N#. 110 1907.
Dinsdag 17 September.
94s,e jaargang.
32 FEUILLETON»
De kleindochter.
GOESCHE
De uitgave dezer Oourant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feeBtdagen.
Prjjt per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, f 1,£5b
Afzonderlijke noznmers 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag dor
uitgave*
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
B|j directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewjj&nnmmers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". HoofdredacteurjW. Kerremans.
Zij, die zich met 1 October
a.s. op dit blad abonneeren ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers g r a t i s.
KONINKLIJK BEZOEK.
Ter voldoening aan de vereerende op
dracht van Hare Majesteit Koningin
Wilhelmina, breng ik hierbjj namens
Hare Majesteit aan alle ingezetenen dezer
gemeente Hare diepgevoelde erkentelijk
heid en oprechten dank over, voor de
zoo ondubbelzinnige bljjken van aanhan
kelijkheid, die Hare Majesteit en Zjjne
Koninklijke Hoogheid Prins Hendrik der
Nederlanden van U allen mochten onder
vinden.
Hare Majesteit droeg mg nog op Hare
vriendelijke dankbetuigingen te willen
overbrengen aan de verschillende Com-
missiën en corporatiën, die ei zooveel
toe hebben bjjgedragen om Haar bezoek
aau onze gemeente tot een onvergetelgken
dag te maken, in 't bijzonder ook aan
hen, die het initiatief namen tot versiering
van straten enz.
Door Uwe eendrachtige samenwerking,
waarbjj geen wanklank werd vernomen
hebt Gjj op schitterende wjjze bewezen
hoe groot Uwe liefde en toegenegenheid
is tot ons dierbaar vorstenhuis.
Moge Hare Majesteit eene lange en
gelukkige regeering gegeven worden tot
heil van het Vaderland.
Leve de Koningin
Leve de Prins der Nederlanden
Goes, 16 September 1907.
De Burgemeester,
DE KONING KOOY,
Liberaal of democraat.
i.
In de beide Kamers der Staten Generaal
heerscht sinds weken ruBt, geen wetten of
bjjzondere maatregelen kunnen leiden tot
bespreking, de vredesconferentie wordt
door het publiek souverein voorbijgezien,
geen gebeurtenis van eenig belang kan
politici aanleiding tot spreken of schrjjven
zjjn, niets is er in ons landsbestuur dateen
reden tot gedachtenwisseling kan vormen
en toch hebben we binnen enkele dagen
•ns mogen verheugen in een plotseling
ontwikkelde activiteit van drie bekende
mannen die ongeveer geljjktjjdig breed
voerig hun meening zegden over den poli-
tieken toestand.
't Zjjn professor mr. W. van der Vlugt
die in Onze Eeuw een artikel schreef over
de vraag Voor alles links mr. J. Lim
burg die in De Qids behandelt »De
politieke toestand" en D. Hans die een
brochure deed verschijnen »De Partjj van
Thorbecke"
Alle drie zjjn 't liberalen van zuiver
ras en toch komt elk hunner tot een
Door M. Böhme.
Bjj Meiers was nog drukte in den
winkel. Agnes was boos op Jo, daar ze
zoo lang uitbleef. Grootmoeder was niet
wel, maar hielp toch beneden nog.
»Je hadt haar toch kunnen aflossen
inplaats daarvan ga je naar vreemden.
Maar zoo zjjn jelui. Niets gaat boven je
eigen genoegen. Prettiger en gemakke
lijker is het zeker, op bezoek te gaan
en de oude grootmoeder te laten werken.
Ik zou me schamen, als ik in je plaats
was."
Een scherp antwoord zweefde Jo op de
lippen, maar zjj bedwong zich.
Het werd half tien vóór men de
kaarsjes van den Kerstboom kon aan
steken.
