoo-
deljjk aan Rotterdam varsjacheld, welke
daad door eenige genereuze thans levende
Goesenaari weder is hersteld. Da twee
schilderwerken, die de raadszaal sierea
zijl, zoawel wat betreft de groepeering
der figuren als de geheele afwerking, de
beste der vier. Ooloriet, gelaatsexpressie,
buigzaamheid der lichamea eu natuur
lijkheid der houdingen zjjn op deze beide
aanmerkeljjk gelukkiger dau op de gang-
stukken.
Bjj bet bezien van die schildergen met
schemerige hoeken, vrooljjke lichtdarte-
liagen, half vermoede verborgenheden,
voelt ook de meest oppervlakkige be
schouwer dat een ernstig en vaardig
kunstenaar deze werken heeft gewrocht.
Geestig en sprekend zjjn de schutters
uitgebeeld, echt en raak van teekening,
gedecideerd in hun houding en gebaren,
de sahaduwen met grijze en zwarte toetsjes,
in het midden luchtig aangezet en naar
achter in diepere tinten. Met een over
vloed van details, minitieus en bedacht
zaam, en 't geheel toch groot gehouden,
zonder onrust of verbrokkeling. De klee
ding soepel en in breede plooien, de kanten
kragen ragfijn van teergeweven draden of
breed en statig uitstaand onder de forsche
kinnen.
Zooals zjj daar hangen, de portretten
onzer voorvaderen, geven zjj volop te ge
nieten. Let maar eens op hoe die blozende
energieke gezichten u aanstaren, sommi
gen verstoord vragend, anderen rustig
toeziende of vrooljjk opblikkend, enkele
zelfbewuBt poseerende met krijgshaftige
trekken, weer anderen niet lettend op den
schilder doch ooljjk hun aandacht wjjdend
aan het goede dat de tafel biedt.
Op de twee Eversdjjken in de raadzaal
zjjn de personen losser en gemakkeljjker
gegroepeerd. De beide andere zjjn wat
overladen van figuren, zoodat enkele ge
wrongen zitten en een onrustigen indruk
maken van te dicht op elkaar gepakte
menschen.
De kleur is op alle pakkend iu de deftige
rjjke cembinaties, die van een beproefden
en geraffineerden smaak getuigen en uit
den stabielen bouw der schildergen 't
evenwicht der ljjnen en groepeering der
personen spreekt een deor deze ingespan
nen studie verworven talent.
Geduldig voorzichtig werk is 't, met
de gemoedeljjke eerlijkheid van een Peter
Breughel geschilderd, ruira waard dat
men er een tocht voor naar het stadhuis
maakt.
Een korte uiteenzetting moge hier nog
volgen van wat men onder de later zoo
in aanzien gedaalde sehutterjj verstaan
moet.
De schutterjjen of confrerien der boog-
of buksschieters hebben haar eersten
oorsprong aan de kruistochten te danken.
De ridderljjke geest, die daardoor waB
opgewekt, zegt Piceardt in zjjn Bijzon
derheden uit de geschiedenis der stad Qoea
was met het eindigen dier bloedige onder
nemingen niet uitgebluscht. En toen zich
daarna de vrjje standen vormden en
steden entstonden bleek ook de nood
zakelijkheid van regeering en verdediging.
Men was nu in den wapenhandel geoefend
en wist wat er tot den oorlog behoorde.
Behoefte en lust vereenigden zich om
de schuttersgilden in het leven te roepen.
De schutterijen waren wel eens gevrees
de maohten in den staat, die in tg den
van beroering ontiien werden, zooals in
1579 te dezer stede bleek, toen de
magistraat geen amnestie aan de oproe
rige burgers durfde verleenei zonder
van het goeddunken der sehutterjj ver
zekerd te zjjn.
Men kan zich begrjjpen dat de Bcbutters
veel invloed hadden als men even nagaat
dat op hun de verdediging der stad tegen
den vjjand en de bewaring van rust en
orde was toevertrouwd. Een militie leger
zooals nu, was geheel onbekend. De
Oranjes en de Spanjaarden hadden een
leger van huurlingen dat deels uit zeer
rare snaken en deels uit waar gespuis
bestond.
