N\ 13 1908 Donderdag 30 Januari. 95s"! jaargang. 32 FJBÜILLJËlOi. De Ster van het Zuiden. De uitgav-* d«zer Courant geschiedt Kaan dag-, Woenidag- ob Vrgdagavoié, uitgezonderd op foostdagen. ÉJrji* por kwartaal, in Goes f Ot7S, buiton Goes, franco, f *,23* Afzonderljjke aomraori 5 cent. inzending van adwcrieAfiiëH vAov 2 uo*an op dien dsc dmv uitgave. COURANT. De prjjl der gewone advertentiën is van b regeli 50 cent, eiken regel meer 10 cl. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend. Geboorte-, liuweljjki- en doodberichten en do daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend. Bewijsnummer» 5 cent. Telefoonnummer 23. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Gtoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. Een clericaal kabinet. Met weloverwogen opzet hebben we nagelaten on mede te doen aan de dage- ljjkichi beschouwingen, gissingen, ad viezen enz. over »De Crisis" en we ge- looven niet det de lezers daarover •ntstemd zullen zgn. De berichten, die over de kabinetsformatie door de pers fladderden hebben wt ijverig opgevangen es in ons blad vertoond, maar voor het osverdreten zeuren over wat gebeurd is, gebeuren sou en gebeuren meest, daarvoer hebben we onze lezers gespaard es we zullen hen er voor bljjven be hoeden. Zoodra eenmaal de heer Heems kerk gereed is net de formatie en de namen van hst reehtsche negental staan in de Staatscourant aan is er licht nog aaaleidisg voor eene beschouwing. Vast staat voorloopig dat we een woer eeas rechtsch kabinet krjjgen en hierover wilden we enze meaning wei zeggen. Tkaas willes we dat doen, emdat wo nu, zelfs niet onbewust, onder den invloed van persoonlijke antipathieëa kunnen staan en we geheel vrjj, onbevangen en objectief kunnen schreven over een clericaal mi nisterie in zjjn geheel. Zooals de principes, gedragingen en ie leiding der kerkelgke partpen tegen woordig zjjn i» er geen twjjfel of het adagiam van Thorbecke »ebristendom boven geloofsverdeeldheid" zal ook nu weder worden overschreeuwd door an tithese-reepers en 't zou een gemakkelijke methode zijn, om aan de hand hiervan een of meer artikelen te ichrjjven over de onvermijdelijke bitterheden, die ons, vrpcinnigea, onder zoodanig bestuur te wachten staan. We zenden slechts het geheugen wat beboeren op te scherpen en het Kujperiaansche regeeringstpdperk raadplegen, om een weelderigen voorraad stof te hebben. Doch we willen allen schjjn van persoenijjke beïnvloeding mjj- dea en ons zuiver houden aan de prae- ■isse oen clerieaal kabinet. Een rechtsche regeerisg dan moet, naar haar dogmatische opvatting den staat beschouwen als een uitvloeisel van den goddel jj ken wil. De gekeele inrichting en huishouding van den staat moet dan berusten op »Gods geopenbaarden wil". Een ook maar eonigszins consequente doorvoering van dit beginsel ii eenvoudig eniaogeljjk, omdat reeds in de christelijke leer zelve een voortdurend conflict heerscht tusschen de leer van de onfeilbare, godde lijk almacht en die van den feilbaren manscheljjken wil. Met ees handig draaien es gehol pen door kabalistische tekstuitleggingen weten de elerioalen zich uit voorko mende moeilijkheden te redden. Die verklaringen en die handigheidjes zjjn hun zaken, wij zullen ons daarover geen grjjz# veeren maken, maar zeer heftig moeten we ons verzetten tegen het streven der clericalen om een bepaalde geloofs belijdenis tot basis van haar handelen te nemen. Dat zjj hun dogma aanhangen en 't absolute gezag van den bjjbol boven zich stellen, dat