IN0. 114 1907.
Donderdag 26 September.
94ste jaargang.
GOESCHE
Oe uitgave dezer Oourant geichiedt Maandag-, Woenidag- en Vrjjdagavoad,
uitgezonderd op feestdagen.
Pcjji per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco,If*5c
Afzoaderljjke nommeri 5 oent.
Inzending van advvrtentiën vóór» 2 uren op den dag dap
uitgave.
COURANT.
De prjj» der gewone advertentiën is van 2 -5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjje
llechtl tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljki- en doodberichten en de daarop betrokking hebbende
dankbetnigingen worden van 110 regeli 4 1,berokond.
Bewijsnummer! 5 cent.
Telefoonnummer 23.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Zij, die zich met 1 October
a.s. op dit blad abonneeren ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
Het Vrouwenvraagstuk.
i.
Wjj hebben onlangs in een vluchtig
artikeltje over da vrouwenkwestie gezegd
nader daarop terug te komennu we
ons zetten om dit onderwerp wat breed
voeriger te behandelen moeten we con-
stateeren, dat er hierover zooveel te
schrjjven is, dat de stof zoo overvloedig
en het vraagstak zoo veel omvattend is,
dat 't niet doenljjk bljjkt dat alles in
enkele artikelen te behandelen. Om de
aandacht der lezers niet te vermoeien
zullen we thans een gedeelte der kwestie
bespreken om later deze materie verder
te behandelen.
Wanneer we de oudste tjjdea en de mid
deleeuwen, toen de vrouw in woord hoog
vereerd maar in de daad een verdrukte
gevangene was, laten rusten en even
blikken in bet leven der vreuw zooals
't was in 't begin en de helft der 19e
eeuw, dan mogen we met innige vreugde
vaststellen dat er zeer veel verbetering
in haar toestand is gekomen. Over wat
thans als gewoon en niet opmerkenswaar
dig wordt beschouwd, zouden onze groot
ouders ach en wee geklaagd hebben,
zoo ze 't al niet voor onmogelijk hadden
gehouden dat zoo'n verandering bestaan
baar zou zjjn. Een halve eeuw geleden
werden het meisje en de vrouw hoogstens
voor aardig speelgoed en voor goede
huissloof gehouden. Haar opvoeding was
er op ingericht om een leeg bestaan te
leiden en om den man te bekoren.
Aan Multatuli komt do eer toe de
man te zjjn geweest, die 't eerst vrouwen
en mannen wakker schudde en hen in
zijn kloeke, geestige en gebeeldhouwde
taal te hebben gewezen op de wanver
houdingen der twee sexen. Hg was 't
die de menschen voorhield dat 't eindeljjk
eens uit moest zjjn met de laffe leu
terpraatjes dat past* niet voor een
meisje, dat mag een meisje niet weten,
dat behoort een meisje niet te vragen,
enz. Hg was 't die het verdroogde con
servatisme uit het leven bezemde en
eindelgk er op wees dat man en vrouw
in de eerste plaats beiden menscb zgn,
dat zij wel verschillende plichten hebbeD,
maar dat niet een. alle rechten en de
andere geene moet hebben.
De Engel8cbe dichter Tennjson heeft
't in enkele woorden zoo volmaakt dui
delijk en juist gezegd
De vrouw is niet een onvolkomen man,
Niet gelgk aan hem,
Maar in het verschil gelgk toch.
Hier is in deze paar regels het hart
van de kwestie blootgelegd. De man en
vrouw zijn niet gelgk, maar het verschil
bjj beiden is wel gelgk. De een is niet
meer, de andere niet minderde vrouw
heeft eigenschappen, die de man niet bezit
en omgekeerd, de vrouw is in sommige
opzichten superieur aan den man en om
gekeerd. In het verschil zgn ze gelijk.
De anti-feministen hebben een paar
geliefde stokpaardjes, die altjjd en altjjd
weer dienst moeten doen. De stomme
36
FEUILLITOI.
De kleindochter.
Door M. Böhmi,
»Voor den schrik moeten we nog een
glas Sekt nemen", riep de weduwe, nog
altjjd lachend. »Goed, dat je hun ontkomen
bent, meisje. Nu kunnen ze morgen ver
loving vieren zonder bruid 't is dol
vermakeljjk".
