N\ 133 1907,
Zaterdag 9 November.
94sle jaargang.
2 FEUILLETON
goesche
courant.
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Yennootschap „G-oes.che Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Oe uitgave dezer Courant geichiedt Maandag-, Woenidag- en Vrjjdagavoid,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjji per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, f 8,25.^
Afzonderlijke sommen 5 cent.
Inzending van advartentiën vóop 2 ureis op den dap dep
uitgave.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
troonopvolger e. q. president der repu
bliek te kiezen.
Buitenland.
Nog een schandaalproces.
Pas is het vonnis gevallen in het pro
ces tegen Harden, die zooals men weet
vrij is gesproken, of er is een nieuw
proces begonnen, dat gelukkig spoediger
is afgeloopen en ook heel wat minder
onverkwikkelijke bijzonderheden heeft ge
leverd.
De journalist Brand had den Duitschen
rijkskanselier v. Bülow beschuldigd van
dergeljjke onzedelijke handelingen als
waaraan von Moltke zich moet hebben
schuldig gemaakt.
Deze zaak is echter vrjj wat tactvoller
behandeld, dan die van Moltke-Harden.
De klacht ging niet van v. Bülow uit,
doch het openbaar ministerie had de zaak
aanhangig gemaakt.
Heel kort heeft de behandeling geduurd
en het einde is, dat de beschuldigde
Brand wegens beleediging van v. Bülow
is veroordeeld tot anderhalf jaar gevan
genisstraf.
Nu komt de zaak Harden-Moltke nog
eens voor. Nadat Harden was vrijgespro
ken heeft het openbaar ministerie zelf
een aanklacht ingediend, zoodat Harden
nog eens, en dan onder andere omstan
digheden, terecht zal moeten staan.
Laten we hopen, dat die behandeling
niet weder gepaard zal gaan met het
bloot leggen van zooveel verschrikke
lijke abnormaliteiten als de eerste be
handeling.
Verplichte arbitrage.
In de aanstaande zitting van hot En-
gelsche Lagerhuis zal waarschijnlijk een
wet in behandeling komen, die leiden
zal tot verplichte arbitrage indien er een
strjjd ontstaat tnsschen arbeiders en
werkgevers in die bedrijven, waarbjj het
openbaar belang nauw betrokken is.
Dit staat in verband met de verschillen
van meening, die heerschen tusschen de
spoorwegarbeiders en de directies.
Het gevaar dat deze geschillen zullen
leiden tot een algemeene spoorwegstaking
is nu geweken. Voor eenige dagen was
de toestand echter dreigend. Duideljjk is,
dat een tot het uiterste gedreven strjjd, tol
groote Btremming in het verkeer zou heb
ben geleid en dus ontzettende schade zou
hebben medegebracht voor hot geheele
land.
In Engeland wint boe langer hoe meer
de meening veld, dat, bjj een herhaling
van een dergeljjken strjjd de overheid de
macht, moet hebben krachtdadig in te
grjjpen. Vandaar dat men tameljjk alge
meen de noodzakelijkheid van een wet
ter invoering van verplichte arbitiage be
gint te gevoelen.
Sommigen vinden echter, dat een der
geljjke wet nog niet voldoende zal zjjn
en dringen erop aan, dat de r^guering,
waar het een zoo groot belang geldt, nog
verder zal gaan en komen zal met voor
stellen om binnen den kortst mogaljjken
tjjd te. besluiten tot exploitatie der spoor
wegen door den staat.
Waartoe men echter over moge gaan,
voor het oogenblik zullen velen in Enge
land vrijer ademhalen, nn het gevaar
voor een spoorwegstaking gelukkig ge
weken is.
Door bemiddeling der regeering is een
overeenkomst getroffen tusschen arbeiders
en spoorwegbesturen.
Binnenland.
Het bezoek van den Duitschen keizer.
