N\ 45 1908,
Dinsdag 14 April,
95sle jaargang.
Tusscken Kerk en Pastorie,
GOËSCHË
De uitgav» dezer Courant geicliiedt Maandag-, Woendng- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjj» per kwartaal, in Goes ƒ0,73, buiten Goes, franco, ƒ,1,SS.
Afzonderlijke mommen 5 cent,
Inzanding van advertentie» «oer 2 uren op dan dag der
uitgave.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën ii van '1-5 regel» 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekkiig hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» 1,berekend.
Bewijsnummer» 5 cent.
Tolefoonnummer 22.
Directeur A.^F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „ö-oesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
EEN NIEUW SYSTEEM.
Het hu welp k, zooals dat tegenwoordig
is, voldoet vele menschen niet. De »ge-
lukkige huweljjken" zjjn zeldzaam en
geen i» zonder soms zeer bittere
teleurstellingen. Hervormers die af keerig
waren van halve maatregelen, hebben
toen het radicale voorstel gedaan van
de vrjje liefde. Maar, den hemel dank,
ons volk wil daar niet aan en beseft
terecht welk een Jan-boel 't worden zou
als in de plaats van het geregelde en
geregistreerde huweljjk, de wilde echt
kwam. We doen 't dus nog maar, in
afwaahting van betere regeling, met het
oude burgerljjke-stand-huweljjk.
Nu heeft een Franschmaa een boek ge
schreven, getiteldDu mariage (over
het huweljjk), waarin hjj een nieuw
systeem aanprjjst om op den grondslag
van het thans bostaande tot betere en
gelukkiger echtverenigingen te komen.
Blum, dit is de naam van den auteur,
overweegt in zjjn boek dat de man zoowel
als de vrouw polygamisch vaa aanleg
zjjn, d. w. z. dat noch de man, noch de
vrouw op den duur gelukkig en tevreden
kunnen zjjn met één echtgenoot(e), doch
dat zjj beiden afwisseling behoeven. Een
man heeft, als hjj trouwt, meest wel al
•en polygamische jeugd achter zich, ter-
wjjl een meisje over 't algemeen met haar
veerite liefde" huwt.
Dit is de fout zegt Blum. De man
heeft zjjn polygamisch instinct, zijn ver
langen naar meerdere vrouwen kunnen
volgen, het meisje niet. Als zjj gehuwd
is, zal dat onderdringen van een instinct
moeten leiden tot afwjjking van hetior-
male en zullen eindeljjk karakter en hu
meur er door geschaad worden.
Blum raadt daarom de meisjes zich,
evenals de mannen, eerst wat in te leven.
Als we eens even aannemen dat mon
sieur Blum gelijk heeft, dan zouden we
uit zjjne leer anmiddellpk deze conclusie
kunnen halendaar de man na een po
lygamische jeugd een monogamisch (met
één vrouw) huweljjk sluit en bjj de vrouw
eerst na ket hu welp k de polygamische
instincten ontwaken, zal outrouw bjj den
gehuwden man zeer zeldzaam, bp de
gehuwde vrouw vrjjwel regel moeten
zjjn. Ieder weet dat 't juist omgekeerd is.
Nog een in 't oog springend bezwaar
is er tegem dit Blumsehe stelsel, 't Is een
overbekend feit, dat door alle wijsgeeren
en geleerden, die 0V8r de liefde gedacht
en geschreven hebben erkend is, dat bij
den man de liefde stjjgt zoolang tot hij
het door hem geliefde wezen heeft ver
overd. Dan daalt zjjn gevoel tot vereering,
genegenheid en vriendschap. Bp de vronw
is 't juist t§genoverge8teld, bij haar be
gint de liefde te stjjgen bjj het bezit van
dan man.
Door deze contrasteerende eigenschap
zou 't de groote meerderheid der vrou
wen absoluut onmogeljjk zjjn te voldoen
aan bet Blumsche voorschrift.
Het nakomen van zjjn advies zou alleen
tot gevolg hebben dat *r heel wat meer
vrouwen- en meisjesleed op de wereld
komen zou dan er nu al is.
3 FEÏÏILIHOE
dook
ALITE KREMNITZ.
