N\ 121 1907,
Zaterdag 12 October.
94s'" jaargang.
42 FEUILLETON
De kleindochter.
GOESCHE
Oe uitgave dezer Oonrait geicbiedt Ifaandag-, Woensdag- en Vrjjdagavoid,
uitgezonderd op feeztdagen.
Prjji per kwartaal, in Goes 0,75, bniten Goes, franco, ƒ1,55.
Afzonderlgke nommerz 5 cent.
Inzending van adverttntiln «Aar 2 uren op den dug den
uitgave.
COURANT.
t
De prjji der gewone advertentiön ie van 2-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
B{j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjkg- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Kamerverkiezing Schiedam.
Bjj de Woensdag gehouden stemming
voor de Tweede Kamer in het district
Schiedam werden uitgebracht 6137 gel
dige stemmen. De volstrekte meerderheid
was dus 3069.
Jhr. mr. D. J. de Geer (christ.-hist.)
kreeg 2914, de heer H. J. Versteeg (lib.)
1820, dr. J. van Leeuwen (soc.-dem.)
844, de heer A. W. F. Idenburg (antir.)
421 en de heer A. P. Staalman (chr.-
dem.) 138 stemmen.
Herstemming dus tusschen de heeren
jhr. mr. D. J. de Geer en H. J. Versteeg.
De verdeeldheid der rechtsche partgen
is niet zoo groot gebleken, als wel ver
wacht kon worden en de protesteerende
anti-revolutionairen maken met hun 421
stemmen een pover figuur.
De ;uit8lag is niet twijfelachtig en iB
*t ook nooit geweest. De heer de Geer
zal met ongeveer 3200 stemmen gekozen
worden tegen de heer Versteeg met
p.m. 2500.
Toch kunnen we tevreden zjjn, de
liberaal heeft na 1905 bjjna 200 stemmen
gewonnen. In genoemd jaar kreeg de
vrjjz. democratische heer de Groot 1642
stemmen, terwjjl toen graaf van Limburg
Stirum, christ.-hist., 3953 stemmen op
zich vereenigde en dezelfde socialist, die
nu candidaat is geweest er 917 bekwam.
Het aantal rechtsche kiezers is dus
zeer merkbaar geslonken, het getal soci
aal democratische eenigszins en alleen
de liberale partjj won bgna 200 stemmen.
Dat is reden tot vreugde.
Op één wortel.
Met een eenigszins raadselachtig arti
keltje komt De Zeeuw. Uit »een" geschie
denisboekje voor de lagere school heeft
het blad »ergenB" een eigenaardige per
soonsbeschrijving van Willem van Oranje
gevonden. De Zeeuw geeft die beschrijving,
waarin de Zwjjger van verraad wordt be
schuldigd en voegt daaraan toe
•De lezer zal bjj oen oppervlakkig
lezen reeds direct bemerken, hoezeer in
zulke geschiedenis-beschouwing alle
onbevangenheid en objectiviteit ten
eeneumale wordt gemist. Verschillende
drukken van het boekje hier bedoeld
bewjjzen, hoezeer zulk een beschouwing
van onzen grooten Willem van Oranje,
die zgn kleinodiön ten offer bracht op
het altaar des vaderlands, in zekere
kringen is ingedrongen en daar wordt
gehuldigd. Onbevooroordeeld en onpar
tijdig de feiten en gebeurtenissen weer
te geven, of beter, die zooveel doenljjk
objectief weer te geven, is een onafwijs
bare eiBch voor den historie-schrjj ver,
naar welks verwezenlijking hg uit alle
macht dient te streven"*
Het raadselachtige van dit artikeltje is
daarin gelegen dat nergens gezegd wordt
in welk boekje die dingen voorkomen,
noch voor welke scholen het bestemd is.
Het algemeene en vage van »zekere krin
gen" is bovenmate onduideljjk. Waarom
De Zeeuw zoo angstvallig elke aanduiding
heeft verzwegen
Door M. Böhme.
Acht dagen na Nieuwjaar kreeg Lisa
weer een treurige tjjding. Haar vader
was aan een beroerte gestorven. Hg liet
zgn beide dochters een aaniienlijk ver
mogen na.
