iT. 131 1907,
Dinsdag 5 November.
94sle jaargang.
GOESCHE
Oe uitgav. dozer Conraot geichiodt Maandag-, Woo.idag- em Vrjjdagayomd,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjji per kwartaal, in Goes 0,75, bniten Goes, franco, f 1,25.
Afzonderlijke Hommer» 5 cent.
Inzending van adv.rtentiën wóop 2_ur«n op den dag dap
uitgave.
(ill HAM.
De prjji der gewone advertentiën if van 2 -5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur "W. Kerremans.
Het Recht der Vrouw.
ii.
Onze opponent schrijft in zijn derde
artikel iets dat hjj a té te repoaée over
lezende, zeker zal betreuren. Na zijn zon
derlinge gevolgtrekking dat, als de vrouw
geljjkrechtigd met den man zou zjjn, dit
noodzakelijk tot vrjje liefde moet leiden,
gaat hjj hierop voort en zegt
Immers, als ze eenmaal, man en
vrouw, als twee geljjken naast elkaar
staan, dan moet de vrouw het onder
spit delven. Haaar lichamelijke kracht
is minder, en haar schoonheid verwelkt
spoediger. De vrouw der vrjje liefde
wordt, als ze op middelbaren leeftjjd
gekomen is, uitgelachen en weggewor-
pon. Haar kro jn en haar eer als vrouw
worden haar ontnomen."
Is dat niet innig beschamend voor den
man Is de man werkeljjk zóó'n verfoeilijk
egoïst, zoo'n ruw wezen als hjj hierboven
geteekend wordt De man, staat er in
andere woorden, is intellectueel en licha
melijk de sterkste, dus zal deyronw altjjd
het onderspit moeten delven. ?En ais ze
na jaren met hem geleefd en gehoorzaam
gediend te hebben minder schóón wordt,
dan wordt ze weggeworpen.
Zóó bar hadden wjj 't^no^rdurven
zeggen. Als 't inderdaad zóó gruwelijk
is als De Bev. hier zegt, 'dan, dit zei de
sehrjjver wel toegeven, wordt 't hoog tjjd
dat de vrouw 't niet langer met minder
rechten moet doen dan de man. Als zjj ge-
ljjk met den man is, zal ze volgens De Bev.
zóó behandeld worden, hoe moet 't dan
nu wel zjjn, nu de man op elk gebied
beduidend meer rechten heeft. Qjj, die,
volgens de Bev.t zoo intrensiek slecht is,
dat hjj niet vraagt naar recht of billijk
heid, maar eenvoudig als de sterkste do
zwakkere aan zjjn wil onderwerpt.
En dan dat eeuwige fabeltje van de
intellectueele minderwaardigheid der
vrouw. We dachten dat nu toch had af
gedaan.
Kan De Bev. zich de wondervolle bloei
van geesteljjke beschaving der Italiaan-
ache renaissance denken, zonder het groot
aantal vrouwen dat in wetenschap, kunBt
en politiek den toon aangaf?
Verlangt hg een reeks van vrouwen
namen van vroeger en nu, die geestelijk
veel hooger stonden en staan dan bijna
al haar manneljjke tijdgenooten
Nog pas enkele weken geleden zei
professor van fielten van do Groningen-
sohe universiteit, na jarenlange ervaring,
dat hg de vrouwelgke student intellec
tueel gelijkwaardig achtte met haar man-
neijjke collega's.
En meer uitvoeriger kunnen we een
weerlegging van het dwaze praatje vinden
in het werk van den dr. med. et. phil.
Lesiing >Der pbysiologische Schwachsiun
den Weibes".
f£»De voortdurende verdrukking, waarin
de vrouw zoolang verkeerd heeft, lezen
we daar o. a., hebben haar intellect ver
scherpt en vrijgemaakt. De man bepaalde
zich tot productieve ontwikkeling en zoo
bleef deze ver achter bjj de verstandelijke
beschaving der vrouw."
Eu elders
»De vrouw vormt het meer intellec
tueele rationalistische element, de man
staat nader bij de natuur, bij het instinc
tieve leven. Zoo is de vrouw het type
van een latere, de man van een meer
primitieve beschaving".
