115 1907
Zaterdag 28 September,
94
jaargang,
ste
OESCHE
Oö uitgave dezer Courant geiehiedt Maandag-, Woenidag- en Vrjjdagavoid,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjj» per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, j8,25*
Afzonderlijke i-ommera 5 cent.
inzending vas1! adv«v*teniiën »?6op 2 uren op den dap dap
uitgave.
EOiKW
De prjj» der gewone advertentiën is van 1 -5 regels 50 cent, olken regel moer 10 et.
Bjj dirocte opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt do prjj»
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop botrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,borekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22
Directeur A.j-F. A. van Seters. Uitgave van jie Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Sij dit no. behoort een bijvoegsel,
Het Vrouwenvraagstuk.
(Slot.)
Met de artikelen van bet Burg. Wet
boek zijn we tevens gekomen tot de in
genieuze vinding dat de man de belangen
der vrouw behartigt. Dat heeft bjj in
derdaad gedaan, zooais uit het B. W.
bljjkt. Maar boe. In dat wetboek is de
man alles, de vrouw niets. Zjj iü er
gelijk gesteld met een minderjarige of
een idioot. Tot in 't kleingeestige toe
wordt zjj buiten alles gehouden. Voor
het getuige zjjn bjj een geboorte-aangifte
wordt zij niet in Btaat geacht. De vader,
die dat gaat doen, neemt daartoe een
paar straatlantorfanters, die meerder
jarig ljjkeu, want de wet sehrjjft voor,
dat de getuige moet zjjn »oan meerder
jarig manspersoon". Overlijdensakten,
idem huwelijksakten, idem notarieele
akten, idem. En die grappige wet, die
de vrouw verbiedt getuige te zijn bp de
geboorteaangifte, staat haar wel toe d©
aangifte zelf te doen, en waar zij niet.
als getuige bij een hu welp k mag fun-
geeren, mag zjj wel zelf de hoofdrol
vervuilen en dan ook de akte teekenen.
Ten opzichte van de rechten der vrouw
over de kinderen is voor kort eenige, niet
veel, verbetering gekomen, maar het
sehrikkeijjkste deel van het B. W, is dat,
waarin de bepalingen omtrent de ge
huwde vrouw zjjn opgenomen. Mr. van
Houten schreef daarvan Als zjj trouwt
wordt de vrouw behandeld als een courti
sane, dio zich verkoopt, en van dien tjjd
af alle vrjjheid en alle rechteu mist. De
man wordt haar meester en meester over
haar kinderen. Zjj is hem gehoorzaam
heid verschuldigd. Zij moet hem volgen,
waar hij goedvindt zjjn woonplaats te
vestigen. Zjj heeft over het vermogen der
gemeenschap niets te zeggen. Wil zjj iets
over haar vermogen to zeggen hebben,
dan moet zjj het bedingen, en als zjj de
daarvoor zoo uiterst ongunstigen bruids-
dagoD heeft laten voorbijgaan, dan heeft zjj
onherroepeljjk haar recht verloren, zoolang
de man geen grof misbruik maakt en in dit
laatste geval heeft zjj eenige rechtsmid
delen, waarmede men in de praktjjk bjjna
altijd te laat komt om iets te redden
Mr. van Houten schreef dit in 1878 en
alleen op het laatste punt is in 1896 wat
verbetering gekomen. Het geheele wetboek
door walgt men van het egoïsme van den
man, dén wettenmaker, die de vrouw overal
als een inferieur wezen behandelt, zóó dat
men er verbaasd van staat en zich afvraagt:
zjjn 't dan allen mannen uit de school van
Schopenhauer geweest die deze wetsarti
kelen neergeschreven hebben
Hier zijn er een paar.
De man is het hoofd derechtvereeniging
(art. 160). De vrouw is aan haar man
gehoorzaamheid verschuldigd. Zjj is ver
plicht met den man samen te wonen en
hem overal te volgen, waar hjj dienstig
oordeelt zijn verbljjf te houden (art. 161).
De vrouw kan zonder bijstand van haren
man in de acte of zonder zjjn schriftelijke
toestemming niets geven, verpanden, ver
kregen zelfs niet om niet (art. 168). De
man alleen beheert de goederen der ge
meenschap (art. 179).
