N\ 111 1907,
Donderdag 19 September.
94sle jaargang.
RÖESCHE
De uitgave dezer Oouiant geschiedt Maandag-, Woenidag- en Vrgdagavoad,
uitgezonderd op feeitdagen.
Prjj» per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, jfranco, (B®S.
Afzonderlgke nommei» 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave*
Telefoonnummer 22. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave
COURANT.
De prjji der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
ilechti tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijk»- en doodberichten en de daarop betrekking bobbende
dankbetuigingen worden van 110 regel» ft 1,berekend.
Bewijsnummer» 5 cent.
van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans.
Zij, die zich met 1 October
a.s. op dit blad abonneeren ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
Liberaal of democraat.
(Slotj.
Mr. Limburg zegt in zgn Gids
artikel o. a.»In het .verdedigen van
democratische voorstellen, al worden die
ook afgestemd, ligt tegenover het volk
een bewjjs van zelfvertrouwen, in het
prjjsgeven danrvin een bewjjs van zwak
heid, dat ook de partgen treft, die de
regeering hebben gesteund. Komt het
omtrent een democratisch voorstel tot
een treffen met de rechterzjjde, waarbjj
de regeering het onderspit delft, dan
weet het Nederlandsche volk, aan welke
zjjde de ware democratie zetelt".
Dat is de goede opvatting en hieraan
had de schrgver zich moeten houden.
Geen democratie a outrance, zootls Hans
wil, geen samengaan met de zich noe
mende democraten van rechts en ook
geen partggroepeering, zooals mr. v. d.
Vlugt voorstaat.
In dezen tjjd van democratie, waarin
de arbeider het troetelkind is van bjjna
alle partgen, wordt wel eens te veel uit
't oog verloren dat er naast de arbeiders
klasse, nog andere categorieën van men-
schen zgn, die ook' recht hebben op be
handeling en behartiging van hunne
belangen. Wanneer dus de liberalen het
advie» van Hans zouden volgen en alleen
democratie wilden kennen dan zou de
partjj van Thorbecke daardoor niet alleen
op bedenkeijjke wjjze afschuiven naar de
sociaal-democraten, maar zjj zou ook een
groot aantal partjjgenooten van zich ver
vreemden. Misschien zagen we dan ons
respectabel getal partjjen nog met een
vermeerderen. Hans zegt wel terloops
heel op 't einde van zgn brochure ♦Zeker
we zgn geen eenzgdige partjj. De rechten
van mile standen en klassen staan wjj uit
een oogunt van rechtvaardigheid voor.
Mair daarnaast letten we speciaal op de
belangen der economisch zwakken die te
lang verwaarloosd zgn".
Ons dunkt dat schikt nogal in de
laatste kwart eeuw.
De lezer van de brochure begrjjpt dat
het speciaal letten op die belangen, de
verwaarloozing van de belangen der
andere klassen met zich moet voeren.
Het middel van Hans lijkt ons niet
't arcanum om de liberale partjj weer
bloed en levenskracht bjj te brengen.
Thorbecke zelf zou dit ook niet verlangen.
In zgn Historische Schetsen dringt hg
er wel op aan dat we gehoor moeten
geven aan de stem der hervormingen
van-den-tjjd, maar deze hervormingen
zgn niet uitsluitend democratische.
Terecht zegt Thorbecke in zgn ♦Aan-
teekeningen op de Grondwet" dat het
volk vertegenwoordigen niet is de
wil van het volk doen kennen, maar
de rechten van het volk uitoefenen.
Nu is de fout van Hans dat hg onder
het jvolk verstaatde volksklasse, maar
wjj begrijpen er uit dat het volk is al
de vjjf millioen Nederlanders. Zoo goed
dus aristocraten en kapitalisten, als
handwerkslieden en proletariërs.
De liberalen zgn 't aan hun naam en
hun verleden verplicht nooit een bepaalde
klasse van menschen te protegeeren, maar
op te komen voor de rechten van het
volk. Die wahre Liberalitfit ist Anerken-
nung, zet de Genestet boven een gedichtje
33 FEÏÏILLETOB,
De kleindochter.
