N\ 140 1907, Dinsdag 20 November. 94s" jaargang, liOESC Oo uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavoad, uitgezonderd op feestdagen. rjjt per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, JT lf89i Afzondorlgke nommeri 5 cent. Inzending van advartentiën «6or 2 uren op den dag de? uitgave. COURANT. Do prijs der gewone advertentiën is van 2-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels l,berekend. Bewijsnummers 5 cent. Telefoonnummer 22, Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Gtoesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerrimans. BOERENLEENBA NKEN. Mot 43 tegen 26 stammen heeft, zooals we Vrjjdag kouden melden, de Tweede Kamer het amendemcnt-Tydeman ver worpen. De afgevaardigde van Tiel had, even als verleden jaar, voorgesteld dat de Staat geen subsidie zou geven aan boe renleenbanken, die godsdienst en econo mie door elkaar brouwen en van de aspi rant leden eisc'nen dat zjj gelooven, wat hek bestuur gelooft. De statuten van zoo'n bank schjjnen onschuldig en goedig. Er staat in dat de ledenGod, eigendom en huisgezin als den grondslag der maatschappij hebben t.e beschouwen en hun gdrag daarnaar hebben te richten. Dat lijkt nogal aanntmeljjk en tam hoewel 't een iu 't oog spriügend euvel bljjft, dat een zuiver economische instel ling aan zijn leden ook geloof, principes en overtuiging opdringt Maar zoo op pervlakkig bezien kan men er vrede mee hobben en zich in den waan brengen dat de lui van do banken zulke brave, ordentelijke, fatsoenlijke en vrome men- schen zjjn, die in hun midden geen de mons dulden als materialisten, Marxis ten en concubinatisten. De praktijk ovenwei is iets anders. De banken, waarvan hier sprake is zjjn vooral katholieke banken en nu denke men zich eens zoo'n coöperatieve boerenbank in Noord-Brabant of Limburg. Op een zeer enkele uitzondering na, is de bevolking katholiek, de pastoor of de kapelaan keurt, krachtens de statuten, de deelnemers en wie niet katholiek of zelfs maar niet goed katholiek is, wordt buitengesloten. De heeren op 't Binnenhof zeiden Vrjj dag weer, dat zij, die andere gedachten en geloofsopvattingen hebben als de bank- vereeniging, dan maar zelf zoo'n bank moeten stichten. Belaoheljjk. De tien of twintig anders denkenden, die bovendien nog verspreid wonen, zouden in staat zgn zoo'n instel ling op te richten. Bljjkbaar is 't de linker leden der Kamer, die tegen bqA amendement gestemd hebben, niet bekend geweest dat in streken, waar de katholie ken overheerschen, aan andersdenkenden, vooral juist door indirecte middelen, het leven zwaar wordt gemaakt. Indien zjj hiervan eenige notie bezeten hadden zou den zjj zeker hun stom niet geweigerd heb ben aan een amendement dat voorstaldo dat de Staat zulk gedoe niet zou steunen. De nu verleende subsidie is oen onder stand aan en een bevordering van de onverdraagzaamheid. Misschien dat in 1908 die loden dat ook inzien, of zoo zij dan nog niet tot die meening zijn gekomen, laten zjj don doen als de twee rechtsche afgevaardig den, de dominees Schokking en de Visser, die 't niet over hun hart konden ver- krjjgen tegen de motie te stemmen en die hun stem niet vóór mochten uitbren gen, en daarom voor de stemming de zaai verlieten. Buitenland. Kor ing Leopold. Onlangs deelden we het een en ander mede over de wjjze waarop koning Leo pold zgn plichten als koning van Bel gië opvat er tegel jjkertjjd maakten we melding van het gerucht, dat hg voor nemens zou zijn af te treden. Een Belgisch blad verzekert nu, dat de Kouing er niet aan