N\ 107 ,1907. Dinsdag 10 September. 94sle jaargang. OOESCHE Dc uitgave dezer Oonrant geschiedt Maandag-, Woenidag- en Vrgdagayond, uitgezonderd op feestdagen. Prjji per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, Afzonderljjke nommors 5 cent. Inzending ven adwcrtentiën jóop 2 uv*®n op den dag dap uitgave. COURANT. De prg*3 der gewone advertentiën is van 2-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijk-!- on doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regeli 1,berekend. BewjjsDummeri 5 cent. Telefoonnummer 22, Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. Openbaar of bijzonder onderwijs in. We moeten ons in de opstellen over onderwjjs eenige beperking opleggen. De ruimte in dit nummer is zeer begrensd en in de volgende zal gansch geen ge legenheid zjjn om over onderwjjs te schre ven. We kunnen ons thans niet aan het ontworpen plan houden, dat inhield nog eenige critisohe beschouwingen over het bjjzonder onderwas en daarna een in het licht stellen van de voordeelen van het openbaar onderwjjs We zullen trachten beide onderwerpen in één beknopt artikel saam te vatten. We hebben gezien dat de beljjdendo school het kind een bepaald partijgevoel moet bjjbrengen,dat 't de voortreffelijkheid van eigen geloof leert stellen boven alle andere gezindten en tevens een zekere vooringenomenheid tegen menschen ert kinderen van een ander geloof wordt in gegeven. Het kind staart zich blind op geloofszaken en geloofskwesties, waarvan het verre gehouden moest worden, het wordt gehouden tussche* en onder de leerstellingen van zijn geloof en wordt zoo verhinderd om te zien, wat daai achter en daar buiten geschied. Op de openbare school daarentegen wordt het kind boven die geloofsdogma's opgeheven en geleidelijk gewezen op alles wat 'tin zjjn leven zal ontmoeten In de Emile van Rousseau vinden we »A1 wat wij niet hebben bij onze geboorte en waaraan wjj groot zijnde behoefte hebben, wordt ons gegeven door de op voeding. Die opvoeding wordt ons gege ven öf door de natuur öf door de mensehen of door de dingen. De innerlijke ont wikkeling van deze eigenschappen en organen is de opvoeding der natuur het gebruik dat men ons leert maken van die ontwikkelieg is de opvoeding der menschenen de verkrijging van onze eigen ondervinding aangaande de dingen, die op ons werken, is de opvoeding der dingen". Dat nu is een der goede eigenschappen van de openbare school dat zjj deze drie wjjien van opvoeding weet te benutten ©a doet samenwerken. Daar worden de opvoeding van natuur, menschen en dingen een, daar ook kan de onderwijzer de opvoeding individualiseeren in den zin der vrjjheid. Wij leven in een tijdperk van over gang, nieuwe wegen en nieuwe gezichts punten worden geopend. Men begint moei en meer in te zien dat hel kind vrij gelaten moet worden. Het woord van Tolstoï, dat de school geen compagnie soldaten is, vindt ingang, de paedagogen willen het kind zelf leeren denkeü, ver gelijken, oordeelen, en men begrjjpt dat het oude systeem der opvoeding er niet toe geschikt is om flinke, zeiibewuste, energieke en gedecideerde menschen te vormen. Op de bijzondere school is zoo'n op voeding op zoo breeden grondslag on mogelijk op de openbare komt ze meer en meer in zwang. Dat zijn geen dingen die bjj een wetswijziging kunnen bevolen worden, dat kan alleen uitgaan van de onderwijzers en de bjjzondere onder wijzers kunnen voor het kind veel liefde en groote toewijding hebben, ze kunnen zich inspannen om het op te