Door M. Böhme.
>Agnes en Lisa hebben al de adressen
geschreven en morgen vroeg gaan de kaar
ten op de post", zei grootmoeder Meier en
het was haar aan te zien, dat zjj zich ver
licht voelde en het laatBte moeiljjke oogen-
blik voorbjj dacht. »Morgenavond vieren
we hier en overmorgenavond bjj de Stoh-
mans verloving".
Jo was doodsbleek geworden.
♦Wie is dat, grootmoeder zei ze met
moeite en wees op haar naam. »Ik wist
niet, dat ik in Miesbach een naamgenoot
had".
>Stel je niet zoo zot aan, Jo. Dat ben
jjj", zei de oude vrouw met haar gewone
kracht. De oude Stohman heelt voor
Tony bjj mg aanzoek om je hand gedaan,
en ik heb hem die toegezegd. Oud Duitsch
gebruik ia het, dat de ouders voor de kin
deren kiezen, en dat doen wjj ook. Als ik
dood ben, zal je me nog eens danken, dat
ik verder zag en voor je geluk zorgde. Zoo
en zet nu niet zoo'n bedrukt gezicht,
waarvan we hier de laatste strofen aan
halen.
Dom volkje, dat niet denkt ais wjj
Eu wroet voor zgn partjj,
Dat hen de duivel haal
Wat zjjn we liberaal 1
De fout waartegen de leekedichter
hier ironisch waarschuwt dreigt Hans
te begaan. De duivel hale al wie niet
ultra-democratisch is, zegt hg ongeveer on
voegt er bjj dat dit de ware liberaliteit is.
Neen niet aldus, maar doorAnerken-
nung. Daarom onderschrgven we liever de
boven geciteerde woorden van mr. Lim
burg. Waar democratische voorstalen
noodig zgn daar worden ze gedaan,
zonder vreeze voor den tegenstander, die
ze misschien zal afstemmen. Maar ook
houde men open oog voor andere standen.
Daarin ligt de grootheid van de liberale
partg, dat zg en zg alleen voor elks
belangen kan opkomen. De socialisten
doen dat alleen voor de arbeiders, de
clericalen uitsluitend voor hun christenen,
maar de liberale party omvat hen allen
»de verdrukte en uitgezogen arbeiders"
zoo goed als de mannen broeders en
alles wat daartusschen ligt.
Zoo ook moet zg big ven.
Wg erkennen, zegt mr. S. van Houten
in de Staats en Strafrechtelgke opstellen",
(in de politiek) noch een openbaring
als kenbron van waarheid en recht,
noch het gezag van eenig kerkelgk or
gaan, ons staat slechts de rede ten
dienste bg wier licht wg de uitingen
van den volkswil in het heden en het
verleden waarnemen, hun vermoedelgke
gevolgen voorzien, geluk en welvaart
trachten te bevorderen en leed af te
wenden".
Er kan dus geen sprake zgn van libe
raal of democraat, omdat de liberaal het
democratische element in even sterke
mate in zich moet hebben als dat,vana'elk
ander der klasse-schakeeringen.
De Troonrede.
De troonrede, die we gisterenmiddag
reeds aan onze abonno's konden toezenden,
kan ditmaal niet het verwgt treffen dat
zg overladen is met nieuwe,gdele beloften.
Het meerendeel der hierin aangekon
digde wetten toch kon met eenige zeker
heid verwacht worden.
De reeds lang in voorbereiding zijnde
Grondwetsherziening blgkt nu tot enkele
hoofdstukken te worden teruggebracht,
tot die waarin geregeld zijn de Generale
Staten, de Provinciale Staten en de Ge
meentebesturen. De voorstellen der staats
commissie zgn dus niet door de regeering
aanvaard en zoo zullen o. a. de hoofd
stukken betreffende de troonopvolging en
de justitie in hun tegenwoordigen staat
big ven.