Voor de Qoesche Courant uit het Duitsck
vertaald.
Om éen uur was het klaar gezet, maar
■aar de langte van het te baspreken
programma te oordeelen, kon het wel
drie worden, eer de heeren vrjj waren.
Ze had eigenljjk zin, na het eigen mid
dagmaal, dat raeds bjjna afgeloopen was,
eens naar de waardin te gaande regen
had opgehouden. De jonge meisjes spra
ken nu over een nieuwen steek bjj het
wolbreien en Johanna beloofde dien aan
de dames Jensen te zullen leeren buiten
dien had zjj kort geleden een soort
palentstrikken gezien, die veel duurzamer
zjjn moesten dan de gewone. De oudste
juffer Jensen meende, dat ze alleen van
kantmaken hield, omdat Johanna dat niet
verstond, en toen de laatste verzocht het
haar te leeren, als ze eens naar haar
toe kwam, antwoordde Marie Jensen, dat
dat veel te omslachtig was. Do jongste
zuster evenwel sprak ten laatste met
Johanna af, dat ze den volgenden dag
komen zou en of Marie ook zeide>Je
weet, Anna, dat we morgen den heelen
dag met de wasch bezig zjjn". Jo
hanna liet zich toch niet afschrikken.
Het vooruitzicht naar het mooie dorp
«n de pastorie van Klaas Jensen te gaan,
was ta verlokkend, ook al was het ten
Buitenland.
Smakelijk eten.
Frankrjjk is het land der schandalen.
In geen enkelen staat vaa Europa komen
zoo, vaak geruchtmakende zaken voor als
in de groote republiek. Dat daarom de
Franschen meer verdorven zouden zijn
dan de andere volken, willen we niet
beweren, want het veel voorkomen van
aandacht trekkende gebeurtenissen houdt
nauw verband met de tameljjk onschuldige
neiging van het Fransch volk om bjj
alle gelegenheden zich op te winden en
de onbeduidendste voorvallen,op te blazen
tot wereldgebeurtenissen.
Dezer dagen wordt do aandacht der
Franschen o. m. bezig gehouden, door
een schandaal, dat dien naam echter
volkomen verdient. Er is n.l. uitgekomen,
dat op groote schaal kioeierpen hebben
plaats gehad met de levering van vleesch-
waren aan het leger. Een aantal leveran
ciers hebben zich schuldig gemaakt aan
de meest gewetenlooze vervalsching en
werkeljjk ontzettend is het, wat die arme
Fransche soldaten al jarenlang hebben
te slikken gekrege». Vleesch van zieke
dieren, waarmede de eigenaars geen weg
wisten, werd verkocht aan de leger
leveranciers en de arme jongens, die
onder de wapenen waren om het vaderland
te dienen, mochten het slikken.
Nu de knoeierpen ontdekt zjjn, begrjjpt
men ook wat de reden is van het hooge
sterftecjjfer in sommige garnizoenen.
Een kreet van afgrijzen is onder
het Fransche volk opgegaan en de regee
ring heeft reeds tegen verscheidene le
veranciers een gerechteljjke vervolging
ingesteld.
Waarschjjnljjk zal ook in de Kamer deze
vergiftiging der soldaten door geweten
looze leveranciers worden ter sprake ge
bracht, doch de tegenwoordige regeering
kan geen blaam treffen, verdient feiteljjk
hulde, dat ze aau het reeds jaren bestaande
euvel een einde heeft gemaakt.
De soldaten zullen in het vervolg dus
beter vleesch op hun tafel krjjgen.
In de Kamer is Vrjjdag ook gesproken
over een ander deel van het Fransche
volk, dat gebrak heeft aan goed voedsel,
n.l. de te Parjjs uitgesloten bouwvak
arbeiders.
De afgevaardigde Dejeante deed het
voorstel 200.000 francs beschikbaar te
stellen ter
Leniging van den nood,
die het gevolg i3 dier uitsluiting. Door
dat bjjna alle werkzaamheden in het
bouwvak stil liggen, zjjn nu ongeveer
200.000 arbeidersgezinnen tot ellende
gedoemd.
