N*. 51 1908 Donderdag 30 April. 95sl" jaargang. FEUILLETON Tnssclten Kerk en Pastorie, (iOESCHE De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op feestdagen. Frjjs per kwartaal, in Goes 0,73, buiten Goes, franco, Afzonderlijke Hommers 5 cent. (intending van advertcntiln «dor 2 uren r»p don dag dar uitgaeoi COURANT. De pr|js der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ot. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels d l,berekend. Bewijsnummers^ cent. Telefoonnummer 22 Directeur A. F. A. van S eters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „G-oesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. Sic transit Indien de socialistische partjj zich met reden beklagen kan oyer het gemis aan eenheid, niet minder droevig is 't gesteld onder de broeders van de anti-revolutio naire gilde. De schichten, die onophoude lijk op den armei eeminenten leider", dr. Kuyper, werden gemikt, treffen hem dik- wjjls op zeer gevoelige plaatsen. En al de zalf die tal van broeders hem, in den vorm van vrjj eentonige motie's, op de gewonde plekken smeren, vermogen misschien wel de pjjn eenigermate te verzachten, de kwetsuren hooien kan ze niet. Een zeer scherpe eu angstig juist ge schoten pjjl heeft onze afgevaardigde, de hoer de Savornin Lehman, hom nu in 't vleesch geboord. In zjjn blad De Ne derlander noemt Lohman Kuyper geducht onder handen. In de Standaard had Kuyper uiteen gezet dat ook in zaken het staatsbestuur betreffende het instinctieve (gevoelsleven) staat boven de reffexi» (nadenken). En naar aanleiding hiervan schrijft mr. Lohman o. a. »Wie zich verzet moet verwjjderd, ja smadeljjk uitgeworpen worden, want, •instinctief", schrjjfihet volk verschil van inzicht met den geliefden voorganger aan meer of min onedele drjjfveeren toe. Vrijheid van spreken en denken staat geschreven boven den ingang der fuik, en ieder zelfstandig denkend, vrjj-gevoe- lend man zwemt rustig naar biDnen, totdat hjj, doch te laat, bemerkt, dat daar binnen ook staan de woordenmits ge u houdt aan 't geen, onder leiding van een persoonljjk gouvernement, in demo- cratischen vorm gedecreteerd is. Niet met leedvermaak, doch met wee moed omdat wjj den toestand zelven betreuren aanschouwen wjj dien strjjd, na Seinpost op nieuw gestreden. Vruch teloos is het spartelen van de visch, die in de fuik gevangen zit. In zulk eene worsteling, waarbjj de »reflexie" gedoemd is te bukken voor het instinct, het ver stald, ook het zich aan Gods Woord ge bonden achtende verstand, voor het ge voel der massa, ligt altjjd iets tragisch. De Rotterdammer zal moeten zwichten en mr. Fabius ook al staat voer laatst genoemde waarsehjjnljjk toch geen Sein post-executie in het verschiet". Dan de verhouding van Kuyper tot Heemskerk besprekend zegt de Goesche afgevaardigde •Aan het slot van het stuk (m De Standaardwordt duideljjk en onbewim peld gezegd, waar het om gaat. Het gaat nl. om de vervanging, in 1909, van hit Kabinet-Heemskerk door een Kabinet-Kuyper. Voortreffelijk, dat dit openlijken dat het nu gezegd wordt. Openlijk; wjj hebben dan niet meer over en weer ellenlange artiken te schrjj- ven over »nermaal en abnormaal", •Chris telijk of anti-revolutionair of rechts" homogeen dan wel Zaken-Kabinet" en wat dies meer zjj. Iedereen gevoelt toch waarom het gaat, al kan uitteraard de Standaard dit niet zoo duideljjk uit spreken maar het is veel aangenamer te strjjden met open vizier, dan te be- 9 door MITE KREMNITZ. Voor de Goesche Courant uit het Duitsch