N°. 106 1907. 94slc jaargang. Zaterdag 7 September FEUILLETON, De kleindochter. GOESCHE Oe nitgave dozer Courant geichiedt Uaandag-, Woemdag- en Vrjj dagavond, nitgezonderd op feestdagen. Prjji per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, 1,£S. Afzonderlijke nommori 5 cent. Inzending van advartentiSn trior 2 uran op den dag dap uitgawa. De prjjl der gowone advortentifln is van i -5 regels 50 cent, eiken rogol moer 10 t. BÏ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prrj* slechts tweemaal berekend. Geboorte-,. haweljjks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regeli 1,berekend. Bewijsnummers 5 cent. Telefoonnummer 23. Directeur A. F. A. van Seters. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Hoofdredacteur W. Kerremans. Bij dit no. bahoort een bijvoegsel Openbaar of bijzonder onderwijs? ii. Zou de fout, vroegen we in het eerste artikel, van do povere en negatieve re sultaten, die het bijzonder onderwjjs nu veelal oplevert ook te zoeken zijn bjj dat onderwijs zelf en niet bij de individuen We moeten, om dit onbevangen te kunnen onderzoeken, eerst weten wat het christelijk onderwijs beoogt. Het Peda gogisch Woordenboek zegt daarvan o. m. »De christelijke school wil dat alle zedelijk vermaan zal worden aangedron gen met een beroep op den uitgedrukten wil Gods. Zjj gelooft aan eene in de men- scheljjke natuur ingeschapen noodzake lijkheid om den wil eener Hoogere macht als levenswet, als richtsnoer voor den wandel, als gedragsregel te erkennen en naar een objectieve wet de zedelijke waarde van eigen doen en laten te bepalen. Zjj acht niet, dat deze zedelijke levenswet uit het zedeljjk bewustzijn, met den ze delijken aanleg kan worden verklaard of afgeleid, doch dat die zedelijke aanleg slechts de vatbaarheid is om eene door het hooger gezag geheiligde wet als zoo danig te erkennen, op te nemen en er zich aan te onderwerpen". Nu kan men er over twisten wat onder zedelijkheid begrepen moet worden. In onze streken is vadermoord een der grootste misdadenaan de oevers van de Ganges beBchouwt men 't als een daad van innige kinderliefde, wanneer de zoon zjjn ouden gebrekkigen valer doodt. En ook binnen ons eigen grenzen zijn de opvattingen over zedelijk en onzekeljjk zeer uiteenloopend, doch we willen aan nemen dat de zich, met uitsluiting van alle andere noemende christenen, 't eens zjjn over dit begrip. Aannemen, want 't is er ver van daan. Aan het kind moet dus geleerd worden den wil eener Hoogere Macht als levens wet te aanvaarden. Die Hoogere Macht vindt de jeugdige leerling niet alleen in bjj- bel of catechismus, bjj eiken tak van onder wijs wordt op christelijke wijze gedoceerd, maar dat Bjsteem is niet op alle scholen hetzelfde. Inlegendeel, de systemen op op onderscheiden bjjzondere scholen staan veelal tegenover elkaar. Neemt men b.v. twee geschiedenisboekjes een van een roomsche en een van een protestantscho school, dan lezen we in het eerste over Luther dat hg was waanwjjs, een afvallig priester die in zijn hoogmoedige ver wachting bedrogen was, hg stichtte ont zettend veel kwaad. En verder de ketters verkondigen een leer die de kwade harts tochten van den mensch streelt. In het andere boekje wordt geleerd Het was 's Heeren tjjd. Luther was de man tot reformatie eener diep vervallen kerk bestemd. En verder: Willem I verlaat de roomsche kerk mot haar bijgeloovig- heden en voegt zich bjj de gemeente des Heeren. Dat is één greep, uit één boekje van één vak, maar we beginnen er toch uit te loeren dat de christelijke school het als zedeljjk beschouwt kinderen zulke dingen