De regeering deelde medo reeds plan
nen tot ondersteuning te hebben over
wogen en een der ministers wendt zjjn
invloed bjj de patroons aan om opheffing
van de uitsluiting te verkrjjgen, doch
heel veel neiging tot toegeven toonen de
werkgevers tot nu toe niet.
Op een der samenkomsten van uitge
stotenen is het plan geopperd door de
vrouwen der arbeiders een betooging te
doen houden.
koste van haar eigenliefde. Zoo lag de
•volgende dag voor haar, toen die van
heden zich teneinde spoedde
Alleen het weer scheen van meening
veranderd te zjjnom vier uur brak de
zon door en dadeljjk daarop stapte de
kleine proost met den slanken dominee
Jensen het kerkpad op, dat naar het huis
voerde. Johanna zag ze en verschoot van
kleur; nu kwam hp 1 Wat zou hjj tegen
haar zeggen Zou hjj lang bljjven, of zou
hjj alleen maar zjjn zusters afhalen »U
hebt do verhandelingen met groote aan
dacht gevolgd, juffrouw Hartman zeide
dominee Jensen lachend, nadat hjj hen
allemaal gegroet had. Zjj had haar plaats
aan het venster weer ingenomen, hjj stood
tegenover haar in de vensternis. >Dacht
u misschien, dat ik niet in staat was,
die verhandelingen te begrjjpen ant
woordde zij, tot hem opziend. »Wat is ze
behaagziek," dacht Marie Jensen, die
juist met den proost sprak. »Neen",
meende de jonge predikant, »het ver
wondert me alleen, dat u, als verwende
stadsdame, in zulke aangelegenheden
behagen schept."
»Maar we zjjn toch ook christenen 1"
»Is die kerkadministratie daarom inte
ressanter
»M jj interesseert alles, wat met de kerk
in verbaüd staat, het uitwendige zoowel
als het inwendige".
»Ik hoop, toch niet evenveel onder
brak op scherpen toon juffrouw Marie.
»Natuurljjk niet", zei Johanna lachend,
die zich over niets ergeren kon, als Klaas
Jensen in haar nabjjheid was. >Als ik een
man was, dan zou ik zeker plattelands-
En waarom ook niec Die vrouwen
zjjn toch ook slachtoffers van den strjjd
tusschen arbeiders en werkgevers. Ed
bovendien, in dezen tijd, waarin de vrouw
steeds meer belangstelling toont in het
openbare leven, is het niet meer dan
natuurljjk dat ze o de een of andere
wjjze uiting geeft aan die belangstel
ling en kan dit niet door het kiesrecht,
dan moet het wel op een andere manier.
Het aantal landen, waar de vrouw
door middel van het stembiljet invloed
uitoefent op den gang van zaken is nog
niet bijster groot. In Noorwegen, waar
vrouwenkiesrecht is ingevoerd, geeft het
zwakke geslacht herhaaldeljjk bljjken van
belangstelling in de wetgeving des
lands.
Dezer dagen b. v. heeft een vrouwen
vereniging aan de Noorweegsche volks
vertegenwoordiging een adres verzonden
waarin
Nieuwe bepalingen op het huwelijk
worden gevraagd.
De voornaamste dezer zjjn
lo. Bepaling eener leeftjjdsgrens, waar-
ondor geen huweljjk mag worden ge
sloten
2o. Bepaling, dat tusschen de ver
loving en de huwelijkssluiting een wet-
teljjk bepaalde tjjd moet verloopen
8o. Bepaling, dat de beide aanstaande
echtgenooten zich' aan geneeskundig on
derzoek hebben te onderwerpen. Big kt
uit de geneeskundige verklaring dat het
huweljjk geen nadeelige gevolgen zal
hebben voor een der beide echtgenooten
of hunne kinderen, dan mag toestemming
tot het sluiten ervan worden gegeven.
Het eerste puat strekt om te voor
komen dat, jongelieden, die de beteekenis
van het huweljjk niet kennen, te vroeg
eon onverbreekbaren band zullen sluiten,
het tweede, dat het huweljjk na te op
pervlakkige kennismaking zal worden
aangegaan. Bet derde punt is echter het
belangrijkste, te meer daar straf bedreigd
wordt tegen personen, die hoewel onder
den invloed staande van zekere ziekten,
verkeer met anderen habben. Uit een
gezondheidsoogpunt wordt aan dit punt
groote waarde gehecht.
