N'. 102 190 Douderdug 29 Augustus. 949" jaargang, 25 FEUILLETON, De kleindochter. Buitenland. (iOESCHE COURANT. 0/> aitgav* dozer Courant geschiedt Maandag-, Woenfdag- en Vrjjdagavomd, uitgezonderd op feestdagen. «'rjj« per cwartaal, in Goes ƒ0,75, buiten Goes, .franco, Afzonderljjke common 5 cent. Inxendcng van advententiën vóór 2 uren op den dap df>- uitgave. Telefoon nummer 22. Uitgave van deJNaaml. Vennootschap „Gfoesche Courant". De prjjs der gewone advertentiën is -van x -5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 a, BÜ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo advertentie wordt de prjjf slechts tweemaal berekend. Gehoorte-, huweljjkn- en doodberichten en do daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regels 1,borekend Bewjj8nummers§5 cent. Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens. Kindersterfte. i. Het bureau vau Statistiek te Amster dam heeft in no. 19 van de Statistische Mededeelingen een openbaring gedaan over de kindersterfte in ons land, die tot na denken stemt. 'fc Is oen boekdeel van bjjna 100 blad zijden, samengesteld door prof dr. Saltet en mr. Ph. Falkenburg en behalve een reeks tabellen van geboorte-, sterfte- en huwelijkscijfers, bevat het vjjf hoofdstuk ken over onderzoekingen Daar de kinder sterfte. Wanneer we dat belangwekkende werk met aandacht doorlezen, de verschillende cjjfers vergeljjken en stjjging van het sterftegetal volgen, dan moeten we er kennen, dat er iets onrustbarends ligt in het steeds toenemend getal van kinderen dat op jongen leeftjjd uit het leven scheidt. Wat daarbjj vooral opvalt, is dat onze provincie zoo'n ongunstig figuur maakt in deze kwestie. Waar Drenthe en Fries land een sterftecijfer toonen van 20 pet., wjjzen Zeeland met N.-Brabant en Z -Hei land het dubbele of 40 pet. aan. Alleen ten platte lande iB 't in Zeeland, evenals in aodere provinciën, gunstiger gesteld. Een dieper onderzoek naar de verinoe- deljjko oorzaken hiervan zou waarschijn lijk veel belangwekkends opleveren. Het mag wel verwondering wekken, schrjjvsn de samenstellers in eene voorrede, dat eerst in de laatste jaren dit gewichtig onderdeel der demografie, als de kinder sterfte ongetwijfeld is, ten onzent meer omvangrijke studiën heeft uitgelokt. De omstandigheden gaven daartoe toch alle aanleiding. Sedert 1880 zjjn in Nederland en de ons omringende landen de geboorte- en sterfte-cjjfers aanhoudend gedaald. De daling van geboorten en sterfte was evenwel niet gelijkmatig. Wilden wjj de genoemde demografische verschijnselen in grafische voorstelling brengen, dan zouden wjj zien, dat hunne lijnen steeds meer divergeeren. Overal is het verschil tus- schen beide, welk verschil het geboorte overschot voorstelt, grooter geworden. Alleen Frankrijk en in mindere mate Engeland bieden een ander beeld. Daar wordt 't geboorte-overschot gedurig kleiner. Stilstand van het geboorte-overschot beteekent op den duur stilstand der be volking. In den concurrentiestrijd der naties is stilstand der bevolking een ge vaar, dat tot de nederlaag kan leiden. Vandaar, dat zoowel de loop der geboorten als die der sterfgevallen bgzonder de aandacht trok in landen, waar het ge boorte-overschot zeer gering is. En wat is natuurljjker dan dat juist de kinder sterfte, die een zoo groot deel der alge- meene sterfte uitmaakt, een voorwerp van studie werd Bestaande levens te sparen scheen gemakkeljjker uitvoerbaar dan het bevorderen der geboorten. In Frankrjjk, Duitschland en Engeland, werd de kindersterfte in studie genomoD Door M. Böhme, Den gmnschen middag bleef de gedachte aan Erika Erwig bjj. Toen het schemerig begon te worden, en hg zjjn overjaB aantrok, om zjjn dagelgksche wandeling te gaan maken, viel het hem in, dat hg wei eens bg Beata Reichenberg kon aan- loopon en naar den toestand der kleine zieke vragen. Eigenljjk had hg zijn be lofte, Beate vaak te bezoeken niet in ernst bedoelt, en er nauweljjks nog aan gedacht, m iir mot het oog op deze bnitengewone aauloiding wilde hg aan haar uitnoodiging heden voldoen. Beata was niet thuis, maar in de villa