Ook het veelgebezigde argument dat
si FJBUILLlim
De kleindochter.
Door M. Böhmb.
Ferdinand Mannobach kwam den len
Mei in de Westfaalsche fabriek als volon
tair, om het bedrjjf te leeren kennen en
zjjn kennis te vermeerderen. Jerry had
achter zjjn huis een groot stuk grond
gekocht. De droom van zijn leven werd
verwezenlijkt. In den loop van de zomer
zou op het gekochte terrein een groot
gebouw verrjjzen, een machinale sloten
makerij, een fabriek, die volgens een
plan van Louise Mannebach in den
herfst, op Frederik Mannebachs honderd
sten geboortedag zou worden ingewjjd,
als een teeken van den eindelgk verkre
gen vrede.
Jerry was geheel veranderd. Alle haat
en bitterheid was uit hem verdwenen.
Hoe en waardoor die verandering tot
stand gekomen was, kon moeielgk wor
den uitgemaakt. Zeker kwam het niet
voort uit de voldoening, dat het aan
denken van zjjn vader eindelgk recht
kreeg tegenover den broeder, noch uit
de vreugde over de verbetering van zjjn
de hersenen der vrouw minder gewicht
toonen dan de manneljjke is al lang ver
worpen. Dat heeft niet lang kunnen
dienen toen men bjj de mannenhersenen
zulke verrassende resultaten had bekomen
en o. a. had gezien dat de roover Schinder-
hannes aanmerkelijk meer hersenen had
dan Goethe.
Niet uit egoïsme, zegt de Bev. maar
juist uit liefde voor onze vrouwen en
dochters zullen we ons verzetten tegen
wetswijziging.
Maar zou 't dan niet wenseheljjk zjjn
om dio vrouwen en dochters eens te
vragen of zg wel gediend zjjn van zoo'n
liefdeproeve, dan wel of zg misschien
zeif ook een woordje willen meespreken.
De Bev. houdt te veel van haar om
haar eenige vrijheid te geven en her
innert ons daardoor aan de spotpenning
uit de 17e eeuw, waarop een aap stond
afgebeeld, die uit liefde haar jong dood
drukte.
Ten slotte zegt De Bev.
»Het betoog der Goesche Courant in
betrekking tot hetgeen onze wet be
paalt omtrent de positie der vrouw is
dus zoo debiel mogelijk. Trouwens,
zij bleek dit zelf min of meer te be
seffen, want in haar nummer van
17 October drukt zg haar vrees al
uit, dat wij er do wet op de Nationale
Militie (den dienstplicht) ook nog bij
zullen halen, om daarmede te argumen
teeren, dat volslagen geljjkheid voor
de wet tusschen man en vrouw dwaas
heid is. Vooraf qualificeerde zg dit
argument als tot den draad toe ver
sleten. Ja, en des ondanks nog steeds
onweerlegd".
Waarljjk? Nog steeds onweerlegd?
Dan wordt 't tijd om dat te doen.
De anti-feministen zoeken een causaal
verband tnsschen den militieplicht van
den man en diens meerdere rechten.
Wie dus zjjn militiepheht volbrengt,
heeft aanspraak op de rechten, die de
vrouw moet derven, omdat zg geen
wapenen kan dragen.
Als dat zoo is, dan moet ook een groot
deel der mannen die rechten onthouden
worden n. 1. aan allen die door vrjj-
lotiDg, broederdienst, lichamelgke onge
schiktheid enz., geen wapenrok gedragen
hebben.
Doch als De Bev. de taak van mannen
en vrouwen tegen elkaar wil opwegen
zou dan die dienstplicht van den man
niet wegvallen tegen de veel zwaardere
van het moederschap bjj de vrouw
Het artikel van jl. Zaterdag in de Bev.
handelt over het christelijk huwelijk. We
behoeven over hetgeen daarin staat niet
veel te zeggen. De sehrjjver zal dat in
ernst niet verwachten, 'tls een artikel
van phrasen, phrasen zonder inhoud.