Dit zijn er enkele die onder elkaar
staan, zoo is 't overal, waar van de vrouw
36 FlO'lLhBTOH.
De kleindochter.
Door M. Böhmb.
Frederik Mannebach zocht een poos
tevergeefB naar woorden om er zjjn ge
dachten in te zeggen.
»Gaarne had ik uw grootmoeder giste
ren cnede de laatste eer bewezen", zei
bjj, »maar bjj den tegenzin, dien de oude
vrouw in haar leven voor ons had, zou
het tactloos geweest zgn, de doode in
zekeren zin mjjn geleide op haar laatsten
tocht op te dringen. Om dezelfde reden
hebben wjj geen kransen'gezonden. Mjjn
tante is zeer getroffen door 't sterfgeval
Zjj had de hoop nog niet opgegeven,
haar nicht toch eenmaal nog de hand
te drukken".
Jo schudde hot hoofd.
Grootmoeder was zoo vreemd. Het lot
had haar bitter eD streng gemaakt. Wg
wisten al sedert den laatsten herfst,
dat haar leven aan een zjjden draad
hing. Maar toch trof het ons onverwacht
©n hard »vooral mjj"*
Zjj zweeg. Mannebach raadde, wat zg
U blgft voorloopig bg mevrouw Gotze?
vroeg hg, als Blot van zgn eigen ge-
dachtengang.
sprake is in deze wet.
Zjj begint met gehoorzaamheid te
eischen, maar maakt er in haar artikelen
onderworpenheid van. Wat Stuart Mill
in zijn »Subjectien of women" zegt over
de getrouwde vrouwen geldt bgna geheel
voor de Hollandsche vrouwen. »Geen slaaf
is ooit zóó slaaf geweest als de getrouwde
vrouw slavin is. Wat elke slavin (in ehris-
telijkelanden) weigeren mocht en ztdeljjk
verplicht was te weigeren dat moet de ge
huwde vrouw toestaan aan welken ruwen
ellendeling zij ook geketend is, al weet
zjj dat haar man haar haat, al is het
zgn lust haar te kwellen. Verlaat de vrouw
baar man dan kan hg haar onder bescher
ming der wet terug doen voeren".
Dit laatste geldt goddank in ons land
niet.
't Zou ons te ver voeren alle excessen
van het B. W. na te gaan, en we moeten
ons toch al zeer beperken bg de behande
ling van dit onderwerp. We zullen deze
door den man geschreven voorschriften
bundel,niet zonder weerzin,ter zijde schui
ven, en nog even een ander wetboek inzien:
het wetboek van strafrecht.
Dat is buitengewoon merkwaardig.
Grootor tegenstelling is niet denkbaar.
In het B. W. is de vrouw een onmondige,
een imbeciel, een niets, hier in het
W. v. S. is ze plotseling geljjk met den
man en is er geen spoor van verschil
meer, hier is alleen sprake van de schul
dige. Nu wordt dus de vrouw wel be
kwaam geaeht om te bandelen met oordeel
des onderscheids, nu wordt er niet toe
gevend of verzachtend g «-sproken van de
zwakke, teere vrouw, nu zijn de artikelen
voor haar even zwaar als voor den man.
Waar 't op rechten aankwam, in het B. W.,
daar telde ze niet, nu er sprake is van
plichten wordt zo als geljjke beschouwd.
Ja, nog wel wat meer, want het W. v. S.
leert ons dat een meisje kind is tot haar
.12e jaar, en daarna iu ze avrouw".
't Staat erj>een meisje beneden den
leeftjjd van 12 jaar" en »eene vrouw die
den leeftjjd van 12, maar nog niet d'en
van 16 jaren heeft bereikt."
Dat zgn enkele voorbeelden hoe de man
de belangen der vrouw heeft behartigd
en nog behartigt, hoe de wet zich ge
draagt tegenover een man en hoe tegen
over de vrouw.
Waar Nietzsche sehrjjft over hot ver
keerde in de vrouw, daar slaat hjj den
spijker op den kop als hg zegt dat men
de mannen beter diende op te voeden.
