N". 9 1908 Dinsdag 21 Januari, 95sle jaargang. 28 FlïïILLll OM De Ster van hetZuiden. De uitgave dezer Ooureut geiohiedt -Uaaudag-, Woeaidag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op feeitdagen. Prjji per kwartaal, in Goes f 0,75, bniten Goes, franco, Afzonderlijke nommeti 5 oont, tmcanding aan ad«ap<enti£n vóór 2 uren op dan dag dep uitgave. De prji der gewone advertentiSn is van i -5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend. Bewijsnummers 5 cent. IVlefoonnuminer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Q-oesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. G0ESCHE COURANT. Een interessant boek. 1. De titel is »Dö Honte en het eiland Borssole, alsmede eene verhouding over de Heerlijkheden, Ambaehten of Leenen in Zeeland". Zeo is 't met zijn eenigszins uitvoerigen titel in den Btjjl gebleven, want in de vroegere eeuwen, waarover dit werk handelt, minde men die vele regels eischende titels zeer. In die oude tjjden, dat grjjz®, nevelig verleden gaat de auteur van dat werk, de heer A. Hol- lestelle te Tholen, met besliste zekerheid rond en toont en vertelt den lezer het merkwaardige dat hij daar gevonden heeft. Dat is zeer vssi en slechts bij banadering kan men ziek een voorstelling vormen van het «inifciouse zoeken, het onverdroten pluizen en ipeuren en van den enormec arbeid des schrijvers om dit ljjvige werk te voltooien. Bjjna 8 eeuwen (1170) voert de heer fiolleBtelle ons terug en geeft een beeld van den toestand dezer strekon in dia donkere tijden. En om daartoe te komen griët hjj rond in eeuwen daar neg voor, 793 en 939, raadpleegt de Romeinsche schrijvers (Strabo, Caesar, Plinius) die over ons volk verhaald hebben en gaat dan geleidelijk voert. We gaan er hier het een en ander uit mede deelen. Dat het voor velen een aanleiding moge zjjn zich dit belangwekkend boek aan te ichbffen. In de vereenigde gewesten van Holland en Zeeland beBtonden van oudsher twee tellen, een op de zoute en een op de zoete wateren. De tol op de zoute wateren was die te lerserkeroord, en lange, lange jaren bekend als de Groote Zeeuwsche Tel. Reed» in 119ft wordt daarvan gewag gemaakt, in 1448 werd er nog een nieuwe ordonnantie afgekondigd over de verpachting van dezen tol en ia 1496 doden zich ernstige verwikkelingen voor over de tolheffing van de zjjde van Brabant, waarover het werk breeder haadelt dan wjj hier kunnen doen. In het 4o hoofdstuk vinden we voor het eerst melding gemaakt van onze goede stad Goes. We lezen daar •De Portrapa verbond de Scaldis met de Zwakezjj hing ook samen met het groote stilstaande water, dat onder de benaming van Gusaha of Gusahe, en in later tijd onder die vau de Poel was bekend. Het stamwoord Ee, dat water beteekent, is verwant aan aha, ahe, ehe of, daar de lettor h in Zeeland niet werd uitgesproken, van eo-e, en gus of gos werd later goes, van gans. Gusaha, gusahe, gusahe of gas-ee, reeds in 776 in geschriften ge noemd, beteakendo dus eenvoudig »ganze- ee, ganzewater of ganzepoel." We kozen met opzet dit gedeelte om dea lezer tevens te doen zien hoe nauw gezet de auteur de afleiding der woorden heeft nagespeurd en hoe hjj zich in lang niet meer bestaande talen heeft ingewerkt opdat niets hem ontgaan zou van wat ook maar eenigszins wetens waardig zjjn kon. Hier volgt nog wat over Goes. Daar, zuideljjk van Gots, vereenigde de Fortrapa zicb met de Poel, m»t de moerassige vlakte, die tegenwoordig grooteljjks