N\ 130 1907.
Zaterdag 2 November.
94sle jaargang.
bo FEUILLITON,
De kleindochter.
goesche
courant.
Telefoonnummer 22. Directeur A. P. A. van'JSetebs. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Keereiians.
De uitgave dezer Courant geichiedt Maandag-, Woonzdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjjj per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, 1,95.
Afzonderlijke commeii 5 oent.
Inzending wan adnartentiên «Aor l uren op den dag dor
uitga**.
De prjji der gewone advertentiSn ie van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj»
ilechti tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk»- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regeli 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel
Het Recht der Vrouw.
x.
In. drie uitvoerige artikelen heeft De
Bevelander onze meeningen over het
vrouwenvraagstuk bestreden en in het
eerstvolgend nummer zal het blad nog
eene uiteenzetting geven van de >Calvi-
nistiscbe beschouwingen ter zake van de
vrouw en het huweljjk".
Het eerste artikel van De Bevelander
bevatte niet veel meer dan de bewering,
dat 't ons mangelde aan degelijke argumen
ten tot staving onzer overtuiging en dat
onze artikelen leden aan onduidelijkheid
en verwarring.
We kunnen dat voor kennisgeving
aannemen, en zullen pogen thans die
toegeschreven fouten te vermijden.
In het tweede artikel behandelt De
Bevelander onze ondegeljjke argumenten
en wjj kunnen in de eerste plaats daaruit
leeren, wat De Bev. onder degelijke ar
gumenten verstaat.
Wij hadden geschreven dat bet bjjbel-
sche voorschrift, hetwelk de vrouw on
derdanigheid beveelt aan den man, niet
voor alle vrouwen waarde heeft, omdat
er zoovelen zjjn, die den bjjbel niet als
Gods Woord erkennen. Daarop antwoordt
De Bev.
»Dit is nu precies dezelfde redenee
ring, alsof men tegen iemand, die op
het punt staat een flinke hoeveelheid
arsenicum in te nemen, bewerende ik
geloof niet dat arsenicum vergif is,
zou zeggen Nu, als ge dat niet ge
looft, ga dan uw gang maar. De Qoesche
Courant vergeet, dat voor wie in den
Bjjbel gelooft, al wat daariD geëischt
wordt, absolute waarde heeft voor
ieder en iedereen. Zooals Gods Woord
het huweljjk teekent, namelijk als een
beeld van de verhouding van Christus
tot Zjjn gemeente, zoo i 8 het, en zoo
is ook elk huwelijk".
Dat is inderdaad een zeer buitengewoon
degeljjke argumentatie alleen ontgaat
ons eenigszins het verband tusschen de
arsenicum-vergeljj king en het door ons
geschrevene. We scheidden toch duideljjk
de vrouwen af, die niet in den bijbel ge-
looven en de degeljjke Bevelander heeft
't over mensehen, die dat wel doen. Zoo
komen we wel niet verder, maar we leeren
er toch door, hoe we degeljjk, duideljjk
en on verward moeten polemiseeren.
Onze geachte tegenstander gaat dan in
extaBe voort over het huweljjk, zooals dat
in Gods woord is geteekend en voegt
ons aan het slot van zjjn artikel toe
>En als gjj ooit weer schrijven gaat
over de onderdanigheid, welke Gods
Woord in het huweljjk van de vrouwen
eischt, vergeet dan niet daarbjj te ge
wagen van Golgotha's kruis, waar Gods
eenige Zoon voor Zjjn gemeente stierf
en Zjjn leven gaf in een liefde, die
onmeteljjk is, en zeg dan, dat datzelfde
Woord van God geen mindere liefde
eischt van den man voor zjjne vrouw."
We hadden 't liever vermeden, maar nu
De Bev. er ons toe dwingt zullen we zjjn
raad opvolgen on in den bjjbel eens
nagaan wat daarin en over het huwelijk
gezegd wordt.
Door M. Böhme,
Kort voor middernacht kwam Erwig,
doornat en half bevroren thuis, nadat hjj
Beata en haar dienstmeisjes ib 't hotel
gebracht had.