Jerome Burgard was ook uitgenoodigd,
maar hjj had te elfder ure bedankt, daar
mevrouw Gotze zich eenzaam gevoelde
en hem voor den Kerstavond had ver
zocht. Als hjj bjjtjjds weg kon, zou hg
later nog een oogenblik komen. Voor Jo
waren er veel geschenken van haar vader,
behalve een elegante blouse en een pels
manteltje, een groot aantal kleine ver
sierselen en nietigheden. Grootmoeder
Meier had meer rekening gehouden met
de practische behoeften van haar klein
dochter. Ook de Hamburgers hadden een
paar mooie, deels kostbare geschenken
voor de nicht meegebracht. Het personeel
andere conclusie. Prof. Van der Vlugt
vond 't, waar geen gevaar is dat de vrjj-
heden des geestes bedreigd worden, die
indertjjd op Rome en Genève zjjn ver
overd, onnoodig om langs de geheele lin
kerlinie het bevel >sluit de gelederen" te
doen klinken. Het oud-Kamerlid geeft de
linkorpartgen dan dezen raad »Men mete
eens rustig na, éónerzijds den afstand, die
den liberalen Nederlander scheidt van
*den vijand" het »christelgk" bondgenoot
schap en ten andere de ruimte tusschen
hem en zijne •vrienden", met wier
hulp hij weer zoo dapper op Rome en
Dordt heeft losgeslagen. Een kalme ver
gelijking van die beide, zuiver uitge
meten lengten, kon wel eens tot een
andere slotsom voeren, dan de te
weinig nadenkende had gemeend."
De tweede schrjjver, Limburg, wil
ook een andere partjjgroepeering en
wil trachten de democratische partgen
van links te doen samen gaan met de
democratische van rechts.
Do derde eindeljjk, D. Hans, is wel
het meest radicaal. Hij wil de liberale
partjj weer machtig en krachtig maken
als zjj onder Thorbecke was, maar daar
toe acht hij noodig een grondige zuivering,
geen halve maatregelen. Hij eischt voor
alles een sterk sprekende democratie
bjj de liberalen en, zegt hg »we moeten
voortaan optreden met onze eigen demo
cratische candidateü. Het volk moet zien
dat 't ons ernst is met onzen strjjd. Het
zjj van nu of aan uit met het bondge
nootschap, waarin we tegen alle goede
beginselen in de meest verstokte con-
seratieven als politieke broeders om
helzen (1). Wie geen democraat wil zjjn
welnu hg kiest dan tegen ons
par tg".
Wat zullen we tot deze dingen ge
tuigen
Prof. v. d. Vlugt geeft minder een
aanwjjzing dan wel een oordeel en het
oordeel over zjjn partggenooten is
onverbloemd. Hg wgst op fouten en
keurt af wat hem niet goed ljjkt.
Doch in" hooge mate gevaarlijk komt
ons voor wat de Leidsche hoogleeraar
zegt over het niet in gevaar zijn van
de vrjjheden des geestes»Wie acht
thans in ernst die vrjjheden bedreigd"
vraagt hg. Neen, op dit oogenblik niet,
althans niet onmiddellijk, hoewel de tegen
woordige samenstelling der Eerste Kamer
ook geen hechten waarborg voor die vrjj-
heden mag genoemd worden. Maar als
de linker partgen niet overal al hun
krachten verzamelen en zich duchtig ge
reed maken voor den strjjd van 1909
dan komen die vrjjheden zeer zeker in
gevaar.
Als we na de volgende Kamerverkie
zingen weer bezocht zouden worden met
een Kuyper-regime, als weer de zooge
naamde christenen zouden moeten heer-
schen over de zoogenaamde paganisten
dan is die vrgheid van geest in groot
gevaar. De woorden van prof. v. d. Vlugt
doen denken aan een legeraanvoerder die
in tijd van vrede zegtwe zullen maar
•è^Hiermede bedoeld mannen van
de richting Karnebeek-Tydeman.
werd, als elk jaar, rjjkelijk bedacht en
gaf in levendige woorden en uitroepen
zjjn vreugde en dankbaarheid te kennen.
Mevrouw Josephine zag er inderdaad
zeer slecht uit. Jo vond, dat de trekken
der grootmoeder na haar ziekte nog nooit
zoo ingevallen waren geweest als op dezen
avond. Zjj herinnerde zich de verwjjten
van Agnes. Plotseling berouwde het haar,
dat ze was weggegaan.