Goes heeft van de 15e eeuwaf(waar-
mcbjjnljjk ook reeds vroeger) zjjn schut
terg en gehad. Het oudste scbuttursgilde
was de Edele Cruis- of Voethoge St. Joris,
die reeds teil tjjde van Jacoba van Beie
ren bestond. Het wapen was een rood
kruii op een wit veld (nog te zien in
den gevel der sooieteit) en tot zinspreuk
had ze »Van Ongenuchten Vrjj". 't Zijn de
leden van deze schutterg, die door Evers-
djjk zjjn >geconterfeit in twee diferente
tafereelen" (gang).
Een andere schutterg was die van St.
Adriann, onder den sinspreuk »Altjjdin
roere" die in 1027 de Spanjaarden bg
hunne landing te Vinekenisse zoo driftig
aangreep, dat zjj in allerjjl naar de schepen
terug vluchtten.
De leden van deze confrérie zjjn op de
andere schildergen (raadszaal) uitgebeeld.
In elke schutterg was een generale
brandmeester, waartoe men een regee-
ringslid keoi, met nog twee andere
brandmeesters. Deze moesten met zestien
schutters, op eene boete van vjjf schel
lingen, opkomen bjj geval van brand, om
orde te stelles op de brandspuit waartoe
zjj behoorden. Daarenboven waren in
iedere schutterg, twee burger kapiteins,
twee luitenants en twee vaandragers,
onder wie ook de overige burgerjj van
de stad behoorden.
Ofschoon zjj niet met het deel waren
ingesteld om de rechten en vrjj heden
der burgerjj te handhaven waren zjj
toch de natuurljjke beschermers daarvan
Als zoodanig kregen zjj nog meer be-
teekenis, toen na de satisfactie (1577)
bepaald werd dat geen bezetting dan in
tjjd van nood te Goes mocht gelegerd
worden. Door deze bepaling werden de
schutters zich bewust van hun edele
roeping en daaraan hebben zjj ook be
antwoord.
We zouden gaarne aan de hand van
Piccardt's werk meer neg over de
schutterijen mededeelen doch dat laat
ens de beschikbare plaatsruimte niet toe.
VEELZEGGENDE CIJF1R9.
Herhaaldoijjk heeft de loop der ge
beurtenissen den laatiten tjjd de aandacht
gevestigd op het Turksche rjjk en voor
namelijk op een der onrustigste deelen
daarvan Macedonië.
Zooals men weet heerscht daar de
hevigste haat tnsschen de verschillende
deelen der gemengde bevolking.
Grieken en Bulgaren bestrgden elkander
onderling en berechten nu en dan de
Turken en zelfs de bemoeiing der grooto
mogendheden heeft tot nog toe aan de
wantoestanden geen einde kannen maken.
De felst gekleurde beschrjj ving is niet
in staat een duidelgk beeld te geven
van den toestand in Macedonië, maar
wat een beschrgving niet kan, kunnen
de veelzeggende ejjfers der statistiek.
De door ons bedoelde statistiek betreft
de Tnrksche jaren 1822 en 1323 en loopt
dus van 14 Maart 1906 tot 14 Maart 1908.
In het jaar 1S23 bedroeg het aantal
moorden 2358, en verwondingen 1160
tegen 2385 moorden en 1071 verwondin
gen in het het vorige jaar.
Opmerkeljjk is het hooge cjjfer der
dooden en gewonden in de botsingen
tusschen de Bulgaren en de Bulgaarsche
exarchisten, 260 en 70 in 1322, 233 en
92 in 1323 een bewjjs voor den bloodigen
baat der verschillende Bulgaarsche par
tgen onder elkander. De moorden van
Bulgaren op Grieken zjjn gestegen van
141 in 1822 op 168 in 1323de moor
den van Grieken op Bulgaren gingen van
573 terug op 258.