leiden tot brave en nuttige menschen, maar wat ze niet kunnen en hun collega's der open bare school wel, dat is het kind leeren zelf te handelen zichzelf te ontwikkelen. We hebben hier voor ons liggen wer ken en opstellen van de besten der tegen woordige paedogogen van Ellen Key, Kleefgtra, Gunning v. Renterghem, Ger hard, Knappert e. a-, en we zonden gaarne meer uitvoerig deze zeer belangrijke kwestie behandelen, maar Jacoba van Beieren en Koningin Wilhelmina beletten dit nu, doch bij al die schrijvers treft den lezer een Btreven naar ^zedelijke op voeding zonder geloofsdogma", zooals een opstel van den heer Gerhard tot titel voert. De een meer openljjk dan de ander, doch bjj allen vindt men er iets van. Op school het wetenschappelijk on derwijs, breed en vrjj, in de kerk het onderricht in den godsdienst. Wie dit vereenigt doet schade aan beide takken van opvoeding. Voorheen en thans, In Breda wordt een bjjeenkomst ge houden onder den weidschen titel van katholiek sociale week. Knappe en min der knappe mannen voeren daar het woord over tal van onderwerpen. De heeren Aalberse en Aangenent hebben er pas ge- «proken over de vrouwenbeweging en 't is weer eens merkwaardig om op te merken, hoe de katholieken ook met deze beweging meer eu meer moeten meeloopen Eerst hebben zjj zich met alle kracht vastgezet tegen de aanko mende massa, maar toen bleek, dat zo onder den voet zouden geraken, dat bjj verder verzet de schaapkens eenvoudig over de herders heen zouden loopen, teen hebben de herders zich omgekeerd en zijn gaan medeloopen in dezelfde richting, 't Eenige wat zjj nu nog kunnen doen is pogen de beweging zoo langzaam mogeljjk te doen zjjn. Nu heeft prof Aengenent vjjf stellingen verdedigd, waarin hg de vrouwenkwestie als een onderdeel der sociale kwestie erkent, hg wil de vrouw toelaten tot beroepen op economisch en wetenschap pelijk terrein, maar de absolute gelijk stelling van vrouw en man achtte hij nog uit den booze. Over enkele jaren, als er weer een katholieke sociale week gehouden wordt, zal er wel eeD spreker zjjn, die aantoont dat de katholieken altjjd geweest zjjn voor de absolute gelijkstelling. De voor uitgang in die richting neemt progressief toe. En nu is er al veel gewonnen. Als we de tegenwoordige houding der katholieken tegenover de vrouw verge leken bjj vroeger mogen we tevreden zjjn. 't Was op het concilie van MacoD dat een der bisschoppen in vollen ernst de vraag behandelde of de vrouw een wezen was met of zonder ziel. Binnenkort hopen we gelegenheid to vinden meer uitvoerig op het vrouwen vraagstuk terug te komen. Tot slot, Wjj komen niet verder met De Zeeuw. Nu komt het blad met een betoog, waar in allerlei niet ter zake dienende »uit- loopers" er bij worden gesleurd. Zoo verwjjt De Zeeuw ons dat we trachten onze lezers dom te houden, wat voor een christelijk historisch orgaan nogal een kiesch onderwerp is, waarmede 't eenigs- zins voorzichtig moet omgaan. Maar de kwesties, waarover 't ging, waren deze is de heer Dekker een praat- maniac of niet en had hjj geljjk of on- geljjk met zijn poging de aan de agenda toegevoegde punten aan te doen houden 0?er de eerste vraag zwjjgt De Zeeuw vredig, en bjj de tweede kiest het dag blad de zijde van den heer D. Hiermede is de zaak uit. De Zeeuw oordeelt zoo wg hebben een andere meening. Daarover verder te discussieeren is onvruchtbaar. Eindelijk dit nog. De Zeeuw zegt dat wg het antwoord, dat de heer Dekker aan den heer v. d. Leeuw gaf, voor onze lezers