vertaald. Overste Hartmann had inlichtingen in gewonnen en met zjjn vrouw beraadslaagd. Daarna schreef hjj zjjn zwager een koelen brief, waarin tusschen de regels door te lezen was, dat hjj spjjt had, dat hjj zjjn dochter aan hem had toevertrouwd. Hjj, de overste, had niet de middelen om, na verloop van eenige jaren, zjjn dochter als weduwe, mogeljjk met een rjj zwakke kinderen, te onderhouden tot de ver bintenis van Johanna met dominee Jensen, ofsohoon die een achtenswaardig man zjjn moest, kon hjj daarom zjjn toestem ming niet geven. Dominee Jensens familie was teringachtig, ouders en grootouders vroeg gestorven, hoogst waarschjjnljjk zou ook bij niet oud worden en zjjn weduwe, daar hjj geen vermogen had, in hulpbe hoevenden toestand achterlaten. Aan zjjn dochter schreef de overste slechts een paar woorden dat waren dwaze grappen en zjj moest zoo spoedig mogeljjk weer naar huis terugkeeren. De proost en zjjn vrouw waren oprecht bedroefd en ont stemd, maar zjj durfden het niet aan Johanna toonen, omdat het gezag van den vader voor hen onaantastbaar was. Johan na had haar brief iu den tuin gelezen de proeven stillekes de pooten door te snjjden van den zetel waarop de tegenstander plaats nam". De hier aangehaalde staaltjes van het toenemend anti-Kuyperianisme zjjn slechts enkele uit de vele. We willen er nog een geven van ds. C. L. Vinck te Schoonhoven. •Tom Dr. Kuyper verleden jaar sprak over de afschaffing van dei nachtarbeid voor de bakkers, scbrjjft de heer Viack, haalde hjj aan den tekst uit Hoiéa VII6 huniieder bakker slaapt den ganschen nacht. Over deze verminking van tekst en daardoor verdraaiing van boteekmis is toen in de kranten wat losgekomen. Het is ook een treurig bestaan om uit Hoséa, dat ééa vleek ademt over het verval van Israël, een tekst aan te halen en zich dan nog schuldig te maken aan vermin king en valsohe voorstelling. Welnu, niet minder brutaal misbruikt Dr. Kuyper de Sehrift om, op eea andere wjjze dan in de 90tiger jaren, front te maken tegen de mannen met twee namen op wetenschappeljjk gebied. En het ver wondert mjj, dat uit dat kamp nog niet is opgekomen een stem teges de door en door valsche voorstelling en gebrmik der geschiedenis van David en Saul. Want zjj ig het in gebruik en strikking. Dr. Knyper moet do »kleine luydei" weer voor zjjn zegikar spannen, om in 1909 triumfanteljjk het Binnenhof te be trekken. Dat is zjjn zaak. Maar dat hjj daarvoor zich weer niet ontliet om valsche kaart te spelen, ziet, daarop dient ge wezen" Dan volgt ein breedvoerige aaitooiiig hoe dr. Knyper dn bjjbiltekst valsch voorgesteld en verminkt heeft, waarna de schrjjver besluit: •En op deze geheel valsehe voorstelling durft Dr. Kuyper een scheiding te maken tusschen de broederen, die leiden moet tot verguizing van kemis en wetenschap. Wjj gelooven, dat Dr. Kuyper, in zjjn strjjd tegen de wetenschappelijke mannen uit zjjn partjj, om doodgewoon pr»c- tiiche, tactische redenen het wetenschappeljjke harnas wil uittrekkea, omdat het hem gaat hinderen. In zoo verre is hjj David geljjk. Maar hjj hulle een zoo gewoon menscheljjke overweging niet in een wolk van mystieke heilighoid." Zoo vergaat de roem. Buitenland. Goed voorbeeld doet goed volgin. Als een man, die omringd wordt door sehuldeischers, zoo moet de sultan van Turkjje zich gevoelen, daar hjj met bjjna alle groote Europeesche mogendheden meer of minder belangrjjke kwesties heeft te regelen en die mogendheden telkens en telkens met nota's en diplomatieke