In de statistieken komen zoo wel poli
tieke als gewone misdrgvea voor. Belang-
rjjk zou het zjjn te weten, of de politieke
moorden zjjn toegenomen dan wel ver
minderd. Uit de opgaven bljjkt
De Muzelmannen begaan onder elkaar
geen politieke misdaden zjj hebben strjjd
om persoonljjke quasties, tot uitoefening
van bloedwraak, die voornameljjk voor
komt in de doer Albaneezen bewoonde
districten van Pritschina,Ipek en Prisrend,
maar ook in Monastir, Koutzaen Elbassan.
De moorden en verwondingen van Muzel
mannen door Muzelmannen bedroegen in
1322 464 en 350 en in 1323 695 en 475,
dus tetaal 814 en 1170.
Daaruit valt af te leideD dat in 1322
2642 politieke misdaden werden gepleegd,
en in 1323 2348, en dat het aantal af
nemend is.
Terwjjl tot 1907 het aantal politieke
misdaden iD Macedonië steeds toenam is
in dit jaar, voor het eerst, een vermin
dering ervan merkbaar.
Voor een do*=l is die vermindering
waarschjjnlijk toe te schjjven aan de
orde-maatregelen, onder toezicht der mo
gendheden genomen, maar heel groot iB
de uitwerking dier maatregelen toch niet.
Trouwens hoe kan dit ook, daar de
twee rjjken, die zich het meest aan Ma
cedonië gelegen laten liggen, Oostenrjjk
en Rusland, zelf geteisterd worden door
binnenlandsche twisten.
In Oostenrjjk is het de
Strijd dir nationaliteiten
die telkens angst en beroering ver-
oorzaakt.Dnitschers en Polen en Tsjechen,
om er slechts eikele te noemen, trachten
eigen belangen te bevorderen, zonder het
oog te houden op het algemeen lands
belang. Telkens en telkmi weer komen
in het parlement en op straat de ver
schillende nationaliteiten met elkander
in botsing en op verzoening is voorloopig
niet de minste kans.
En in Rusland
Dat in
Het rijk van den Czaar
nog steeds de toestanden niet verbe
terd zjjn, bljjkt reeds duideljjk uit de
berichten, die we nu en dan opnemen
onder onze rubriek >Gemengi Nieuws".
Berooviigen, moorden en knevelarjjen zjjn
aan de orde van den dag en nogfrtoeds
is er de pelitieke hemel zwaar hewolkt.
Wat de naaste toekomst daar brengen
zal is niet bjj benadering te zeggen. De
groote massa des volks schjjnt voor het
oogenblik onverschillig tee te zien, maar
zal dit zoo bljjven De geest van een
volk iB onbegrijpelijk en juist op het
oogenblik, dat men het ingeslapen waant,
kan plotseling sen stroom van energie
het prikkelen tot daden van geweld.
Vandaar dat ook niet te veorzien is
hoe het in Portugal verder zal gaan.
Het schjjnt wel of daar de groote massa
Een afwachtenbe houding
aanneemt voor ze zich verklaart voor of
tegen den koning. De republikeinen
snoeven wel op hun groote macht, maar
bljjkbaar is die zoo geweldig niet, anders
hadden ze zoolang niet stil gezeten.
De toekomst van het Portagenche
vorstenhuis hangt voor een groot deel
af van den indruk, dien de jonge koning
in de eerste dagen zjjnor regeering op
de bevolking maakt.
Bg de opening dei' volksvertegen
woordiging (de Cortes) Woeisdag 1.1.
was die indruk hoogst gunstig. Het viel
op met hoeveel diepe erast do jong*
vorst sprak van zjjn voornomen de grond
wet te handhaven.
Bjj het verlaten van het Cortes-paleis
en ook tjjdens den optocht door de straten
werd hjj luide toegejuicht. Men merkte
op, dat het cavalerie-eskorte van het
Koninklijk rijtuig minder tnlrjjk was dan
Zaterdag, toen koning Mannel en 2jjn
moeder zich naar den ljjkdienst in de
Marin-kerk te Belem begaven.