Jerry Mannebach was nog daar. Hij
was bezorgd over zjjn kleinzoon en zeer
onrustig. Aan slapen gaan was in dezen
nacht niet te denken, zelfs niet voor beD,
wier huizen buiten gevaar waren. In
groepjes stonden of zaten ze en spraken
halfluid, hun verschillende meeningen
over de ramp uiteen zettend. Voortdu
rend kwamen tjjdingen van verwoestin
gen en rampen. Iemand vertelde, dat de
villa van Louise Mannebach reeds meer
dan twee meter in 't water stond.
>Maar er moet toch iets gebeuren. De
menschen zgn allen nog daar", riep
Erwig. >De villa van mevrouw Reichen-
berg is leeg, maar in de andere zgn
allen nog".
Ja, er moest iets gebeuren, daarover
waren allen het eens. Misschien kon men
er met een bootje komen. Een Reinschip-
per verklaarde zich bereid, de pogiüg te
wagen. Erwig ging mee.
Om één uur was de redding gelukt.
^Gelukkig, gelukkig 1" zei Jerry Man-
nebaoh herhaaldelgk, toen Ferdinand
aast hem naar buis ging, en daarbjj
De Bev. zal ons gaarne toegeven dat
we daartoe niet beter kunnen opslaan
dan Mattheus XIX, waarin de discipelen
aan JezuB vragen Indien de zaak des
menschen met de vrouw alzoo staat, zoo
is 't niet oorbaar te trouwen."
En wat is het antwoord daarop Een
antwoord, waarin] de vrouw niet wordt
miskend of geminacht, maar veel erger
een antwoord waarin de vrouw niet
genoemd wordt, waarin alleen sprake is
van den man. Op andere plaatsen in de
Schrift is de vrouw een dienares, een
meubel, ze wordt verkocht, verruild,
uitgeleend, ja in Richteren XIX zien
we haar in stukken gesneden en de deelen
als con vocatie-biljetten rondgebracht,
maar in Mattheus wordt dat alles verre
overtroffen. Hier bestaat de vrouw een
voudig niet. Alleen van den man is sprake.
Moeten wjj naar deze maatstaf de rechten
der vrouw vaststellen
De Bev. haalt natuurljjk ook aan het
voorschrift van Paulus, dat de vrouw
onderdanig moet zgn aan den man, omdat
deze het hoofd der vrouw is. Ja waarlijk
de brieven van Paulus, die geen aanstoot
nam aan den slavenhandel, kan men
bezwaarljjk tot richtsnoer nemen als er
sprake is van vrjj making.
Ist ook niet wat onvoorzichtig van
De Bev den apostel Paulus te citeeren
die in 1 Korinthe 7 toch zoo duideljjk
het huweljjk afkeurt en het trouwen
alleen erkent als een noodzakeljjk kwaad.
»Zjjt gjj aan eene vrouw gebonden
zoek geen ontbinding, zjjt gjj niet verbon
den aan eene vrouw, zoek geene vrouw."
Er wordt weer alleen tot den man
gesproken. De apostel vindt 't beter als
bjj zich geen vrouw aanschaft. Wat voor
de vrouw beter is, dat is bljjkbaar niet
bij hem opgekomen.
De mannen kunnen uit den bjjbel tal
van teksten halen om hun meesterschap
over de vrouw te steunen, de vrouw
zelf ziet zich daar als een minderwaaidige
behandeld, een eigendom van den man.
Dat is zeer begrijpeljjk omdat de bjjbel,
althans het N. T., ongeveer 20 eeuwen
geleden geschreven werd en de daarin
vervatte voorschriften zijn samengesteld
naar de zeden die toen heerschten.
Maar zooals er vele aanwjjzingen en
regels in de schrift zgn, die nu niet meer
kunnen opgevolgd worden, zoo is 't ook
met de vrouwenkwestie. J)e vrouw der
20ste eeuw is niet dezelfde als die van
de 1ste eeuw en ook de mannen beginnen
meer en meer tot de erkenning te komeD,
dat man en vrouw beiden menscli zjjn,
dat de een defn) ander aanvult en dat
niet de eene helft van het menschdom,
moet onderworpen zgn aan de andere,
maar dat zij met elkaar moeten leven
als geljjkgerechtigden en geljjkwaardigen.