Altjjd heeft de man het wezen en de
bestemming der vrouw miskend en haar
alles laten worden behalve juist dat wat
zjj volgens hare natuur had moeten zgn.
Hg heeft de vrouw vereerd als een boven-
menschelijk wezen, hjj heeft haar als iets
goddelgks op het altaar en als iets duivel
achtigs op den brandstapel geplaatst, hij
heeft baar als werkdier en als genot
middel misbruikt, hjj heeft haar ver
heerlijkt en gesmaad, reinheid van haar
gëeischt en haar tot wulpschheid ge
dwongen maar geheel vrouw te zgn
volgens haar eigen natuur dat heeft hij
haar niet willen toestaan.
Langzaam schrjjdt de vrjjmaking voort.
Nog heeft de vrouw geen stem in aangele
genheden van staat, gemeente of kerk,
(terwijl zjj in de geldeljjke lasten wel
degeljjk moet bjjdragen) maar ook hier
van dringt het onbillijke meer en
meer tot de mannen door. Dat is een
eerste eisch om verbetering der scban-
Tot na Nieuwjaar waarschijnljjk. Va
der zal weer voor ons een thuis in
richten".
Ik hoop, dat ik u niet meer behoel
te verzekeren, dat ook onze woningen
altijd voor n openstaan.
Ineens brak hg zgn zin af. Het viel
hem in, dat het hem, den weduwnaar,
eigenlgk niet paste, de jonge dame een
thuis in zgn woning aan te bieden. Zij
was toch geen kind moer.
j>Mag ik met u naar 't kerkhof gaan
vroeg hij nog eens, daar hg te voren niet
beantwoord was.
Jo nam gaarne zgn geleide aan. Het
kerhof lag een eindje buiteD de stad op
een weinig-helienden bergrug. Een lange,
eenzame, in den zomer meest door on-
verdrageljjke zonnehitte overgloeide, maar
nu triestig-besneeuwde weg voerde er
heen. Aan weemgden stonden kale, met
wgnstokken beplantte rotswanden op. De
zware, natgrauwe lucht maakte nog die
per de troosteloosheid van de natuur.
Ook het kerkhof met zgn halfonder-
gesneeuwde graven, waarvan donkere
kransen en gedenkteekenen opstaken, bood
in dit weer een droevigen aanblik.
Wonderlijk lag tusschen de stille koud-
witte graven romdom het versche, de
bloemenbestrooide grafheuvel.
Jo vermande zich, om den vreemden
man niet haar ontroering te toonen.
»Ik moet toch zien, waar grootmoeder
deljjke wetten te verkrjjgen, het vrouwen
kiesrecht, en als dat haar zal gegeven
zgn, dan eerst zal den menschen, vrou
wen en mannen, algemeen duideljjk zgn,
dat de plaats van de vrouw is naast en
niet beneden den mha.
Over vrouwenkiesrecht later.
Buitorilanti.
Rusland.
Sedert een week hebban in Rusland
de verkiezingen voor de derde Rijksdoema
plaats, dat wil zeggen de curiën, die
bg keizerlijke oekase zgn ingesteld, komen
bjjeen in de districtshoofdsteden en wjj-
zen, bg openbare en mondelinge stem
ming, de kiesmannen aan, die dan weder
in een samenkomst de leden der Doema
moeten kiezen. De geheele kiesregeling
is er op aangelegd, om de oppositie-
partgen geen kans te geven een hunner
eandidaten gekozen te zien naar de
regeering meende, die dit merkwaardig
kiesreglement heeft opgesteld.
Het gevolg van deze methode is ook,
dat niemand van de verkiozingen wat
merkt. Riesagitatie wordt strang belet
kiezersvergaderingen, waarin eandidaten
worden gesteld en besproken, zijn verbo
den. De ingeschreven kiezers krjjgen een
oproeping om te verschjjnen op een
bijeenkomst, waarin sleehts gestemd mag
worden over de aan te wjjzen kiesmannen.
Over de resultaten van deze verkiezin
gen in den eersten trap zgn de berichten
van de offieieuse aPetersturgscbe tele-
graafagentuur" zeer spaarzaamen wat
zij er van vertelt is meer in overeen
stemming met hetgeen gehoopt wordt in
regeeringskringen dan met de werkelijk
heid.