hebben verzwegen. Inderdaad hebben we er over gezwegen om den heer Dekker te sparen. Nu De Zeeuw er op staat, willen we hier wel verklaren, dat bedoeld antwoord van den heer D. waarmede De Zeeuw zoo ingenomen bljjkt te zijn, tot de mid delen behoort, die een koen strjjder laat liggen, 't Is zoo flauw, zoo klein geestig en gemakkeljjk, om, als iemand een woord slecht of verkeerd uitspreekt, daarvan gebruik te maken. Maar ook is 't gevaarlijk. Of zou de heer Dekker zich altjjd zoo volkomen correct uitdrukken dat hjj geen vrees behoeft te hebben ook eens over een grammaticale afwijking in zjjn spreken te worden lastig gevallen Buitenland. De toestand te Antwerpen. Van beide zjjden schjjnt men vast be sloten den strjjd tot het uiterste door te zetten de arbeiders willen desnoods wel onderhandelen om tot overeenstem ming met de werkgevers te geraken, doch dezen willen niet van de minBte toena dering weten. Onderwerpen moeten de arbeiders zich, zeggen de werkgevers en zjj hebben kapitaal beschikbaar gesteld, om den strjjd met al zjjn schade nog langer te kunnen vol houden. De stakers houden nu ook den strjjd vol en hopen op den steun van hun mede-arbeiders, die echter niet al te royaal toevloeit. In de haven wordt gewerkt, doch uit sluitend door een betrekkeijjk klein ge tal vreemdelingen, die zoo goed en zoo kwaad het kan het werk der stakers verrichten. Uit Duitschland en Engeland komen iteeds meerderen om hot werk der stakers te doen. Vrijdag kwamen er ook een honderd tal Hollanders. Dezen vroegen echter 6 franc (bjjna f3) vooruit en toen ze dat geld te pakken hadden, legden ze den arbeid ook n-jder en vertrokken weer. Van het door hen ontvangen geld stortte ieder hunner 2 franc in de kas der stakers. Bjjzonder eerljjk kan men deze handel wijze van onze landgenootei niet noemen. Voor het oogenblik is er nog geen verbetering in den toestand te Antwerpen te wachten, integendeel is er kans, dat de beweging overslaat naar andere landen. In Engeland denken de havenarbeider? erover den arbetd nede- te leggen. Hier door zou de handel nog moer gedrukt worden en zou de kans der werkgevers om vervangers voor do stakers to vinden, verminderen. Hoe meer stakers, hoe minder kans natuurlijk om allen te ver vangen. De beweging ter verkrijging van betere arbeidsvoorwaarden is echter gelukkig weder geleid in rustiger' banen. Onlusten schjjnen niet meer voor te vallen. NVel is er nog op drie plaatsen getracht brand te stichten, doch dit was het werk van kwaadwilligen en zelfs de stakers en hun leiders keuren het af. De omtrek van de haven wordt ochter nog altjjd streng bewaakt en Vrjjdag- nacht is een dronken schipper daarvan het slachtoffer geworden. Op weg naar zjjn schip maakte de man ruzie met een onderofficier. Een paar soldaten kwamen er bjj, doch tenslotte ging de man naar zijn vaartuig. Even daarna kwam hjj ecuter weer aan den wal. Een der soldaten viel hij lastig en hot eind was dat deze op hem schoot, met het ongelukkig gevolg dat de be schonken man dood neerviel. Een warboel. In Marokko begint de toestand nu hoe langer hoe ingewikkelder te worden. Do Franschen hebben er niet veel plezier ze zitten te Casablanca af te wachten of de Marokkanen zoo poed willen zjjD hen aan te vallen. Voor het oogenblik schjjnt er oen wapenstilstand te zjjD gesloten op verzoek der stammen rond om Casablanca. Dezen toch schgnen even uit te wiilen rusten van den kiijg om dan met nieuwen moed weer te be ginnen. De sultan zit in zjjn