»Ik dank u, mevrouw. Maar ik zou
werkeljjk niets meer kunnen drinken," zei
Jo beleefd en beslist.
aMaar een paar slokjes. U zult zien, dat
het u goed zal doen. Overigens een prach
tig idee van u, mjjnheer Burgard. Weet u
wat Ik geef baar in 't geheel niet meer
af, ik hond haar voor mg natuurlgk als
juffrouw Jo het goedvindt."
alk Wist, dat u mjjn verzoek niet zou
afslaan. Hoewel het eigenlgk een opdrin
gen is, deze nachteljjke overval."
>0, dat is niets", lachte de jonge vrouw.
>Wat denkt u van mjjn voorBtel, juffrouw
Jo geheel aau mg over te laten Denk
er eens over na."
aDaarover valt niet na te denken. Ik
zou gelukkig zgn, mjjn dochter in zoo
goéde handen te weten. Jo, hoor je 't?
Mevrouw is zoo vriendelgk je voor lan
goren tjjd verbljjf in haar huis aan te
bieden."
dieren zgn wel al herhaaldeljjk, telkens
alB ze worden uitgehaald, door de ver
dedigers van de rechten der vrouw in
elkaar geslagen, maar ze worden steeds
weer geljjmd en gekramd en dan ko
men hun berjjders er mee te voorschjjn
alsof 't vurige, jonge rossen waren en
roepen Wat zeg je daarvan 1 We willen
de beste of beter gezegd de minst on
zinnige hunner argumenten hier wat
nader bezien.
De vrouw, zeggen ze deftig, heeft tot
roeping echtgenoot© en moeder te zjjn.
De man is het ho*fd van bet gezin, de
vrouw is hem onderdanigheid verschul
digd, de vrouw moet zich uitsluitend
inlaten net haar gezin, de man behartigt
haar belangen.
Van deze redeneeringen vervalt al da-
deljjk een groot deel, omdat honderden
en duizenden vrouwen ongehuwd bljjven
en zjj dus, al zouden ze al dat fraai's
ook zeer ter harte willen nemen, in de
onmogelijkheid zjjn er iets van op te
volgen. Maar nemen we nu een» de ge
huwde vrouw en moeder voor wie boven
vermelde regels gelden, de anderen hebben
zieh, zooals van zelf spreekt, niets van die
bepalingen aan te trekken.
De vrouw ia alzoo de man onderdanig
heid verschuldigd. Waarom?
Omdat 't in den bijbel en in de wet staat.
Het wetteljjk voorschrift zullen we straks
behandelen, nu eerst het bijbelsche »gg
vrouwen, weest uw mannen onderdanig".
Alweer vallen eenige duizendtallen
gehuwde vrouwen niet hieronder omdat zij
als menhaar zegt>'t staat in den bjj bel"
antwoorden»laat 't daar dan staan, 't staat
er goed. We bedoelen het groot aantal
vrouwen, dat den bjjbel niet als richtsnoer
voor haar handelingen wil laten gelden,
het boek niet erkennen als 't woord Gods.
Bljjven dus de gehuwde, geloovige vrou
wen, zjj moeten haar manDen onderdanig
zgn. Tot hoever Waar is de grens Dat
staat er niet bij, de apostel laat 't over aan
de discretie van de heeren, zegt Multatuli
en hg vervolgt
»En al ware dat zoo niet, bezie ze eenB
goed, die heeren df r schepping, de man
nen Ga ze na in die discretie, in hun
nietig Btreven, in hun bekromponheid, in
hun onkunde, in hun lafhartigheid en
vraag uzelf of 't oorbaar is en rechtvaar
dig, dat de andere helft van 't menschdom
zoo maar voetstoots moet onderdanig wezen
aan die helft
De eisch der mannen op dit stuk toont
reeds dat die vordering ongegrond is. Om
heer te zgn in 't zedeljjke behoord©
men te beginnen met het begrjjpen van
rechtvaardigheid, en 't is onrechtvaardig
de vrouw als zoodanig te stellen beneden
den man. Verbeeldt u Cornelia, Sappho,
Charlotte Corday, de Stael, Beecher Stowe,
onder den eersten den besten kwajongen.