denkt en er nooit aan denken zal van de regeering afstand te doen. Ook zou hg, zelfs indien hg het wilde, geen regentschap in kun nen stellen, daar dit slechts dan gebeuren kan, wanneer de Ministers tot de over tuiging zjjn gekomen dat de Koning niet in staat is t« regeeren. De Brnsselsche correspondent van een Duitsch blad meldt echter De geruchten over het aftreden van den Koning zgn, voor hot oogenblik althans, zonder grondbjj hunne ver spreiders is de wensch de vader der ge dachte in alle kringen nl. neemt de ontstemming toe over de toenemende absolutistische neigingen van den vorst en over de voorkeur, die hg om parti culiere redenen aan het buitenland geeft. Daar echter de koning ook wegens mis kenning van zgn edelste beweegredenon en zgn beste bedoelingen, vooral in de Congo-quaestie, verbitterd is, acht men het niet absoluut onmogeljjk, dat na afwikkeling van alles, wat met de an nexatie van den Congo samenhangt, waarmede ook de liquideering van het gedeelte van het vermogen van den koning, dat in Congo-waarden is be legd, gepaard gaat, een vorm zal worden gevonden om de leiding der zaken, mis schien zonder formeelen afstand, over te doen gaan op den sympathieken, zeer beminden troonopvolger Prins Albert". Het een of ander schjjnt er toch wel aan dejhand te zijn. Een alleen iieerscher. Do koning van Portugal speelt een gewaagd spel. Nog altjjd durft hg de billjjkste wenschen van zgn volk trot- seeron en regeert hij zonder parlement, d. w. z. hij en zgn ministers laten de verkiezingen, waarop men nu reeds zoo lang wacht, niet uitBchrjjven. De officieele berichten uit Portugal vertellen ons, dat het volk zich bjj deze vertrapping zijner rechten kalm houdt. Maar heel voel vertrouwen in die rust heeft de regeering toch niet, zooals big kt uit het bericht, dat te Lissabon de burger wacht voor eenigen tijd is opgeroepen, beBtaande uit 1200 voetgangers 6n 500 ruiters. Zes officieren dar infanterie en een zee officier zgn in de gevangenis gezet. De palei6eommandant te Lissabon heeft zjjn ontslag gekregen, omdat hij zich tegen deze arrestatie had uitgesproken. Men heeft vermoeden, dat de beman ning van eenige oorlogsschepen oproerig gezind is. Deze schepen zullen naar d£7 koloniën worden gezonden. Honderd vijf en dertig personen zgn dezer dagen garresteerd, de meeste zonder opgaaf van redenen. De gevangenen zgn in de kazernes ondergebracht. Honderd vier en dertig bommen zjjn in beslag genomen, de meeste dadeljjk voor het gebruik gereed. Alle bladen van Lissabon op drie na worden vervolgd. Aan de post worden geen brieveD meer aangenomen waarop niet de naam en het adies van den af zender zgn geplaatst. Zoo bjj zonder rustig is het in de Portugeesche gemoederen dus niet. Eigenaardig is het volgende bericht aan een Duitsch blad ♦Ik verneem direct uit Lissabon, dat de kroonprins Louis Philipp den koning onderhouden heeft over diens tyrannieke staatkunde. De prins werd daarop ver bannen naar een slot in Villavicosa op 100 K.M. afstands van Lissabon. In hot gebeele rijk heersoht buitengewone op gewondenheid." In Marokko gaat het nu en dan nog warm toe. Vrijdag b.v. werd een Fransche verkennerstroep in de Kissbergpassen door tal van Marokkanen aangevallen. Het gevecht duurde 8 uur. De Franschen hadden 6 gewonden. De Marokkanen trokken terug en de verkenningstroep bezette de plaats van het gevecht en nam vele beesten. Wjj deelden reeds mede, dat de verdedi gers in het proceB-Nasi bleven weigeren weder te verschjjnen en dat de zitting is opgeheven. Uit een later bericht big