is bun recht, maar niet is 't hun recht alle andere landgenooten naar dat regime te behandelen. Houdt de regeering zich niet volmaakt neutraal en schenkt zjj do voorkeur aan oen be- Vertaald uit het Italiaansch. Castaldi laehto op zgn eigenaardige wpze. »Hebt gjj het gehoord. Carluecie vroeg hg aan dezen. •Ik ben niet doof". Ge ziet dus, hoeveel er van de zaak afhangt. Wanneer het ons gelukt, eerder dan de rechter van instructie Ghilazzi de ware toedracht der zaak uit te vor- ichen, dao zjjn wjj allen rjjke lui. De oude hertog betaalt zgn kostbaarheden goed, haha 1 en de eer van zgn zoon mis schien nog beter. Maar we moeten weten, hoe het met de zaak staat, en wel zoo spoedig mogelijk vandaag nog, zonder verwijl. Want elk uur kan ons de kans ontglippen, wanneer hertog Attilio geld weet .los te krjjgen, de sieraden inlost en ons daardoor het corpus delicti onder fle handen weghaalt. Ziet ge niet in, van hoeveel belang hier omzichtigheid en spoed is •Waarom zou ik dat niet inziea Wat zjjt ge voornemens te doen •Ik zou terstond met den generaal willen spreken. We moeten de sieraden met alle ons ten dienste staande middelen trachten op te sporen. Zjj kunnen niet buiten Napels zjjn. De generaal moet mg halpen". paalde geloofsbeljjdenis, dan schenkt zjj ook de voorkeur aan oen zeker deel dei- burgers, namelijk aan hen, welke dia geloofsbelijdenis voerstaan, en dan heeft zg het groote beginselvoor de overheid allen geljjk verwaarloosd. De liberalen willen nooit zich mengen in eeDiges kerkeljjken strjjd, zjj laten elk eerbiedig vrjj in zgn geloofsovertuiging on huldigen oen onbeperkte godsdienst vrijheid en valscheljjk hebben onze tegen standers daarvan gemaakt, dat de vrijzin nigs partij is de partjj van het ongeloof. Hoe volmaakt juiss oordeelde Thorbecke in een brief aan Green van Prinsterer over deze kwestie van godsdienst ia het staatsbestuur. Hjj zegt daarinIn de Btelling dat het christendom het hisce- risch middelpunt en do grondslag onzer wetenschap is, verschillen wij vermoede lijk minder dan gjj denkt. De zwarigheid begint bjj de toepassing. De cirkel van het middelpunt is oneindig wjjd, en de groudslag ii niet het gebouw. Dat recht, geschied verklaring, het schoone en de wetenschap niet strijden mogea met de godsdienstige waarheid is mijne innige overtuiging. Maar volgt hieruit, det wjj de staatkunde onmiddellijk nevens don bjjbal behoeven te plaatsen Door godsdienst hebbeD wjj het besef eener onmiddeUgke persoonlgke betrekking tot de Godheid. Maar wij verdringen en verwarren in mjja oog het een door het ander, wanneer wg dit gevoel als de eenige en naaste bren beschouwen van al het overige dat wij van godsdienst onderscheiden. Ik meen ook niet, dat God zich alléén in de open baring heeft geopenbaard. Het komt m j veor, dat de onderscheidene kringen van msnscheljjke kennis en bedrjjf, allen door do éóne goddelgke wearbeid worden in gesloten. Doch ieder van die klingen heeft zgn Igtoadere wetten, die enze werkzaamheid binnen denzelven regelen, en die niet dan door eene lange opklim ming van tusschendeelen samenhangen met den heogsten wil. Dien hoogsten wil, naar deszelfs stellige openbaring, recht streeks te maken tot het constitutief en organiseerend beginsel van den Staat, schjjntmjj derhalve een salto mortale, daar ik voer terugwjjk". Een doodeljjken sprong, noemde Thor becke 't reeds wat de clericalen doen om uit een dogma de staatkunde af te leiden. Dat waa dus op de helft der vorige eeuw. En zie nu hoe merkwaardig goed Thorbecke heeft gediagnosticeerd en hoe hg het gevaarlgke van den sprong juist berekend heeft. In 1878 schreef professor Huber een boek getiteld »De filosofie in de soc.