Die erfenis kwam Lisa juist van pas,
em haar langgekoesterde, hoogvliegende
plannen te vorwezenljjken. Het woonhuis
zou door aanbouw naar achter vergroot
worden, waardoor de tuin voor de helft
bebouwd zou zgn. Erwig verzette zich
krachtig tegen dit voornemen. Een^lpaar
heftige uiteenzettingen droegen niet tot
ophelder'ng bjj. Gerard hield zich onzjj-
dig. In stilte moest hg zgn broeder geljjk
gevende aanbouw was beslist onnoodig.
Hoe zeer Erwig geneigd was aan de wen-
schen van zgn schoonzuster tegemoet te
komen, in dit geval wilde hg haar niet
toegeven. De tuin, zgn gebied, zou niet
geofferd worden aan haar vemieuwingtf-
woede. Zonder zgn toestemming kon na-
tuurljjk niets gebeuren. Maar door deze
huiseljjke oneenigheden werd hem het le
ven in huis bedorven. Soms uitte hg zich
hierover tegen Jo. Op den duur kon zgn
gevoelige natuur dit voortdurende prikke
len niet doorstaan.
Ook Jo bevond zich niet wel bjj Lisa's
bestuur. Niet dat deze de nicht boosaardig
tiranniseerde, de geschiedenis met Tony
Stohman was door de daaraanvolgende ge-
beurteniisen op den aohtergrond gedron-
Omdat de lastorljjke zinnen geciteerd
zgn uit een geschiedenisboekje voor
roomsche scholen.
Het is namelijk genomen uit Schetsen
uit de geschiedenis van ons vaderland, door
L. J. Tielemans, hoofd der R. K. school
te Veendam.
Het christ.-hist. blad heeft de kool
en de geit willen sparen. Het verdedigde
Willem van Oranje,maar moest zich tevens
wachten d9 roomsche broeders van den
zelfden geloofswortel niet te kwetsen.
Vandaar de uitdrukkingen »ergens" »een
boekje", »zekere kringen".
Tot zulk dubbelhartig handelen leidt
de coalitie en moet ze noodzakeljjk telkens
leiden.
Maar als De Zeeuw over de •eigenaardi
ge" persoonsbeschrijving van Willem I
zich reeds zoo boos maakt, hoeveel erger
zal dat dan worden als bet blad eens kennis
neemt van andere leerboekjes van vader-
landsche geschiedenis bestemd voor katho
lieke scholen.
Wat De Zeeuw aanhaalt is een wel
willende beschouwing vergeleken bij
andere persoonsbeschrjjvingen over Wil
lem van Oranje, Luther, Calvijn e. a.
Wat dunkt De Zeeuw van zinnen als
deze
•In 1517 dan begon Luther, wijl hg
zich in zgn hoogmoedige verwachting
teleurgesteld zag, een openljjk verzet te
gen de Kerk. Op de honendste wjjze sprak
hg over de kloosterlingen en priesters,
over Paus en Kerk, en randde de heilig
ste wetten en verhevenste geloofswaardig-
hedeü aan. Hg, de afvallige priester,
durfde de Kerk van dwaling beschuldi
gen en kende in zgn waanwijsheid zich
zelven een gezag toe verheven boven dat
des Pausen Zie daar iets van Lu
ther's goddelooze dwaalleer, het kon niet
anders of zjj moest ontzettend veel
kwaad stichten."
Willem van Oranje werd tot na zgn
dood vervolgd. Hetzelfde boekje schrjjft
over hem »Zoo stierf Willem van Oranje
in den ouderdom van 51 jaren. Wel een
ongelukkigen dood, want schrikkeljjk is
het te vallen in de handen der goddeljjke
gerechtigheid na zulk een leven".
't Is ook nog niet zoo heel lang ge
leden dat oen der katholieke hoofdbladen
De Maasbode verklaarde, dat Balthazar
Gerards, de moordenaar van Willem van
Oranje, wat «de drad zelf betreft vrjj
uitgaat voor zgn geweten en voor de
historie."
't Wordt lastig voor De Zeeuw om met
zulke broeders en zusters vrienden te
big ven en toch ook nog zoo iets als eigen
beginselen er op na te houden.