in te prenten, verdeeldheid had te zaaien, 29 Door M. Böhme. Zjj betastte de stof der voorgelegde rokken en ging een paar stappen achteruit om het kleedingstnk in z'n geheel op te nemen. Het volle lioht dor gaskroon viel nn op haar gelaat en plotseling bemerkte Erwig, dat in dit nietszeggende, vaal- bleeke gezicht een wonderljjke verande ring plaats greep. Het seheen alsof een geheime macht werkte achter het starre masker, doorbreken wilde, en ook door brak. Een chaos van hartstochten en wilde gevoelens, spiegelde zich plotseling af in de geheel veranderde trekken. »Hij zal er zeer goed in uitzien", zei ze heesch, en lachte, >dan kan hjj op Kerstavond dadeljjk den slaaprok aan trekken voor zjjn verloving." Erwig zag haar reoht in de van inge houden tranen glanzende oogen en het door woede, hoon en verbittering ver trokken gelaat. »Voor zjjn verloving?" vroeg hg, schgn- baar verwonderd. »Ah dan mag ik n gelukwenschen, juffrouw Herta?? Men mompelde ook al lang zoo iets." .Houdt u toch niet zoo dom, mgnheer Meier", zei het meisje somber. »U west toch wel wie de uitverkorene is. Eer gisteravond hoorde ik het met mgn eigen ooren, hoe uw moeder met mgnheer en de leerlingen op te zetten tegen andersden kenden en de sekte waartoe de school behoort als de eonig ware te beschouwen. Zou dit een goed beginsel zjjn Zou dat een welgekozen methode zjjn om kinderen tot goede, liefderjjke, hulpvaar- digo en eerljjke menschen op te leiden Misschien noemt men 't een kleingees tig zoeken om uit een paar historie boekjes eenige zinnen te grissen en die al6 bewjjzen aan te voeren dat op de vrije scholen onverdraagzaamheid ge leerd wordt. Wellicht zal men tegen werpen dat het niet de bedoeling is öd dat de christenen zelf zoo'n verwjjt belacheljjk noemen. Dan willen we een meer gezag hebbend man 't woord geven en hem laten ver klaren wat het bjjzondor onderwgs van zjjne richting beoogt. Onze afgevaardigde ter Tweede Kamer mr. A. F. de Savornin Lohman zegt in zijn werk ♦De vrije school"De vrjje school is een bolwerk tegen ultramon- taansche overheersching (bladz 82). De opvoeding in de neutrale school schjjnt een ondoelmatig middel tegen overheer sching van de Roomsche geestelijkheid (bladz. 75). Met de geestelijke wapenen eener volksopvoeding (van de bijzondere school) moet gestreden worden tegen Rome (bladz. 76). Niets zou tegenover deze vijanden (dat zjjn de roomschen) diester zjjn dan met het stelsel eener volksschool zonder beljjdend karakter het veld zelf te versperren, waarop alleenvruchtbaar gearbeid kan worden (bladz. 76.) Dat is, dunkt ons, duidelijk. De korte zin er van is dat de onderwjjzer, naar 't hart van den heer Lohman, niets moet laten om zjjn kinderen tegen de room schen op te hitsen. 't Zou niet moeilijk zjjn hier tegenover citaten van Katholieken te stellen, die 't zelfde in omgekeerde richting uitdruk ken. Gereformeerd tegen Roomsch en om gekeerd, haat in plaats van liefde, op hitsen in plaatB van verdraagzaamheid bjj beiden. Dr. Gunning zegt in zjjn werk »De verantwoordelijkheid van den leeraar", zeer juist,hij (de opvoeder) geve er zich rekenschap van, dat hot kind ouder geworden, hem zeggen kan Hebt gjj mgn ziel ontzien Hebt gjj mjj nooit tot slachtoffer gemaakt van uw egoïsme, uw gemakzucht, uw waanwijsheid, uw veroordeelen, uw ontevredenheid. Vooral hebt gjj mg ingeprent, dat de meeste van van deze is de liefde Het is beter dat een kind onwetend is van duizend waarhedon, zegt Ruskin, dan dat het in zijn hart een leugen voor heilig houdt. En wanneer 't waar is, dat, als van een en hetzelfde feit twee