Het derde artikel van De Bev. behandelt
de juridische zjjde van het vraagstuk.
De schrjjver betoogt daarin dat in
het Bnrgerljjk Wetboek de ongehuwde
vrouw eigenlijk precies dezelfde rechten
heeft als de man en dat voor de
gehuwde vrouw de echtgenoot als ver
tegenwoordiger van beiden optreedt.
Ja, als 't zóó was zouden de vrouwen
minder reden tot klagen hebben, dan ze nu
met recht doen. Doch dat 't niet zoo is,
bljjkt uit verschillende artikelen van het
B. W.
streek hg met de hand over de oogen,
die voor 't eerst misschien vocht glansden.
Weet je, jongen, dat vanavond heel
vreemde gedachten bjj me opkwamen
♦Welke dan grootvader
»Ik dachtAls de jongen verdrinkt,
en juist daar, in dat huis verdrinkt, dan
beeft de hemel een machtwoord lateD
hooren. En ik vond, dat we ons met de
dooden niet moesten bemoeien, en niet
tusschen hen rechten. Mannebach hier,
Mannebach daar, wat is dat. De lie
den knnnen mg niets schelen. Ik wil
vrede met mezelf hebben, voor ze me
daarheen dragen, wapr wjj heden je moe
der hebben heengedragen".
»Dat was een goed woord, grootva
der," zei Ferdinand. Laat ons den haat
uitwisschen. Bitterheid is menscheljjk.
Wie weet, of de dooden niet eenmaal nog
spreken. Ja, zjj spraken".
Bjj lamplicht en met gesloten deuren
zaten Louise Mannebach en Frederik
bjjeen en lazen de laatste gedachten van
den doode, lazen en herlazen, totdat alle
twjjfel aan de juistheid van deze zware
bekentenis verdween.
Zjj droegen de waarheid, als sterke,
innerljjk edele menschen. Zjj dachten
beiden te groot en te edel, om den
doode nog aan te klagen, die toch al
zwaar genoeg geboet had.
Wat goed gemaakt worden kon, zou
gebeuren. Frederik Mannebach ging zelf
naar het armoedige slotenmakershuis,
om met Jerry en met Erwig, als ver
tegenwoordiger van Josephine Meiers
De man is het hoofd der echtvereeniging
en de vrouw is hem gehoorzaamheid
verschuldigd.
De vrouw, ook al is zjj buiten ge
meenschap van goederen getrouwd, of
van goederen gescheiden, kan zonder haar
man niet geven, vervieemden, verpanden,
verkrijgen, het zjj voor niet, het zjj
onder een bezwarendea titel. Daarentegen
staat er van den man bepaald dat hg al
leen de goederen der gemeenschap beheert
en dat hjj zonder tusschenkomst van zjjne
vrouw kan verkoopen, vervreemden en
bezwaren.
De vrouw kan niet in rechten ver
schijnen zonder bjjstand van haren man...
behalve in strafzaken, fin ook is de wet
gever zoo minzaam geweest om den man
niet te veel lastig te vallen als de vrouw
handel drjjft, dan mag zjj ook alleen de
zaken regelen. f
Hierbij ljjkt ons de bepaling van vroeger
eeuwen, zooals die te vinden is in het
oorkondenboek van Holland en Zeeland,
billjjker ten opzichte van de vrouw. Toen
was vastgesteld ♦Niemant en mach arve
verghiften, die een wijf heeft, ten si hair
liefmaor ghedoghot si dat ment volbiet
ter valre wet, ende dat ment verghift,
so salt ghifte bliven maar verghift
ment ongheboden, so mach sjjt ontzeg
ghen 1).
Onder zulke bepalingen als deze mid-
deleeuwsche kan men spreken van een
geljjk recht, maar het gaat niet zoo te
getuigen onder de nu vigeerende wets
artikelen.