In het volgend nummer zullen wjj 't
kort bespreken.
Buitenland.
Uit Rusland.
Onverschilligheid ten opzichte der
regeering van het land is een verschijnsel,
dat zich bjj een gezond, krachtig volk niet
voor ka» doen en elke regeering, die
haar taak goed begrijpt, kan niet anders
doen dan de belangstelling van bet volk
in het landsbestuur zooveel mogelijk tan-
wakkeren.
Wol zal die belangstelling de oorzaak
zjjn van een aantal verschillen van mee-
geldeljjken toestand. Zeker bevredigde
het hem, dat de Mannebachs nu over
tuigd waren van het onrecht, dat men
zijn vader had aangedaan, zeker ver
heugde hg zich erover, dat de avond
zjjns levens althans zorgeloos zou zjjn,
maar de eigenljjke verandering van zjjn
wezen werd toch meer door zjjn innerljj-
ken omkeer teweeggehracht. Veel had
samengewerkt, om ze tot stand te bren
gen. Maar alle uifcerljjke wonderen
zouden niet een zoo diepen invloed
op don verbitterden ouden man gehad
hebben, als niet in dien stormachtigen
nacht de voorwaarden daartoe in hem
geweest waren, Toen had hg voor 't eerst
een stil verlangen gehad naar den vrede.
Erika schreef vaak aan Jo en oom
Erwig. Zjj verlangde ongeduldig naar
Miesbach.
Juni breidde haar gouden lach over
de aarde en strooide rozen en druiven
in het Rjjnland
Jo verheugde zich op de eerste vol-
bloeide edelrozen van den tuin. Diep
fluweel-rood stegen ze uit het groen der
bladeren, een net van fijne dauw pareltjes
lag glinsterend op bladeren, kelken en
knoppen en het nog verwilderde gras.
Jo, Erwig en Burgard ontbeten in de
veranda. De brievenbesteller had de eersto
post gebracht. Bovenop lag een bonte
ning, van wrijving van gedachten, maar
dit is geen nadeel.
Een goed Fransch spreekwoord zegt,
dat uit de botsing der meeningej de
waarheid ontstaat.
De Russische regeering, vastgeroest in
onde, overgeleverde begrippen, die in
onzen tjjd, niet me-r thuis behooren,
denkt er anders over. Zjj toch doet alles,
om de belangstelling van het volk in het
landsbestuur, die algemeen ontwaakt
vooral na de instelling der Doema, te
dooden, en met succes.
De Russische regeering kan met vol
doening, als er bjj haar heilloos streven
sprake kan zjjn van voldoening, terugzien
op wat zjj deed.
De Doema-verkiezingen hebben haar
groote voordeelen bezorgd en het resul
taat der verkiezingen is, dat zjj een
Doema heeft naar haar zin. Om dit doei
te bereiken heeft zjj gebruik gemaakt
van alle wapenen, dio haar ten dienste
stonden. Zjj heeft de kieswet gewjjzigd,
om daardoor aan bepaalde klassen der
bevolking een groot overwicht te ver
zekeren. Zg heeft zich bediend van haar
politiemacht om kiezersvergaderingen,
waar men critiek uitoefende op haar
daden, te ontbinden, en om elke vorm
van propaganda voor vrjjzinnige begin
selen door middel van de pers tegen te
gaan.
En het volk, het arme, onderdrukte
Russische volk, heeft voor de groote
meerderheid met koele onverschilligheid
toegezien. Geen kreet van hevig protest
is opgegaan. De kiezers uit sommige
klassen der maatschappij, o. a. de klein-
grondbezitters, hebben zich bij de Doema-
verkiezingen geheel onthouden. Waarom
zou men gaan stemmen Als er een
Doema kwam, die een andere wijze van
bestuur verlangde, dan die der regeering,
werd ze toch ontbonden.