Of nu ook het veelbesproken, veelge
prezen en veelgesmade blanco-artikel 80
in onze eerste staatswet zal komen moeten
we afwachten. Dat is iets waarover de
commissie niet spreken mocht en van
de regeering wacht men nu daarover
eén voorstel.
De herziening van het zeerecht is
inderdaad zeer noodig en men wist dat
de troonrede van dit jaar ook dit ver
ouderde wetboek zou aanwgzen.
Velen zal *t misschien een teleurstelling
zgn dat de administratieve rechtspraak
nog niet zal geregeld worden en dat er
alleen sprake is om ♦eDkeie der in verband
met de ontworpen administratieve recht
spraak aanhangige voorstellen zonder ver
wgt af te doen".
meiBje. Wel, lieve hemel, andere meisjes
hebben geen grooteren wensch dan zich
met Kerstmis onder den denneboom te
kunnen verloven".
Jo vloog, als door een zweepslag getrof
fen, van haar stoel op, de witte brief
omslagen vlogen in het rond over den
vloer. Het was, alsof zg uit een verstgving
ontwaakte.
»Grootmoeder dat is een ongehoorde
gewelddaad", riep zjj. »Niemand dan mjjn
vader, die tegelgk mjjn natuurlgke voogd
is, heeft over mjj en mijn toekomst te
beschikken. En als hg mg tegen mjjn zin
aan een man wou binden, dien ik niet
bemin, ja, die mjj onuitstaanbaar is, zou ik
ook hem de gehoorzaamheid weigeren en
hem het recht, voor mg te handelen, niet
toekennen. Ik wil zelf den man kiezen, aan
wien ik me voor mgn leven verbind".
♦Zoo je althaDB te kiezen zult hebben,
mgn kind", zei mevrouw Josephine kalm
♦Mannen met ernstige plannen plegen zich
niet te wenden tot veeleischende meisjes
zonder vermogen. Of je nog ooit weer een
partg als deze aangeboden zal worden, is
meer dan twijfelachtig. Maar alle getwist
is geheel overbodig. De steenen zgn
geworpen. De verloving is in orde en bin
nen hoogstens vgf weken is de bruiloft".
De instelling van een rgksontsmettings-
dienst is waarlgk iets dat in een ♦lang-
gevoelde behoefte" zal voorzien, die
zoowel uit hygiënisch als ceeonomisch
oogpunt verdient dat toejuiching.
De verwisseling der hoofden aan de
departementen van oorlog en marine
heeft blgkbaar niet het gereedmaken en
indienen van nieuwe voorstellen verhin
derd.
Onze achterlgke kustverdediging eisch-
te dringend voorziening en de Koningin
heeft nu daaromtrent voorstellen be
loofd.
Over de afsluiting van een gedeelte der
Zuiderzee was ook in de vorige troon
rede reeds gesproken als van een groot
nationaal belang dat ten volle beseft werd.
Dan mogen van minister Veegens nog
verwacht worden de ontwerpen op de
arbeidersverzekering, betreffende voorko
ming der scheeprampen, tot algemeene
vleeschkenring, op de veeartsengkunde
en op de waterverontreiniging.
Het jongste depertement toont zich
niet het minste.
Werk heeft de Kamer voorloopig
weer genoeg. Deze met de nog onafge
dane ontwerpen behoeven haar niet voor
werkeloosheid of slapte doen vreezen.
Als de leden nu ook maar eens meer
willen beseffen dat eenige beperking in
hun redevoeringen het land ten goede
komt.
Zoo'n beperking kan zelfs nog beter
werken dan een of ander wetsvoorstel.
Buitenland.
De Pauselijke encycliek.
De encycliek tegen bet modernisme is
verschenen. In deze encycliek wordt be
toogd, dat het modernisme een groot
gevaar is voor de kerk en dat het nood-
zakelgk is maatregelen tegen dit gevaar
te treffen. Het modernisme komt voor
tot zelfs onder de geestelgkheid en heeft
vooral onder de jongeren groote vorde
ringen gemaakt.