ver- toogen, en soms wel met krachtiger middelen, zooals pas Italië deed, inwil liging harer eigchen trachten te verkrjj- gen. Het voorbeeld van Italië Bchjjnt na volging te zullen vinden, tenminste als men te Parjjs loopende geruchten mag proost kon het niet over het hart krjjgen haar den brief te brengen, maar belastte zjjn vrcuw er mee de gewichtigste ge deelten eruit voor te lezen. Johanna zat in het pritfol, het hoofd op de hand gesteund en drukte de lippen vast op elkaar; haar tante stonden de tranen in de oogen, terwjjl zjj de woorden van den overste voorlas. Johanna zweeg zoo lang, dat haar tante bang werd. •Dat is een zware beproeving, arm meisje I Oom heeft zooeven aan dominee Jensen geschreven, de kleine jongen van de Lorentzens zal den brief wegbren gen". Johanna zweeg nog altjjdzjj vond het goed, dat Klaus het door haar oom te weten kwam, want wat zjj hem zelf te zeggen had, wilde zjj hem laten zeggen, »U staat toch toe", begon zjj plotseling, •dat ik ook een paar woorden aan Klaus schrjjf Toen haar tante, wie de voornaam hinderde, nog overlegde, voegde zjj erbjj. •Als a wilt, moogt u mjjn brief lezen". •Neen, neen," antwoordde zjj, ontroerd, •schrjjf maar, arm kindde jongen kan zoo lang wel wachten". •Ik ben dadeljjk klaar", riep Johanna, naar het hnis snellend. •Kom s. v. p. vandaag om twee uur op het kerkhof"t schreef zjj met potlood, anders niets, Behoof het blad in een couvert en gaf het aan den jongen. Toen die weg was, vroeg zjj zichzelf af, of Klaus wel be- grjjpen zou op welk kerkhof 1 Tante verwonderde zich er over, dat gelooven, is de republiek voornemens haar eischen betreffende de mjjnen van Heraclé kracht bjj te zetten met een vlootbetooging. Sommige bladen wjjten de weinig tegemoetkomende houding der Turksche regeering tegenover Fr mkrjjk aan Duit- sche inblazingen. Zeker is, dat de sultai een groot vertrouwen heeft in do vriend- schap van keizer Wilhelm. Nog dezer dagen hebben de beide vorsten allerhar- teljjkste telegrammen gewisseld naar aan leiding van de betreding van Turkich grondgebied door den Duitschen keizer gedurende diens Middellandsche zeereis. Doch of keizer Wilhelm zoover zou gaan den sultan op te zetten tegen een Euro peesche mogendheid, gelooven we zoo spoedig niet. Maar zelfs al zou dit wel het geval zjjn, dan zou dit voor Frankrjjk nog geen roden zjjn van krasser maatregelen af te zien, integendeel, de republiek zou dan eerder tot een vlootbetooging moeten overgaan, om de Turken te leeren, dat Frankrjjk zich door geen mogendheid zal laten afhoudeü van een krachtige bescher ming zjjner belangen. Maar er is een andere reden, waarom Frankrjjk misschien de kwestie met den sultan vooreerst op haar beloop zal laten Het Marrokkaansche wespennest eischt voor het oogenblik alle aandacht der regeering te Parjjs. Onuitputteljjk zjjn in Marokko de verrassingem telkens als de Fraischen denken aan het einde hunner ellende te zjjn, komt een nieuwe stam in oproer, staat er een nieuwe mededinger van den wetteljjken sultan op of worden de Fransche troepen onverwacht aangevallen. De tjjd, dat rust en vrede in het noorden van Afrika zullen heerschen, schjjnt nog hoel vei af. Rooverbenden maken het land onveilig, plunderen Euro peanen en landgeiooten. De vorige week is een der beruchtste en meest gevreesde rooverhoofdliedoi, Raissoeli, in een ge vecht met een hem vjjandigen volksstam neergeschoten. Tenminste dat wordt ge meld, of het waar ii weten we niet en zoo heel erg zou het ons niet verwonderen als we over eenige dagen te hooren kregen dat Raissoeli nog leeft en voortgaat het land enveilig te maken. En al is hjj dood, och, dan zijn er in Marokko neg genoeg andere onruststokers. Die arme Fransche soldaten vechten met grooten moed en zelfopoffering, maar waarvoor weten de arme jongens zelf niet en de Fransche regeering, die de troepen uitzond, zal langzamerhand het ook wel betreuren zich in dit wespennest te hebben gestoken. Kunst en Wetenschap. Multatuli in 't Rijksmuseum. 