wordt ingenomen door de uit gestrekte weilanden van 's-Heer-Hen- Vertaald uit het Ita.liaa.nsch. Nu kwam het rjjtuig van den hesr De Vries langzaam nader en reed eonige oogenblikken naast dat van den hertog. Graaf Tozzo nam groetend den hoed af. Dadeljjk vloog ook de hoed van den jongen hertog van het hoofd, en zjjti blikken richtten zich als twee vurige stra len op mejuffrouw De Vries. Zjj scheen het enthousiasme vau den jongen mau op te merken en boog bevallend groetend, •m een licht lachje, dat om haar rozige lippen kwam, te verbergen. Ook de heer De Vries groette van uit zjjn rjjtuig, en Cesina dankte voor den groet met een kleine hoofdbuiging. »We zien u hedenavond toch, mjjnheer de Vrias vroeg graaf Tozzo, toen de rjjtuigen dicht naast elkander reden, zoo dat hjj den consul de hand kon reiken. »In hot San Carlo?" klonk de weder vraag van den heer De Vries. »Gjj komt er immers ook >Zokor 1" •Tot weerziens dan 1" Toen reed het rjjtuig van den heer De Vries door en Attilio zag mejuffrouw De Vries na, als ware zjj een hemelsche verschijning. Hjj had zich misschien ge- drikskindoren, Sinoutskerke en Baars- dorpdaar stond de zoo oude vaart ook in verbinding met de Zwake en al deze uitgestrekte lage waterachtige streken stonden tegeljjk in verbinding met do groote waterplas langs Borsole. De Poel ontlastte zich in de Fortrapade Fort rapa vloeide in de Zwakede Zwake vereenigde zich met de Mare on de Mare had langs onderscheiden wegen gemeen schap met de Heydenzee. De Fortrapa dan nam dus ook de overtollige watoren op van de Poel wier afgelegen steppen zelfs in de XVIIo eeuw nog niet zonder schuitvlot vanuit de buurt van Sinoutskerke waren te bereiken, en zjj nam die op, om de diepere plassen met do droogvallende en mot riet en sek begroeide gronden te doen zjjn een paradjjs voor velerlei watergevogelte, van putoor of roerdomp tot gusgö3, go»s, goes of gans. Ja, ook de sombere roerdomp, de vogol der wildernis, hield zich in die zoo rustige moerassen op. Doch voornamelijk ook de gans koos die tot haar oDgesteord verbljjf, en geen wonder dat bet daaraan palende Goes dan ook zoowel zjjn naam, als zjjn wapen aan dat gevogelte heeft ontleend. Ook de thans drooggevallen streek waa aanvankeljjk daarnaar ge noemd, en de sinds laDg gesloopte stads poort, rechtstreeks toegang daartoe ge vende, beette van oudBher do Ganzepoort. In eene oorkonde van 1216 heot Goes nog Qous en iü een charter van 27 Novem ber 1224, waarbjj grtnf Floris IV en Boudewijn van Benthoim oorkonden de overeenkomst tusschen de abdj van Dui nen en de koopers van haar land, genaamd Ward, komt die plaats ook nog onder de benaming van Oos voor. 't Is opmerkeljjk dat op Zuid-Boveland kinderen nog steeds gus worden genoemd. Zoo spreekt men daar nog altoos van haar of zjjn gus, of van de gus. Zelden wordt onder elkander van kinderen gewaagd, en Caesar verhaalt, dat bjj do Britten onder andere ook de gans als heilig word be schouwd. Do ouderdom van Goes in Zuid-Beva- land klimt ongetwjjfeld op tot aan 't begin onzer jaartelling, en zeker ook is Katten- dijko kort daarop bewoond. Stellen wjj ons dat oude, zoo vroeg bewoonde Ous, Oos of Goes met zjjne naakte en sompige omgeving nog eens voor den geest. Groote water-, slik- en schorvlakten doen zich dan aan onze verbeelding voor. Van Kloet nge, 's Heer-Hendrikskinderen, '8 Heer Abtskerke, Sinoutskerke en Baars- dorp is nog geenerlei spoor te zien alles is nog