Maar ook de berichten uit andere bron
zgn voorbarig want de beslissende stem
op het groote uitgestrekte platteland valt
toe aan do grootgrondbezitters, en deze
hebben nog geen kiesmannen aangewezen.
Een internationaal conflict
Volgens de Boedapesti Hirlup zouden de
Roemeensche premier Stourdza en een
ander Roemeensch minister een vergade
ring in het Roemeensche deel van Honga-
rjje hebben bjjgewoond. Stourdza zou
onder een valschen pas het landingekoman
zgn. Het blan eischt dat Hongarjje voor
deze schending van het volkenrecht ge
noegdoening moet eischen.
Het bericht wordt door de Boedapest
echter beslist tegengesproken. Wel is er
een Roemeensch minister voor studie
doeleinden in het Roemeensche deel van
Hongarjje geweest, zegt het bladmaar
deze, Bratanoe, heeft niet aan een ver
gadering deelgenomen.
Eenige andere bladen eischen niets
minder dan dat terstond de oorlog zal
worden verklaard aan Roemenië. Deze
begraven de Roemeensche ministers onder
scheldwoorden, en zeggen dat Hongarjje
niet anders dan met het zwaard kan ant
woorden op de deelneming van deze minis
ter aan de bijeenkomst eener vereeniging
die de afscheiding van het Roemeensche
deel van Hongarjje bedoelt. Officieel wordt
tegengesproken dat Stourdza in het land
was. Bratanoe maakt er eenvoudig een
auto-tochtje.
De Antwerpsche vrede.
Steinmann, de voorzitter der Fódéra-
gebleven is," zei ze zacht. »Ik kon gis
teren ook niet meegaan ik"
Haar Btem zonk en verging in een on
verstaanbaar, schokkend fluisteren.
Frederik Mannebach had zich afgewend.
Onder voorwendsel, zgn grootvaders graf,
dat aan de andere zjjde van h«t k 'rkhof
lag, te willen opzoeken, liet bg Jo met
haar weemoedige gevoelens alleen.
Na eenige oogenblikken ging Jo weg
van het graf en schreed langzaam den
weg over en stond dadelijk daarna aan
de zjjde van den man naast het hooge,
prachtige grafteeken, waaronder de oude
Frederik Mannebach russtte.
VerraBt wendde Mannebach zich naar
Jo om.
»lk ben ving klaar gekomen, denkt
u nietwaar Ik vind het vreeselgk,
dat zulk een heuvel, waaronder een mensch
begraven ligt, iemand niets meer te
zeggen heeft".
»Dan wat?"
Dan dit, wat ons het koele verstand
ook zegtdat de gestorvene dood is,
en het graf een kuil in de aarde",
»Was u met een andere hoop hier
gekomen
Frederik Mannebach vroeg het uit
een gemengd gevoel van medeljjden en
nieuwsgierigheid.
Jo bracht de mof voor het gelaat;
haar oogen zagen over het bontwerk
naar de grauwe, trieste lucht.
tion Maritime, heeft ontkend dat do bur
gemeester gemachtigd was tot een zoo
formeel© belofte als loonsverhooging
binnen een bepaalden termjjn.
Echter zullen gelgk we reeds ge
meld hebben als alle arbeiders tot op
den laatsten man weer aan het werk zgn
getogon, hun eiscben onpartjjdig wordon
onderzocht. De geldquaestie was, zeid©
Steinmann, een bijzaak voor de Federa
tion daarom hoopte hg met de bevol
king en de autoriteiten te Anlwerpeü,
dat de arbeiders zonder verwjjl souden
besluiten op de booten terug te keeren.
Raisoeli's voorwaarden.
De Tribune meldt, Khalifa, een secre
taris van Raisoeli, die te Tanger verbljjf
houdt, aan een ambtenaar mededeelde,
dat d« Britache legatie de voorwaarden
van Raisoeli voor de vrijlating van Sir
Harry Maclean heeft aangenomen.
Raisoeli zal onder Britsche bescherming
komen, en 20,000 pond sterling ontvan
gen hij zal daarvoor de vrjjlating be
werken van alle gevangenen, die dooi
de hem goedgezinde stammen worden
vastgehouden.