8. Kalff bepleit in de Indische bladen het bjjeenbrpngen van gelden voor de plaatsing van een Mnltatuli-borstbeeld in het RjjksmuBeum. Hij wjjst in zjjn stuk voomameljjk op Multatuli's verdienste jegens Indië, al heeft men in Nederland zjjn machtigen invloed op den geest, Johanna niet schreide, niet in haar kamer opsloot, maar haar, als eiken voormiddag, bjj het werk hielp en dat zij zelfs buiten in den tnin, zooals de proost gewoon was te doen, een heel bed in den war men zonneschjjn wiedde. Haar wangen gloeiden meer dan gewoonijjk en in haar oogen brandde een onrustig vuur, maar aan tafel sprak en schertste zjj als ge woonijjk, alleen bij het tafelgebed had zjj eenmaal gesnikt. De proost was daar hoogst bljj over, hjj zag zoo gaarne slecht» den vrooljjken kant van het leven »Zjj is een heel verstandig meisje", zei hjj tegen zjjn vrouw, »en zjj ziet zoo goed in, dat zij er ons niet onder mag laten ljjden. Zjj is juist het tegen deel van haar oud-Pruisischen vader hoe mjjn zuster dien trouwen kon, heb ik nooit begrepen, .zjj zal er ook berouw genoeg van gehad hebben"4 besloot hjj den zin. Dadeljjk na den eten, zoo gauw als oom entante zich teruggetrokken hadden vertrok Johanöa. Zjj was reeds dikwjjls gaan wandelen zo-nder eerst verlof ge vraagd te hebben. Vandaag zag zjj niets van de schoonheid van den heggeweg niets van het zonnige, grtene land, zjj ging werktuigelijk verder, op haar dool af, voorbjj zjjn hnis, zonder in den tuin te kjjken of er aan te denken of mis schien iemand haar bemerkt had. Het was nog geen twee uur, toen zij aohter de kerk onder den treurwilg op het dunnen verwaaide gras ging zitten maar nanweljjks bad zjj adem geschept m den vluggen gang, toon zjj voetstappen waarin Indië bestuurd wordt »an aller- höehten 8telle", nooit willen ei kennen, zegt de heer Kalff. Het zou Indië vereeren" gaat hjj voort »wanneer het de schuld, die 't aan de nagedachtenis van dezen denker en onvergeljjkeljjken prozaschrijver hoeft, wilde boeten door te zorgen dat zjjn marmeren borstbeeld niet langer in het Rijksmuseum ontbreekt. Het moederland heeft weinig, te weinig voor de eer van dezen grooten geest gedaanaan de kolonie de terechtwijzing door de daad". Landbouw, Voeteelten Visscherlj. Landbouw en Veeteelt In Zeeland. Proefveld op middelmatig zwaren kleigrond. Proefnemer de heer J. J. Mol te Waarde. Doeleei vergeljjking te maken tusschen verschillende stikstof- houdende meststoffen, gebruikt op suiker bieten. Het proefveld, gelegen in den polder •Waarde" werd verdeeld in 10 peroeelen, waarvan 8 ieder 2,616 are en 2 ieder 1,308 are groot waren. Het geheele proefveld, met uitzondering van een der kleine pereeelen werd be mest met superphosphaat, naar een basis van 500 KG. per hectare. Twee pereeelen ontvingen bovendien Chili-salpeter, twee zwavelzuren-am- moniak, twee salpeterkalk en twee stik stofkalk. De stikstofbemesting werd gegeven naar een basis van 800 KG. Chili-salpeter per hectare. SuperphoBphaat werd uitgestrooid op 21 