Buitenland.
De Marokkaansche kwestie.
Ze is een dankbaar onderwerp voor
fantasierijke journalisten, de Marok
kaansche kwestie. Vooral de onderlinge
verstandhouding vanFrankrjjk en Duitsch-
land in verband met die kwestie biedt een
heel dankbare stof, die zich uitstekend
leent tot opsiering met allerlei uit de
lucht gegrepen berichten.
gen, bovendien had Lisa persoonljjk geen
belang bg de totstandkoming der verlo
ving. Maar Erwig's opmerking over Jo's
geljjk-recht in huis werkte als gift in haar
kleine ziel.
Jo hield zich overdag meest in den
winkel op, waar zjj het best kon nuttig
zgn. In het huishouden deed zjj zelden
iets naar den zin van Lisa, maar in den
wiükel was haar hulp bgna no^dig, omdat
de klanten haar kenden, en gaarne door
haar bediend werden, en in de weinige
weken onder leiding van grootmoeder
had ze al heel wat zaakkennis en handig
heid gekregen.
Vriendelij k-gelaten verdroeg ze de
hofmakerjj der beide winkeloedienden.
Een diepe moedeloosheid, gedruktheid,
was in haar. Als er geen publiek te
helpen was stond ze vaak aan 't venster
en staarde droefgeestig naar de grauwe
winterlucht. Zjj miBte plotseling een
levensdoel, zonder dat zij zich over de
werkeljjke oorzaak dezer treurigheid
rekenschap kon geven. In de villa van
Mannebach wilde zjj niet meer komen,
voor Frederik was vertrokken. Zjj had
niet kunnen zeggen wat hg gedaan had,
maar het was alsof hg haar diep had
beleedigd. Als zjj er aan dacht, dat hg
misschien trouwplannen had met mevrouw
Gotze, als zjj zich voorstelde dat zjj op
eeu dag het arm in arm wandelend paar
zoa ontmoeten, dat de blonde, glim
lachende vrouw als mevrouw Manne-
baeh en Erika's tweede moeder naar
Miesbach zou komen en in Frederik
Mannebaoh's huis wonen als meesteres,
steeg haar het bloed naar 't hoofd en moest
zjj de lippen opeen pressen.
Telkens werd reeds voorgespeld, dat
genoemde kwestie aanleiding zou geven
tot ernstige verwikkelingen tusschen de
regeeringen te Parijs en te Berljjn.
Ter afwisseling komen nu een Fransch
en een Engelsch blad met het bericht,
dat een schikking tusschen Duitschland
en Frankrjjk ten opzichte van Marokko
op handen is.
Er zou Dinsdag te Berljjn een Minis
terraad hebben plaats gehad, gepresi
deerd door den Rijkskanselier en waar
aan de Frnnsche gezant deelnam. In
deze bjjeenkomst zou men besluiten heb
ben genomen, welke de gezant te Pa-
rjjs ter kennis van de Fransche Re
geering zou brengen.
Men moet natuurlijk afwachten, in
hoeverre deze berichten bevestigd worden.
Beleven de journalisten, door de vele
berichten, die weder door tegenspraken
gevolgd kunnen worden, heol veel ge
noegen van de MarrokkaanBche kwestie,
Frankrjjk heeft er vrjj wat minder ple
zier van.
Een aantal Duitsche bladen wjjzen er,
met moeiljjk te verbergen leedvermaak
op, dat het optreden in Marokko door
Spanje en Frankrijk tot dusver niets
anders heeft bereikt, dan dat er oneenig-
heid is ontstaan tusschen Spanjaarden en
Franschen.
En volgens een FranBch blad zou deze
meening van de Duitsche bladen de trouwe
weerspiegeling zgn van hetgeen in de
Duitsche regeeringskringen gedacbtwordt.
Nog altijd heeft het optreden der
Franschen in Marokko hun nog niet het
minste voordeel bezorgd. Telkens komt
het tot kleine gevechten, die spoedig
weder door andere gevolgd worden, zon
der dat er van een bepaald succes der
Franschen kan gesproken worden. Het is
om wanhopig te worden.
Zoo b.v. Vrijdag 1.1.