Naar oud gebruik at men op Kerst
avond gezamenljjk. Daarna trok het perso
neel zich terug. De beide schoonzusters
Agnes en Lisa zaten in de woonkamer
op de sofa, de vier heeren onderhielden
zich in een anderen hoek van het vertrek.
•Kom, Jo", zei grootmoeder Meier.
•Wjj gaan onder den Kerstboom zitten.
Daar behooren wjj. De jeugd en de ouder
dom. Volopbrandende en uitdoovende
kaarsjes aan den grooten, altjjd groenen
boom der menschheid. Wel ons, zoo we
bjj 't scheiden den dennengeur der onver
gankelijkheid achterlaten".
Het jonge meisje zag grootmoeder ver
wonderd aan. De oude vrouw scheen
haar veranderd. Het was anders haar
gewoonte niet, in gelijkenissen te spre
ken en haar gedachten in beeldrjjke
uitdrukkingen te kleeden.
•Ja, Jo", ging de oude vrouw voort, »dit
is mjjn laatste Kerstavond. Neen trek
niet zoo'n verschrikt gezicht. Dat is heele-
maal om te schrikken. Meen je niet, dat
ik in mjjn lang, werkzaam leven de rust
van den grooten rust-avond heb verdiend
Eenmaal moeten we gaan. De eene vroeg,
de andere laat. Ons leven duurt zeventig,
hoogstens tachtig jaar. En is het goed
geen oefeningen houden, geen mannen
opleiden tot soldaten, want wie acht thans
in ernst den vrede bedreigd.
De geleerde schrjjver antwoordt op zjjn
zelf gestelde vraag Voor alles links be
slist neen. Wij zeggen ja en gronden
dat ja op de uitspraken van den professor
zelf. Bjj zegt »Vat men de vragen in het
oog, waarvan de naaste Toekomst vol zal
zjjn, dan teekent daar zich een groepee
ring der partgen niet naar het ondor-
scheiding8 kenmerk door Groen enKuyper
aangegeven, maar veeleer in den vorm
van dezen tweesprong•liberaal of de
mocraat."
Dit is des Pudels Kern. Liberaal of
democraat, maar in elk geval links. Want,
evenmin als liberaliteit, is democratie van
de rechterzjjde te wachten.
Dit is gemakkeljjk aan te toonen met
een aantal stemmingen der heeren van
Rechts, maar die worden gewoonlijk niet
als voldoende bewjjs aangenomen. Beter
is 't daarom de christenen 't zelf te laten
getuigen. Zoo schreef hot zeer christelijke
en Kuyperiaansche blad De drie Provin
ciën'. >Over het geheel genomen hebben
de christenen in Nederland het arbei-
dersvolk aan zjjn lot overgelaten". Zoo
zeide mr. Verkouteren: »Op dit oogen-
blik is het verwjjt, dat de antirevolu
tionaire partjj democratisch is, niet zoo
•gegrond meer. Dr. Kuyper en de zjjnen
•zijn veel gematigder geworden".
Maar 't klaarst en duideljjkst blijkt 't
wel uit de vierjarige regeering, van het
kabinot-Kuyper die zjjn gbliefde »kleine
luyden" zoo bitter teleurgesteld heeft als
maar mogeljjk was, zoo zelfs, dat de
christen-democraten zich van de anti
revolutionaire partjj afscheidden.
De heer Talma heeft 't, eenigszins on
voorzichtig, gezegd, zoo hg kiezeD moest
tusschen zjjn christendom en zjjn demo
cratie, dan koos hg 't eerste.
De keikelgken kunnen niet democra
tisch zjjn, omdat zij conservatief zjjn,
conservatief moeten zjjn. We vinden dat
zoo volkomen juist en helder gezegd in
het werk van mr. Cort van der Linden
•Richting en beleid der liberale partjj."
•De steun, welke het kerkelijk gezag
•aan de conservatieve richting verleent is,
•niet alleen groot, maar bjjüa onmisbaar.