En nu zal er dari een Doema komen,
grootendoels bestaande uit leden der
behoudensgezinde en reactionaire partijen
Naar het gerucht wil, zal het meest
reactionnaire deel dier Doema in do
aanstaande zitting een voorstel indienen
om de rechten der volksvertegenwoordi
ging, die toch al niet heel belangrijk
zijn, nog te beperken. In de vorige Doema
kwamen de reactionnairen met het voor
stel, om de Doema tot een raadgevend
lichaam te maken. Men zou dau de
regeering alleen van advies hebben te
dienen, zonder dat de ministers in het
minst verplicht waren, dat advies op te
volgen.
Toen had de linkerzjjde echter een
groote meerderheid en het voorstel dor
reactionnairen werd met gelach ontvangen.
De reactionnairen hopen bjj do nieuwo
Doema op meer succes. En werkelijk,
de mogeljjkheid bestaat, dat zoo'n voor
stel wordt aangenomen.
Het ministerie gaat echter een min
der prettigen tjjd tegemoet. Een partij,
die in de nieuwe Doema sterk ver
tegenwoordigd zal zijn, die, welke bestaat
uit de voorstanders van een absolute
regeering door den Czaar, verlangt de
aftreding van minister Stolypin, omdat
die b. i. teliberaal is.
Zeer merkwaardig zal het wezen, een
volksvertegenwoordiging aan het werk te
zien om eigen bevoegdheid te verminderen.
Hoe laag zal het nog duren, eer bet
ook in het groote Rusland begint te
dagen.
prentbriefkaart van Erika.
»Groet en kus. Wjj komen morgen
avond. Ik ben heel big.
Je lieva Erika".
>Morgenavond", zei J en een donkere
gloed steeg in haar gciuat.
^Morgenavond komen de Mannebachs".
»Wat, morgenavond vroeg Burgard.
Burgard knikte.
Aardig. Je zult natuurljjk naar het
station gaan, Jo".
Na de familie-verzoening was Burgard,
die als voogd over Jo ook een belang-
rjjke som had gekregen, er jjverig op
bedacht, een drukken, intiemeren omgang
met de Mannebachs te krjjgen. Zonder
twjjfel zou het hem tegenover mevrouw
Gotze op een hooger voetstuk zetten,
dat hjj als familielid bij de rjjke West
faalsche Mannebachs in- en uitging. Hij
bad altjjd graag gezien, dat men bjj de
Mannebachs van Jo hield.
»Zeker zal ik Erika afhalen," ant
woordde Jo. Verstrooid at zg, en ruimde
toen de beide heeren vertrokken wareD,
de ontbjjttafel af.
En daar er in huis geen dringend
werk was, nam zjj haar hoed en maakte
een wandeling in het aan den tuin gren
zend woud.
De groene, zondoorwemelde schemering
was vol van jubelenden vogelzang. De
Als bij ons.
Het is nog slechts enkele weken geleden,
dat in onze Tweede Kamer heel lange be
raadslagingen zjjn gehouden over onze
weermacht en do verdediging van ons
land. Dit gebeurde naar aanleiding van
het voorstel tot spoedige afwerking van
de stelling van Amsterdam.
Er waren toen Kamerleden, die heel
weinig vertrouwen toonden te hebben in
ons leger, zooals het nu is.
In Frankrjjk is het al niet beter. Ook
daar hebben dezer dagen in de Kamer
debatten plaats gehad over het leger en
enkele sprekers verklaarden, dat reorga
nisatie noodzakelijk was.
De minister van oorlog stelde de Kamer
echter gerust en daarmede was vooreerst
de zaak weer van de baan.
Een Duitsch generaal heeft nu in een
Duitsch tjjdscbrift zjjn oordeel gepubli
ceerd over het Fransche leger en dit
oordeel was lang niet malsch. Het valt
moeielgk na U gaan, of alle door dezen
generaal gemaakte aanmerkingen juist
zjjn. Een ervan is voor een deel zeker
ook toepasseljjk op ons land.
»Het is een fout in de organisatie van
het Fransche leger zegt de Duitache
generaal, dat de minister van oorlog maar
al te dikwjjls een politieke persooDljjkheid
is, geheel afhankeljjk van het parlement.