tegen overgestelde voorstellingen gegeven wor den, er minstens één onwaar moet zjjn, dan is 't waar, dat op bjjzondere Bcholen vele leugens voor heilig worden ge houden. Zoolang op school godsdienstonderwijs in één bepaalde richting gegeven wor lt, zal de opvatting der kinderen over gods dienst vervalseht worden. Zoolang het on derwijs in 't algemeen niet neutraal of onpartijdig is, moet noodzakeljjk datge- heele onderwjjs vervalseht worden. mevrouw Stohman sprak en hoe eindelijk besloten werd, dat met Kerstavond do verloving gevierd zal worden." ♦WienB verloving." ♦Nu, van Tony met uw nicht, juffrouw Burgard. Ze is immers jong en lief, en wat de verbinding der zaken betreft is het zeer voordeelig." Herta wachtte even, het spreken viel haar bljjkbaar zwaar van opwinding. »U moet nu niet denken dat ik njjdig en afgunstig ben, mijnheer Meier, neen, zeker niet, maar ik had toch zeker verdiend, dat men mg ook in 't vertrouwen nam, daar ik tien jaar bjj de Stohmans ben en mijn beste jeugdjaren daar heb opgeofferd. Ik blijf ook niet, dat behoeven ze niet te denken, ik kan iederen dag een nieuwe betrekking krjjgen, ik behoef maar naar Frankfort te schrijven zoo, dan zullen ze nog 6enB opkgken, als ik weg ben en de Stohmans zelf niets van de zaak weten, alles drijft op mjj. Ze kunnen er vast op rekenenuiterst 1 Februari ga ik". ♦Stel u gerast, juffrouw Herta, het zal heusch niet zoo gebeuren", onderbrak Erwig het opgewonden meisje, >de ver loving, die u bedoelt, zal op Kerstavond niet tot stand komen, dat kan ik u op een briefje geven. De hoofdpersoon in de comedie zal allen een streep door de reke ning halen, zoo u tenminste, wat ik nog betwijfel, juist gehoord hebt". Met mgn eigen ooren", verzekerde Herta. »Ik heb nu, waarom zou ik het loochenen, geluisterd. Ieder woord zou ik u kunnen herhalen. Ja, dat de juffrouw H Was maar een Koreaan. In den Haag dineeren en vergaderen reeds bjjna drie maanden de afgevaar digden van tal groote en kleine states, en praten er over hoe men nu eigenljjk dient oorlog te voereD. Dat h iet in diplomaten bargoenBch V redesconferentie. Toen deze plechtige klucht pas be gonnen, was, is er iets gebeurd dat waarlijk tragisch was. Een der ledon 7an de on gelukkige Koreaansche missie overleed plotseling en de broeder van den ont slapene zat in starre droefheid bjj het ljjk alleen. Ver zijn verdrukt land, ver van zijn volk, waarvoor hij alles waagde, in een stad waar hij zich niet verstaanbaar koü maken, verloochend door zijn vorst en beloerd door Japan bleofhij over, terwijl de andere gedelegeerden de feesten na hijgden. De Koreaan stierf zonder dat iemand er eenige notitie van nam. Hot ljjk werd voorloopig bijgezet op de begraafplaats Nieuw-Eik-en-Duinen. Gisteren is de arme zoon uit 't Rjjk van de Morgen- kalmte begraven. Het verslag dier plech tigheid is kort ♦Rond de geopendo groeve schaarden zich do overige leden der missie en de heer Yi Yoon, een broeder van den overledene. Mr. E. baron Mackay, presi dent der Christelijke Vereeniging van Jonge Mannen'sHage, wjjdde enkele woor den aan de nagedachtenis van den man, die ginds in het Verre Oosten aan het hoofd van de Christelijke Jongelieden- vereeniging had gestaan. Door een .der Koreaansche heeren werd daarna in zjjn landstaal een geesteljjk lied gezongen. Het hoofd der missie herdacht den overledene als den strjjder voor de onaf hankelijkheid van zjjn vaderland. Nadat een bloemstuk, waaraan een lint gehecht was met de woorden ♦To our beloved friend en brother" (Aan onzen lieven vriend en broeder) op de kist was neergelegd, werd zij in de groeve neergelaton, waarmede deze bjj zetting was geëindigd." De Koreaansche missiev— uit hoeveel zal die nog bestaan En baron Mackay. Dat waren de weinigen die rond het graf stonden. Noch van de Nedelandsche re geering, die toch gastvreuwe is der ge delegeerden, noch van een enkele der vertegenwoordigde staten was iemand aanwezig. 