Woensdag a. s. zal de plechtige eeds
aflegging plaats hebben, bg welke ge
legenheid een amnestie op groote schaal
voor politieke misdadigers zal worden
afgekondigd.
Landbouw, Vsetaoltan VisscheriJ.
Zeeuwsche Landbouw
maatschappij.
(Wegens gebrek aan plaats niet in ons
vorig nummer opgenomen.)
Dinsdagmiddag werd in het Grand
Hotel te Middelburg, onder voorzit
terschap van den heer mr. P. C. J.
Bennequin, de voorjaarsvergadering ge
houden van het hoofdbestuur der Maat
schappij tot bevordering van landbouw
en veeteelt in Zeeland.
Behalve de afgevaardigden der afdee-
lingen, waren tot het bjjwonen dezer
vergadering uitgenoodigd de heeren dr.
J. C. de Ruyter de Wildt, directeur
van het Rjjks Landbouwproefstation te
Goes, I. G. J. Kakebeek#, rjjkslandbouw-
leeraar in Zeeland, C. Zwagerman, zuivel-
consulent der maatschappjj en J. P. M.
Camman, rjjkstuinbouwleeraar in Zeeland
en Noord-Brabant.
De laatste had bericht gezonden niet
tegenwoordig te kunnei zjjn.
Prins Hendrik heeft met groote inge
nomenheid het beschermheerschap der
Maatschappjj aanvaard.
Bepaald werden tot plaats en datum
voor het houden der algem. vergadering
en tentoonstellieg te Oostburg op 10, 11
en Juni.
Aan de orde was de opgave van punten
tot bespreking op de algemeene ver
gadering.
De rekening over 1907 wordt vast
gesteld.
Zjj bedraagt in ontvang f 24,075,946
en in uitgaaf f21,523,305, zoodat zjj een
goed slot oplevert van f2552,64.
Het aantal leden der Maatschappjj is
gestegen tot 2978.
Daarna kwam in behandeling het voor
stel van den algemeenen secretaris, om
het Maandblad te vervangen door een
blad, dat geregeld elke veertien dagen
verschijnt.
De kosten der uitgave zouden gedekt
kunnen worden op de volgende wjjze:
de afdeelingen betalen tvoor ieder lid per
jaar 20 cent, f 560, het hoofdbestuur
garandeert tot f 1000, f 440.
De voorzitter deelde mede dat het dag.
bestuur een proef zou willen nemen voor
een jaar, te beginnen met 1 Juli, betgeen
met algemeene stemmen werd goedge
keurd.
De rekening aangaande de provinciale
subsidie voor de paardeBfokkerjj over
1907 wordt goedgekeurd. Zjj bedraagt
f3498 25,
De provinciale regelingseommissie voor
de paardenfokkerij in Zeeland wenschte
dat de beschikking over de provinciale
subsidie ter bevordering der paarden
fokkerij aan baar worde toegekend, om
zoodoende de behartiging van dit belang
in eene hand te brengen.
Met 17 legen 4 stemmen wordt be
sloten den toestand te laten zooals die is.
Ingekomen is het verslag van den
heer L. J. Colsen aangaande do inspuiting
met het serum-Lorentz in de gemeente
Lamiwaarde.
Onder de 40 ingespoten varken kwam
geen enkel geval van vlekziekte voor;
wel, ofschoon sporadisch, onder niet
ingespoten varkens.
Gevraagd werd of kwade gevolgen
bekend waren van de inspuiting.
Algemeen werd geantwoord dat dit
niet het geval was.
De afdeeling Goes vroeg voor bloed-
verversching een nieuwen fokbeer.
Daaraan zal worden voldaan.
De afdeelisg Krniningen vroeg een
subsidie van f22 voor de Vereeniging
van oud leerlingen aan wintercursussen
in landbouwkunde.
Deze wordt toegestaan.