hoofdstad. Eigen lijk zou hjj nu met zjjn troepen op moeten rukken om den nieuwen sultan te gaan bevechten, doch bjj durft niet, want als hg zjjn hoofdstad verlaat is er alle kans dat de bevolking hem vervallen verklaart van den troon. En do nieuwe sultan Die durft zich niet tegen de Franschen te verklaren, anders kiggt hjj een te sterke macht tegenover zich, doch sluit hjj daarentegen een verbond met de Franschen, din zullen velen zjjner aanhangers hem af vallen. De eenige oplossing zou zijn als Frank- rjjk een flinke legermacht zond om eens orde op zaken te stellen in Marokko, doch daar wil Duitschland niet veel van weten. Kunst en Wetenschap. No 17 van het weekblad Buiten heeft den volgenden inbond Zomermor gen, illustratie. De Sterrenhemel in Sep tember door A. A. N. x>Een morgen gronds, een kleine woning," gedicht door J. fl. de Veer, Boekbeoordeeling door E. Th. W. Varia, geïllustreerd. Spaniëls, door Duval Verwey, geïllustreerd. De »Club zur Vahr," door v.H.,geïllustreerd. Olifanten-Toomaï, door Rudyard Kipling, vertaald door I». H. Schitterende uitkom sten, door E. H. J. C. geïllustreerd. De ODt,wikkeling van het kuiken in het hoen derei, door J. Kooiman, geïllustreerd. Irissen I, door E. Th. W. geïllustreerd. Op 68-jarigen leeftgd is overleden do bekende Fransche dichter en denker Sully Prudhomme. In October a. s. zal hei Lytiück Tooneel te Antwerpen den nieuwen Vlaam- schen schouwburg betrekken. In dit prachtige nieuwe gebouw met uitstekende tooneel-inrichting en decors zullen dan Vlaamscbe opera's, o. a. de in ons land indertijd door de Nederlandsche opera zoo goed gegeven en door de f ran- sche opera verknoeide >H9rbergorinso8", worden gegeven in het Vlaamseh. Dit is in België. En in Nederland In Amsterdam speelt in hetRembrandt- tbeater, dat volstrekt niet voor opera gebouw bestemd of geschikt is, een en semble, voor een deel bestaande uit de oude getrouwen van de Nederlandsche operaEngelen Sewing, Irma Lozin, Pauwols, Orelio. Ze spelen daar één maand met een zwak orkest, met in der haast bjjeen- getrommelde koren, ze- ppelen het oude repertoiretjjd om iets nieuws in te studeeren is er natuurljjk niet. Er is een voor ons beschameud ver schil op dit gebied tusscben Zuid- en Noord-Nederland. Binnenland. De nieuwe en de oude stuiver. Men maakt het Hbld, opmerkzaam dat niet alleen de grootte der nieuwe stuivers- Btukken uiteenloopt, doch ook het gewicht is versehillond. De zegsman kwam tot de ontdekking dat een der nieuwe munt stukken woog 4417 milligram, een ander 4588 milligram. Nu de nieuwe stuiver er is, is de oude stuiver natuurljjk overbodig. De zilveren 5 centstukken, geslagen overeenkomstig de wet van 26 November 1847 worden nu buiten omloop gesteld op 31 Dec. 1907. Gedurende de maanden September, October, Novomber en December 1907 en Januari 1908 zullen de zilveren 5 centstukken in het vorig artikel bedoeld, aan de kantoren der betaalmeesters en van de ontvangers der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen tot elk bedrag kunnen worden ingewisseld. Te veel morphine. De 34-jarige E. B., fourier bjj het le reg. infanterie thans eenige maanden zonder betrekking en te Rotterdam vertoevend, was bjj een zwager op de Gedempte Botersloot werk zaam. Woensdagmorgen kreeg hjj hevige kiespjjn, waarom hg een der huisge- nooten verzocht hem een dosis morphine te halen. Hg nam de morphine in 's mor gens twaalf uur, 's middags werd hjj geheel blauw, 's avonds om tien uur overleed hg, niettegenstaande