Een Fransche verkenningstroep werd
uit Oedja gezonden, en ?telde zich op in de
buurt van het vlek Oeled-Sidi-Khalifa
ten noorden van Oedja. Ten gevolge van
de vjjandige houding van een der Ma
rokkaansche stammen, besloot de comman
dant van den verkonningstroep zich op
een strjjd voor te bereiden. Terwjjl de
Franschen nog onderhandelden meteenige
lieden van den stam, weerklonk eensklaps
een geweerschot. De Fransche troepen
namen dadeljjk stelling, waarop de inboor
lingen op de vlucht gingen. Op den te
rugtocht naar Oedja werd een datache-
ment nogmaals beschoten. Gedurende
twee uur werd er toen gevochten. De
vjjand werd teruggeworpen metaanzien-
ljjke verliezen. De Fransche verliezen
waren twee soldaten die gedood, en twee
die gewond werden.
Na een onderhoud met den minister
president, telographeerde de Fransche
minister van oorlog Picquart aan den
commandant van Oedja, dat deze alle
mogeljjke maatregelen moest nemen om
de veiligheid in Oedja en omstreken te
verzekeren.
De lucht-oorlog.
Het wordt thans ernst met de plannen
De vroege schemering van den Janu
aridag spon weer haar sluier om den
fontein op de marktplaats en stapelde
tot nevelmassa's die alles bedekten.
Jo schrikte. Zooeven was Frederik
Mannebach het venster voorbjjgegaan.
Nu ging de huisdeur. Een ingeving
volgend trad Jo hem tegemoet.
•Ik wilde afscheid van u nemen, juf
frouw Burgard. Morgen ga ik op reis,"
zei hij. »U liet zich in den laatsten
t jjd in 't geheel niet meer zien. Ik vrees
de reeds dat u ziek waart".
•Neen, ik ben niet ziek," zei Jo be
klemd. »Wilt u een oogenblik binnen
komen, mjjnheer Mannebach Hierheen,
als u wilt."
Zjj ging de trap op, naar oom Erwig's
kamer. Het was donker en eenzaam, daar
oom Erwig om dezen tijd zgn middag
wandeling maakte. Jo tastte naar een
lucifer en stak de lamp aan, intusschen
kreeg zjj haar kracht terug, om de ODrust
en beklemdheid te beheerschen.
•Ik kon geen tijd vinden, om weg te
gaan, en was niet in de stemming om
vrooljjk met Erika te spelen. Daarom
stelde ik mjjn bezoek uit."
Maar komt u dan alleen om Erika
vroeg Frederik Mannebach. »Wjj mjjn
tante, mjjn zuster en niet het minst ik
zien u ook graag. Neen, ik wil niet
gaan zitten, ik wilde u, zooals ik zei,
groeten vooi ik heenga. Voor de lente
zullen wjj elkaar wel niet weerzien.
O, zoo lang?"
Jo zweeg. Haar gedachten verwarden
zich. Zjj wist, dat zjj, als zjj nu sprak,
iets zeer dwaas zou zeggen. Wat was
dat vreemd. Een heerljjk gevoel van geluk
omtrent den toekomstigen »lucht-oorlog".
Zoowel in Duitschland als in Frankrijk
werkt men met koortsachtigen haast aan
den aanbouw van bestuurbare luchtbal
lons of ^luchtschepen". geljjk men ze
thans al meer en moor noemt.
De heer Juillot, een der vervaardigers
van een bestuurbaren luchtballon, heeft
thans medegedeeld, dat de Fransche
Regeering thans vier nieuwe bestuurbare
luchtschepen laat vervaardigen.
Met de reeds bestaande twee zal men
dan over zes luchtschepen beschikken.
Zjj zullen waarschjjnljjk worden verdeeld
over de forten te Belfort, Besan<jon, Toul,
Lyon en Verdun.
Kunst en Wetenschap.
De bekende zangeres Fanchette
Verhunk is te Breslau bjj een opvoering
van de »Carm0n" gewond. In de 2e actie
had het gevecht plaats tusschen Josó en
Zuniga. Hierbjj werd Fanchette Verhunk
gewond, doordat een der twee strjjders
bg ongeluk haar met eeu sabelhouw trof.