kt, dat de rechtszitting tot 8 December is Kunst en Wetenschap. Uitkomst. Van geachte zjjde schrjjft men ons Zg, die de onvergetelgke comedies, drama's of schetsen van Heyermans Jr. genoten hobben zullen verbaasd zgn ge weest over de kritieken van de groote bladen tegen zgn »Uitkomst". Wjj konden ons niet voorstellen dat over Ghetto, »Op Hoop van ZegeD", ♦Bloeimaand" en ♦Allerzielen" een scha duw zou geworpen zgn door zgn laatste werk. Vertrouwende op de kracht, die van elk tooneelwerk van hem op ons uitging, vertrouwende op de groote macht van zgn genie, stapten wij in den trein om de laatste voorstelling van ♦Uitkomst" te zien en af te wachten of het wel zoo onmogeljjk kon zjjn als de heeren uit Holland vertel den. Bjj de tweede en derde voorstelling was er al kentering in de kritieken geko men men tapte geen aardigheden meer op het werkde heeren critici werden toegeefljjker, of liever zjj kwamen op hun eersten indruk terug en begrepen. Het Nieuws van den Dag werd heel wat gun stiger. De Nieuwe Rotterdamsche schreef van de opvoering in Rotterdam zeer vlei end en opgewonden. Heyermans zelf schreef bjj de pro gramma's dat het slot van de eerste afdeeling en nagenoeg de geheele tweede afdeeling den koortsigen droom van een stervenden jongen van 12 jaar weerge geven. Voor verduidelijking van hen, die Uitkomst" niet begrepen hadden, voegde hg er aan toeIn dien droom krjjgt U dus geen workeljjkheid, maar de gebeur tenis, zooals die in de verbeelding van dat zieke kind voorkomen. Was dit noodigl vroegen wjj ons af. Geheel overbodig, moet het antwoord zgn. Spel van Droom en Ltven heet ♦Uitkomst", het staat er onder geschreven onder den titel. Wjj hebben niet te twgfelen; als de Zwaan opkomt en spreekt, dan is de droom begonnen; is do Zwaan vertrokken dan is er werkeljjkheid en liefst zeer treurige realiteit. Als de duivel in Göste Borliog optreedt, hoeft er dan iemand gedacht aan leven Neen immers, de duivel is droom. Hoe kan iemand zich vergissen in den aard van het stuk, hoe kan iemand twgfvlen aan de bedoeling van den schrjjver. Hekelt bjj in ♦Op heop van zegen" de slechte vaartin ♦Aller zielen" het bjjgeloof, in ♦Bloeimand" de ontucht, in ♦Ghetto" de veinzerjj, zco hekelt hg in ♦Uitkomst" de hebzucht. Laten wjj even den inhoud vad het stuk vertellen en al vsst betuigen, dat wjj ons geon oogenblik den tocht naar den Hollandschen schouwburg beklaagd hebben. Wjj hebben volop genoten en een avond van groot loven en gevoel doorgebraoht. En het hindert ons dat de heeren van de groote pers, behalve die van de N. Rotterdamsche, aan het spel een eind gemaakt hebben en het over- heerlgk stuk een te vroegtijdigen dood gegeven hebben. Indien het stuk in de provincies gespeeld wordt, zal er oen stroom van sympathie en verheerlijking van daar uitgaan. Als ieder sprookje, iedere droom zóó geschreven werd als deze zwane-scéne en voegen wjj er bjj zóó gespeeld, dan zouden wjj gaarne vele stukken, die wjj vroeger mooi vonden, voor dit eéne offeren. De hoofdpersoon is Jan, een jongen van 12 jaar, die voorgesteld wordt door mejuffrouw Tilly Lub (naar schatting een jonge dame van hoogstens 16 jaar), die deze rol op indrukwekkende wjjze weergeeft. Zg stelt voor den zoon van een kruier Baiaes en zgn vrouw, dis in een kel derwoning een armelijk bestaan leven. Dit echtpaar heeft twee oadere kinderen, een scharenslijper Jacob, die moordenaars aspiraties heeft en een dochter Sien, een fabrieksmeid, die gaarne hem volgt, die haar fluit. Als bijpersonen, die allen min of meer tot het huishouden