-democratie" en daarin zegt bjj •Dit is de merkwaardige tegenstrijdig heid van onzen tjjd dat een maatschappij, die nog officieel aan godsdienst en kerk doet, bankroet is gegaan en alle levens idealen en het sterkste materialisme ont wikkelt op allerlei gebied, terwijl zjj, dio haar willen veranderen juist in naam van het materialisme alles bevorderen en nastreven, wat godsdienst en christen dom gebieden. Ginds woekert op den grond eener ethisch-religieuse Jotus- beschouwing het materialisme dts levens hier stjjgt met de theorie van het mate rialisme een idealisme van de daad op". Dat was 't. wat Thorbecke voorspeld hadhet koppige drjjven der clericalen Carluccio dacht een oogenblik na. •Gjj kunt hem hier niet spreken", zeide hij toen. Dan ergens anders. Het is mg vol maakt onverschillig, waar ik hem maar te spreken krjjg". •Ga dan maar mee, signore. Maar gjj alleen, uw zoon niet". •Goed, al zie ik ook niet in, waartoe deze noodeloozo voorzichtigheid dient". •Of gjj dat inziet of niet, doet er niets toe. Een kan ik er bjj hem brengen twee niet". •Vooruit dan maar. Laat ons geen tjjd verliezen. Gjj weet, wat er op het spel staat". Deemoedig met den hoed in de hand als een echte bedelaar, die voor eene ontvan gen gift bedankte, hinkte Carluccio na weg, zonder er oogenschjjnljjk op te letten, of iemand hem volgde of niet. Castaldi kreeg haastig hoed en stok en ging hem achterna. Hjj was voorzichtig genoeg, altjjd een twintig of dertig pas achter Car luccio te big ven, zoodat geen der voorbij gangers op de gedachte bad kunnen komen, dat deze beiden iets met elkander hadden uit te staan. De weg was niet lang. Zg gingen langs de haven en na ongeveer vjjf minuten sloe gen zjj linkB af, naar het marktplein van hot oudo Napels. Aan de rechterzijde staat daar eene kleine kerk, waarin zich een marmeren monument bevindt van Konra- djjn von Hohenstaufen, dat de plaats aan duidt waar deze ongelukkige talg van het naar bjjbelsche staatkunde moest uitloo- pen op een toeneming van materialisten. 2 si 11 e it i a b ö- Dl MA.rokko-inrerpllla.tie. De interpellatie betreffendo Marokko trekt ia geheel Europa meer de aandacht dai andere interpellaties in het Fransche parlementgewooiljjk vermogen en dit heeft zgn goede redenon de belangen vaa geheel Europa zgn zeer nauw be trokken bjj de gebeurtenissen in het Noorden vaa Afrika. De regeering heeft geantwoord en na do min of meer verontrustende woorden van den oud-minister Delcassé klonk hetgeen de tegenwoordige minister van buitenlandsehe zaken, Pichen, zeide, kal- meerend. De politiek van Frankrjjk in Marokko wordt, betoogde Pichon, geleid door de Algeciras-akte, welke slechts onvoldoende voorzieningen treft. Wjj hebben niets te verbergen voor Europa, wjj deelon altjjd mee wat wjj doen. Hot is niet goed om altjjd om te zien of niet eenige Mogend heid gaat protesteeren, Wg gaven generaal Drude instructies mede, om den vrede in Casa-Blanca en omstreken te herstelllen, zonder zich in het binnenland to wagen én machtigden da bezetting van Casbah Medduna. Pichon bracht hulde aan de volharding van generaal Drude. Onze zending te Casa-Blanca is slechts tjjdeljjk, zeide de minister. Wg hebben er reeds over ge dacht de Fransche troepen te doen ver vangen door soldaten van den Sultao (beweging). Iu tegenspraak met den soci aal-democraat Jaurèi