Maar wie moet dan heerschen
't Antwoord is zeer eenvoudiger
wordt niet geheerscht.
Goed. Maar wie behoort het meest
invloed te hebben
Weldie 't verdient.
Nog eens goed, maar wie ver
dient het
Wie 't meest ontwikkeld is als mensch.
De sexe heeft hiermee evenmin te maken
als de kleur in 't haar.
Maar als hjj of zjj die 't meest ont
wikkeld is als menscb niet slaagt in 't
verkrjjgen van den invloed die hom of
Jo had maar balf 't gesprek gehoord.
>Ja zeker, het is zeer vriendelgk van
mevrouw," herhaalde ze werktuigeljjk
zonder er bjj te denken.
Het meisje bracht den wjjn en de dunne,
geslepen roemers. Jo kon niet anders dan
ook een glas meedrinken. De licht echui-
mende wjjn brandde haar op de tong, maar
veroorzaakte geljjktjjdig een aangenaam
gevoel van warmte. Maar zjj was toch
big toen het meisje binnentrad met de
mededeeling, dat de kamer in orde was.
Burgard was reeds een kwartiertje weg,
en het gesprek der beide dames wilde
ondanks den wjjn niet vlotten.
Mevrouw Gotze vond Jo vervelend en
geeuwde heimeljjk, toen deze opstond ed
haar goeden nacht wenschte.
De in haast gereedgemaakte kamer waB
koud ondanks het helder-brandende vuur
en gevuld met onaangename lucht van
de pas gelakte kachel. Jo duwde een
raam open en boog het gezicht in de koude
nachtlucht. Het sneeuwde niet meer. De
maan scheen helder. De kerkklok sloeg
juist twaalf. In het heldere licht kwam
van de huizen iedere voeg in den grjjzen
muur, iedere pan op het dak duideljjk uit.
Door de stilte van den nacht klonken
de gehaaste stappen van een vlug-nade
renden voetganger. Uit de schaduw van
het steegje tegenover het huis Gotze
kwam oen man en stapte snel over de vrjje
ruimte op een huis toe. Jo verschrikte.
Was dat niet Ja, dat was oom Erwig,
haar zou toekomen
Dan twjjfel ik 'aan die meerdere ont
wikkeling en raad hem of haar ernstig
aan, zich verder te ontwikkelen".
Tot zoover de schrjjver der Ideön. Is
er een geloovige, gehuwde vrouw die
tegenover deze redeneering een andere
kan stellen Die één gezond argument
hier tegen kan aanvoeren. Maar dan
niet de dooddoener't staat in Gods
woord. Dat is geen weerlegging.
De vrouw moet zich uitsluitend inlaten
met haar gezin.
Dat is heerljjk en bovenmat* vleiend
voor de vrouwen. Ik de man ik mag
mg inlaten met alles wat mg bevalt en
goeddunkt, voor mij is alles wat geschapen
is, maar gjj, o vrouw, hebt niets ander» t©
doen dan mjjn eten bereiden, mjjn sokken
te stoppen en de kinderen zoet te heuden.
Dat is de roeping der vrouw.
Laten we eens zien, boe Max O'Rell
hierover oordeelt.
Ja op den drempel der twintigste eeuw
moeten we erkennen dat de man nog steeds
de vrouw beschouwt als een soort van
speelpop of een aardig lastdier, soms als
beide tegeljjk. Ik zou werkeljjkertrotscber
op mjjn sexe zgn, als die de vriende-
lgkheid had te toonen dat de mannen niet
lager staan dan apen en vogels. Want de
apen houden er slechts één gedragsljjn
voor beide sexes op na, en de vogels deelen
mèt hunne wjjfjes de zorg voor 't nest
bouwen en de voediag der jongen. Deze
laatste gaan zells nog verderwanneer
het wjjfje haar kleine huishoudeljjka plich
ten in de kinderkamer vervult dan houdt
het mannetje haar met een liedje in een
opgewekte stemming.