in betrekking staan, hebben wg een dochter, een kapelaan, een waschbaas en zjjn vrouw, een rijksveldwachter, een bakker, een schoenlapper, een maneer van de bank, een buurman met zgn dochtertje en de zwaan, welke groote rol gesproken wordt door mevrouw Van der Horst. Het tooneel stelt- voor een kelderwoning, welke baar lioht ontvangt door een smal venster dat boven de straat uitkomt, zoodat men alleen de beonen van de menschen ziet, die voorbg loopen en die bjj den kruier moeten wezentot de kamer geoft een trap toegang van de straat, naast hot smalle raam. Onder het raam staat een ledikant, waarin de zieke jongen gelegd wordt. Deze heeft een ongeneesijj're kwaal opgedaan bjj een val, toen by voor een kind een vlieger wilde halen uit eon boom. Het huisgezin van Banes is arm od raakt meer en meer in moeilijkheden. De vrouw van Banes, die met Jan in een kinderwagentje is uit geweest om de- koningin te zien, wat tweemaal gelukt is, brengt het zieke kind thuis, dat door Jacob binnengedragen en op bed gelegd wordt. Het kind vertelt van zgn tocht, van de koningin, van de zwanen in 't Vondelpark ontvangt bezoek, hoest nu en dan om lucht te krjjgen, klaagt over pjjn, luistert naar de sehel van den winkeliei aan de overzjjde, (weer 12 voor een dubbeltje, jongen, jongen, die man maakt toch zaken, als ik beter ben, houd ik ook winkel, pin, pin, al weer een klant). Banes komt thuis na boodschappen te hebben gedaan voor een ander en heeft vernomen dat Sien L.üt lan^'-r op de fabriek mag bljjven, vanwege haar onze delijkheid. Een heer fluit en Jacob wil dien heer met een mes te Ijjf. De moeder uitstekend spel van do bekende me vrouw de Boer-van Rjjk, dezelfde die de hoofdrol in ♦Ghetto" en in ♦Op hoop van Zegen" Kniertje vervulde heeft het druk met te zorgen voor haar ziek kind en weet ieder te bedaren en te sussen en zoo houdt zjj Jacob en Sien in toom. Langzamerhand wordt het avond en gaat ieder naar bed; de moeder bljjft nog wat in een stoel zitten slapen; het gordjjntje voor het raam wordt dicht Het zieke kind slaapt. Nu begint do droom. Het gordjjn gaat open en men ziet een water en daarop een zwaan. Het kind droomt en in dien droom stijgt het met de zwaan naar de sterren, plukt er eenige, en keert cp aarde terug. Wat het kind met met de sterren doon zal vertelt het zelf aan den zwaan. Tweemaal is or groote duisternis, door onwöêr; de eerste koer om de mede-personen op het tooneel te laten verschjjnen; de tweede keer om de bjjpersonen gelegenheid to geven hun plaats op het tooneel in te nemen. Zg, die de Falklandjes gelezen hebben, kennen het verhaal. Met die sterren maakt bet kind zjjne huiBgenoeton gelukkig; aardig gevonden is het idee, ten eerste van die verschijningen in 't donker, ten tweede van de lade vol sterren, die flikkeren, die flikkeren, o zoo helder, meer dan dia manten. Ieder wil ze hebben, de moeder echter waarschuwt er tegen. Dat is het aangrjj- pend oogenblik voor het zeggen van de tien geboden. Gjj zult niet begeeren uws naasten goed. Ieder op zgn beurt een gebod. Prachtig en nog eens prachtig! In ♦Vriend Frits" komt de episode van Rebecca aan de bron voor deze inlassching van de 10 geboden is o. i. oversehoon gevonden en voldoet buitenmate. Als de hebzuchtigen de sterren beko men, dooft bij hen het licht, terwjjl hot zieke kind steeds helder brandende sterren houdt. Dat de gefopten, zjj in wier handen het licht dooft, op wraak zinnen, is begrjjpeljjk. De zwaan wordt gedood en het jongentje wordt met schrik wakker en giltZo vermoorden mjjn zwaan Ze