vier doc toren al het mogelijke hadden gedaan om hem te redden. Vrjjdag is het ljjk door de justitie in beslag genomen ter gerechteljjk onderzoek. Vermoed wordt dat de hoeveelheid morphine door den apotheker toegediend te zwaar was. Een herinnering aan de ramp. Op het Noorderhoofd aan den Hoek van Holland zjjn door een paar jongens een gouden horloge gevonden, een gouden ketting en een zilveren lucifersdoosje, benevens een doosje met Engelsch goud geld. De voorwerpen zjjn gemerkt A. Z. Men vermoedt dat het één der veronge lukten van de JBerZm-ramp toebehoord heeft, daar op de ljjst der schipbreuke lingen een naam met deze letters begin nend, voorkomt. Een nikkelen 10 centstuk. Aan het Centrum ontleenden wjj in een vorig blad het bericht, dat eerstdaags de noodige stappen zullen worden gedaan om ook een nikkelen 10 centstuk uit te geven. Uit de beste bron vernam nu echter het U. D., dat hiervan volstrekt niets bekend is bjj hen, die van zulk een voor nemen het eerst onderricht zouden moeten zjjn. Jaren geleden is er over gedacht, om ook een nikkelen 10-centstuk in om loop te brongen en zjjn er met het oog daarop eenige modellen vervaardigd daarbjj is 't echter gebleven. Het zou bo vendien hoogst onpractisch zjjn nu reeds nikkelen 10 centstukken te gaan vervaar digen, daaarnogten eenenmale onbekend is, hoe het nikkelen stuiverstuk in de circulatie zal bevallen. Men dieüt daar van eerst de grondige ondervinding te hebben gekregen, alvorenB tot het a»n. munten 10 centstukken over te gaan. Handel in handteekeningen. Men schrijft aan het Vad. uit Eindhoven Door den kiezer J. v. Bree is aan Ged. Staten van N.-Brabant verzocht zjjn protest tegen de verkiezing tot gemeente raadslid te Eindhoven van den beer F. H. Spoorenberg als niet gedaan te be schouwen, daar strekking en inhoud van bedoeld request hem bjj het onderteekeneD daarvan onbekend waren. In verband met deze zaak heeft bedoelde v. Bree ten overstaan van de heeren A. v. Moorsal en L. Redelé, fabrikanten te Eindhoven, de verklaring afgelegd, dat hg het protest tegen de verkiezing had geteekend op verzoek van S. Wjjnen, propagandist van den R.-K. Volksbond en verkiezingsagent van Gemeentebelang, onder belofte hem daarvoor 2 kwartjes te zullen geven. De man probeerde het stuk te lezen, doch was slecht van gezicht en meende dat het een stuk was, om v. d. Brink uit den raad van Breda te houden. Toen hg geteekend had ontving bjj van S. Wjjnen de som van vjjf-en-zeventig cents. Van deze geschiedenis is tevens ook aan Ged. Staten kennis gegeven. Land- en Tuinbouw en Veeteelt. Een nationale en internationale land- bouw-tentoonstelling zal van 16 - 22 September op het Malieveld te 'e-Graven- hage worden gehouden. Hier volgt de dag verdeeling der expositie. Van J16 tot en met 22 Sept. bljjvon alle dagen tentoongesteld de inzendingen in de rubrieken zuivel, bijeentselt, zaden en producten, Staatszorg voor den land bouw, nieuwe vindingen, heideoDtginning. boschcultuur, grondverbetering, zoet- watervi8scherjj en hoefbeslag. Daarenbo ven 16 Sept. Opening der expositie en tentoonstelling van paarden. 17 Sept. Tentoonstelling van paarden. Concours hippique. 18 Sept.Idem en vergadering. 19 Sept.Tentoonstelling van paarden. Concours in vervaardigen van een hoef ijzer. Exercitie der veldartillerie. 20 Sept.Tentoonstelling van pluimvee en tamme konjjnen. Wedstrjjd in hoefbe- slag. Uitvoering exercities door de veldartillerie. Ringrjjden van paren uit de verschillende provincies in kostuum. Voor- rjjden van oogstwagen en van groenten- en ooftwagens. 