De man is nu vertegenwoordiger der
vrouw, ja, maar zjj die hg representeert
heeft zoowat niets in te brengen. Aan
hare woorden en handelingen wordt min
der waarde gehecht dan aan die van den
eersten den besten man, al staat deze ook
in ontwikkeling en gedrag ver boneden
haar. Het beheer is haar ontnomen over
alles wat zjj samon bezitten, al haar
eigendom is, ja zelfs over hetgeen zij
verdient en het huweljjksgoederenrecht
is geregeld op een wjjze, die haar geen
voldoende waarborgen geeft, tegen slecht
beheer door haar echtgenoot.
De Bev. verwjjst ons naar mr. C. Asser
die geschreven heeft dat het Huweljjk
is de vereeniging van man en vrouw tot
een duurzaam en gemeenschappeljjk le
vensdoel
We zgn 't er volkomen mee eens en we
hebben nooit gepoogd d8 ♦éénheid des
huweljjks" te ontkennen. Integendeel wjj
willen die eenheid hechter en inniger zien
worden door man en vrouw waarljjk één
te doen zgn on niet langer heer en ge
hoorzame rechtlooze.
Wjj beoogen geen zotheden als De Bev.
ons toedicht, dat om uit te maken wie de
vertegenwoordiger naar buiten zgn zal het
echtpaar zou worstelen en examen af
leggen.
Gelukkige huweljjken, zegt De Bev.
zgn die waarin de man het hoofd is en
Niemand, die eene vrouw heeft, mag
een onroerend goed overdragen, tenzjj
met hare toestemming. Gedoogt zjj dat
men het bjj opbod in het openbaar ver
koopt en dat men het overdraagt, zoo
zal do overdracht rechtsgeldig big ven.
Bjj onderhandsche verkoop en overdracht
mag zjj zich daartegen verzetten.
erfgenamen te onderhandelen.
Drie uren duurde het onderhoud.
Dan werd men het erns. Het geheim
van den doode zou voor de wereld be
waard bljjvtn.
De helft der waarde van het patent
zou aan Gerard Mannebach's erfgenamen
worden uitbetaald. En in de kroniek der
Westfaalsche fabriek werd een blad uit
gelicht en door een ni. uw vervangen,
waarop als gemeenschappeljjke uitvinders
de broeders Mannebach genoemd werden.
De overeenkomst werd opgeschreven
en zou door een notarieele akte vast
gesteld worden.
Toen alles besproken en bepaald, was,
schudden de drie mannen elkaar de
hand.
Jerry Mannebach was wel het sterkst
door de onverwachte onthulling getroffen.
Hjj had eerst zgn ooren niet durven
gelooven, dan wbb het hem nog, alsof hjj
droomdeen nog altjjd kon hjj zich niet
goed de werkeljjkheid van deze zoo geheel
onverwachte, verrassende gebeurtenis
denken.
Na vele jaren was eindeljjk de vrede
gekomen.
Gerechtigheid en verzoening.
Het was als een wonder. Jerry vatte
het als een wonder op. En dat wonder
maakte hem, den onden, verbitterden
grommer, Btil en week. Toen de beide
heeren weg waren, ging hjj in zgn sme-
derjj en staarde lang naar het roode,
flakkerende vuur. De knechten staakten
verwonderd het werken en stootten elkan-
ongelukkige zgn die waarin de vrouw
heerscht.
't Is alweer hetzelfde o Bevelander. We
hebben niet gevraagd dat de vrouw hoofd
van het gezin zou worden, we verlangen
alleen dat man en vrouw in het huweljjk
als ebenbtlrtig zullen zgn. Geen rechten
boven den man, maar ook niet zooveel
minder als nu.
Zie nu met welk een wonderlgke capriool
de Bev. tot een verbluffende conclusie
komt
»De wet doet dus niets verschrikke-
ljjkBbeschouwt de vrouw niet als
idioot, maar geeft aan de natuurljjke
verhoudingen ten bate van de maat-
schappjj en de samenleving een wette-
ljjken grondslag.
Gaat do wet op dit punt verslappen,
dan za) daarmede niet de man in de
eerste plaats, maar de vrouw de ljjdende
partij zgn. ImmerB, als beiden naar
vrjjen wil handelend mogen optreden,
wordt de huwelijkseenheid gebroken,
en komt men uit bjj de vrjje liefde.
En het hooft geen betoog, dat daarbjj do
vrouw aan het kortste eind trekt".