vermoorden mjjn zwaanDan Bchiet op eens het geheele huishouden toede lamp wordt weer aangestoken, Jacob licht de moeder bjj, Sien zakt verslagen op een stoel, de vader git om den dokter vóór deze komt is bet kind gestorven, onder hevige kreten. Jacob zegthjj heeft uitkomst en het schermt valt. Onder grooten indruk verliet het publiek de zaalvele dames en hoeren kor men het aanzien. En zoo'n stuk wordt door eenige kwaadwilligen uitgefloten en geridiculiseerd. Wjj hopen het in Zeeland weer te zien. De directeur der Italiaansche Opera is niet bang voor buitengewone combi naties. Voor Donderdag a. s. heeft hjj geannonceerd Strauss' Saloaaé, voorafge gaan door Paljas. Roomscke wetenschap. Dr. Gtlnter, buitengewoon hoogleeraar in de geschie denis bjj de filosofische faculteit aan de universiteit te Tiibingen, houdt sedert tien jaar college voor de kweekolingen van het R. K. theologische seminarie. In dit wintersemester had hjj aangekon digd te zullen spreken over het leven van heiligen en het ontstaan van legenden in de Middeleeuwen. Bisschop Keppler, de R. K. bisschop van Rottenburg, gaf daarop prof. Günter te kennen, dat hjj niet kon toelaten dat do seminaristen dat college bjjwoondeB. Prof. Günter koos een andere stof, die minder bedenkeljjk is. Andere toehoorders dan de semina- riston heeft hg, naar de Klinische Zeitung zegt, niet. Schooi en Kerk. In afwjjking van het advies der commissie van toezicht op het L. O. te Middelburg, die van geen verplichting wilde weten, stellen B. en W. voor het invoeren van verplichte schoolvergade ringen bij de openbare seholen. Binnenland. Een liejdeadrama. Gedurende eeni gen tjjd had de zoon van landbouwer P. to Grootegast (Fr.) verkeering gehad met do dochter van den landbouwer B. Zg maakte het echter af. Donderdagavond nu vroeg hjj haar nog even te spreken, zg ging bjj hem naar buiten. Onverwachts sneed bjj haar den hals af, zjj leefde nog eenige oogenblikken maar bezweek spoe dig. De jonge man scheen de gevolgen van zgn daad niet te willen dragen, althans den volgenden dag vond men hem ver dronken. Gevonden. Zaterdagmiddag is in het bosch, achter de tuchtschool te Zeist, door de inspecteurs van politie de Lange en Tentinck teruggevonden het rjjwiel van den vermoorden Drost, waarop van Ee heeft gereden. Sabotage Voor eenigen tjjd werden aan de sigarenfabriek der firma Van der Tak en Co. te Stratum twee gaskranon afgedraaid, waarop de firma de schade door de gezamenljjke werklieden liet be talen. Vrijdag was van een pers een van de hoofdschroeven afgedraaid. De per- Bonen die deze pers hadden gebruikt, werd alstoen ontslag aangezegd. Er is nu eene vergadering van fabri kanten en personeel gehouden om meer licht in deze zaak te verkrjjgen, doch zonder resultaat, zoodat beslotoü is de volgende weok oen nieuwe gecombineerde vergadering te beleggen, waar voorstellen zullen worden ingediend, om aan dezen toestand een einde 18 maken. Kamerverkiezing Sneek. In het kies district zgn officieel candidaat gesteld voor de Tweede kamer de heeren mr. A. Ferf (lib.) te 's-Gravenhage, W. H. Vlie gen (soc.