Van de afdeeling Noord-Bevelaid is
een verzoek ontvangoi om doorzending
aan Ged. Staten van Zeeland van een
adres ter verkrjjging van een overdekte
lood» bjj den steiger te Cortgene.
Aan dat verzoek is voldaan. Er is
echter geen gunstige beschikking op ont
vangen.
Ingekomen was de motie van de Ver
eeniging van Nedcrlandsche werkgevers
waarin aangedrongen wordt op het instel
len van eene enquête omtrent de werking
van en de hoegnoodige wjjzigingen in
de ongevallenwet, met verzoek om ad
hesie. Deze adhesie is verleend.
Voor den ambulanten cursus in hoef
beslag is over 1907 een rjjkisnbside
toegekend van f 935.
Het voornemen bestaat niet om een
nieuwen cursus in te richten.
Door het bestuur der rijksverzekerings
bank was beweerd dat de Maatschappjj
moest betalen in de ongevallen-verzeke
ring voor personen, verbonden aaD het
laboratorium.
Daartegen is verzet aangeteekend en
de Raad van Beroep heeft de beslissing
der RjjkBverzekeringBbank vernietigd.
Aan de orde was nu de regeling van
het pensioen van den zuiverconsulent.
Bg acclamatie wordt de leeftijdsgrens
op 60 jaai bepaald,
De heer Van Weel deelde mede dat hjj
van het bestuur der landbouwtentoon
stelling heeft ontvangen 1 100 als prjjs
voor granen en zaden en een medaille
vooi de tuinbouwinzending. Deze zal aan
de afdeeling te Goes worden overhandigd.
Voor da cursussen in landbouwkunde
is een rijkssubsidie verleend van f8535,816.
Bericht is ontvangen dat bjj gebrek
aan leerlingen de cursussen te Rilland
Bath en Nisse niet door gaan.
De heer Kakebeeke vroeg of, wanneer
rjjkssubsidie mocht wordeu verkregen
voor landbouwcursussen aan volwassenen,
er bjj het dag. bestuur bezwaar zou be
staan om een toelage te geven aan een
onderwjjzer, die zioh in Friesland op'de
hoogte kan stellen van de wjjze waarop
dat onderwijs gegeven wordt.
De heer Vosterman van Oyen oppert
het idee dat een onderwjjzer, die les had
genomen in boekhouden, zou worden
afgevaardigd.
Het dag. bestuur zal het denkbeeld
van den heer Kakebeeke overwegen.
De afd. Zierikzee gaf in overweging of
het niet weoscheljjk zou zjjn bg Ged.
Staten van Zeeland aan te dringon om,
op het voorbeeld van Friesland, van Mei
tot Augustus, wagens op vaste assen vrjj
te stellen van de verplichting om des
nachts voorzien te zjjn van lichtende
lantaarns, wegens brandgevaar in hooi
en oogsttjjd.
Het dag. bestuur zou den tersajjn wen-
schen te stellen op Juni—Augustus.
Wanneer de afdeeling een dergeljjk ver
zoek doet, wil het dag. bestuurdit steunen.
De beer Polderdjjk zou het verzoek
liever direct zien gedaan door het hoofd
bestuur.
Daartoe werd besloten.
Door Gedeputeerde staten iB advies
gevraagd aangaande een subsidie-veriee-
ning voor een tuinbouwtentoonstelling te
Middelburg.
Een gunstig advies is gegeven.
Bg de overlegging van do uitnoodiging
van Prins Hendrik der Nederlanden, om
twee afgevaardigden te zeDden naar de
vergadering te Amsterdam, belegd met
bet doel om een organisatie in het leven
te roepen om tentoonstellingen voor te
bereiden en te regelen, deed de voorzit
ter eenige mededeeliDgen.
De bedoeling is niet dn kleine tentoon
stellingen te verdringen, zelfs kan daaraan
steun worden verleend door ze te leiden
en te helpen waar men kan.
Het optreden van den Prins in deze
verdient z. i, hulde, waarmede de ver
gadering instemming betuigde.