•In den boezem der kerkeljjke partgen
•zjjn er velen, die bet streven naar staat-
•kundige en maatschappeljjke vrgheid van
•harte zouden willen steunen, maar hunne
•pogingen worden verlamd door de con-
•servatieve menigte, die in de gelederen
•is opgenomen. De kerkelijken zijn een
•staatkundig sterke partjj doordat ze
•aan alle conservatieve neigingen be-
•scherming geven. Breken met de con-
•servatieve elementen in hun midden is
•feitelijk ophouden een zelfstandige poli
tieke partjj te zjjn."
Buitenland.
De toestand in mabokko.
Nog steeds is het einde van de ver
warring in Marokko niet te zien. Voor
het oogenblik schijnen de Marokkanen
minder krachtig op te treden tegen de
Franschen en in Frankrijk wekt dat de
geweeBt, dan was het moeite en arbeid.
Mjjn leven was goed, want het was
moeite en arbeid."
•Grootmoeder."
Acht en zestig Kerstdagen liggen
achter mjj, en die in mijn herinnering
gebleven zjjn, waren niet alle vrooljjk.
In mjjn kinderjaren heb ik vaak op
Kerstavond bittere tranen geschreid, om
dat Jerry en ik niets kregen terwjjl in
bjjna alle huizen KerstglanB en Kerst
vreugde heerschten. Wij hadJ-n Vet zoo
bitter arm toen moeder was big als m
brood voor onze hongerige magen had
op de beste Kerstavonden, die ik me
herinner, was er een dennetak in een
blo3mpot met een paar eindjes kaars er
aan en een paar dingen die we tocb
hoognoodig hebben moesten. We hebben
in dien tjjd dikwijls de zoogenaamde
•arme" kinderen benjjd, voor wie de
weldadigheid zorgde, wjj waren in wer-
keljjkheid armer dan zjj, maar onze moe
der zou nooit het geringste van een
vreemde aannemen. Ja, ja, mjjn kinds
heid was geen rozendroom kind.Later werd
het beter. Ik kon mjjn kinderen altjjd ge
schenken geven. Maar de moeilijke jaren,
toen ik weduwe was, lieten in mjj ook
niet altjjd de rechte Kerstvreugde door
breken. Meestal heb ik, zoolang de kin
deren nog op school waren, den boom
's nachts moeten versieren, omdat ik over
dag geen tjjö badja jaja"
Zij nam een dennentak in de hand en
lieo de zilveren kogels daaraan heen en
weer bengelen.
•Een eigenaardig gevoel is het toch
wanneer men zich zegtVanavond brandt
hoop, dat het verzet geheel gebroken is,
maar heel waarschjjnljjk is dit niet.
De Spanjaarden tconen weinig neiging
zich in Marokko druk te maken. Een
oogenblik was er sprake, dat een geheele
Spaansche legerbrigade naar Marokko
zou gaan. Er was reeds bevel gegeven
een brigade hiervoor uit te rusten, doch
tenslotte heeft men in Spanje begrepen,
dat dit moeite en kosten en verlies aan
men8chenle?ens zou veroorzaken, zonder
kans op voordeel en vandaar dat het
bevel tot uitzending van een brigade is
ingetrokken.
Frankrjjk zit er leelijker voor. Dit land
kan zich niet meer zonder kleerscheuren
uit het wespennest terugtrekken, daar
voor heeft het zich te ver gewaagd. De
Fransche troepen mogen vechten, als
het den Marokkanen belieft hen aan te
vallen. Om do Marokkanen tot rede te
brengen zou een kostbare expeditie noodig
zjjn en dan nog zou Frankrijk er niet
veel plezier van beleven, want het zit
door de acte van Algeciras aan handen
en voeten gebondeD.
Benjjdenswaardig is Frankrjjks positie
dus niet. Feiteljjk is er iets onbillgks
in die acte van Algeciras.
Zonder twjjfel is Frankrijk de voor
naamste belanghebbende bjj de gebeurte
nissen in Marokko en wel in de eerste
plaats, doordat Marokko grenst aan
Fransch gebied.