-dem.) te Amsterdam en mr. S. de Vries Cz. (anti r.) te Amsterdam. Staten-Generaal. TWEEDE KAMER. Na de verwerping van de matio Tyde- man heeft de beer Bos bjj ♦bebossching en ontginning" een amendement voorgesteld om mogeljjk te maken, dat ook aan veree- nigingen, die geen winst beoogen subsi die wordt verleend voor het bebouwen van woeBte gronden. Overbodig was dat eigonljjkzoodanige vereenigingen zgn er niet en de Minister verklaarde bereid te zjjn het volgend jaar op het ontstaan er van te rekenen. Toch is het voorstel met 42 tegen 15 Btemmen aanvaard. De 69 to balftwaalf aanwezige leden waren dus reeds tot 57 geslonken. Bjj den post van 4000 gulden ten be hoeve der middenstandsbanken, wees de heer Rejjne op betzelfde exclusivisme als bestaat bij de boerenleenbanken. Overal de antithese 1 De heer Aalberse sprak zulks tegen. De door ♦die Hanze" op te richten bankjes zullen niet-Katholieken, wel is waar niet als leden, maar dan toch.... als hospitanten toelaten. Over den post ïb gestemd en met 80 tegen 21 stemmen bleef bet subsidie be houden. De 57 leden van zooeven waren dus reeds tot 51 geslonken. Krap, voor een stemming. Bjj het mjjnwozen gaf de heer Van Kol eenige wenken omtrent het ook door hem geprezen mgnreglement. De heer Van Karnebeek kwam nog eens terug op de bekende motie-Van Kcl en informeerde, wat de Minister thans van plan was om tot ontginning der kolenvelden te doen. Het Rjjk kan ze niet exploiteeron, parti culieren mogen hot niet. Maar wat heeft hot land aan steonkolon in den grond, als ze er niet uitgehaald wordeD. De Minister verklaarde nog steeds de aan neming der motie-Van Kol tegen het verloenen van concessies te betrenren de kolenBchatten zullen nu bljjven slui meren in den bodem en niemand ten goede komen. Andermaal wil bjj de Kamer in de gelegenheid stellen deze gewichtige zaak te beoordeelen. Overigens >niet veel zaaks". Landbouw, Veeteelt en Visscherij. Drie onschuldig verdachten. Er is ten allen tgde en van verschil lende zjjden de vraag gedaanWelke dieren zgn voor den landbouw nuttig en welke schadelijk Het antwoord hierop is niet altijd eensluidend. De eene noemt een dier schadeljjk, dat door een ander onder de nuttige wordt gerekend. Dat bangl grootendeels af van de plaats, waar het zich ophoudt en of de schade die het aanbrengt al of niet grooter is dan bet nut dat het doet. Ook hier geldt het spreekwoord, geen goed zon der kwaad en geen kwaad zonder goed. Er leven in ons land drie dieren, die nog al wat op bun kerfstok hebben, maar toch, daar het goed dat zg tevens doen, niet onder de bepaald schadelgke mogen gerekend worden. Het zgn de kraai, de spreeuw en de mol. Algemeen bekend en erkond is het, dat allerlei insecten en hunne larven, wormen, veld muizen. veenmollen en meer dergaljjk gespuis behooren tot de vjjanden van den landbouwer en den tuinier. Alle dieren, die zich hiermede voeden moeten dus tot hunne vrienden gerekend wor den. Wel kan de landbouwer zelf heel wat van deze vjjanden vernietigen door ze te dooden maar het aantal van op deze manier onscbadelgk gemaakton, is enorm klein in vergelgking van de duizenden, ja millioenen, die verdwgnen in de maag van insecten-etende, vier voeters of vogels. Wanneer dan ook de opruiming van schadelgke dieren alleen door den mensob moest gebeuren, zou het met de opbrengst vau veld en tuin al spoedig treurig ge steld zgn. Tot bun helpers behooren ook de kraai, de spreeuw en de mol en toch worden ze door velen vervolgd en gedood, omdat ze nu eenmaal den taam hebben meer kwaad te doen dan goed. Het is waar, do kraai voert nog al het een en ander uit, dat de boer liever niet ziet. Zg pikt menige pas gezaaide boon weg, kaapt eieren, jonge kuikens en eendjes en houdt soms vreeseljjk huis in buitenstaande graanhoopen. De visschers zelf zien dit dier ongaarne op hunne perceelen, omdat het menigen mossel wegneemt, die het op vernuftige wjjze weet te breken, door

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1907 | | pagina 1