Aan het verzoek der vrouwenvereni
ging worden groote verwachtingen ge
knoopt, daar de vrouwen door het kies
recht een krachtigen invloed op de
wetgeving kunnen uitoefenen.
Dat een enkele vrouw, zonder stem
gerechtigd te zjjn, toch een wetsont
werp kan laten duikelen of aannemen,
is pas in Amerika bewezen.
Natuurljjk is dit slechts mogeljjk, in
dien er is
Een volksvertegenwoobdiger die
onder de plak zit.
Bedoeld geval heeft zich als volgt
toegedragen
In don Amerikaanschen staat New-York
werd door den senaat met 25 tegen 25
stemmen een wetsontwerp verworpen,
waarbjj het wedden op de renbanen zou
worden verboden.
Later verklaarde de senator Wilcox
tegen het ontwerp te hebben gestemd,
omdat zjjn vrouw hem had bedreigd
dominee geworden zjjn 1"
>En toch weet u niet, hoe nneiljjk het
eentonige, eenzame leven met de ruwe
beslommeringen van den dag, u geworden
zou zjjn uw natuur leent zich daar niet
toe".
»Wat weet u van rojjn natuur vroeg
zjj overmoedig.
»Nu, die is toch in alles uitgedrukt, in
de gestalte", zjjn blik gleed over haar ele
gante kleeding »in de stem
»Maar de kern van de menscheljjke
natuur verbergt zich toch diKwjjls schuw
voor anderen", zeide zjj zachtjes.
Hjj zweeg een oogenblik. Het was hoogst
bekoorend zoo tegenover haar te staan. In
haar sierljjke vingers had zjj een hand
werkje, maar ze werkte er niet aan,
stak de naald er steeds weer in en haalde
ze er dan weer uit. Ze was bjj haar
laatste woorden rood gewordon en hjj
stond haar daar onopboudtljjk aan te
zien, zonder eigenljjk te wete.o, dat hjj
het deed.
»Wilt u niet gaan zitten vroeg zjj
eindeljjk. Hjj trok eon stoel ne.derbjj en
vroeg haar, wat ze maakte. Het bloed
gloeide haar in de wangen ondanks de
onbeduidendheid der vraagzjj wist
alleen, dat het wonderljjk behageljjk
was.
»Een nutteloos werkje, dat men doet,
om iets in do hand te hebben".
Juffrouw Marie trad op de twee toe,
en meende, dat men nooit iots nutteloos
maken moest, omdat zooveel menschen
voor het noodigste geen tjjd haddon en
het noodigste misten- Joha nna antwoordde
»U hebt zeker geljjk". Maar de jonge
»Ben, denk er om, als je voor die wet
tegen het wedden stemt, is alles tusschen
ons uit." Senator Wilcox houdt bljjkbaar
veel van zjjn vrouw en durfde dus niet
voorstemmen, al is hjj dan ook een tegen
stander van het wedden. Hij troost zich
echter nu met de verklaring, dat men
door wetten toch het dobbelen en spelen
niet uit de wereld zal helpen.
Kunst en Wetenschap.
Het maandblad Kuntt und Künstler
maakt melding van een merkwaardige
Casus belli uitgebroken tusschen een
kunstenaar en juristen. De Pruisische
justitie droeg aan een schilder op een
schilderjj te maken bestemd voor een
zittingzaal, waar de niet-publieke zittin
gen zullen gehouden werden. Daarbjj werd
de schilder niet aan een onderwerp ge
bonden. De kunstenaar koos het tooneel
der Bjjbelsche handwassching, zooals Pon
tius Pilatus voor het volk zich het water
laat aanreiken.
»Ik ben onschuldig aan het bloed van
dezen recht vaai dige (vlg.ovangelie kap 27).
De autoriteiten hebben bjj de bezich
tiging van de saai, zonder op de uitvoe
ring van het kunstwerk zelf kritiek uit
te oefenen, in het motief der schilderij
een smaad en beieediging van den rech
terleken stand meenen te zien. Zjj eischten
de directe opruiming van het schilderij,
omdat de voorstelling voor het gebruik
bjj de rechtspraak bepaald onmogeljjk
zou wezen. De kunstenaar is nu van plan
het door de juristen zoo gehate schilderjj
voor kerkeljjke doeleinden te gebruiken.