Khalifa voegde er aan toe, dat heden
de muilezels zullen vertrekken, om den
Kaid Maclean en zjjn gevolg af te halen.
Het Fransche staatsblad maakt be
kend, dat majoor Alfred Dreyfus op zgn
eigen verzoek uit het leger ontslagen is.
Een s amen zw eerin g
De geheime politie te Havanna nam
drie Cubaansohe generaals in hechtenis,
beschuldigd van een samenzweering tegon
de bestaande BtaatBorde.
Kunst en Wetenschap.
De Italiaansche Dante-vereenigin^
heeft een schoon plan gevormd, dat men
op het punt is te verwezenlijken. Zjj
heeft besloten op de graftombe van
Dante Alighieri te Ravenna, een artistieke
lamp te plaatsen, die eeuwig aange
stoken bljjft, als symbool van het, licht,
dat de illnstre dichter uitstraalt.
De lamp is reeds uitgevoerd door twee
der beroemdste goudsmeden te Florence
en binnenkort zal de ceremonie plaats
hebben dar inwijding.
De overheid van Florence heeft zich
met het onderhoud van de lamp belast
een groep jeudige Engelsohe vrouwen
heeft dringend verzocht te mogen op
treden als gemoderniseerde Vestaalsche
maagden en deel te nemen aan deze
dichterlijke onderneming.
De vrouw als studente. Prof. Van
Heiten heeft bg de opening zijner col
leges aan de Universiteit te Groningen
de quaestie van de vrouw als studente
tor sprake gebracht. Herinnerende aan
het oordeel van prof. Blok te Leiden,
die in een bespreking van Annie Salo
mons' boek over het meisje als studente
de vrouw op grond van zgn ervaring
minder geschikt noemde voor de studie
dan de man, richtte de spreker woorden
van bemoediging tot zijne vrouweljjke
leerlingen en deelde mede, dat zjjne
indrukken, eveneens gegrond op ervarin
gen van tal van jaren, geheel anders
>Eigenlgk had ik het niet moeten
doen. Omdat het graf van een menscb,
waar ik veel van hield me reeds een
maal teleurstelde, 't Was toen mjjn moeder
stierf. Toen meende ik ook, dat ik aan
haar graf iets bjjzonders moest beleven,
dat mij vandaar een troost moest komen
Ed dat niets dergelijks gebeurde, dat ik
met een radeloos gevoel van verlaten
heid met een groote, innerljjke dorheid
en leegte aan haar graf stond en weer
terugkeerde naar huis, heeft mjj reed»
toen zoo getroffen dat ik vele weken
lang den weg naar 't kerkhof niat weer
ging."
Frederik Mannebach knikte.
>U spreekt uit wat de meeste fjjn-
gevoeiige menschen ondervinden. Ware
diepe droefenis gevoelt zich althans
in de eerste smart meer door het
graf afgestooten dan aangetrokken. De
menschen die luid jammeren op het
kerkhof, voelen niet het diepst."
»En toch hoopte ik hier rustiger te
worden".
Jo's lippen beefden.
»Ik heb in deze dagen zooveel door
leefd."
»Ik weet het. Maar ik dacht, dat
dit u geen innerljjke onrust kon geven."
Een lichte uitdrukking van verwonde
ring gleed over de trekken van het
meisje, verdween echter evenwel, daar
zjj er niet op doordacht. In Mannebach
waren en bg de vrouw wel degelgk en
zeer beslist gelgkwaardig aan den man
oordeelde in dit opzicht.
Binnenland.
van zinkwerken. De ingenieur
van Schouwen jhr. De Muralt, die reods
vroeger naam maakte met zgn nieuw
systeem voor zeeweringen, heeft thans
weder een nieuwe methode uitgedacht
voor den amleg van zinkwerken, volgens
welke methode een besparing wordt ver
kregen van 50%.
Volgens de gewone methode worden
zinkwerken aangelegd met rjjshout en
stortsteen, volgens de nieuwe methode
echter blgft het rjjshout geheel achter
wege. Van technische zgde wordt verze
kerd dat vooral voor zinkwerken aan zee
de nieuwe methode in de verre toekomst
een geheeleu ommekeer in de uitvoering
van deze zal teweeg brengen.