In aansluiting aan het vorig bericht
omtrent het voorgenomen bezoek van den
Duitschen keizer aan de koningin kan
worden^medegedeeld dat dit ongeveer drie
weken is uitgesteld, aangezien 's Keizers
goneesheeren hem hebben voorgeschreven
om na zijn bezoek aan het Engelsche
bof eenigen tjjd verbljjf te houden op
het eiland Wight. De keizerin heeft wegens
lichte ongesteldheid in het keizerlijk
gezin van de reis moeten afzien.
Ernstig ongeluk. Woensdagavond
geraakte door den mist nabjj Hoogkerk
een rjjtuig te water, waarin jhr. H. van
Panhuys, burgemeester van Leek, en
jhr. mr. J. A. A. van Panhuys, Minister
van Staat, oud-vice-president van den
Raad van State, beiden met hunne echt-
genooten. Alle vier inzittenden verdron
ken. De koetsier en de paarden zijn gered.
Uit Groningen meldt men nader
Jhr. mr. J. JE. A. van Panhuys was
met zijn echtgenoote, mevrouw Van Pan
huysLooxma, van een reis teruggekeerd
en had daarna een diner ten huize van
onzen burgemeeste jhr. mr. E. Tjarda van
Starkenborgh, waar ook jhr. mr. H. van
Panhuys en zijn echtgenoote, geboren
De Blocq van Scheltinga, aanwezig waren.
GezamenJjjk keerde de familie om half
tien naar hun buiten »Nienoord" bjj De
Leek huiswaarts. De reiswagen werd be
stuurd door hun koetsier, den 62-jarigen
Wouter Mejjer, die reeds 24 jaar bjj de
familie in dienst is geweeest. Naast hem
op den bok zat de 30-jarige huisknecht
Meindert van Wjjck.
Vlak bij het tolhuis, een kwartier bui
ten de stad, maar liggend in haar gebied,
raakten de paarden den weg kwjjt en
stortte alles in bet Hoendiep. De tolbaas
De Vries en zjjn vrouw, beiden oude
menschen, en een jonge man, die juist
bij hen was, vlogen naar buiten toen zjj
de plons in het water hoorden. In den
donkeren mist was echter niets te onder
scheiden. Alleon bjj den walkont gekomen
zagen zjj een rad «m een brandende lan
taarn boven water uilsteken en daarbjj
hoorden zjj het geluid van om hulp
roepende stommen. Menschen zagen ze
echter niet.
Een lukraak toegestoken ladder werd
echter gegrepen door den koetsier, die
naast de paarden lag. Voor de familie,
die in het rijtuig opgesloten zat, konden
ze echter niets doen met hun drieën.
Inmiddels was echter meerdere hulp
komen opdagen. Toch duurde het drie
kwartier voor men de inzittenden boven
had gebracht. Alle pogingen door vele
doktoren aangewend om de levensgeesten
weer op te wekken, waren vruchteloos.
Het ljjk van den buisknecht werd twee
uur later opgehaald.
Vreeselijk moet de doodstrjjd geweest
zjjn van de inzittenden. Dat bleek uit
den g havenden toestand van de zoldering
van het rijtuig.
Staten-Generaal.
TWEEDE KA MEE.
Woensdag is de behandeling der Indi
sche begrooting voortgezet en de minister
van koloniën is er daarbjj in geslaagd
een deel der beschuldigingen van gruwe
len in Atjeh en Djambi, door onze troe
pen Lt dreven, te weerleggen. Alle feiten
waren nog niet onderzocht of het onder
zoek niet beëindigd. Onzekerheid bljjft
nog bestaan.
De beschuldigingen waren zóó talrijk
en van zoovele kanten gekomen, dat
het inderdaad de plioht der Kamer was
om ze ter sprake te brengen. En dat er
reden waren om bjj voorbaat aan te
nemen, dat ze toch waarljjk met alle
onjuist konden zijn. Het is jammer, dat
de discussie ten slotte aanleiding gaf tot
persoonlijke onaangenaamheden van den
beer Van Kol jegens ber-r Verhey
en tot een heftige woordenwisseling van
zeer persoonlijken aard tusBchen den heer
Thomson en de Minister over iets, dat
dat aan dezen laalste nit de afdeelingen
bleek to zjjn overgebracht, hetgeen den
heer Talma aanleiding gaf tot de opmer
king, dat het afdoelingsonderzoek iets
van vertrouweljjken aard was.