zeide hg, dat hot gevecht bjj Settat geen nederlaag was. De troepen van Moulay Raehid werden teruggeslagen met eeu verlies van 150 dooden. Dit gevecht" gaf den vjjaud een indruk van onze macht. De minister ken generaal Amade sleehts prjjzon vlug en hard geslagen te hebben. Piobon zeide de onzjjdigheidte bewarei tusschen de Sultans en doet opmerken, dat de Algeeirai-akte meer naar Abd- ol-Aziz neigt. Onder gelach van de Kamer las hjj de proclamatie van Moelai Hafii voor. Abd- ol-Aziz is nog altjjd de eenige erkende Sultan. Hg is de eenige waarborg tegen anarchie. Hjj heeft ons de voldoening beloofd, waarop wij recht hebben. Dit is overeenkomstig de Algeciras-akte, in tegenstelling met Moeloy Hafid, die dsn heiligen oorlog tegen de Christenen predikte. Deze overwegingen raden obb voor zichtigheid aan en iu overeenstemming met Spanje leggen ze ons de verplichting op bet mandaat te vervullen, dat Europa ons toevertrouwde. Pichon las de verklaring van den Spaansehen Minister voor, zeggende, dat de eouverein in Marokko alle interna tionale overeenkomsten moet eerbiedigen en dat Spanje en Frankrijk geheel eens gezind zgn. De zaak van Frapkrjjk is die van ge heel Europa. Behalve aan de Algerjjnsche grens, waar de republiek bjjzondere be langen heeft, bevordert Frankrjjk in Marokko niet slechts eigen belangen, machtige keizershuis in 1268 op bevel van Karei van Anjou werd onthoofd. Bjj den ingang van deze kerk lag in de scha duw van een kleine uitstek een man, die een eindolooze reeks getallen op verschil lende blaadjes papier geschreven had en nu in een moeiljjk probleem scheen ver diept. Dat is de generaal 1" zei Carluccio zacht. •Onmiddelljjk hiof de uaiin het boefd iets op.»Carluccio Wat is er vroeg hjj. •Een zaak", antwoordde Carluccio. •Goed, breng hem bjj Pietro. Ik kom terstond". Toen scheen hjj zich weer in zjjne gotallen te verdiepen, maar pas had Castaldi zich omgekeerd, om den voor- uitgaanden Carluccio te volgen, of er viel uit het magere, energieke en door de zon verbrande gezicht van den gene raal een blik op den advokaat zoo scherp, zoo doordringend en uitvorschend, als wildo hjj hem tot zjjn binnenste doorzien. Deze blik en ook het geheele gezicht was met de bezigheid van den man zoo weinig in harmonie, dat een ieder die hem gezien had, op de gedachte moest komen, dat al dat gereken maar een voorwendsel, een maskor was, waarachter do man zich ongestoord aan zijne waar nemingen wilde wjjden. Nauweljjks had Castaldi zich in het kleine wjjnhuis waar Carluccio hem heen had gebracht, neergezet, of de »generaal" verscheen er ook weer. maar ook die van de andere staten, welke de Algociras-acte onderteekenden. De minister verdedigde due krachtig de tot nu toe gevilgde taetiek, zonder hierbjj tegenover anchre mogendheden een uitdagende houding aan te nemen, zooals Delcassé. DienB woorden zgn echter nog niet vergeten en worden nog druk besproken. Vooral zjjn uitlating, dat Frankrjjk, vertrouwende op zgn leger en vloot en op de met andere staten gesloten nauwe betrekkingen van vriendschap, niets te vreezen heeft, wordt scherp becritiseerd ook in de pers van landen die Frankrjjk goed gezind zjjn. Het isvloedrjjke Spaansche blad Beraldo zegt, dat het alle vjjanden van de re publiek in Frankrijk er om te doen is een oorlog met Duitschland uit te lokken, om daardoor in troebel water te kunnen visschen. Hun blind werktuig is Delcassé, die een hernieuwing wil van de treurige gebeurtenissen van 1870 en wiens rede dan ook niet genoeg ver