Bjj de Bev. zgn dus slechts twee dingen
mogeljjk een gehoorzame, onderworpen
vrouw of vrjje liefde. Zou er niet een weg
tusschen liggen, die het huweljjk in stand
houdt zonder manneljjke overheersching,
waarin 't is naar deB dichters woord
Zwei Seelen und ein Gedanke
Zwei Herzen and ein Schlag.
Buitenland.
Het rijk van den Czaar.
De nieuwe Doema zal heel anders
samengesteld zgn dan de vorige. De
reactionnairen hebben, dank zjj de wjjzi-
gingen, door de regeering in de kieswet
gebracht, een meerderheid.
In één opzicht zal de nieuwe Doema
beter zgnze zal een veel grooter ge
tal intellectueelen tellen onder haar le
den. Of ze daarom echter het land veel
goeds zal brengen, staat te bezien. Al
gemeen is de verwachting niet hoog
gespannen. Het duideljjkst big kt dat uit
de plotselinge verlaging met 1 punt van
de Russische rente. De beurs is als regel
een zeer betrouwbare politieke thermo
meter.
Niet onaardig is het uit Rusland af
komstige bericht, dat de regeering al
spoedig een botsing met de Doema ver
wacht, daar de reactionaire meerderheid
zich zal verzetten tegen de door de re
geering in vrjjzinnigen" geest voorbe
reide ontwerpen.
Het zou nog al buitengewoon zgn, als
de meerderheid der nieuwe Doema zoo
reactionnair was, dat ze de Russische
regeering en dier voorstellen voor vrij
zinnig hield.
Hoe de toestand in Rusland op het
oogenblik is, moge bljjken uit de onder
staande berichten.
De bemanning van den torpedojager
Skoryopgezweept door agitators, kwam
Woensdag te Wladiwostock in oproer,
heesch de roode vlag en opende van de
reede het vuur op de stad.
Door het vuren van de kanonneerboot
Mandschoervan drie torpedojagers on
door het optreden van het 12e regiment
der aan.
Het kwam niet vaak voor, dat de baas
niets deed, en nu stond hjj daar stil en
weende Waarachtig weende. Zgn schou
ders bewogen heftig, er scheen iets in
hem te veranderen, en toen hjj eindeljjk
heenging lag er een warme vreugde
glans over zgn scherp wonderljjk-veran-
derde trekken.
Langzamerhand verdwenen de sporen
der verwoesting van den jjsgang. Toen
de Mei kwam, de bigde, lachende Mei, en
de loovertjes op boom en struik uit de
knoppen lokte, was er weinig meer van
die vernieling te ontdekken.
De huizen waren hersteld, aan de twee
villa's was men druk met bouwen bezig.
Einde Juli wilden de Mannebachs weer
naar Miesbach komen.
Begin Mei vierden Tony Stohman en
juffrouw Herta bruiloft. De Meiers en
ook Jo waren genoodigd. Men had bjj de
Stohmans besloten, de domheid en licht
zinnigheid van het jonge diüg, Jo, een
voudig te vergeten, en de goede betrek
kingen als buren voort te zetten. Opdat
het domme ding zien kon, dat Tony om
haar niet treurde, moest hjj nu ook maar
zoo gauw mogeljjk trouwen en toen waB
Herta tenslotte wel de beste, daar men
haar als bescheiden, trouw en goed voor
de zaak kende.
Reeds midden April waren Erwig en
Jo in het nieuwe huis getrokken. Jerome
Burgard bewoonde een paar kamera op
de eerste verdieping. Overdag was hjj
werd de Skory vernield. De agitator» aan
boord werden gedood, de mniterB gevan
gen genomen.
De commandant van de Skory en die
van een andere torpedoboot werden ge
dood. De stad, waar enkele personen
gedood werden, is rustig. De staat van
beleg is afgekondigd.
Woensdagmiddag werd te Wjatka naar
het rjjtuig van den ceremoniemeester, den
plaatsvervangenden gouverneur prins
Gortschakof, een bom geslingerd, die
echter niet onlplofte. De dader, een ge
wezen gymnasiast, werd op het oogen
blik, dat hjj zgn rovolver op den gouver
neur aanlegde, door een den gouverneur
vergezellenden Tjerkesj neergeschotem.