Maart, zwavelzure-ammoniak en stik- stofkalk op 8 en 9 April, salpeterkalk en Chili-salpeter werden als overbe mesting in drie keer, op 24 April, 30 Mei en 11 Juli, gegeven. De suikerbieten werden op 20 April bij droog weer met de machine gezaaid. De afstand tusschen de rijen bedroeg 35 cM. en in de rijen 30 35 cM. Half Mei kwamen de bieten regel matig boven. De stand van het gewas en ook de greei waren goed te neemeD. Als een gevolg van de koude zomer maanden werd de ontwikkeling wel wat tegengehouden. Half Judï was op de pereeelen nog weinig verschil te zieü. De niet met stikstof bemeste pereeelen bleven spoedig achter en het perceel, uitsluitend met superphosphaat bemest, was nog minder dan het onbemeste perceel. Bjj het rooien werd de volgende uitkomst verkregen. Bjj het rooien was er van rjjpheid der bieten nog geen sprake, de bladeren waren nog geheel groen. Uit de verkregen opbrengsten big kt, dat de stikstofmest op alle pereeelen goed gewerkt heeft. De onbemeste en alleen met superphosphaat bemeste per eeelen zjjn in opbrengst heel wat achter gebleven. Van de stikstofmeststoffen heeft de stikstof kalk het best en Chili-salpeter het miDSt gewerktzwavelzure-ammoniak en salpeterkalk staan daar tuBsehen in. Groot is het verschil in opbrengst niet. De proefnemer schrjjft in zjjn verslag •De nieuwe stikstofmeststcffen zjjn wel hoordehjj was het, zjjn gelaat zag er zoo mager uit, dat de tranen haar in de oogen kwamen. Maar wat zjj nog meer aan hem merkte, was, dat hjj met tegenzin kwam. Waarom had zjj ook niet bedaeht, hoe pjjnljjk het voor hem, den predikant, zjjn moest, hier aan het graf van zijn ouders een geheime samenkomst te hebben •Kan ik bjj je in huis komen vroeg zf siel, toen hjj haar hand greep. »Of wil je me terugbrengen »Liever het laatste," antwoordde hjj en reeds gingen zjj den heuvel af. Een tjjdlang zwegen beiden. »Voor mjj is het niet onverwacht gekomen, begon hjj met ingehouden stem •zoo gemakkeljjk krjjgt men zjjn geluk niet. Maar je pogingen je beden, Johanna, zulleü toch wel iets vermogen maar het moet niet te lang duren wie weet, de tjjd van ons geluk is misschien kort." Zjj zag hom verbaasd aan. Wat had haar oom hem geschreven om voor het •neen" van haar vader reden op te geven Het was oom aan te zien geweest, dat hjj de harde waarheid verzachten wilde. •Mjjn beden vermogen niets, Klaus je kent mjjn vader niet, maar ik ben vast besloten, mjj mjjn recht te halen ik ben vierentwintig jaar 1 Zjj stootte dat uit, bard en triomfantelijk, hjj Btond stil en zag haar aan. Ze waren het huis al lang voorbjj en op den landweg. •Je weet het misschien niet," ging zjj ro)d wordend, voort, »maar een meisje van vierentwintig jaar kan ook zonder haar vaders toestemming trouwen. Dat aan te bevelen en zeker is het gewenscht verdere prooven te nemen. De uitstrooi- baarheid dier meststoffen laat te wenschen over, de stikstofkalk stuift te veel en de salpeterkalk wordt te vochtig. Het ver dient overweging om de salpeterkalk in 't vervolg in één keer uit te strooien." Bovenstaande klachten omtrent de uit strooibaarheid der nieuwe meststoffen zijn door alle proefnemers geuit en vor men een bezwaar tegen de invoering dier stoffen in de practijk. Overeenkomstig het verlangen van den heer Mol, zullen deze proefnemingen in 1908 voortgezet worden. Proefveld op middelmatigen kleigrond. Proefnemer de heer A. de Schipper te Kapelle. Doeleen vergeljjking van eenige stikstof houdende hulpmeststoffen op sui kerbieten. Het proefveld, gelegen