oordeeld kan worden. Het Kabinet-Rouvier heeft door de verwjjdering van Delcassé aan de wereld den vrede teruggegeven, waarna de Al- geciras-conferentie aan Frankrjjk en Spanje een vreedzame, geen oorlogs zuchtige opdracht in Marokko toever trouwde. Het blad hoopt, dat Clémen- ceau de raadgevingen van Jaures, die bljjkbaar van gezond verstand getuigen, niet in den wind zal slaan en dat. de Fransche regeering zich niet door de oorlogspartij zal laten medesleepen, waar door Jaurès' interpellatie nog weldadige gevolgen kan hebben voor de Republiek. Als staatsman moet minister Clémen- ceau een natuurljjke vgand zgn van alle oorlogsavonturen, die het bestaan vaa de Republiek in gevaar zouden kunnen brengen. Een Italiaanscbe blad dat nauwe rela ties met regeeringgkringen onderhoudt, heeft «en hoofdartikel, waarin de stem ming wordt aangegeven, die te Rome heerscht. Men neemt daar een zeer geresorveorde houding tegenover Frankrjjk aan, en meent dat alle vrienden van den Euro- pee8chen vrede in de uitlatingen van Deltasió een groot gevaar moeton zien. Nooit nog heeft een staatsman der derde Republiek, die vroeger of later weer aan de regeering ken komen, zich op derge lijke wgze uitgelaten. Zgn rede was eon ophitsing en uittarting. Hjj zet de Fran- schen aan tot avonturen, verwjjt hun vreesachtigheid en spoort hen aan tot waaghalzerijen, terwjjl hjj hen wjjst op den getïsoleejden toestand van Duitschland dat op het beslissende oogenblik niet eens zal kunnen rekenen op eigen bond- genooton (loos Italië.) De ophitsing, heet het verder, door Delcassé kan niet duidelijker aan het licht treden en aangezien men moet aan nemen, dat een staatsman als hjj zgn woorden rjjpeljjk overweegt vóór hjj ze uitspreekt, is het niot te betwijfelen of bjj wil Frankrjjk steeds dieper in het Marokkaansche moeras jagen, zonder er aan te denken of Duitschland ook soms bo-waren heeft, Duitschland, dat hg als machteloos tegenover Frankrjjk be schouwt, omdat hg, Delcassé, het verstrikt »Gjj zjjt de advokaat Castaldi vroeg hjj kortaf. »Kent ge najj vroeg deze verwonderd. Waarom zou ik niet Wat wilt gij Castaldi had er op durven zweren, dat hg dezen man nog nooit had gezien. Maar hg kon zich nu niet met vele rede neringen ophouden. De »generaal" had iets kortafs en geretireerds over zich, als een man, die niot gewoon is, veel woorden te vermorsen. Zjjne sjofele en vuile plunje droeg hg met een zekeren zwier en toen Castaldi langzaam en nauw keurig begon te vertellen, waarvoor hij bij hem kwam, wjjdde de generaal al zgn attentie aan de flarden, die aan zgn jas bengelden, alsof hjj zooiets in zgn leven nog nooit gezien had. »Ik weet, ik weet,viel hjj Castaldi in de rede, »maar wg zgn niet bjj de zaak betrokken." »Maar zou het u niet mogelgk zgn de kostbaarheden op te sporen De prjjs die u daarvoor betaald zou worden, zou niet gering zijn." Maar »Gjj krijgt natuurlijk uw aandeel, daaromtrent kunt gjj gerust zgn. Wjj hebben nog niemaod bedrogen, die eerljjk met ons te werk ging." »Ed wanneer zoudt gjj mg eenig bericht kunnen doen geven »Hm. Misschien reedt spoedig. In elk geval kunt gjj mjj vanavond weer spreken. Laten wij zeggen om tien uur." »Waar Hier heeft in een net van vjjandeljjke allian ties en verdrageD. Maar wat Italië betreft, slaat DelcaBSé in ieder geval do plank volkomen mis. Het Drievoudig Verbond is voor Italië on zgn bondgenocten wel is waar vóór alles een vredebond, maar in elk geval van oorlog ook een weder- zjjdschen steun. Het resultaat der "Interpellatie