>Het huweljjk zal een mislukking big ven
zoolang de mannen meenen, dat trouw,
geduld, toewjjding, vriendelijkheid, opge
wektheid en zelfverloochening alleen van
de zjjde der vrouw muoten komenhet
huweljjk zal een mislukking bljjven zoo
lang 't een firma is, waarin de beide deel-
genooten niet een gelgk kapitaal aan
hoedanigheden meebrengen, zoolang het
geen slecht is in de vrouw niet slecht
is in den man".
Is dat niet, zoowel voor vrouw als man
een beter begrip van het gezinsleven
Is 't niet barbaarsch onbillgk dat alleen
de man alle rechten en voorrechten zon
hebben en een vrouw zich met niets
zou mogen bemoeien dan haar huishouden.
En wie heeft dat toch bepaald Waar
staat 't toch geschreven De Mozaïsche
of apostolische voorschriften vernederen
wol de vrouw en gruweljjk maar
nergens staatlaat uwe vrouw dom
big ven. Onderdmigheid, verfoeieljjk
woord, dat wordt bevolen, maar niet dat
de vrouw ook enkel en alleen zjj opzich-
teres over de linnenkast en kinderen-
verpleegster.
De Wet, ons Burgerljjk Wetboek,
drukt 't wat zachter uit, ontwjjkt de mis-
seljjke uitdrukking van onderdanig zjjn
en zegt»De vrouw is aan haren man
gehoorzaamheid verschuldigd".
Over de vernikkeljjke bepalingen van
het B. W. in een volgend artikel.
Buitenland.
Rusland.
De verkiezingen voor de Doema zgn
begonnen, wel niet op 14 September,
en daar waar bjj aanschelde woonde
Meiers huisdokter
»Qom Erwig", riep zij luid, en de van
angst bevende kreet drong werkeljjk tot
hem door.
Hg wendde het hoofd om, sprak half
luid naar het boven in het doktershuis
opgeschoven raam op en kwam <3.in vlug
het plein over.
»Moedor is zoo ziek geworden", zei
hjj, wg zgn bang, dat het op 't einde
loopt".
»Grootmoeder
>Ja. We hadden het immers al lang
kunnen voorzien".
»En die opwinding", gilde Jo.
»NVas een gevolg van haar ziekeljjken
toestand", zei Erwig. »Maak je niet onge-
ruBt, kind. We zullen hopen, dat alles
goed afloopt. Goeden nacht, Jo. Je komt
toch morgen vroeg nog even aan
Zeker, zeker. Ik wilde,- dat ik naar
benaden kon en met u naar huis. Ik had
niet moeten gaan".
»Misschien was het wel beter geweest.
Goeden nacht, kind, tot morgen".
Juist trad de arts uit zjjn huis op de
straat. Spoedig verstilden de stappen der
beide mannen in de steeg.
Mevrouw Josephine Meier's einde was
nabjj.
Misschien had de opwinding van den
avond de instorting een weinig bespoe
digd, maar de uren der oude vrouw
waren toch reeds na haar terugkomst
zooals da Oekase van den Tsaar had
vastgesteld maar dan toch in de week,
die daarop volgde. Zoo heel nauw neemt
men het in Rusland niet met keizerlijke
oekases.
In die week dan hadden de veikiozicgen
plaats voor de Jriesmannenwant de
verkiezingen voor de Doema zjjn thans
niet meer direct doch getrapt. De boeren
kozen als kiesmannen 1218 gematigden,
670 aanhangers der rechterzjjde, 208 der
linkerzjjde en 211 wier kleur onbekend
is. De werklieden kozen 196 gematigde
kiesmapnen, 122 aanhangers der linker-
zjjde, 36 der rechter zjjde en twee kleur-
loozen.
De kleine grondbezitters kozen 204
gematigden, 32 leden der rechterzijde
en 119 kiesmannen, wier kleur onbekend
is. In 42 gemeenten konden de verkiezin
gen niet doorgaan, omdat geen der kiezers
opgekomen was.
Óndanks alle voorzorgsmaatregelen
der regeering, ondanks de beperking
van het kiesrecht, de wijziging van de
rechtstreeksche frerkiezingen in indirecte,
en de moeilijkheden die aan de opposi-
tiepartjjen gedurende de verkiezingB-
compagne in den weg werden gelegd
hebben de verkiezingen in het gou
vernement Petersburg geleid tot een
volkomen overwinning Tan de| oppositie,
tot een nederlaag van den Bond van
17/30 October en van den Bond van
het Russische Volk. Deze uitslag moet
ook den meest feilen reactionair over
tuigen van de waarheid, dat de volks
stemming zich door kiesreglementen niet
laat leiden.