Landbouw, Veeteelten Visscherij.
Kippenbroeden.
(Van onzen landb.-kundigen medewerker).
III.
Hebben we in een paar vorige nummers
de broedster en de broedeiereu besproken,
ten slotte willen we het een en ander
zeggen over het broednest en de pas
geboren kuikens.
Het lokaal, voor broedplaats bestemd,
moet van andere kippen afgesloten, rustig,
luchtig en niet te licht zijn. Zolders zjjn
af te keuren, omdat bjj warm weer de
hitte daar ondrageljjk wordt, ten gevolge
waarvan de eiers kunnen bederven. Als
dit gebeurt, meent men, dat het komt
door het onweer, dat bjj warme zomer
dagen geen zeldzaamheid is. Het laatste
is maar een volksmeeningals dat waar
was zouden er niet zooveel kuikens uit
komen, die tijdens een onweer uitgebroed
zijn. De broedplaats moet ruBtig zjjn,
want vreemde geluiden storen de kip,
zoodat door hare onrustige bewegingen
de eiers gebroken of ongeljjk verwarmd
worden.
Als broednest kan men gebruiken een
mand, of een bakje van de grootte der
kip. Heeft men daartoe de gelegenheid
dan verdient het de voorkeur het nest
op den blooten grond te maken, daar de
vochtigheid van den bodem het broeden
bevordert. Het nest wordt gemaakt van
man zei tegen Marie: Jou puritein sch-
heid past niet ieder." »Wilt u me daarmee
vernederen vroeg Johanna hem aan
ziende, alsof zjjn zuster er niet geprik
keld naast stoDd. Als zjj met hem sprak
waren alle overigen haar onverschillig,
alsof zjj ooren noch oogen hadden.
Hjj beantwoordde haar blik, zonder te
antwoorden op wat zjj zeide, en zjj las
slechts bewondering en liefde in zjjn
oogen. Na een oogenblik zei hjj plotseling
»lk geloof dat u ons huisbakken leven
niet gewoon zoudt worden".
»Hoe kunt u de belichaamde poëzië
huisbakken noemenIn een pastorie is
alles doortrokken van den glans, dien de
Zondag jop de heele week werpt. Huisbak
ken is het stadsleven. Het gewoonste werk,
groente schoonmaken en varkens voéren,
ziet er op het land, in de ruime, vrjje lucht,
poëtisch ait vooral wanneer men aan
de enge, duistere binnenplaatsjes der
steden dekt. U weet niet eens, hoe goed
u het hebt 1"
xMaar enkel arbeid,nooit verstrooiïDgl"
viel Mario in.
»Is een dag als deze geen verstrooiing
Is een bezoek in de buurt niet meer
dan een concert of bal
»Ja, nadat men zich moö gedanst
heeft", antwoordde Marie, zjj werd erg
ongerustzoo iets onbeschaamds was haar
nog nooit oveikomen. Die juffrouw Jo
hanna vrjjde formeel om haar broer en
die zat daar, alsof dat zoo hoorde I Zjj
wendde zich daarom tot hem en zeide
Klaas, het is tjjd om te vertrekken J"
Langzaam en droomerig trok hjj zjjn
horloge uit den zak en schoof het weer
hooi, zacht stroo, zeegras of houtwol
zoodanig geschikt, dat het een kuil vormt,
waarin de kip juist past. Is het nest te
vlak, dan kunnen de eiers wegrollen is
het te diep dan drukken ze op of tegen
elkaar, waarvan breken het gevolg is.
Laat men in een bakje broeden,
dan legt men op den bodem wat nat
zand om te voorkomen, dat de eierB door
verdamping te droog worden. Om de kip
voor den last van ongedierte te vrjjwaren
bestrooit mea het nest met bloem van
zwavel of met insectenpoeder.