water, afgewisseld door droog gevallen en met baargras, sek en riet begroeide velden. De oppervlakten zjjn niet te overzien, want ook op deze zjjde, in de Mare en in het Vlakke hebben nog geene inpolderingen plaats begrepen. En al deze waterachtige vlakteü stonden door Yven, die de gronden van Borssele door sneden, neg in verband met de Heydenzee of de Honte. B u i i a n 1 a ri d. Vrouwenkiesrecht. Vindt hier te lande het denkbeeld om ook aan vrouwen het kiesrooht te geven, langzamerhand meer ingang zonder dat deor de voorstanders krasse middelen worden te baat genomen, in Engeland is vleid, dat de jonge dame nog even zou omkijken, maar zij zat onbeweegljjk naast haar oom, en Attilio trok ongeduldig aan zjjn knevel. Cesina sloeg hem oplettend gade en glimlachte. »Ge zjjt daar zoo opeens vuur en vlam geworden, Attilio I" »Cesina", zoide hjj zacht es op onge woon warmen en innigen toon, »hebt gjj mjj lief?" •Twjjfelt gjj daaraan Attilio Bij boog zich een weinig tot haar over. >Wtlnu dan, Cesina, daar rijdt mjjn geluk, begrjjpt ge, wat ik bedoel »Ik geloof het wel. Moet ik u helpen •Ja", kwam het bevend over zijn lip pen. Hjj vorkeerde in een dweepende verrukking, zooals Cesina hem nog nooit gezien had. Cesina drukte hem de hand. Zjj ge voelde, dat deze ontmoeting voor de toe komst van haar broeder beslissend kon worden. Kort er op keerde hit rjjtuig om en reed men weer huiswaarts. Aan den in- gaüg van het paleis dei Tibaldi nam graaf Tozzo afscheid van broader on zuster. Attilio verzocht hem nog vooral niet te laat in den schouwburg to komen. Cesina gaf hem de band. Vergeet niet, wat ge mjj beloofd hebt", zei ze zacht. •Gjj kunt u volkomen op mjj verlaten. Nog hedenavond zal ik met hom spreken". Toen nam hjj afscheid terwjjl Cesina met haar broeder de breede marmeren het heel anders. In het vaderland van John Buil, het land der vrijheid, zooals de bewoners het gaarne noemen, is men meer dan ergens anders gehecht aan oude instel lingen en oude gebruiken. De eohte Engelschman is in vele opzichten con servatief en de staatsvorm is dan ook niet bepaald modern. Het Hoogerhuis b. v. een lichaam, in enkele opzichten over eenkomend met onze Earste Kamer, is een instelling, die, samengesteld als tegenwoordig, niet moor thuis behoort in em modernen staatsvorm volgen s vrjjzinnige begrippeD. En toch big ven de Engelschen uit oude traditie hechten aan dat lichaam. Volledigheidshalve moeten we hieraan toevoegen, dat er wel reeds een «trooming merkbaar is, die drjjft tot hervorming van het Hoogerhuis, maar krachtig is die 8trooraing zelfs onder d* meest vooruitstrevende liberalen nog niet. Het is waarschjjnljjk dit conservatisme, dat onze buren aan den overkant der Noordzee zoo weinig sympathie doet ge voelen voor ket vrouwenkiesrecht, dat het zelfs in het liberale ministerie slechts enkele voorstanders heeft. Ook onder de Engolsche vreuwen is het aantal, dat ijvert voor kiesrecht, niet heel groot. De enkele vrouwen, dio wel het kiesrecht verlangen, doen dit echter op een wjjze, die alle perken te buiten gaat. Qerh&aldeljjk hebben reeds vergade ringen plaats gehad on beteogingen voor vrouwenkiesrecht, waarbjj de vrouwen zóó te keer gingen, dat de tusschenkomst van politie noodig was. Vrijdag hebben enkele voorvechtsters van vrouwenkiesrecht weder een stout stukje uitgehaald. Terwjjl de ministers vergaderd waren hebben een aantal vrouwen getracht door te dringen tot de zaal, waar dio