De nederlaag van de regeering is te
treffender, omdat slechts een zeer klein
aantal kiezer» zgn opgekomen. In de kies-
vergadering der kleine grondbezitters
verschenen van de 1622 ingeschreven
kiezers slechts 64.
De regeering had wel alles gedaan om de
candidaten van de beiden regeeringsge-
zinde bonden te bevoordeelen. De plaats
en tjjd der kiesvergaderingen was zoo
ongunstig mogeljjk gekozen en het ge
volg was, dat gemiddeld slechts 7 der
ingeschreven kiezers op de vergaderingen
aanwezig waren.
Overal hebben zjj zich verregaand
onverschillig getoond, waarvoor de Rus
sische couranten allerleijredenen zoeken.
Ons dunkt die nogal gemakkeljjk te
vinden omdat de kiezers wel weten dat
ook de derde Doema niets zal kunnen
uitrichten en dat als ze het probeert
onmiddellijk een ontbinding besluit volgt.
Over de samenstelling der Doema is,
ook nadat deze cijfers bekend zgn, nog
niet veel te voorspellen. Want de geheele
kiesregeling is zoo ingewikkeld, en de
wjjze van samenstelling der kiescollegiën
zoo zonderling, dat men eerst na de
uitspraak der kiesmannen eenig denkbeeld
zal kuDnen krjjgen Tan de groepeering
der partgen in de Doema.
Inmiddels wordt gemeld, dat vóór het
samenkomen van de nieuwe Doema geen
wjjzigingen in het kabinet zullen komen
alle geruchten over het aftreden van
miniiter8 zgn ongegrond. De leden van
het kabinet-Stolypin hebben een aantal
wetsontwerpen gereed gemaakt, die zjj
aan de Rjjksdoemn wenschen voor te
leggen. Wjjzigingen in de samenstelling
van het kabinet kunnen eerst overwogen
worden, als het karakter der nieuwe
geteld. Zjj lag buiten kennis. De geheele
familie stond rondom haar sterfbed
ook Jerry was door Erwig gewaarschuwd,
toegesneld, om zgn zuster nog eenmaal
de hand te drukken, voor zjj de oogen
voor altijd sloot. Slechts Jo, de eenige
kleindochter, ontbrak.
De vrouwen snikten, de mannen gingen
Stil, ernitig heen en weer. Aan 't hoofd
einde van 't bed stond Erwig en wischte
met een zakdoek de koude zweetdruppen
van het voorhoofd der stervende. Lang
zaam als een schaduw kroop de wjjzer
?an de klok vooruit.
>Dat is Jo's werk, dat kan zjj zich
toeschrijven," jammerde Lisa handen
wringend met gedempte stem, maar toch
wel zoo luid, dat allen het hoorden.
»WeeB Btil, beet Gerard haar toe."
>Ach, moeder verstaat het toch niet
meer," zei Agnes. »En waar is het, zooals
Lisa zegt. Als moeder deze opwinding
niet gekregeD had zou het niet zoo ge
beurd zgn."
»Stil," riep Max bevelend, »nu geen
Jerry Mannebach wilde weten, wat er
gebeurd was. LiBa fluisterde het hem toe.
Bjjna verachteljjk was zgn gebaar van
afweren.
»Vrouwengeklete. Dat heeft Jo niet
omgeworpen. Daarvoor ken ik haar te
goed."
Tot het schemeren van den ochtend
duurde de doodsstrjjd. Dan ging haar
Doema bekend is. De berichten uit Peters
burg zeggen, dat de positie vaD het
kabinet-Stolypin nog steeds zeer vast is,
en dat dit wei voorloopig zoo zal big ven,
tan minste zoolang Stolypin zich bljjft
voogen naar de wenschen dor bofpartjj
en van den Bond van bet Russische volk.
Mabokko.