Naar aanleiding van het schrjjven van
Ged. Staten inzake het verzoek van de
afdeeling Noord Beveland om een veeloods
ran den steiger te Cortgene, werd den
afgevaardigden van de afdeeling Noord
Beveland de raad gegeven nogmaals op
het verzoek terug te komen.
De heer Boogaard deelde mede dat de
afdeeling Goes gaarne te 's Heerenhoek
een cutbu» in paardenkennis zon hebben.
Daarvoor dient eene aanvrage te wor
den gedaan, wat gebeuren zal.
De heer Kakebeeke wees op de Gro
ningen bestaande gewoonte om vragen
van practischen aard in de afdeelingen
en later in de Uoofdbestuurs-vergadering
te bespreken en te behandelen on vroeg
of een dergelijke wjjze van handelen ook
in Zeeland geen aanbeveling verdient.
Dit zal worden overwogen.
Daarna werd de vergadering gesloten.
Uit de Pers.
Hopblooze verwarring.
Uit een kiesrechtbeschouwing in het
hoofdorgaan de (R.-K.) Tijd'.
,...»Het bljjft een raadsel, hoe sommigen
hebben kunnen hopen en verwachten,
dat na het bekende fiasco van de Kies-
rechtrapport-commissie, pers en kies
verenigingen zonden slagen in het be
werken van de eensgezindheid op electoraal
gebied.
Nog grooter raadsel is het ons, hoe
sommigen, ook thans nog, nu de Babelsehe
spraakverwarring der R. K. kiesvereni
gingen de onmacht der laatste om haar
verzoeningstaak te vervullen, zo# duidelgk
demonstreert, aan dat welgeslagen bljjven
gelooven.
Ruzie onder de iroeders.
Uit De Standaard
>Bjj de jongste begrootingsdebatten is
de ringmaur, die de coalitie omsluit,
nogmaals nauwkeurig, wat haar drie
poorten betreft, nagezien, en op alle
punten gaaf bevonden.
Kan dit nog worden gezegd?
Sinds maanden vuurt men van Christe-
lijk-Historische zjjde rusteloos op de
antirevolutionnairen, en dat soms op eèn
wjjze die de Arnli. Cour. spreken deed
van een vbloedige wrake over Seinpost
genossen".
En ook van Itoomsoh-Katholieke zijde
vuurde men wel nog niet, maar zocht
toch in dreigement tegen een deel der
onzen heil, en c. q. zou men een deel
onzer als vjjand bejegenen.
Nu deert dat ons niet.
De antirevolutionnaire partjj staat, in
weerwil van het Rotterdamsch incident,
sterk in hsar wel ingesloten organisatie,
en is te allen tjjde bereid zich op haar
eigen linies terug te trekken.
Maar ziet de Coalitie in 1909 kans,
er zonder ons te komen
Het Centrum opperde meer dan twjjfel,
of dit gaan zou.
Ook wjj zouden die vraag ai#t aanstonds
toestemmend beantwoorden durven.
En toch, wil men ons als bondgenooten
behouden, dan meenen we er aanspraak
op te mogen makeD, dat men ook ons,
bjj alle vrjje critiek, niet in strjjd met
den ridderljjken regel van goede confrérie
bejegent."
Rechtzaken.
Ar rondissements-Rechtbank te Middelburg
In de zitting van Vrgdag is wegens
mishandeling veroordeeldM. G., 27 j.
machinist te Kruiningen, tot 7 d. gev.
straf.
Dezer dagen vond iemand te Zie
rikzee zjjn beste kalf dood in den stal
liggen. Na ingesteld onderzoek door den
veearts bleek de kop van het dier te zjjn
7erbrjjzeld. Na een door de politie in
gesteld streDg onderzoek is een 24-jaiig
persoon als de dader aangewezen, die
dan ook ter beschikking van de justitie
is gesteld. De hamer waarmede het mis-
drjjf vermoedeljjk is gepleegd, is ten zjj-
uen huize in beslag genomen.