Het zakeljjk resultaat is als volgt to
resumeerende ongerustheid omtrent het
geen in Atjeh geschiedt, is slechts voor
een deel weggenomen. Voor ee»i niet ge
ring deel is ze big ven bestaan. Tot
wegneming van dit laatste zal nu een
middel worden toegepast dat door den
Minister werd aangekondigd en dat een
eervol getuigenis aflegt van de voorva-
rendheid van dezen ministerGouver
neur-Generaal Van Hentsz zal, op verzoek
van Z E., zich binnen veertien dagen naar
Atjeh begeven om persoonljjk zich van
den toestand op de hoogte te stellen.
De Kamer is thans met de artikelen
der Indische begrooting bezig.
Stadsnieuws.
GOES, 8 Nov. 1907.
Een prettige avond.
Niet met lange preekon tracht het
Leger des Heils den weg te vinden tot
de harten van hen, die het leiden wil
ten goede, maar op onderhoudende en
aantrekkelijke wjjze weet het een afschuw
van het kwade te voeden en een prikke
ling tot een beter leven uit te oefenen.
Woensdagavond b.v. werd in het zaaltje
een bioscope-voorstelling gegeven heel
veel mooie, duideljjke beelden wierp de
projector op het doek en adjudant PalBtra
gaf er verklaringen bjj.
Natuurljjk waren de opnamen iiLOver-
een8temming met het doel, waarnaar het
Leger streeft.
Zoo kregen we b.v. te zien de vreese
ljjke gevolgen van drankmisbruik en ook
den arbeid der Heilsoldaten in de don
kerste buurten der groote steden.
Er werden ook bijzonder mooie stille
beelden vertoond, waarbjj meerstemmige
liederen werden gezongen.
Ook nu weder was het zaaltje flink
bezet.
De heer A. A. M. Knitel alhier ib te
's-Gravenhage geslaagd voor het examen
apothekersbediende.
De vrijzinnige kiesvereeniging Voor
uitgang" heelt besloten zich niet aan te
sluiten bjj het Zeeuwsche Comité voor
algemeen stemrecht en Grondwetsher
ziening.
Provincienieuws.
Kloetinge. In de Woensdagnamiddag
gehouden vergadering van het kiescollege
is in plaatB van den heer W. van Liere
die bedankt had, in diens plaats als
ouderling gekozen de heer J. Kant, terwjjl
de heer G. Harinck herkozen is.
Borsele- In de Woensdag gehouden
raadsvergadering waren alle leden tegen
woordig, behalve de heer A. Boone.
Het raadsbesluit van 3 September 1.1.
werd ingetrokken omdat de heeren D.
Wisse en A. Boone bjj de herstemming
hadden mêegcstemd, hetgeen in strjjd is
met art. 46 der gemeentewet en inplaats
van den heer A. Boone, die in bovenge
noemde vergadering door h«t lot wa6
aangewezen tot wel houder, werd nu als
zoodanig na stemming benoemd de heer
D. Wisse, die de benoeming aannam.
Den 16 November a.s. hoopt de
heer J. J. van den Berge den dag te
hordenken dat hg 25 jaar als postbode
van Borsele's Heerenhoek in deze ge
meente is gevestigd. Daar hg zich ge
durende dien tjjd altjjd zeer welwillend
tegenover het publiek heeft betoond, zal
dien dag voor hem zeker niet onopge
merkt voorbijgaan.
Rechtzaken.
Arrondissements-Rtchtbank te Middelburg.
In de zitting van heden (Vrijdag) zjjn
veroordeeld wegens diefstal: J. D. 17 j.
werkman te Wemeldinge tot 3 m. gev.
straf; mishandeling: J. H. G. 18 j.
opperman en M. de K. 21 j. schippers
knecht, beiden te Goes, de le tot 1 m.
en de 2e tot 14 dagen, P. R. 21 j.
boerenknecht te 's Heer Arendskerke tot
7 d. gev. 8tral.