De vrouw, of liever het meisje dat den
staatsraad Maximofski, het hoofd van het
gevangenis-departement, vermoord heeft,
heeft erkend, dat ze een vonnis ten uit
voer had gebracht van een revolutionuair
socialistisch comité. Zij droeg een bom
bij zich van grooto ontploffingskracbt, die
bestemd was om het geheele politie-bu-
reau, waar men haar na haar arrestatie
bracht, in de lucht te laten vliegen. De
bom werd echter nog juist bjjtjjds ont
dekt.
Het meisje is, geljjk men weet, tot den
strop veroordeeld. Zjj werd met een escor
te van twintig kozakken naar den krggs-
raad gebracht. Zjj telt nog geen twintig
jaren en had nog loshangende haren.
Haar identiteit heeft men nog niet kunnen
vaststellen, zjj heeft halsstarrig geweigerd
haar naam te zeggen. Toen haar het vonnis
werd voorgelezen, toonde ze geen spoor
van ontroering, ze hoorde het met een
glimlach op de lippen.
Waar dergeljjke dingen mogeljjk zgn
en waar de daders met zoo'n koelbloe
digheid hun leven offeren, voor wat zjj
hun plicht meenen, kan men Bteeds op
het ergste voorbereid zgn.
Het schandaalproces.
De Duitsche en andere bladen bespreken
nog breedvoerig het proces-Harden.
Algemeen was men verheugd dat het
onverkwikkelijke proces achter den rug
was, doch nu komt het bericht, dat graaf
Moltke in hooger beroep zal gaan.
Waarsehjjnljjk wordt dus nog eenmaal
die onsmakeljjke geschiedenis baarfjjn
voor het oog van de geheele wereld uit
geplozen.
Stadsnieuws.
GOES, 1 Nov. 1007.
De bewaarder 3e rang, C. de Korte,
in de strafgevangenis alhier, is met in
gang van 16 November a. s. bevorderd
tot bewaarder 2e rang in de strafgevan
genis te Alkmaar.
Sociaal-democratie en Christendom.
Over dit onderwerp sprak gisteren de heer
Leeuwenburg van Viissingen in een
vergadering, uitgeschreven door de
Goesche afd. der S. D. A. P.
Spr. begon met een woord van dank
aan twee Goesche bladen, die, zjj het
dan ook zonder die bedoeling, reclame
had gemaakt voor zgn lezing.
Het doel van spr. was aan te toonen,
meest in de stad, omdat hem de weg van
bni8 naar de zaak en naar mevrouw
Gotze te lang en tjjdroovend was. Eigen-
ljjk nam de jongo weduwe hem vaak meer
voor zichzelf, dan vooi de zaak in beslag,
waarop Jerome niet weinig trotsch was.
Erwig ontving dikwjjls bericht uit
Westfalen. Een drukke briefwisseling was
ontstaan tusschen hem en Beata Reichen-
herg. Maar hoeveel ze elkaar ook schre
ven en van gedachten wisselden, geen
woord repte meer van de gebeurtenis in
den stormnacht.
♦Waarheen je wilt."
Als een steen in stil water was dat
woord in Erwig's ziel gevallen en bewoog
die in voortdurend wjjdere kringen. Hg
had niet willen hooren, niet willen ant
woorden, zjjn gekrenkte trots en meer
dan deze, zgn diep gewond gemoed had
den zich verzet tegen de vleiende, vra
gende stem. En toch kon hjj niet ver
hinderen, dat die woorden steeds sterker
in hem nawerkten.
Lente, overal lente. Sneeuw van bloe-
soms en groene berghellingen, blond-be
licht, big loover, gouden bloemen in het
gras en diepblauwe luchten. Jubel in de
gansche wereld en verlangen naar hoogst
geluk. Ook in de harten der menschen
drong het levensverlangon met zgn kracht
eu voor-voelen van geluk.
De twee in het berghuis glimlachten.
Zjj wisten ook voor hen zou het geluk
komen. Vroeger of later, maar het komt.
(Slot volgt).