Ten einde te voorkomen, dat de broed
ster haar nest bevuilt, plaatBt men haar
eten en dunken zoo ver af, dat zij het
niet van het nest af bereiken kan, waar
door zij wordt genoodzaakt het nest te
verlaten en zich dan van haar mest
ontdoet. Zoo zjj dit niet vrjj willig doet,
moet men haar eiken dag van het nest
nemen en er een kwartier aflaten. Eigen
ljjk is het het best dit toch eiken dag
te doen, al goat zij er uit zichselve af
men is dan zeker dat het nest schoon
blijftbovendien geeft dit een goede ge
legenheid om een wakend oog te houden
op den geheelen gang van zakenge
broken eieren worden weggenomen, ge
breken aan het nest verholpen, onge
dierte ontdekken enz.
Soms al den 19en, maar zeker den 20en
of 21en dag, nadat de eiers te broeden
zjjn gelegd, komen de kuikens te voor-
schjjn. Als het kuiken wat lang op zich
laat wachten, waDneer het ei al gepikt
is, kan men ter bespoediging van het
uitkomen de opening voorzichtig grooter
maken, waarbjj men evenwel zorgen moet,
den wellicht nog vastzittenden dop niet
los te scheuren. De ledige schalen, die
men in het nest vindt moeten weggenomen
worden om te voorkomen, dat een halve
dop over een nog ónuitgekomen ei sluit
het kuiken zou die dubbele schaal niet
kunnon vt-rbreken. Zjjn er onder de paB
geborenen sukkeltjes, laat die dan maar
gauw het tjjdige met het eeuwige ver
wisselen, want er komen toch geen flinke
volwassenen van. Als alle kuikens zjjn
uitgekomen, laat men ze nog eeD 24 uren
rustig onder de moeder. Eten of drinken
hebben ze vóór dien tjjd niet noodig
de voorraad dooier, dien zjj als voedsel
uit het ei hebben meegenomen, is nog
groot genoeg. Daarna plaatst men moeder
en kroost in de welbekende kuikenren of
in een andere doelmatige verbljjfplaats
en geeft ze gekruimeld oudbakken brood,
vermengd met hard gekookt, fijn gemaakt
ei, of grut en ei. Na een dag of acht
kan men ze ook al wat fijn gemaakt
groen geven, zooals gras, sla-bladeren of
afval van groente uit de keaken ook
rjjst, tarwe, gebroken mais en gekookte
aardappels beginnen ze dan te eten. Wat
zeer goed doet is eiken dag wat fijn
gehakt vleesch of vleeschmeel.
In den handel is te bekomen opfok voer
voor eiken leeftjjd. Als men dit voedert
en het iB van goede kwaliteit, is men
zeker het kuiken te geven, wat het noodig
heft.
Laat de kuikens bjj goed weer zoo
gauw mogeljjk buiten loopen. Kan men
ze den vrjjen loop niet geven, dan zorge
terng, zonder gezien te hebben hoe laat
het was.
Waarom bent u zoo haastig, juffrouw
Jensen U hebt toch geen langen weg
voor n en er is nog niemand wegge
reden", vroeg Johanna.
»Ik heb nog werk, morgen wordt er
gewaBsehen en daarom wil ik ze van
avond nog in de week zetten, voor het
donker wordt."
>Wascht u zelf"
»Natuurljjk, denkt n dat de meid daar
alleen mëe klaar komen zon
Johanna koek onwillekeurig naar haar
vingers en schrok van haar gedachten.
De jonge predikant had haar blik ge
volgd en zacbt geglimlacht.
Johanna gevoelde daarbjj een diepe
smart maar ze kon toch niet zeggen
»Voor u zou ik alles kunnen leeren
Hij had haar eigenlijk nooit een woord
gezegd van wat haar zoo natuurljjk en
onvermjjdeljjk scheen van hun ge
meenschappelijke toekomst. Marie wendde
zich tot haar zuBter om het vertrek te
bespoedigen en Johanna zei vragend tot
KlaaB
»Wilt u nog niet een beetje bljjven
de zon schjjnt nu en we konden het
half uurtje tot aan de zee te voet gaan."
»Ik zou wel willen en ik heb ook
tjjd, maar als de zusters nu niet kunnen."
Johanna was verstoord. Liét hjj zich
zoo door zjjn zusters beheerschen Dat
zou treurig zjjn.
Wordt vervolgd