De Fransche regeering heeft bericht
ontvangen, dat na een gehouden bespre
king met generaal Drnde, de drie voor
naamste stammen hunne onderwerping
hebben aangeboden. De vjjandeljjkheden
zullen van keden af ophouden. De generaal
zal verkenningen kunnen doen op het
onderworpen gebied. De stammen hebben
beloofd alle gewapende benden te verja
gen. Verder hebben de afgevaardigden dor
stammen zich verbonden de bedrjjvers van
de aanslagen van 30 Juli tegen de Europe
anen, uit te leveren. In afwachting van de
veroordeeling zullen hunne bezittingen
verbeurd worden verklaard en verkocht,
onverminderd het recht op schadeloosstel
ling vaD de stammen. De Cbaomos zullen
twee millioen betalen ze zullen gijzelaars
stellen, ten einde de uitvoering van het
verdrag te waarborgen.
De markt te Casablanca zal van 25 Sep
tember af weder gehouden worden.
Doodvonnissen.
De gouverneur-generaal van Riga heeft
Zaterdag negen doodvonnissen bekrach
tigd van de 22, die de krjjgsraad in het
proces tegen de deelnemers aan de revo
lutie in de Oostzee-provincies had geveld.
In de andere 13 gevallen werd hot dood
vonnis in dwangarbeid van onbepaalden
duur veranderd.
De Encycliek.
De Cojriere della Sera heeft aan pater
Tyrrel zjjne meening gevraagd over de
jongste encycliek tegen het modernisme
De pater antwoordde>Ik kan niet
aan uw verlangen voldoen, omdat ik aan
een andere krant een lang artikel over
de zaak heb beloofd. Ik kan alleen, zonder
de minste bedoeling om ironisch ofsar-
kastisch te zgn, zeggen dat ik de encycliek
als de duideljjkste bevestiging beBchouw
van wat ik altoos heb staande gehouden
De volstrekte onverzoenljjkheid van de
scholastieke uitlegging van de katholieke
leer met de eisehen van de hodendaagsche
gedachten en gevoelens. Of het katholi
cisme weerstand biede of ten onder ga,
enze beschaving is voor de Kerk ver
loren."
De staking te Antwerpen.
Door de arbeiders is besloten de sta
king op te heffen.
In een gisterenmiddag gehouden ver
gadering der dokwerkers werd met groote
meerderheid en onder buitengewone geest
drift besloten op Donderdagochtend den
arbeid te hervatten op de oude voor
waarden, maar onder voorbehoud, dat
de loons verhooging, waarop gedoeld wordt
in den brief van den burgemeester, zal
worden toegekend. Mocht dit niet het ge
val zgn, dan zal de strjjd over 14 dagen
hervat worden.
De afgevaardigden der vakorganisaties
te Hamburg, Londen, Luik, Charleroi
adem immer zachter, tot da eerste vale
lichtschjjn van den Kerstmis-morgen op
de witbesneeuwde daken gloordetoen
werd haar hart stil.
Erwig drukte haar de oogen toe. Haar
trekken stonden beweegloos in een laatsten
vredigen glimlach,
Jo ging dagenlang als in een droom.
Zij kon niet begrjjpen, er over komen,
dat grootmoeder boos van baar gescheiden
was. Een weinig troostte haar de glim
lach op 't gelaat der doode vrouw. Wie
in zgn laatste levensoogenblikken zoo
lacbt, gaat niet met bittere gedachten
in den dood.
De beide tanteB behandelden haar met
jjzigkoele verachting, maar zij mérkt©
dit nauweljjks. Op den dag der begrafe
nis lag zjj ziek te bed en kon dus den
ljjkstoet niet volgen. Den volgenden dag
ging zjj naar het versche graf.
Op den weg naar het kerkhof, die
langs de Mannebachsche villa's leidde,
trof zjj Frederik Mannebach aan. Hjj
verzocht haar te mogen vergezellen.
Mevrouw Gotze had het niet noodig
geoordeeld, de gebeurtenis bjj de Meiers
geheim te houden. Door den dood der
oude vrouw word de zaak dramatisch
getint, en zeo'n voorval was een aange
name afwisseling in het eentoonige be
staan dezer kleine stad.
Wordt vervolgd).