't Was maar een Koreaan. Een lakei van de Engelsche of Duitsche delegatie zou meer belangstelling, meer beleefdheid ondervonden hebben. 't Was niet in den haak met die Ko reaansche afgevaardigde, zal een verde diger van dit ignobel geding aanvoeren. 't Was wel in den haak en geen enkele der andere gastronomische gevol machtigden hebben zooveel aanspraak <£p onderscheiding en eerbied als deze zonei. van het ongelukkige land. Zij zijn in heiligen ernst en met hoopvolle verwach ting gekomen, zij zijn do eenigen die voor hun land, hun volk en hun rechten gingen strjjden, mot gevaar voor eig-d vrijheid en leven. Maar op zulke futiliteiten kunnen de machtige mogendheden niet letten. niet veel met Tony opheeft, merkte ik reeds op zijn verjaardag. Maar u overschat haar, mgnheer Meier, u kunt er op aaj, dat de oude mevrouw Meier haar op de tanden heeft, wat die wil, zet ze door ook". ♦Ik verzeker u, dat n gerust kunt zijn, juffrouw Herta. Alles zal anders afloopen dan u denkt. Wilt u dus werbeljjk een slaaprok als Kerstgeschenk kiezen ♦Misschien neem ik toik liovvr fo huisjas. Ik zal er nog eens over denken en kom 't morgen nog wel zeggen". ♦Zooals u wilt". Herta sloeg, een beetje verlegen, den hoofddoek om en wilde gaan. Meer uit ver legenheid dan in ernst bezag ze nog even de huisjassen en monsterde ze vluchtig. Erwig begreep. Het meisje had wel gedacht, hem om dezen tjjd alleen in den winkel te vinden. Zjj had haar hait eens willen uitstorten, misschien een be vestiging van haar vermoedan hopen te krjjgen. Het gebeurde meer, dat de men schen naar hem kwamen, als ze iets bij zonders op 't hart hadden. ♦Goeden avond, mgnheer Meier", zei Herta bedrukt. ♦Goeden avond, juffrouw". Erwig ging peinzend in den winkel op en neer. Het verhaal der winkeljuffrouw maakte hem toch ongerust. Was deze ongelukkige geschiedenis reeds zoo ver ontwikkeld, als naar de voorstelling van het meisje aan te nemen was? Hemel, wat een dwaasheid. Klinkklare onzin was dat. Wat een dom volk. Maar langzamerhand werd hjj geruster. Onder broeders. De chist.-hist. Zeeuw neemt den anti-rovolutionairen heer Dekker tegen ons in bescherming en zegt ♦Oüder de vorige redactie werd het raadslid Dekker nog al eens doorge haald. Mei; de verwisseling van redactie mocht verwacht dat hierbij wat meel de gematigdheid zou betracht worden. Doch de twee Nabetrachtingen die tot nog toe de nieuwe redactie te genieten gaf, stellen ons op dit pnDt te leur." Valt 't De Zeeuw niet op dat zij hier iets schrijft wat tot mijmoren stemt; voelt het christ.-hist. orgaan niet dat deze verdediging van den partjjgenoot nogal bedoDkeljjk is? Die treffende overeen stemming tuBsehen de afgetreden en de tegenwoordige redactie kan toch geen toeval zjjn, nog minder behoorend bjj de inventaris. Integendeel de schrijver van de laatste twee Raadsoverzichten stond volkomen onbevangen en onbevooroor deeld tegenover den raad. Op zijn verzoek waren hem over de raadsleden geen inlichtingen gegeven, niel s wist hg van de praat-manie des heeren Dekker. Maar na de eerste bjjeenkomst van het college schreef hg over den ♦praatgragen heer Dekker". Men behoeft daarvoor geen scherp op merker te zgn. Eén raadsvergadering is voor ieder voldoende om een zoo typische spreekmaniac als de heer D. te onder kennen. De Zeeuw begrijpt niet ♦dat er nog denkende menschen zgn die meenen dat de heer Dekker hier ongelgk bad". 