Hieraan moet paal en perk worden
gesteld en daarom is deze encycliek uit
gevaardigd, die het resultaat is van
maandenlange arbeid van een groot aantal
theologen. De voornaamste bepalingen
zgn
lo. Het onderwgs in de scholastieke
filosofie en theologie aan alle seminaria
en alle katholieke universiteiten, waar
college wordt gegeven in positieve theo
logie, moet in oprecht roomsch-katholie-
ken geest worden gegeven.
2o. De modernisten moeten verwgderd
worden uit het besturend en onderwgzend
personeel van de seminaria en de roomsch-
katholieke universiteiten.
3o. De bisschoppen moeten er voor
zorg dragen, dat de clerus zoowel als
de geloovigen verre worden gehouden
van de modernistische pers.
4o. In elke diocees moet een college
van censuur worden opgericht tot het
onderzoeken van R.-katholieke publicaties.
Voorts wordt het verbod van Leo XIII
bevestigd, waarbg der geestelgkheid ver
boden werd zonder verlof van den bis
schop tgdschriften te redigeeren. Op de
geeBtelgke medewerkers van tgdschriftan
moet toezicht worden gehouden.
5o. Het is den geestelgken, behoudens
in zeer zeldzame uitzonderingsgevallen,
verboden congressen te houden. Verder
worden voorzieningen getroffen voor de
oprichting van een raad van toezicht in
elke diocees, die waken moet tegeD de
verbreiding van moderne dwalingen, waar-
Maar ik wil niet. Ik wil nietriep Jo.
♦Je moet", zei de oude vrouw gzig
kalm. »A1 gedraag je je hond^rdm*»!
als een verwend, koppig meisje. Een deel
der kaarten is aan onze buiten de stad
wonende bekenden en vrienden reeds
vanmiddag verzonden. Daarmee is de
verloving een feit geworden. Daar is
niets meer aan te doen. Ik ben al met
anderen dan een weerspannig kind klaar
gekomen. Onthoud dat en laat het over
bodige gehuil. We zgn hier niet in het
theater".
»U kunt met mg doen wat u wilt,
maar achter mgn rug en legen mgn wil
verloven laat ik mg niet. Ik zal Tony
Stohman en zgn ouders zeggen, wat ik
denk. En anderen, die mg vragen, even
eens. Ik wil toch eens zien of men over
mg als over een wezenlooze vervoegen
kan of niet".
Onbewust had zg opgewonden-luid
gesproken. De anderen staakten het ge
sprek. De vrouwen glden het eerst toe,
eenigszins langzamer volgden de mannen.
Wat is hier te doon vroeg Agnes.
Ze wist heel goed waarover het ging,
maar hield het voor betei, haar nicht
tot een verklaring aanleiding te geven.
>Maar Jo", riep Lisa, »hoe kan men
over de bisschoppen den Pans verslag
moeten uitbrengen.
Merkwaardig zgn vooral de bepalingen
ten opzichte der geestelgkheid. Zelfs zg
wordt door het Vaticaan gewantrouwd
en men acht het noodig om de voor
gangers der Roomschen te beschermen
tegen den invloed van het modernisme,
dat ondanks de encycliek toch wel zal
blgven voortwerken.
Abbeidersactie.
Te Antwerpen duurt de strgd tusschen
werkgevers en werknemers voort, en het
einde ervan is nog niet te voorzien. Het
gehoele land lgdt onder de schadelgke
gevolgen van de groote staking en toch
blgft de bond van werkgevers weigeren
iets toe te geven. Onvoorwaardelgke
overgave eischt de bond van de stakers
en dezea zetten daarom den strgd voort
en zullen dit blgven doen zoolang het
mogelgk is. Toch meldt een der Belgische
bladen het gerucht, dat een oplossing van
de crisis aanstaande is. Op welke wgze
die oplossing tot stand moet komen is
niet duidelgk, maar van harte hopen we,
dat het blad gelgk heeft.
In Engeland dreigt ook een strgd uit
te breken en wel in het spoorwegbedrgf.
Het spoorwegpersoneel is ontevreden, al
geruimen tgd, en eischt verbetering van
positie. Dit echter is nog niet het voor
naamste. Vele arbeiders erkennen, dat bg
de niet al te gunstige financieele resul
taten van bgna alle spoorwegmaatBchap-
pgen men voor het oogenblik moeielgb
komen kan met looneischen.