regee- ringspersonen bjjoon waren. Schreeuwend en tierend stormden do •dames" het gebouw binnen en toen politie-agenten toesnelden om haar den toegang te beletten, gingen zjj d$ dienaren van Hermandad te ljjf. Er ontstond een veebtpartjj, waarvan het einde was do arrestatie der rumoerige vrouwtjes. Onder een grooten toeloop van publiek werden zjj naar een politie-bureau over gebracht en daarna voor den rechter geleid. Doze heeft; de rumoormaaksUfS ver oordeeld tot drie wekon gevangenisstraf of de betaling van eon boote. Hoewel de meesten der veroordeelden do boete wol zouden kunnen betalen, hebben zjj verkozen te gaan *zitten." De vraag is oebter of die vrouwen met hun onordeljjk rnw optreden do zaak waarvoor zij strpden, bevorderen. Het gerucht gaat tenminste dat Hal- dane, de Engelsche minister van oorlog, die zich vrooger voorstander verklaarde van vrouwenkiesrecht, door di© luid ruchtige demonstraties van meening ver anderd is. De laatste gebeurtenissen moeten hem tot de overtuiging hebben gebracht, dat de vrouwen, alB zjj zich in de politiek gaan mongoo, slechts wanorde en onrust zullen stichten. Een nogal vroemde conclusie. trappen van het oude paleis opsteeg. XI. Het theater San Carlo te Napels, een der grootste en prachtigste theaters van de wereld, had ijjn poerten, dit anders dos winters met uitzondering alleen van carnaval8tjjd, gesloten zjjn, dezen avond voor een weldadigheidsvooi stalling ge- opond en de geheel# beau-monde van Napels was er verschenen. Het was nog eenige minuten vóór negen uur, het gewone uur voor het begin der voorstellingen, maar reeds waren de vijf boven elkandor gelegen rjjen logRS met een voornaam publiek gevuld, dat in af wachting was van de dingen die komen zouden. De dames, meest in het wit ge kleed, zaten op den voorgrond der loges, de heeren, allen in zwarten rok, stonden achter haar. De ruimte voor de toe schouwers mot haar honderden electrische lampen bood een te aantrekkelijker aan blik aan, omdat de zitplaatsen voor het publiek zich niet in vervelende rjjen aan eenschakelden, maar de gaheale ruimte in afzonderlijke loges afgedeeld was, die we gens haar diepte evenveel kleine salons schenen te vormen, waarin zjj, die er plaats hadden genomen, zich vroolijk pra tend met elkander onderhielden en elkan der ook door de doolmatige corridors, welke toegang gaven tot do achterzijde der loges, konden bezoeken. In de vestibule van den schouwburg Op denzelfden grond had de Pruisische regeering na de btteogingen van de vo rige week voor algemeen kiesrecht kunnen beweren, dat dit kiesrecht een oorzaak zou zjjn van een minder ordelijken toestand. Frankrijk in Duitschland. Nu de toestand in Marokkt waarschjjn ljjk Frankrjjk zal noodzaken krachtig in te grjjpen, rjjst in Duitschland een onge rustheid, dat Frankrjjk in Marokko big bende voordeelen wil bthalen en do toon der Duit8cbe pers wordt weder minder vriendelijk tegenover de republiek. Kunst en Wetenschap. Modern beeldhouwwerk. De Bouwwereld geeft obd reeks afbeel dingen van modern beeldbouwwerk in den hoofdingang van het Academisch Ziekenhuis te Groningen. Ze werden ge maakt door den Haagichen beeldhouwer A. Alexander, den ontwerper en vervaar diger van do groote beeldhouwwerken aan het nieuwe Gymna&ium daar ter stede. Do bedoelde beeldhouwwerken zjjn aan gebracht op de kspiteelen der zuilen, en Btellen voor, hoe de zieken genezen wor den doorTjjl Uilenspiegel. Inderdaad een inaaksche greep hjj de voisicring van een tempel der medische faculteit. Do acht kapiteelen zjjn in gothieken trant omringd door groepon figuren, levendig van actie in verschillende groot ten en standen De voorstellingen kan men afleiden uit de volgende opcchriften, op de dekplaat der kapiteelen 1. Vrienden zegt Tjjl ik zal u allen genezen. 