Wat meer vrgheid van handelen zou
de republiek in Marokko dan ook wel
gegund mogen worden, doch te BerljjD
wil men hiervan niet hooren. Duitschland
zou er desnoods een oorlog voor over
hebben om Frankrjjk te dwingen zich
te houden aan de gesloten overeenkomst
Yoor het oogenblik schijnen er nieuwe,
belangrjjke gebeurtenissen op til te zjjn.
De Bultan Abd-el-Aziz heeft zjjn residen
tie, Fez, verlaten en is opgerukt tegen
zjjn broeder, Moulay Hafld, die zich ook
tot sultan heeft laten uitroepen. Nu gaan
deze heeren onderling vechten.
De 8taking te antwerpen.
De staking duurt voort en wanordelijk
heden komen niet meer voor.
Duizenden Antwerpsche dokwerkers
loopen met de handen in de zakken. Ze
zouden graag weder aan den arbeid gaan,
doch de bond van werkgevers wil niet
onderhandelen, eischt van hen volkomen
onderwerping, en daar willen de stakers
niet van weten.
De houding van den bond van werk
gevers is alles behalve sympathiek in
de oogen der Antwerpsche bevolking.
Die bond bestaat voor het meerendeel
uit vreemde werkgevers en juist deze
zjjn het, die volstrekt niet van eenige
toenadering willen weten.
De Belgische leden daarentegen zouden
wel willen onderhandelen met de stakers
en zoo zijn het dus feitelgk vreemden,
die de voor het geheele land zoo nadee-
lige staking doen voortduren.
Het gele gevaar.
Te Vancouver houdt de opwinding
tegen de Japanners aan en ook te Chicago
de laatste Kerstboom. Als het laatste
kaarsje zjjn lichtoogje sluit, dan is het
afgeloopen en voorbjj. Het treft toch, als
men het ook liever niet wou, en geen
reden tot klagen vindt".
•Grootmoeder", zei ze, »u ziet te donker.
Wjj willen u nog vele jaren behouden en
mat u Kerstmis vieren."
•Ik kan mjj niets verwgten," ging
mevrouw Josephine voort, zonder op Jo's
tegenwerping te letten. »Neen, neen. Ik
kan met innerlgke bevrediging terug zien.
Daar binnen zitten mjjn drie zoons, allen
gezonde, flinke geachte mannen, daar is
mjjn Agnes, die als plichtgetrouwe huis
vrouw en gade door vele jaren de scha
duw, die haar ongehoorzaamheid eens over
haar beeld in mjjn bart wierp, reeds lang
gedelgd heeft. Vloek en zegen openbaren
zich altjjd in onze kinderen. Op mjjn werk
lag zegen. En als ik vanavond reeds uit
de wereld zou moeten scheiden, bleef mg
nog slechts een zorg overdat zou jjj
zjjn, Jo."
•ik r
•Ja, jg."
Een paar minuten zwegen beiden. De
kaarsjes aan den bo^m brandden hier en
daar al uit, in het vergloeien en Bmeulen
een zoet-feesteljjke geur van was en den
nenhars opwalmend. Even opsissen en
knetteren, hier en daar een opvlammen en
dan d( oven. Ten laatste brandde er nog
slechts één, op den top. De groot-open
oogen der oude vrouw hingen aan dit
laatste vlammetje, dat beefde, omhoog
flikkerde, en dan plotseling uitgiDg.
•Toen je tot ons kwam, was het mjjn
grootste hartewensch, je te verzorgen",
is een quaestie gerezen, waarbjj de Japan
ners betrokken zjjn. Daar zjjn Japansche
kinderen geweigerd op een school voor
blanken.
De haat tegen de Japanners vindt haar
oorzaak in de concurrentie, die de Ja
panners den blanken aandoen.
De Japanners, die in grooten getale
Amerika binnenstroomen, overvoeren de
arbeidsmarkt en werken tegen geringer
loon dan de blanken, waardoor zjj den
loonstandaard verlagen.
Voor het oogenblik zal de zaak wel
weer gesu«t worden, maar Japan is een
te krachtige staat om op den duur te
verdragen, dat Japanners worden achter
gesteld bij blanken en dan zou het best
mogeljjk zjjn, dat de vuurmonden een
woordje mee kwamen spreken in deze
moeiljjke quaestie.
tahiti.