aan den grint weg van Kapelle naar Wemeldinge, werd verdeeld in 12 pereeelen, ieder groot 13are. Het geheele proefveld werd bemest met Buperphosphaat tegen 700 K.G. per hec tare. Twos pereeelen ontvingen boveidien Chili-salpeter, twee zwavelzuren-ammo- niak, twee salpeterkalk, twee stikstofkalk, twee zwavelzuren-ammoniak en Chili- salpeter, en twee bleven zonder stikstof bemesting. Alle pereeelen ontvingen de zelfde hoeveelheid stikstof, berekend naar een basis van 400 KG. Chili-salpeter per hectare. Superphosphaat werd in Maart, de stik stofkalk en zwavelzure-ammoniak in April, eenigon tjjd vóór het zaaien der bieten, en de kalksalpeter en Chili-salpeter als overbemesting gegeven. De suikerbieten werden op 18 April bjj goed wöer uit de hand op rjjen ge zaaid. De afstand tusschen en in de rjjen bedroeg 30 cM. In het begin van Mei waren de plantjes boven en groeiden ongestoord verder. De Btand van het gewas bleef gedurende den geheelen zomer zeer goed. De per eeelen zonder stikstof bleven in ont wikkeling achter, terwjjl de pereeelen met Chili-salpeter op 't oog iets voor waren. Van rijp woiden der bieten was weinig sprake, daar bjj 't rooien der bieten, in begin November, de bladeren nog geheel groen waren. Uit de verkregen opbrengsten big kt, dat de .stikstofmest op alle pereeelen goed gewerkt heeft. De opbrengst op de uitsluitend met superphosphaat bemeste pereeelen is nog al wat minder dan die, verkregen op de overige pereeelen. Van de met stikstof bemeste pereeelen heeft Chili-salpet'jr de hoogste opbrengst ge geven. Het verschil tusschen de andere stikstofmeststoffen is zeer gering. Zoowel stikstofkalk als salpeterkalk hebben goed gewerkt, hoewel iets minder dan Chili- salpeter. Ook de proefnemer A. de Schipper klaagt in zjjn verslag over de moeiljjke uitstrooibaarheid van de stikstof- en salpeterkalk. Het voorloopig oordeel over de werking der nienwe meststoffen, naar aanleiding dezer proefneming, is niet ongunstig en het is wenscheljjk de proef nog meer malen te herhalen. Daar het proefveld zeer gnnBtig gelegen heeft mjjn vriendin Ella me verteld er is, maar een kleine rechterljjke for maliteit voor noodig. Hjj was doorgegaan en zjj zag hem schuw aaneen groote angst snoerde haar de keel toe, voor het eerst had zjj er een voorgevoel van, dat hjj misschien toch voor haar verloren was maar dit kon zjj niet verdragen 1 Haar oogen hingen aan zjjn profiel, maar toen hjj haar nu aanzag, barstte zjj in tranen nithet was niet noodig, dat hjj sprak, in zjjn blik lag alles •ik, een geordende dienaar des Heeren, die prediktde zegen des vaders bouwt den kinderen huizen ik zou mjjn eigen vrouw, beladen met den vloek van haar vader, in mjjn huis voeren Ik, het voor beeld mjjner gemeente, zon door reohter- ljjke uitspraak mjjn geluk afdwingen Hjj zei geen woord, zjj had hem im mers begrepen maar de diepte van zjjn smart en verdriet doorgrondde zjj niet zoo snel. Naast elkaar gingen zjj den stillen weg langszjj weende, hjj greep haar hand vast cn leidde haar verder. Voor zjj aan bet eerste gebouwtje van het dorp kwamen, bleef hg staan. •Je keert terug zei ze zuchtend. •Is het niet beter •Neen, neem in huis afscheid van me", antwoordde zjj>morgen reis ik al naar huis" zjj droogde haar tranen. Er was niemand in het woonvertrekJo hanna zette haar hoed af, wierp zich in een hoek van de sofa en zei, terwjjl zjj haar gelaat met beide handen bedekte •Ik kan niet, Klaus, ik kan niett" (Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1