2. als gjj doet, wat ik u zeg. 3. Dat degenen die niet ziek zjjn 4. hun pak nemen en heengaan, 5. wie het ziekst van n is moet zich opofferen 6. en zal verbrand worden. 7. De zieken laton we nu maar weder terug- 8. keeren als wjj kunnen. Binnenland. De Kabinetscrisis. Het Vad. schrjjft Ia politieke kringen te 's-Gravenbage loopt het gerucht, dat de rechterzjjde geroed is gekomen met de vorming van een ministerie, maar dat met bet pnbli- ceeren van het officieelo benoemingsbo- richt zal worden gewacht tot Da aanne ming van de begrooting door de Eerste Kamer. VolgenB den Haagschen Torenwachter van do Midb. Ct zal dr. Kuyper buiten het rechtsche kabinet blijven, over welk program de leiders thans confereeren, omdat dit hem te veel g*ld zou kosten. Deze quaestie, zegt Torenwachter, zit zoo»Dr. Kuyper is nl., volgens contract met de firma Holkoma en Waren- dorff, verplicht om het tweede deel van zijn werk Om de Oude Wereldzee af te maken, vóór 1 October a.s. Nu is wel, en dat iB een feit, de mogeljjkheid over wogen om verandering in het contract te brengen, maar de uitgevers hebben hun medewerking hiertoe geweigerd. En wel om de zeer plausibele reden, dat dit ging hertog Attilio mot koortsachtig ongeduld op en neer. Even voor negen uur zag hjj graaf Tozzo binnentreden. »Gocde hemel, waar blgft ge zoo lang 1" sprak Attilio den binnenkomende aan. •Ze zjjn er reeds. Denk eens, Emilio, consul De Vries is er reeds. Hjj heeft zjjn loge in dezelfde rjj als wjj. Hg heeft aumaaer vjjf en wjj nummer negen. Zoo dicht bij elkaar, en ik heb baar nog niet eens goeden avond kunnen zeggen". Daar hebt gjj den geheelen avoDd den tjjd nog voor", kalmeerde hem graaf Tozzo. •Ge moet mjj dadeljjk voorstellen. Emilio. Wilt ge Waarom zouden we er nog langer mee wachten •Och, dat heeft immerB wel tjjd tot na het eerste bedrjjf? Ik moest eerst nog even vertrouweljjk met u praten". •Doe mjj een genoegen en laat alle vervelende geschiedenissen rusten. Wat wilt ge van mjj •Luister nu eens bedaard. Ik heb iets ernstigs met u te bespreken §n wel als oude trouwe vriend, die het recht heeft naar dingen te vragen, die gjj vreemden niet zoudt toestaan aan te roeren." •Toe dan maar 1 Wat is er dan Maak toch niet zulk een noodeloozen omhaal". Ze waren reeds in den corridor, die naar de loge van den hertog Cesare leidde. Graaf Tozzo bleef nu weer staan nam Attilio bjj dan arm en zag hem een schade van duizenden guldens voor hen zou beteekenen." De Cullman. Het N. v. Nmeldt, dat zjj de juistheid van haar bericht aangaande de Oullinandiamant handhaaft. Zjj weet niet alleen onder wiens berusting de steen is, maar ook welke diamant bewerker met het sljjpen er van zal belast worden, doch daaromtrent was den zegs man van het blad geheimhouding opge legd. Bij mocht alleen zeggen, dat de steen tbaas te Amsterdam is en daar op een veilige plaats is geborgen. 