Het gerucht betreffende een mogeljjken
afstand van Tahiti (Fransch) aan Duitsch
land, heeft iets van een Duitsch proef
ballonnetje.
Frankrjjk zoo betoogt het Berl. T.
heeft Tahiti en den geheelen archipel
sinds lang verwaarloosd. Reeds verleden
jaar moet het zjjn troepen teruggetrokken,
munitie en materieel ten deele wegge
voerd en slechts een kleine kanonneer
boot achtergelaten hebben om zjjn eou-
vereiniteit aan te duiden.
Den Franschen heeft hft »>iland, dat in
1844 tjjdens Lodewjjk Philips, de in-
landsche koningin Pomare werd afge
nomen, niet veel voordeel opgeleverd.
De handel gaat achteruit, evenals de be
volking. Mag men bet Tageblatt gelooven,
dan heeft de Fransche »beschaving" den
inlanders slechts dronkenschap en ziekten
gebracht.
Kunst en Wetenschap.
Een anecdote uit Joachim's ver-
bljjf te Londen, toen hg jong was. Hg
kwam op zekeren dag bij een kapper,
die hem niet kende, om zich te laten
Beheren. »Moet uw haar niet geknipt
worden vroeg de kapper. J. knikte
Deen de kapper hield aan, zeggend dat
het haar te lang was. Maar J. beduidde
hem dat hg het zoo en niet anders
wilde. Zwjjgen van den barbier, maar
onder het scheren kwam hg weer terug
op het haar, 'oetoogend dat het hier en
daar wat dun was en dat het zoo goed
zou zjjn het oen beetje korter te dragen
J. antwoordde nietB. >Dus ik zal het
maar een beetje punten zei de bar
bier. »Je zult er van af bljjven", sprak
J driftig. »Best", hernam de kapper
op verachteljjken toon, >maar men zal
u voor een Hongaarsch violist houden P'
Salome. Een Duitsch ensemble zal op
een der laatste dagen dezer maand en in
het begin van October voorstellingen geven
van Salome. De ltaliaansche opera te
Amsterdam komt er echter nog enkele
dagen vroeger mede. Het verschil iB
echter, dat het Duitsche ensemble het werk
zal opvoeren met volkomen instemming
zei mevrouw Josephine. »Je vader heeft
zich niet de man getoond, wien men een
mensehenlot gerust kan toevertrouwen.
Ik wil niet uit de wereld gaan met de
zorg, dat je eenmaal arm wordt en gebrek
moet ljjden. Niet. waar, je zult de oude
grootmoeder haar eenigen, laatsten Kerst-
wensch vervullen. Ik was nooit gewoon,
van mjjn kinderen tegenspraak te dulden.
Zjj hebben zich, ook tegen hun zin, naar
mjjn wil moeten voegen, en zjjn da&rbjj
niet slecht weggekomen. En als ik nu je
lot in handen neem en het zoo bestuur,
als ik het graag zou zien en als het
't best is, dan zal je je koppigen kinder
zin voor het beter inzicht van een oude,
ervaren buigen, en als het je moeilijk
mocht zjjn, zal de gedachte, dat je de
grijze grootmoeder daarmee een groot
genoegen doet, je er overheen helpen,
niet waar, lieveling
Jo schudde het hoofd Zjj begreep niet
wat de oude vrouw meende, maar een
vaag vermoeden van iets vreeseljjks
snoerde haar de keel dicht.
Mevrouw Josephine stond op, ging naar
de schrjjftafel en kwam met een groote
kartonnen doos terug. Terwjjl ze ging
zitten, greep ze er in, nam er een hand
vol groote, vierkante, beschreven brief
omslagen uit en wierp ze Jo in den schoot.
Werktuigeljjk nam Jo er een op, las
het adres van een Miesbacher familie en
trok de goudgerande kaart er uit:
Verloofd
JOSEPHINE BURGARD.
ANTONIUS STOHMAN.
Miesbach, Kerstmis 1902.
(Wordt vervolgd