In de >Ingenieur" van 21 Sept komt
een uitvoerige beschrgving met teekenin-
gen van deze nieuwe methode voor.
Leening provincie Zeeland. Men meldt
uit Middelburg, dat Gedeputeerde Staten
van Zeeland een voorstel hebben inge
diend bg de Provinciale Staten tot het
aangaan van een 4 pets. leening van
f240.000, af te lossen in ton hoogste
20 jaar.
Kamerverkiezing Schiedam. Bjj de
gisteren gehouden verkiezing voor de
Tweede Kamer in het hoofdkiesdistrict
Schiedam, zgn candidaat gesteld de h.b.
A. P. StaalmaD (1 ljjst Chr. D6m.
Vlaardingen).
A. W. F. Idenburg (1 ljjst A.-R. Vlaar-
didgen).
H. J. Versteeg (3 Ijjsten, 2 Schiedam,
1 Overschie, Vrgz.-Dem. en Liberalen).
Jhr. Mr. D. J. de Geer (4 Ijjsten A.-R.,
R.-K., Chr. Hist, ait Schiedam en 1 uit
Overschie).
Dr. J. van Leeuwen (1 ljjst S. D. A. P.)
I)e stemming zal op 9 October en de
berBtemmingop 22 October plaats hebben.
(Schied. Ct.)
Een toevlucht voor dakloozen in
vroeger eeuwen. In de »Beschry vingo van
Amsterdam tot den jare 1691", door
Casparus Commelin, komt een beschrjj-
ving voor van een soort asyl, dat vroeger
te Amsterdam bestond.
Het heette de Banjart of Beyart, en
was in 1504 gesticht.
Boven het steenen poortje aan don
ingang las men
Drie nachten, langer niet,
Herberg ik die 't behoeft,
De vierde jaag ik uyt,
De Schoysters en 't Geboeft.
Deze Poort des avonds ('t gantsche jaar
door) ton zeven uuren geopont zijnde
worden de vreemdelingen en anderen om
te herbergen ontvangen ingaande, komt
men door een laDgo gang in een ruym
vierkant vertrek, dat eygentljjk de Beyart
is, verzien met een groote ruyme vuur-
stedo, rontom met opgaande banden bezet,
daar de Vreemdelingen, soo Mans- als
Vrouws-perzoonen, ontvangen, gekoestert,
gespjjst en gelaafd werden, des winters
met warme en zomers met koude spjjs
die genuttigt en uytgerust zijnde, werden
jjder bjjzonder op baar Blaap-plaatzen
gebracht, met bedden, tot dertig in 't ge
tal, lakens en dekens voorsien.
kwam oen lichte verlegenheid op. Het
viel hem plotseling in dat mevrouw Gotze's
gedachtenlooze kletszucht, die de tragi
sche gebeurtenis in het burgergezin tot
een pikante sensatie-geschiedenis om
vormde, veel tactloosheid, ja ongevoelig
heid verried, en dat het beter geweest
ware, zoo hjj voor het meisje zgn weten
verzwegen had."
Maar Jo dacht er nauweljjks aan, zich
te verwonderen, en uit to vorschen, van
waar bjj alles wist. Zjj had behoefte,
tegenover iemand haar hart uit te storten
Tot nu had zjj alles in zich verborgen
gehouden. Haar gastvrouw was niet de
geschikte persoon, om haar vertrouwen
te schenken, en het altjjd vrooliike lachen
de wezen der jonge weduwe liet ook
geon ernstig gesprek opkomen. Haarvader
had Jo slechts nog in mevrouw Gotze's
gezelschap gezien, en zij had ook het
gevoel, dat hjj haar niet juist zou begrjjpen
Erwig Meier was in de dagen voor de
begrafenis zoo in beslag genomen door
allerlei drukte, dat er geen oogonblik
tot rustig praten was overgebleven.
Daarom gaf haar de omstandigheid,
dat Frederik Mannebach in den toestand
was ingewijd, een zekere bevrediging.
Zoo behoefde zjj niet met een lange
uiteenzetting te beginnen.
(Wordt vervolgd).