1 iberale Ume. In eene Zaterdag 8 Februari te Amsterdam te houden alge meen© vergadering van de Liberale Unie zal behandeld worden eene moti#, doer het bestuur voor te stellen, inzake het kiesrecht voor de Tweede Kamer. In deze motie zullen de conclusies van het rappert van het hoofdbestuur worden samengevat. Dronken kerkeraadsleden. De heer K. Boekei uit Winkel, lid van den ker keraad der Ned. Herv. Gemeente, schrgft in de Schager Courant: Beleefd verzoek ik u een weinig plaats ruimte in uw veelgelezen blad, en wel naar aanleiding der vele geruchten in verband met het bedanken van den be roepen predikant, den heer H. H. Riepma, naar hier. Het laatste nieuws dat ik hoorde, was dat de kerkeraad dronken geweest is teen Z.E.W. deze plaats be zocht en daar ik dit een groote belee- diging vind, acht ik het mjj een plicht, de ware toedracht publiek te maken. •In een bjjeonkemst van kerkvoogden en kerkeraad werd Z.E.W. ontvaDgen. Hot bleek mjj al spoedig, dat éón kerk voogd dronken was, en dat de president kerkvoogd een alles behalve beleefd mensch is hjj gaf tenminste veel bljjken, dat de beroepen predikant hem erg on verschillig was. Bjj bet ontstane verschil van gevoelens over het in orde maken van de kamers, wat door heeren kerk voogden deels overbodig genoemd werd, voegde de president-kerkvoogd den heer Riepma toe »Nou, zoo ken je, en anders, nou dan bedank je maar." Het laatste is dan ook geschied, en wel naar aanlei ding dezer samenkomst, zooals de heer Riepma ons meedeelde. Bjj het verlaten der gemeente maakte de heer Riepma nog kencis met den kerkelijken ontvanger niet milder dronken dan zjjn vader kerkvoogd, die Z.E.W. mededeelde de bankjes voor te tellen aan den bemel- dragonder. Do beer B. (presidenikerkvoogd) zeide mij Donderdag 2 Jan., toen ik hem zijn bonding in deze verweet, »bet is wel goed, het is ten rooie". Mag ik u vragen heer B,, wie uw zegsman is Wjj hebben information ingewonnen bjj den heer Koesen, predikant te Akkrum (Fr.), die den heer Riepma als zeer geschikt aan beval. Ook de heer S. Spaans, predikant te Eckhuizen, was onze leidsman. •Wil ik U eens eens een goeden raad geven, mijnheer B. Ik denk wel, dat een goede raad van mjj UEd. hoogst aangenaam zal zjjn »ga Zondags naar de kerk als tr dienst is zeker geloof ik, dat U er behoefto aan hebt." Een goeden raad voor den dronken kerkvoogd en dito Kerkeljjken Ontvanger weet ik niet. ernstig aan, Wat hebt ge toch, Attilio?" vroeg hjj ernstig en gemoedeljjk. «Ge zjjt sedert eenigen tjjd niet meer de oude. Er is iets, dat u hindert, u drukt een zorg, die u geen rust gunt, die u ze nuwachtig en abnormaal maakt, m"er dan gjj misschien zelf weet, of u wilt bekennen. Mag ik het, als uw vriend, die helpt waar bjj kan, niet weten." •Ach, allemaal malligheden. Kom, ik zal u die geschiedenis liter wel eens vertellen. Laat ons nu geen tijd ver liezen. Ge weet niet hoe kostbaar de minuten voor mjj zjjn." Dat weet ik heel goed. Maar bet is alleen uw verbeelding die ze dat doet zjjn. Daarom juibt zult gjj eerst antwoord geven, voor ik u voorstel." •Voor ge mjj aan mejuffrouw De Vrirs voorstelt vroeg Attilio verwonderd. •Hoe komt ge juisjj daarop Omdat ik weet, dat ik op deze wjjze mijn doel bereik. Ik heb uw zuster be loofd, u eens flink onderhanden te nemen. Cesina msakt zich bezorgd over u. Uw afgetrokkenheid, uw schuw en verstrooid voorkomen, is haar opgevallen, en zjj is op het denkbeeld gekomen, drt daar een gevaar voor u schuilt, dat ge mis schien zelf nog niet kent, of althans te licht telt." •Zeg haar, dat er hoegenaamd geen gevaar voor mjj bestaat." Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1908 | | pagina 1