'tls nogal kras uitgedrukt nadat de geheole raad den heer D. ongeljjk gegeven had, maar Eben wo Begriffe fehlen, da stellt zu rechter zeit ein Wort sich hilfend ein. Buitenland. De toestand te Antwerpen. Van de ontzettende gebeurtenissen, die zich te Antwerpen hebben afgespeeld hebben wjj in de verte den weerschjjn gezien. Een vurige gloed kleurde in hot Z. O. den avondhemel Woensdagavond en terwjjl velen dien gloed vanuit de verte aanschouwden bestreden in Antwerpen do brandweer en de genie-troepen het vuur, dat door kwaadwillige handen iü de groote houtvoorraden in de haven was aangestoken, terwjjl hier en daar in de stad gevechten geleverd werden tusschen de politie en groote volkshoopen. Reeds dagen lang waste voorzien,dat het in verband met de staking tot onge regeldheden zou komen en Maandag reeds hadden stakers het de arbeidswilligen lastig gemaakt en toch waren er door de overheid geen voldoende maatregelen genomen. De betrekkeljjk zwakke politie macht stond zoo goed als machteloos tegenover de stakers en het gepeupel, dat maar al te gaarne daar is, waar de orde kan worden verstoord. Door de werkgevers was aan den bur gemeester gevraagd de burgerwacht op te roepen en troepen aan te vragen, doch de burgemeester weigerde zulks. Bljjk baar wilde hjj het voorbeeld volgen van zgn voorganger, den populairen Jan van Terwjjl hij tusschen do kleoderen heen e.n weer wandelde, ging zjjn bezorgdheid over. Hjj geloofde niet, dat zgn moeder het op 't uiterste zou laten aankomen. Toen mevrouw Josephine uit het kan toor trad, aarzelde zjj, of zjj in den winkel zou gaan of niet. Er was daar genoeg te doen, maar zjj ging toch door en de trap op. Ze ging niet meer zoo in de zaak op als vroeger. Over korten tjjd moest men daar toch zonder haar klaar komen en zou ook klaar komen. Zij hield zich plotseling niet meer voor onontbeerlijk. Haar bewegingen waren eenigszins lang zaam, sleepend. Boven trad zjj de lange smalle 9etkamer binnen. Do gloeiende kachel maakte de lucht in de bamei zwoel- warm, mevrouw Josephine deed de balkon deur open en zag een poosje stil in het duistei van den avond. Maar de op haar toe stroomen de koude lucht deed haar huiveren, en daarom trad ze terug, sloot de deur en stak de gaslamp aan boven de tafel voor de sofa. De wand tegenover de sofa hing vol zwartomljjste portretten, allen van de familie MeierMannebach. In het mid den de portretten der gestorvenen de oude heer Erwig Maximiliaan Meier en Geertrude, Jo's moeder. Op dit por'ret runtte de blik van mevrouw Josephine het langst. Zjj had deze dochter met bjjzondere innigheid bemind en haai omgang met Jerome Burgard in de hand gewerkt, daar zjj den jongen, netten man voor een goede partjj hield. Nu, gelukkig geleefd hadden die beiden wel, al hadden Rjjswijck, die slechts in het alleruiterste geval overging tot het inroepen van hulp van de gewapende macht. Hertogs, de nieuwe burgemeester, ver gat echter, dat in dorgeljjke gevallen Jan van Rjjswijck zelf steeds op de ge- vaarljjkste plaatsen was, om met een tactvol woord de stakers tot kalmte aan te manen en het wuord van Jan van Rjjs- wjjck had veel invloed. De nieuwe burgemeester had moeten inzien, dat zgn invloed minder groot was en dat strenge maatregelen geboden werden door den tosstand. Hg heeft dit niet begrepen en de wen ding, die de gebenrtenisBen genomen heb ben is een gevolg geweest van de onvol doende maatregelen. Indien de overheid over een