Dit doet schade aan de stabiliteit in het
legerbevel en de belangen van het leger
worden dikwjjls ondergeschikt gemaakt
aan de eischen der verkiezingen".
Meer stabiliteit in het legerbestuur
ook nog in andere landen dan Frankrjjk
zou gewenscht zjjn.
Kunst en Wetenschap.
Te Amsterdam is Zaterdagavond
een nieuw stuk van Heyermans gespeeld
>Uitkom8t". Het Hbld. schrjjft er over
De enorme zaal van den Hollandschon
Schouwburg was propvolhet nieuwo
stuk van den heer Heyermans werd
bljjkbaar met groote belangstelling te
gemoet zien, en verdiende dan ook die
belangstelling in hooge mate. Dat het
echter een succes is geweest kan niet
worden beweerd de zeer goede indruk
van het eerste gedeelte word na de pauze
verstoord door een voorbeeldelooze ge
rektheid, die tot vjjandige manifestaties
m de zaal aanleiding gaf. Eén oogenblik
was er zelfs, waarop men van een vol
slagen déroute kon spreken, toen een
der spelers conform haar rol had te
zeggen»daar komt geen einde aan".
Toen barstte een homerisch gelach uit,
dat zelfs den voortgang van het stuk
een oogenblik belette. En toen het scherm
zakte op het woord »uitkomst", werd
dit door velen een uitkomst geoordeeld.
Toch, ja toch is het in vele opzichten
een zeldzaam schoon werk, dat een beter
lot verdienle en gehad zou hebben,
indien hot niet gestrand ware op de klip
der gerektheid.
In de Galicische stad Nadworna,
gelegen in een petroleumdistrict, meldt
de Weensche correspondent van de N.R. Ct.
is bjj het graven naar aardwas het vrjj
goed geconserveerde ljjk van een mammoet
gevonden. De huid is vrjj goed bewaard
gebleven en ook de haren, al worden die
dikwjjls bjj het opgraven der kleverige
aardo van de huid gerukt. De twee slag
tanden zjjn twee meter lang, de kiezen
16 centim. lang en 10 centim. breed.
lucht was vol van viongde.
Jo's hart eloeg sneller en luider dan
gewoonljjk, onwillekeurig liep zjj sneller,
gelijkmatig, lichter, als dansend.
Opeens stond ze boven aan kromming
van den heerweg, onder den eik. Zij
vreesde altjjd hier alleen te zijn. Anders
huiverde zij, als zg deze plaats voorbjj-
kwam. Heden niet. Misschien was het de
warmte en helderheid van den bigden
morgen, die alle duistere gedachten in
haar vervaagde. De zon bescheen ook
den stroom, die fonkelde als gouden wjjn
Iemand kwam het slingerpad langs
den berg op. Jo lette niet op hem. Eerst
toen hjj nog slechtB eenige passen van
haar af was, zag zjj op en herkende
Frederik Mannebach.
Zg was niet eens heel verrast, zoo
had ze aan hem gedacht. Zonder een
woord legde zg do hand in de zjjne.
»Ik ben reeds gisteravond gekomen,"
zei bjj, »ik beschjuw het als een goed
voorteeken, dat ik u hier ontmoet. Eri
laat u harteljjk groeten."
>Ik dank u. Zij schreef mg van morgen.
Ik ben big, u weer te zien."
•Mij
>Erika", antwoordde Jo verward.
»Dus mij niet?"
En daar zg zweeg, nam hij haar hand
en leidde haar naar de bank nsast den eik.
Eene heele zjjde is reeds vrjj gemaakt,
de andere zit nog in den grond. Des
kundigen zjjn er heen gereisd om de zaak
nader te onderzoeken.
Te Venetië viel de stedelijke kapel
meester Jacopo Calasciane, onder het diri-
geeren op het San-Marco-plein dood neer.
Hg was de eerste die indertgd in Italië
muziek van Wagner durfde uitvoeren.
School en Kerk.
Bjj de in dit jaar gehouden examens
voor onderwjjzer(es) zjjn geslaagd 523
manneljjke en 826 vrouwelgke candidaten.