Er is echter wat anders op de North
Eastern-spoorwegmaatschappg na weige
ren alle spoorwegmaatscbappgen de vak-
vereeniging van spoorwegarbeiders te
erkennen.
De maatschappgen willen desnoods de
eischen van het eigen personeel in over
weging nemen, maar van den vakbond
willen zg niet weten.
De arbeidersbond zegt, dat men des-
Doods een schikking kan treffen inzake
loon en ardeidstgd, maar wat betreft den
eisch van erkenning der vakvereeniging
is geen schikking mogelgk. De arbeiders
verlangen erkenning en de maatschap
pgen weigeren besÜBt. Een vergelgk is
hierbjj, uitgesloten.
De arbeiders zgn blgkbaar bereid er
alles op te wagen en desnoods tot een
staking over te gaan. De vakbond beschikt
over een weerstandskas van f 4.200.000,
wat heel veel lgkt, maar niet veel be-
teekent, als men nagaat, dat deze kas in
geval van een staking moet dienen tot
ondersteuning van ongeveer 100000 ar
beiders.
De liberale pers schaart zich, wat
betreft den eisch van erkenning der
vakvereeniging, geheel van de zjjde der
arbeiders.
De maatschappgen dreigen in geval
van een staking over te zullen gaan tot
ontslag van de stakers, maar dit dreige
ment is wel wat overdreven, waar het
aantal stakers zoo groot zon zgn.
Oostenrijk en Hongarije.
Het is een vervelende en laDgdurige
kwestie, waarmede we slechts aarzelend
onze lezers laBtig vallen, de kwestie
tusschen Oostenrgk en Hongarge.
Deze twee landen, vereenigd onder één
staatshoofd, maar ieder met een eigen
regeeriDgsvorm en toch in sommige op
zichten weder één, kunnen het samen
niet goed vinden.
zich op Kerstavond zoo aanstellen. En
dan waar moeder toch ziek i» en niet
mag worden opgewonden".
Jo antwoordde niet. Ze liep naar Erwig
toe en sloeg de armen om zgn hals.
♦Helpt n me, oom", snikte zg. »U bent
niet in het complot, dat weet ik.
Ze willen mg tegen mgn wil met Tony
Stohman verloven en hebben de kaarten
al laten drukken. Liever ga ik den
Rgn in".
♦Nou, dat is ongehoord", riep Lisa.
»Men zon aan je verstand twgfélen,
meisje", zei Agnes scherp. »Jg, wie heeft
je uit genade en barmhartigheid opge
nomen, toon je geen dak boven 't hoofd
had Hé Grootmoeder. En nu beloon
je haar weldaden met ongehoorzaamheid
en ondank".
»Ik heb in 't geheel geen reden, me te
schamen. Maar ik wil me niet uit ge
hoorzaamheid voor mgn leven ongelukkig
laten maken", riep Jo snikkend.
Erwig had intnsschon een der kaarten
van den grond geraapt, en hoofdschuddend
gelezen.
♦Ja, wat is dit eigonlgk voor oen
klucht zei hg op toornigen toon. ♦Ver
lovingskaarten la{jpn drukken zonder de
betrokkene te vragen Men zou aan een
Door hun gedeeltelgke eenheid hebben
beide landen ook gemeenschappelgke
uitgaven en een der groote kwesties is
nu, hoeveel elk der beide itaten in deze
gemeenschappelgke uitgaven moeten bg-
dragen.
Deze kwestie duikt telkens weder op
en ze dient toch uitgemaakt te worden
om te komen tot de noodzakelgke over
eenkomst, de zoogenaamde Ansgleich,
waarbg beider rechten en verplichtingen
nauwkeurig worden omschreven.
Hierover kunnen de Oostenrgk»che en
Hongaarsche ministers het maar niet eens
worden.
Herhaaldelgk zgn de heeren èn in
Boedapesth èn in Weenen reeds bgeen
geweest om te beraadslagen, maar tot
nu toe zonder resultaat.