voldoende macht had kunnen beschikken, dan had het onmogeljjk geweest, dat groote benden voor een klein deel bestaande uit stakers en voor de rest uit h9t allerminste ge peupel, op stiaat hier en daar het tram verkeer stopten en op verschillende plaat sen brand stichtten. De politie was te zwak en hoewel ze nergens behoefde te wijken voor de me nigte was zjj niet bij machte alle be dreigde punten voldoende te bewaken. Herhaaldeljjk kwam hot tot botsingen, waarbij van beide zijden revolverschoten werden gelost. Dooden vielen hierbjj echter niet. In een der straten versperde een bende van eenige honderden de tramrails, waardoor het tramverkeer gestopt werd. Toen de politie op het terrein verscheen, werd ze met steenworpen ontvangen. Een hevig ge/echt ontstond, waarbij de politie met de sabel op de menigte inhakte. Het duurde echter nog eenigen tjjd, voor de politie er in slaagde de menigte uiteen te drjjven en het tramverkeer te herstellen. Op verscheidene plaatsen werd intus- BcheD brand gesticht. Een voorraad hout werd ook in vuur gezet, en de vlammen verspreidden zich zoo 6nel, dat de reeds door andere branden zwaar vermoeide brandweer zoo goed als machteloos Btond. De massa's water waren niet in staat de vlammen te dooven en verdempten nog voor ze op het vuur vielen. De brandweer en de ter blussching mede opgeroepen genie-soldaten vochten als duivels tegen den gloed, maar het baatte niet. Voet voor voet moesten ze wjjkeD. Gisteien was do brand zoo goed als ge öindigd bjj gebrek aan brandstof. De 6chade wordt geschat op ongeveer twee millioen gulden. Toen de burgerwacht de voornaamste punten bjj de haven bezette, was het gevaar voor nog meerdere ernstige onge regeldheden geweken. De verbrande voorraad hout was ver zekerd, maar waarschjjnljjk zullen de verzekeringsmaatschappijen de gemeente Antwerpen aansprakelijk stellen voor de aangerichte schade, daar het zoover nooit was gekomen indien de overheid voldoende maatregelen had genomen. De minister van arbeid is le Antwerpen en heeft tezamen met den burgemeester aan de v/erkgevers. een o.i. zeer aanneme- ljjk bemiddelingsvoorstel gedaan. De voornaamste bepalingen hiervan zgn, dat de arbeiders tegen hot oude ze zoowat aan alles gebrek gehad. In ieder geval zou zij mevrouw Meier dit huweljjk niet hebben goedgekeurd als zij het einde voorzien had. Maar vreemd genoeg bracht het mislukken van dit huweljjk de vrouw niet tot nadenken over de ondoelmatigheid van de onge vraagde inmenging en beïnvloeding in huwelijks-aangelegenheden en het ontoe reikende van alle menscheljjko veronder stellingen, zjj zag haar orvariugen op dit gebied meer uit een ander oogpunt Aan Geortje's dochter wilde zjj goed maken de schuld, die zij naar haar meening aan de doode had. Want in haar eigen oogen lag de schuld bjj haar Zjj had zich meer met Jerome moeten bemoeien, zijn karakter beter moeten leeren kennen, vóór zij toestemming gaf tot de verloving met Geertje. Dat moest haar niet weer gebeuren en gebeurde ook niet weer. Neon Jo was veilig geborgen bjj Tony Stohman. Het eenvoudige karakter van dezen man lag als een opengeslagen boek voor haar. Daar waren geen verborgen diepten, geen hoeken, noch hel licht, noch donkere schaduwen. Do vragen Wat zullen wjj eten wat zullen we drinken waarmio zullen we ons kleeden zouden voor Jo niet rjjzen, geld had Stohman immers genoeg. Zoolang wilde zjj nog leven. Zoo lang nog totdat alles in orde was. Zo was zoo moe, zoo moe van het lange werkleven. Dan mocht de doodsrust komen. (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1907 | | pagina 1