Er hadden zich aangemeld 1343 meisjes
en slechts 826 jongens. Over het geheele
land slaagde daarvan 63,3 pet. van de
jongonB en Blechts 61,5 pet. van de meisjes.
Gerekend kan er worden, dat we binnen
korten tjjd weer zullen stai n voor een
zeer groot tekort aan ondorwjjskrachten,
niets slechts bij het bjjzonder, maar ook
bjj het openbaar onderwjjs, want het getal
candidaten neemt nog steeds af, terwgl
het aantal schoolkinderen toeneemt en de
klassen kleiner worden. In 1900 hebben
zibh aangemeld voor hot gehoele land
2830 candidaten; in 1901 2692 in 1902
2628, in 1903 2478, in 1904 2491, in
1905 2303, in 1906 2241, en in 1907
2169,
Binnenland.
Verblinde vogels. Van het eiland
Terschelling schrjjft men aan het N.
v. d. D.
Honderden vogels worden hier tegen
woordig het slachtoffer van het nieuwe
electriBche kustlicht op de »Brandaris".
Aangetrokken door de verblindende stra-
leo, welke dit bliksemlicht onophoudelijk
uitzendt, zwermen tallooze trekvogels
onder angstig geschreeuw om de hun
verderfelijke lichtbron heen. Kleinere,
maar ook dikwjjls grootere soorten
zooals ganzen, rotganzen, wulpen, enz.
verwonden zich tegeD de glazen kap en
vallen öf op hot plat van den toren, óf
in de nabgbeid daarvan op den grond,
vanwaar zg doorgaans belanden in de
zakken van verschillende lief hebbers, die
halve en soms wel heele nachten aan de
vogeljacht opofferen.
De voordeeligste vangst is hierbij echter
verzekerd aan den torenwachter, die zon
der eenige moeite de geheel verblinde,
maar overigens ongekwetste dieren bjj
groote menigte met de hand kan grjjpen.
In hoever valt dit alles binnen of bui
ten de wet, die vogels beschermt
Onze taal.
10 Ceylorzo
een amvietie
aater 123
Is dit Volapük Of Esperanto
Neen het iB Nederlandsch 1
De administratie van den Grooten
Schouwburg te Rotterdam heeft het ont
vangen en begrepen dat 't een aanvrage
is van 10 zg loges en een amphitheater-
plaats, no. 123.
In het donkere Zuiden. Men krijgt
eenig denkbeeld van de moeiljjkhedon
waarmede onze vrienden in de katholieke
provinciën te worstelen hebben, bjj het
lezen van hal volgende bericht in de
Eendrachtorgaan onzer partjj in
Noordbrabant
»De leden der S. D. A. P., vakver-
alk heb dikwjjls aan u gedacht, Jo",
zei hjj ernttig. >Als mjjn gedachten aan
den Rjjn toefden, dacht ik aan u. Uwe
oogen zijn Rjjnoogen. Zjj glanzen als
parelen. Wanneer ze droef zjjn, worden
ze zwart als de Rjjn op een dag van
donkere wolken, maar in vreugde lachen
zjj als het Nixengoud op den Rjjnbodem,
welks glans ook heden door de golven
schjjnt. Ik kan mg eigenlgk den Rjjn
niet meer voorstellen zonder uw beeld
te zien." En zachter, gedempt-fluisterend
»Toen de Rjjngod het donkere spook eener
zware oude Bcbuld uit de familie joeg,
voor immer, beeldde ik mg in, dat de
zelfde Rgngod mg een groot schoon geluk
zou schenken. Wil jo de onze zjjn, Jo
van mij en Eri
>Van jou en Eri", herhaalde ze zacht.
»Kom dan. Erika wacht op je. Haar
kaart is te laat verzonden. Ze is gister
avond ook hier gekomen. En Beata en
tante Louise zjjn hier ook al."
Hand en hand stonden zg boven en
zagen ernstig on zwjjgend, met stralende
oogen van innig, groot geluk, naar het
lachende landschap aan hun voeten.
Dan gingen ze langzaam den berg af
naar hun geluk.
Einde.