Gemengd nieuws.
Aanslag op een trein. Dinsdagnacht
heeft men nabjj Berljjn getracht den trein
naar Frankfort te doen ontsporen.
Twee blokken hout waren op de rails
geplaatst, maar werden intjjds bemerkt
en verwjjderd. Dit is minstens de twin
tigste maal in twee maanden 1jjd, dat
men in Dnitschland op een dergeljjke
wjjze een aanslag op een trein heeft
beraamd.
Een chauffeuse. Ook te Berljjn is
thans een vrouw, die op een huurautomo
biel als bestuurster prijkt. Zjj heet Von
Papp en is een weduwe nit Weenen, die
vroeger in goeden doen verkeerde en
nu haar bekwaamheid zich in Berljjn
ton nutte maakt. Aan het vereischte
politie-onderzoek heeft zjj voldaan zjj
voerde twee politie-officieren zonder eenig
ongeluk of anderzins door de drukste
straten. In het eerste etmaal smaakte"
zjj 120 Mark, waarvan 30% haar toekwam
als loon, natuurlijk bniten de fooien.
Baibaarsche vonnissen. Voor het
politiehof te Merthyr, in Wales, verscheen
Maandag een dief. Het was een arbeider
uit de buurt. Op een avond dat er voor
hem en zijn vrouw en kinderen geen
eten in huis was, ging hg, omtrent
middernacht, naar den tuin van een
heerehuis en trok er rapen en penen
nit den grond. Een nachtwaker snapte
hem. De tuinman getuigde uit naam van
zjjn heer, dat de dief voor f3 schade
had veroorzaakt. De rechter noemde het
misdrjjf zeer erg en zond den dief voor
21 dagen naar de gevangenis.
Te Milaan hebben een tweetal jonge
lieden terechtgestaan, beschuldigd een
anti-militaristisch blaadje te hebben ver
spreid getiteld »Breekt de rijen." Het
assisenhof veroordeelde hen wegens dit
feit tot niet minder dan 5 jaar
tuchthuisstraf. Het geschrift was nota
bene niet <eens verboden of in beslag
genomen.
Kannibalen. Een ontzettend verhaal
wordt uit St. John's op New-Foundland
gedaan. De eskimo's van het Ungava-
baai-diBtrict en op de oevers van de
Hudson zjjn uit honger en gebrek tot
kannibalisme overgegaan. Ten gevolge
van de hevige koude en de ongewone
schaarschte aan wild zjjn verscheiden
bewoners van de buitendistricten door
hongersnood en ellende gestorven.
Onlangs heeft de bemanning van een
boot uit New-Foundland op het strand
van de Ungava-baai een dertigtal onbe
graven geraamten van menschen ge
vonden. Men veronderstelt dat dit slacht
offers van den hongersnood zjjn.
Bijèn en rheumathiek. Een inzender
in een Engelech blad maakt ter bevesti
ging van de gunstige meening omtrent de
werking van mierenzuur op rheumatiek,
melding van ervaringen, die op deze wjjze
verklaard zouden kunnen worden. Ze be
troffen een jjmker in Amerika, die eens
zeer spoedig van een chronische rheu
matiek genezen was door, of althans na
het steken van zjjn bjjen. Het is geen
kuur, die velen tot navolging zal verlok
ken, maar a's het ongeluk wil, dat men
door bjjen gestoken wordt, is er dan toch
mogelijkheid dat het ergens goed voor is.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
DE TROON-OPVOLGING.
In zjjn laatsten Staatkundigen brief
behandelt mr. S. van Houten de troon
opvolging. Hjj dringt er op aan dat bij
de aanstaande Grondwetsherziening ook
de desbetreffende artikelen eens bezien
zullen worden, omdat de kans dat onze
koningin kinderloos zal overigden gaan-
deweg grooter wordt en als dat gebeurt
ons land, met deze Grondwet, voor een
lastige kwestie komt te staaD en het
volk dan niet zalf zal mogen beslissen, wie
het als heerscher verlangt dan wel, of
het een republikeinschen regeeringsvorm
de voorkeur zou geven.