De voorstelling moest even geschorst
worden, maar nadat zjj verbonden was,
speelde zjj haar rol ten einde toe.
In de Parkschouwburg te Brussel
zal dezen winter >Schakels" van Heger
mans worden veitoond.
In dezen schouwburg wordt elk jaar
een reeks Matinées Littéraires ingericht.
Een dezer vertooningen wordt aan een
vreemden schrg ver gewijd. Herman
Hegermans is deze maal uitgekozen en
zal aan het publiek van den Parkschouw
burg worden voorgesteld en bekend ge
maakt door Aug. Vermeylen in de voor
dracht, die elk dezer vertooningen voor
afgaat.
Kerknieuws.
Ned. Berv. Kerk.
Beroepen te Ierseke ds. B. G. C.
Steenbeek te Arnemuiden.
Onderwijs.
Men schrjjft uit Maastricht
Thans heeft ook de vooruitstrevende
heer Kljjnen ontslag genomen als lid der
plaatseljjke commissie van toezicht op
het lager onderwijs alhier. Dit is reeds
het, derde lid, dat binnen enkele weken
uit die commissie ie getreden. Naar de
oorzaak dezer ontslagneming behoeft men
niet lang te gissen. Voor't eerst werden
in het verslag over den toestand van het
lager onderwijs schaduwzijden van het
onderwjjs in 't licht gesteld en de midde
len tot verbetering aangegeven.
Het bestuur van do broeders der on
bevlekte ontvangenis voelde zich door dit
verslag gekrenkt en protesteerde tegen
hetgeen daarin beweerd wordt, nl. dat
het personeel der bjjzondere scholen,
vooral wat de onderwjjzers betreft, niet
voldoende ontwikkeld is en het onderwjjs
dan ook in vele scholen niet methodisch
gegeven wordtdat bij sommige vakken
het behandelen der leerstof ontaardt in
bluschte plotseling haar angst van den
laatsten tijd en maakte haar innerljjk
vrjj en licht.
•In Mei kom ik terug Als 't lente
is aan den Rijn Zoo iets is er in do
wereld niet anders, om dien tjjd kan ik
in 't zwarte Westfalen niet big ven. De
mjjnen bljjven hier. Ik hoop, dat u hen
vaak ontmoeten znlt.
Jo knikte.
«En groet uw oom Erwig voor mg.
In 't voorjaar zal ik dikwjjl* met hem
de bergen ingaan. Ik heb mjj nooit zoo
gemakkeljjk van Erika gescheiden als nu
ik weet, dat zjj onder viervoudige hoede
staat. Niet waar U bljjft de vriendin
van mjjn dochtertje."
Jo legde haar hand in die van den man.
•Oom Erwig en ik wij beschouwen
Erika half en half als een die bjj ons
hoort," zei ze zacht. »Wjj zullen haar
zeer missen, als ze eenmaal weg moet
van hier."
Frederik Mannebach hield nog altijd
de smalle hand van het jonge meisje
in vasten druk omBloten. In de half-
sehemering zag hg het gloeien van haar
gezicht niet, maar bjj voelde het beven
van haar vingers.
•Dus tot weerziens, juffrouw Jo."
Jo bleef boven aan de trap staan en
zag hem na.
Beneden wendde hg zich nog eens om
en groette opnieuw.
•Groet ook uw oom Erwig van mjj
en zeg hem, dat het mjj spjjt, niet per
soonlgk afscheid van hem te hebben
genomen."
•Ik zal het doen, mjjnheer Mannebach.
Goede reis."
oen eindeloos opdreunen, zonder dat
eenige verklaring gegeven wordt, welke
fout vooral bij het leesonderwijs sterk
aan het licht komtdat de orde in menige
klasse heel wat te wenschen overlaat enz.
Do Raad besloot dit protest als bjjlage
bij het door de commissie uitgebrachte
verslag over 1906 te voegen. Dit nu heeft
kwaad bloed gezet en is stellig niet
zonder invloed geweest op de ontslag
neming der leden.
Binnenland.
Het land haver vaderenIn het hötel
des Pays-Bas, te Arnhem, is aangekomen,
do gravin Frederica von Geldern und
Egmond, een afstammelinge van de uit
onze vaderlandsche geschiedenis welbe
kende graven van Egmond en Gelder.