is ge weest, dat de Fransche Kamer tenslotte met 436 tegen 51 stemmen heeft aange nomen de volgende motie De Kamer, besloten zjjnde de bepalingen der Algeciras-akte uit te voeren, om de rechten en de belangen van Frankrjjk in Marokko te verzokeren, zonder echter tusechenbeide te treden in de binnen- landsche politiek van het sultanaat, keurt de regeoringsverklaringen goed, spreekt haar vertrouwen in de regeeriDg uit en wenscht de officieren en soldaten, die te land en ter zee in Afrika sirjjden, namens de uatie gelnk. De toestand in Portugal. De bljjkbaar bij zonder Btrenge censuur in Portugal en de officieele telegrammen, die telkens weer betoogen, dat in Portugal alles rustig is, maken het bjjna ondoenljjk zich een helder beeld te vormen van wat daar geschiedt. Officieel is een paar dagen geleden het bericht, dat drie repnblikeinsche journalisten zouden zgn atngehouden, tegengesproken. Volgens een te Madrid ontvangen schrjjven zjjn wel degeljjk twee jour nalisten, Jao Chagos en Franco Borges, gearresteerd en in het fort Caxias gevangen gezet. Ook zonden nog tal van onder officieren gevangen zgn genomen, maar de republikeinen schijnen in het leger niet den gewenschten steun te hebben gevonden. Er is con volledige republikcinscho samenzwering ontdekt, waarvan de regee ring echter alle draden in handen heeft. Een groot plan. Het Russische Ministerie voor Ver keerswezen heeft do Doema een wets ontwerp voorgelegd, strekkende tot het aanleggen van een tweede spoor op den Transsiberiscb6n spoorweg. De kosten hiervan zullen 157 millioen Roebel be dragen. Hoewel de regeering tot dit plan wel in de oorste plaats zal zjjn gekomen nit militaire overwegingen, zullen ook do handel en het verkeer bjj de voltooiing van dit werk zeer gebaat zgn. De uitwerking tan de jongste Encycliek. Tegen de laatste Encycliek van paus Pius X is reeds door tal van katholieken, geesteljjkon en leeken, geproteiteerd. Nu deed bet weer de beroemde Duitsche katholieke godgeleerde Ehrhard. Op dit merkwaardige protest antwoordt nu een priester in de Mvnchener Algemeine Zei- tungdie zgn artikel met vollen naam, Wtirzberger, pastoor te Kleukheim, on derteekent. Würzberger begint met zjjne instem ming te betuigen met de woorden vau »Ja, Carluccio zal u afhalen en hier heen brengen. Gjj moogt in geen ander gezelschap komen. Hoort ge Om alle misverstand te vermjjden, bohoert gjj u daar stipt aan te houden. Wg laten in dat opzicht niet met ons gekscheren." »Ge kunt u op mg verlaten," ver zekerde de advocaat Castaldi. »Ik speel geen valsch spel. En wanneer gjj te weten zjjt gekomen, waai zieh de koetbaarheden bevinden zjj zullen natuurljjk ergens verpand zgn wilt gjj dan ook nader onderzoek laten doen naar den persoon, die zo verpand heeft." •Natuurljjk", antwoordde de generaal. •Gjj begrijpt dat er zeer veel aan ge legen is, dat te weten." •Dat spreekt vanzelf l" •En nu nog iets 1 Gjj moet er op be dacht zgn, dat de rechter van instructie Ghilazzi, die ook een onderzoek naar het gestolene en den dief instelt, niets van onze nasporingen verneemt en er althans niet zgn voordeel mee kan doen. Want als hjj op het rechte spoor komt, dan is natuurljjk onze kans verkeken". Heb daarvoor maar geen zorg. Ik ken mjjn vak". •Dan zgn wij voorloopig klaar". •Nog niet. Ge hebt twintig lire kosten te betalen." Met een eenigszins lang gezicht haalde Castaldi zijne portefeuille uit zgn zak on stelde den man het gevraagde ter hand. Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1