Als W9 nu eens nagaan, hoe de opvol
ging is geregeld, dan zullen we zien,
dat geen der tegenwoordige candidaten
een bjjzondere sympathie van het Neder-
landsohe volk genieten kan.
De eerste, die aan de beurt zou zjjn na
een kinderlooB overigden van koningiD
Wilhelmina, is Willem Ernest,.regeerend
groot-hertog van Saksen Weimar, die
zeer waarschijnlijk de kroon niet zon aan
vaarden. Dan volgtj prinses| Maria, |die
echter gehuwd is met prins Hendrik VII
van Reuss Koestritz en dus bezwaarljjk
koningin van ons land kan worden.
't Meest waarschgnljjke is dan dat we
hier als koning zonden mogen begroeten,
een der zoons van deze prinses en wel
Hendrik XXXII of Hendrik XXXIII vod
Reuss KoeBtritz.
Deze beide Hendrikken, die zooveel
voorgangers gehad hebben, zjjn ongetwij
feld zeer degelijke en ernstige mannen,
•maar wie onzer zou gaarne zoo'n geheel
onbekende Duitsche monocle-officier
we meenen dat Hendrik XXXII marine
officier is den troon der Oranjes zieD
bestggen. Zou er in zoo'n geval met eeni
gen grond van koningsliefde mogen ge
sproken worden
Toch zullen we misschien een Hendrik
von Reus Koestritz of eenig ander Duitscb
vorstenzoon don schepter in handen moeten
geven als de Grondwet ongewjjzigd bljjft.
Ja zelfs doet men in Dnitschland nu reeds
zjjn aanspraken gelden en dreigt met
wapengeweld, als wjj 't wagen zouden onze
Grondwet op dat punt te herzien. Een
Duit8cher schreef daarover een artikel en
betoogde dat zoo'n herziening, *revolu-
tionair" zou zjjn, dat een verandering dor
troonopvolging te kort zou doen aan de
rechten van hen, die thans als opvolger
zijn aangewezen en dat dit wel eens een
gewapende tusschenkomst zou kunnen
uitlokken van welmeenende buren.
Nu zal in ons land niemand zich door
zoo'n praatjesmaker laten intimideeren,
noch zal er eenige waarde gehecht wor
den aan zoo'n belachelgk gezwets, maar
het feit alleen dat er in Dnitschland zóó
gedacht en geschreven en gedrukt kaD
worden is al voldoende. En erkend moet
worden dat, zooals de toestand nu ie, noch
het volk, noch de volksvertegenwooidi-
ging, noch de regeering iets te zeggen
heeft over de opvolging van den troon. We
hebben eenvoudig te aanvaarden wie aan
de beurt is en wie de kroon wil acceptee
ren. Alleen als er geen bevoegde opvolger
naar de Grondwet bestaat zou de Staten
Generaal in dubbelen getale bijeengeroe
pen moeten worden om t^beslissen, maar
dat is een haast ondenkbaar geval.
Een herziening is waarljjk dringend
noodig en men mag niet wachten tot de
koningin zelf hiertoe het initiatief neemt
daar de vorstin dit tegenover hare ver
wanten moeiljjk kan doen.
Wil men geen bepaalde personen aan-
wjjzen, dat dan ook hierin een blanco arti
kel gegeven worden. Een artikel, hetwelk
bepaaltdat als koningin Wilhelmina kin
derloos overljjdt, een plebisciet den regee
ringsvorm doet vaststellen, dat daarnt
de Staten-Generaal in dubbelen getale
bijeengeroepen zullen worden om den
OFFER.
door W. K.
(Slot).
>Zal ik 't maar naar uwes kamer bren
gen meneer
Ja goed."
Woont uwes nog in de Sophiastraat
as ik vragen mag
»Ja, ja, zanik nu maar niet."
De drager is verbaasd. Anders zoo'n
beste man, denkt ie, altgd aardig en
vriendeljjk. Zeker mot gehad met zgn
meissie.