21 Sept. Als 20 Sept. 22 Sept.Tentoonstelling van pluimvee en tamme konjjnen. Stadnieuws. GOES, 9 Sept. 1907. Jacobs van Beleren. Over eenige dagen zullen de bewoners van Goes, en de toegestroomde bevolking van geheel Zuid-Beveland een tafereel zien, als hunne vaderen van voor vjjf eeuwen hebben aanschouwd, Jacoba van Beieren met Frank van Borselen en hun gevolg zullen door de stad rjjden, Ja coba zal weer deelnemen aan de opschoten en de gravin der 15e eeuw zal hulde brengen aan de Koningiü van de 20e eeuw. 't Lijkt ons nu wel nuttig, om van de beide hoofdpeiBODen 't een en ander mede te deelen dat ter opfrisscbing van het geheugen onzer lezeressen en lezers moge strekken. Met Willem V waren in 1349, door het Verdrag van München, Holland, Zee land en Friesland, vaD het Henegouwsche Huis overgegaan aan het Beiersche. Wil lem werd in 1357 krankzinnigen over leed in 1389. Zjjn broeder Albrecht was tot den dood van Willem tot ruwaard (bestuurder) benoemd, en toen bjj in 1384 stierf, werd hjj opgevolgd door zjjn zoon Willem VI, den vader van Jacoba. Willem VI had geen zoons, daarom riep in 1416 de edelen en steden te Dordrecht bjjeen en liet hen beloven dat ze zjjne dochter na zjjn dood als gravin zouden erkennen. 't Was in den tjjd der Hoeksche en Kabeljauwsche twisten. De Boekschen (edelen) kwamen ter vergadering, do Ka- beljauwsehen (het volk) niet. In het jaar 1417 stierf Willem, en Jacoba, toen eerst 16 jaar oud, waB reeds weduwe van Jan van Touraine, kroonprins van Fiankrjjk, den tweeden zoon van Karei VI. Heef in 't begin ging 't goed onder de jonge gravin, maar nog voor het jaar 1417 ten eindo was werd zjj in het nauw ge bracht door de Kabeljauwschen, onder aanvoering van haar oom Jan, bisschop van Luik en bjjgenaamd »Jan zonder Genade". Deze Jan wilde haar plaats innemen en hjj deed daartoe afstand van zjjn geestelgke waardigheid. Hg beweerde dat zoolang Jacoba geen gemaal had, hg als voogd over haar moest optreden, wat Jacoba ontkende. In 1418 huwde Jacoba voor de tweede maal, nu met haar neef Jan IV, hertog van Brabant en Limburg en markgraaf van Antwerpen. Daar zjj aan elkaar verwant wareD had den zjj paus Martinus V dispensatie voor het huweljjk gevraagd, die ook verleend werd. Onder den invloed van keizer Sigismnnd werd echter de paus er toe gebracht die vergunning te herroepen, maar Jan en Jacoba stoorden zich daar niet aan en hielden zich aan de eerste bul. Jan zonder Genade vroeg aan keizer Sigismnnd de beleening met Holland, Zeeland en Henegouwen en verkreeg die ook Nu was de burgeroorlog in feilen gloed opgelaaid en Jacoba's gemaal toonde zieh niet de energieke en steunende echtgenoot, die hjj in dien moeieljjk n tjjd had be- hooren te zjjn. Hjj behartigde Jacoba's belangen zeer slecht en bestuurde zjjn eigen landen zoo dat zjjn onderdanen hem afzetten en zjjn broer tot regent kozen. De oorlog was voor Jacoba hoogst ongelukkig, zjj belegerde Dordrecht maar kon de stad niet innemen en in 1419 stemde zij toe in een verdrag, waarbjj bepaald werd dat Jan van Beieren (Jan zonder Genade) een groot deel van Holland in leen kreeg en dat hij gedurende 5 jaar in Holland, Zeeland en Henegouwen het bewind zou voeren. Jacoba ging naar Engeland, met welks koning, Hendrik V, zjj reeds vroeger onderhandeld had over een nieuw huwe lijk. In 1422 trouwde sjj voor den derde-

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1907 | | pagina 2