Voor het oogenblik beeft men weer
hoop spoedig tot overeenstemming te
zullen komen, maar zelfs al zou dit
gebeuren, dan is de zaak nog niet de
wereld uit. Nadat de ministers der beide
landen hjt eens zgn geworden moet de
Hongaarsche volksvertegenwoordigingaan
die overeenkomst nog haar goedkeuring
hechten en het zou niet de eerste keer
zjjn, dat de Hongaarsche Rgksdag roet in
het eten wierp. Voor het Oostenrgksche
parlement schgnt men minder vrees te
koesteren in deze kwestie.
De derde Doema.
In Rualand is de verkiezingsveldtocht
voor de derde Doema begoünen. Er schgnt
nogal animo te wezen voor de verkie
zingen. De verschillende partgen ont
wikkelen veel bedrgvigheid en zelfs 'de
partg^n, die oorspronkelgk, na de plotse
linge ontbinding der tweede Doema be
sloten hadden, zich bg de verkiezingen te
onthoudeD, schijnen nu tot andere ge
dachten te zgn gekomen.
Kunst en Wetenschap.
In de opera te Berlgn weldra de
200e opvoering van der Pliegende Hol
lander van Richard Wagner. De le had
plaats 7 Jan. 1844.
Opgravingen op de plaats van het
onde Jericho hebben belangrgke resul
taten opgeleverd. De leider der werken,
prof. Sellin uit WeeneD, vond allerlei
overblgfselen van ond-Kansanitische be
schaving, ook fondamenten van een gebouw
waarvan men niet weet waartoe het ge
diend heeft.
Voorts zijn in de Jeiuel-vlakte de
resten van een Arabisch kasteel, een put,
en een groot archief van tafelfjes met
spgkerschrift ontdekt.
Het Residentie-gezelschap (Brond-
geest-ensemble) heeft haar eerste opvoe
ring in dit seizoen in d-en Haag gegeven.
Opgevoerd werd »de Dief", naar het
Fransch van Bernstein.
Van N(ouhuys), de tooneelrecensent van
het Vaderland", noemt dezen avond een
gelukkig debuut voor het nieuwe ge
zelschap.
De muziekuitgever Noske te Mid
delburg ontving voor de Bibliotheek van
de KoniDgin een inteekening op het
vierhandig klavieruittreksel van Zweers'
symphonie Aan mgn Vaderland.
Onderwijs.
Vanwege de afdeelingen Middelburg,
Goes en Vlissingen van den Bond van
Ned. Ond. is opgericht een cursus voor
de hoofdakte. Les wordt gegeven te
grap gaan gelooven. Gelukkig daarmee
verder nog niets gebeurd".
♦Onze buitenkenBisten krjjgen ze mor
gen vroeg, ze zgn hedenmiddag afge
zonden", zei de oude vrouw rustig, ♦dat
jg tegen ons partg zou namen, wist ik".
♦Dan zal men eenvoudig den onzin
herroepen".
♦De opstelster van den ♦omin" ben
ik", voer de oude uit, ♦en ik geef niets
toe en herroep niet9. Als het meisje, Jo,
koppig is en mg als een onverstandige
en kindsche vrouw wil aan de kaak stellen,
mag zg het doen, maar dan hebben wg
niets meer met elkaar te maken en ze
komt niet meer over den drempel".
Wat is dat voor eeD persoon, deze
Stohman vroeg August Fröbel, die ook
een kaart opgenomen had.
♦Een achtbare Miesbacher burgerzoon.
Zeer vermogend. Eigenaar van de groote
zaak hiernaapt, het was beslist waanzin,
zulk een partg lichtzinnig aftewjjzen".
Neen, dat doet men niet. Dat zou zeer
onverstandig zgn, zeer onoverlegd", ant
woordde mjjnheer Fröbel wgs. »Jonge
meisjes hebben va»k zeer onpractische
dwazemeeningen Josephine zal wel inzien,
dat grootmama het beste met haar voor
heeft". (Wordt vervolgd