Als Paul op zgn kamer is gekomen
en het gaslicht is aangeploft, ziet hg on-
middelgk voor zich Meta's portret op zgn
schrjjf bureau.Hjj neemt 't op. »Mgn arme,
goede Meetje. Waarom moet jon zoo iets
hard's treffen. Jij die 't zoo moeilijk zult
kunnen dragen."
Hg staart lang op de foto. Dan zet hg
die weer op het bureau.
>NeenIk kan 't haar niet aandoen."
Drie weken later is de kamp beslist.
Zgn verzet heeft niets gebaat. De groote,
teore brieven die hg Meta aan schroef,
waren hoogstens Btglproeven. Gevoel was
er vreemd aan. Hoe meer hjj poogde zgn
verzonken liefde op te halen, hoe diepor
die verdween, 't Was onmogeljjk zich zelf
te misleiden. Hjj moest 'tnu zeggen, zweeg
hg uit medeljjden, dan bereikte hjj toch
niets. Twee levens zouden opgeofferd
worden zonder dat 't baten zou, want
bitter en fel zou de ontgoocheling voor
Meta zgn na het huwelgk, als zjj eiken
dag, elk unr zon moeten zien dat hij
haar niet liefhad, dat hij haar bedrogen
had.
»Ik kan niet anders. Het moet ge
beuren. Groote, trouwe, innige liefde
moet je hebben Meta, die heb ik je ook
beloofd. Nu ik die niet meer kan gevev
moet jjj dat weten."
Dan schrjjft hjj haar. Hg behoeft nu
niet te zoeken naar woorden. Wat zooveel
weken hem geen rust heeft gelaten schrjjft
hg nu in zachte, weemoedige woorlen
neer. En als hg éénmaal even aarzelt
dan glinsteren onmiddelljjk de spiritueele
spotoogen van Loe voor hem.
Als de brief gereed is sluit hg dien
zonder nalezen in de enveloppe en
voor 't laatst schrjjft hg Meta's adres.
Hjj is vermoeid als na langdurige
moeieljjke studie. Maar voor 't eerst Binds
weken gevoelt hjj nu iets van rust. Zgn
werk is voltooid.
Bjj na kalm zit hjj nog even en staat
dan op om den brief te posten. Op 't
oogenblik dat hg de kamerdeur opent,
komt zgn hospita binnen. >0 meneer",
schrikt zjj. „Hè, hè, ik wou net kloppen.
Ben brief voor u meneer".
Dank u".
Hg wil verder gaan, kjjkt even naar
het adres."
♦Wat is dat uit Leiden Maar niet
van Meta."
Paul keert terug in zgn kamer en
opent deD brief
♦Beste Paul,
O beste, goede Paul, ik weet niet hoe
ik het je moet melden, hoe ik je moet
voorbereiden, 'tls zoo verschrikkelijk.
Die arme, arme, lieve Meta. Was ik
't maar geweest.
Zjj iB ziek en ze heeft veel pjjn. Maar
dat gaat gauw over zegt pa. Dat is maar
tijdeljjk, maar dat andere. Zjj is o
hoe moet ik het zeggeü, haar lief ge
zicht is misvormd, verbrand voor altgd.
Zwavelzuur was 't. Op pa's studeerkamer
stond het bakje op de kast. Mjjn arme
arme zns wilde een boek grjjpen dat
daarbjj lag en toen kreeg ze dat, vreezs-
ljjke vocht over haar gezichtje. Een oog
is ze misschien ook kwjjt O Paul
't is zoo erg, zoo erg. Kom gauw hoor.
Je toegenegen
Mien".
Even zucht Paul als hjj dit gelezen
heeft. Behoedzaam baast legt hjj Mien's
briefje op tafel. Een kort oogenblik
weifelt hjj dan is hij gereed. Rustig
baalt hg het schrgven aan Meta uit zgn
zak en scheurt den brief aan snippers.
♦Vaarwel Loe," zegt hg stil. »Ik mag
niet anders".