Hoewel deze dame eene drukke praktjjk
als arts te Frankfort heeft, was zjj toch
opzettelijk hierheen gekomen om hot
land harer voorvaderen eens te zien.
Herstemming Franeker. Het Centraal
bestuur van Vrjjzinnige Kiesverenigin
gen in het district Franeker besloot bij
de aanstaande herstemming de canöida-
tuur Helsdingen te steunen.
Garnizoen in Rotterdam. Naar men
verneemt wordeu tusschen de regeering
en bet gemeentebestuur van Rotterdam
onderhandelingen gevoerd over het leggen
van een vast garnizoen aldaar, ter sterkte
van een bataljon infanterie. Door het
gemeentebestuur moeten voor de kazer
neering reeds zeer aannemelijke voor
waarden zgn aangeboden.
Moordend Tilburg. Woensdagnacht
waren vier personen uit Tilburg op den
Bosschenweg aan het uitvoeren van aller
lei baldadigheid aan de woningen langs
den weg. Juist passeerde daar de beruchte
T., en meenende, dat ook zjjne woning
het ontgeldon moest maande hij hen tot
kalmte aan. Daarop vielen de onverlaten
hem met messen aan en brachten hem
vier steken in den rug toe. Onmiddelljjk
werd dr. Verhoeven uit Oisterwjjk ont
boden, die T., die veel bloed verloren
had, verbond. Do wonden zgn, hoewel
niet levensge*aarljjk, ernstig. De maro-
chausée's doen ijverige nasporingen naar
de daders.
Een waardevol recept. De tegenwoor
dige neiging om direct als men zich niet
wel gevoelt, naar kwakzwalversmiddelen
te grjjpen, kan niet genoeg worden af
gekeurd. Vele dezer »alles-genezende"
medicgnen hebben in het geheel geene
waarde en andere zgn door hun werking
op het lichaam bepaald schadeljjk. Een
groote autoriteit op geneeskundig gebied
geeft het volgende recept als van hooge
waarde bij lever- en nierziekten, ver
stopping, ruggepjjn, boofdpjjn en alge
meene vermoeidheid.
Tinctuur Bucco 30 gr., Karoi Com
pound 30 gr. en Citrcenstroop 80 gr.
Dit kan door uw apotheker worden
gereed gemaakt of de bestanddeelen kun
nen worden gekocht en thuis worden
gemengd, met geringe kosten. Schud goed
in een flesch en neem een theelepel vol
na elk maal en bg het naar bed gaan.
De huisdeur viel achter hem dicht.
Jo keerde langzaam in oom ErwigB'
kamer terug. Zjj ging er op en neer
met roode wangen en schitterende oogon
en had willen zingen, zoo gelukkig was ze.
Zoo vond oom Erwig haar, toen hg
na een half uur van zgn wandeling
terugkeerde.
Nu Jo Je ziet er werkelijk vrooljjk
uit," zei hg aangenaam verraBt door de
verandering, die er met haar had plaats
gegrepen.
•Mijnheer Mannebach was hier om
afscheid te nemen. Hg laat u groeten.
Het Bpeet hem, u niet aan te treffen.
Morgen reist hjj weer af."
•Frederik Mannebach Kwam zelf
hier om afscheid van ons te nemen
•Eigenljjk wel van mjj alleen. Hjj was
altjjd zeer vriendelgk voor mij voor 't
laatst ontmoette ik hem bij mevrouw
Gotze."
Erwig Meier draaide de lampvlam
hooger. Bjj het licht zag hg de uitdruk
king van Jo's gelaat en haar schitterende
oogen. Een ernstige trek vloog over zgn
gelaat. Een vermoeden rees in hem op,
werd tot zekerheid toen Jo plotseling
hem omhelsde en haar gloeiend gezicht
aan zgn wang drukte. Maar hjj vroeg
niets. Hjj wist, dat er dingen zgn, die
te teer zgn om door een mensch te worden
aangeraakt.
Zwjjgend trok hjj Jo naast zich op de
sofa en vertelde haar het groote besluit,
dat hg op de wandeling genomen had.
(Wordt vervolgd).