Afannebacii, bg de kleine nioht, Erwig aarzeldo een oogenblik. Dan ging hjj, snel besloten, een eind van den weg terng en den breeden grintweg op naar de deftige villa van Louise Mannebach. Slechts aan bellen en vragen, hoe het stond, won hg, en dan dadelijk weer gaan. Hg trok aan de scheJ en wachtte. Dadelgk daarop werd de deur geopend, en een geheel door een wjjden mantel omhulde vrouw trad naar buiten. Met een kreet van verrassing wierp zjj haar hoofddoek terug, toen zjj Erwig Meier zag. »U mjjnhcer Meier U wilde naar Er^ka Hoe goed van u." •Ik wilde vragen, hoo het met Erika gaat, mevrouw Ik ben eerst iu uwe villa geweest. Misschien is u zoo goed mg te zeggen, hoe het mot de zieke is". Beata Reichenberg stiet de deur weer en ook in Nederland is men begonnen het vraagstuk onder de oogen te zien. Er zijn statistici die berekenen en be redeneeren dat 't voor een land goed is als het kinder-sterfte-cjjfer hoog is. Zoo zegt o. a. Alfred Franklin, de auteur van Curiosités historiques, na te hebben berekeüd dat 20 0/Q der Parjjsche kin deren sterven vóór het derde levensjaar •dit strekt ten voordeele van het raB •dat door deze onwillekeurige selectie •schoon en sterk wordt gehouden. Vroe- ger bleven alleen de krachtige naturen bestaan, terwijl men door de zorgen, •die men in onzen tjjd aan de zwakste •spruiten besteed, er slechts in slaagt •dezen in het leven te honden tot ze •in staat z^jn wezens voort te brengen, »op wie zg hun ziekteaaoleg overplan ten, die dezen op hun beurt weer »aan anderen kunnen overdragen voor •zij er aan bezwjjken". De heeren Saltet en Falkenburg zijn het met deze uitspraak niet eens. Zij, die zoo spreken, vergeten één ding, zeg gen zg, nl. de verzorging van de kin deren in hun eerste levensjaar. In niet geringe mate hangt het, beüalve van de gezondheid der ouders, van die verzorging af, of do kinderen tot sterke of zwakke individuen zullen opgroeien. Elk jong kind is een volkomen hulpe loos wezen, dat geheel afhankelijk is van de zorgen, die zjjne on geving hem doet geworden. Ware de meening van Frank lin en zoovele anderen juist, dan zou het geen aanbeveling verdienen, zoo groote zorgen te wjjden aan zwakke of te vroeg geboren kinderen, zooals thans bjjna overal ter wereld, en niet minder in Frankrijk plaats vindt. Pierre Budin (»Lo Nourrisson", 1900), deelt mede, dat bij met succes 'n aantal debiele, te weinig zware zuigelingen van 2000 gram of minder lichaamsgewicht heeft groot gebracht. Hg heeft de ge woonte naar bet lot dier kinderen te informeeren, ook, nadat zg de kliniek verlaten hebben. En talrjjk zjjn de door hem vermelde voorbeelden van couveuse- kinderen, die later bleken noch physiek, noch intellectueel achter te staan bg normale kinderen. Maar ook eene ruwe vergelijking van de cjjfers der kindersterfte in verschil lende landen heeft het tegendeel van bet bewijs voor de stelling, dat groote kin dersterfte eene natie ten goede zou ko men. Gelukkig is het, dat zg, die ds kindersterfte een plaats willen doen in nemen onder de middelen tot verbetering van de volksgezondheid, geen schijn of schaduw van een bewijs voor hun stel ling kunnen vinden. De vroeg gestorven kinderen behoeven in geenen deele de minderwaardige te zjjn, wier dood de »survival of the fittest" (het in het leven bljjven van de krachtigston, voor het leven meest geBchikten) zou moeten waar borgen. De heeren Saltet en Falkenburg be roepen zich verder op dr. Fr. Prinzing, die in het »Centralblatt für öffjc^liche open. •Gaat u toch binnen, mjjnheer Meier. Neen. neen, u moogt niet zoo voorbjjgaan. Ja, Erika, Naar onze meening is er nog geen verandering in haar toestand te zien, maar de dokter is zeer tevreden en geeft ods hoop. Acb, het zjjn vreese- ijjke dagen en nachten geweest. Zg is geheel bjj kennis en zal bljj zgn, als ze u ziet. Kom u toch, of ja diph- theriti8 is het". •Ik ben niet bang voor besmetting," zei Erwig kalm, »en als u denkt, dat het niet verkeerd voor het kind zal zgn." •Integendeel." Tezamen traden zg in de mat-verlichte vestibule der villa. Aan beide zjjden van de breede trap stonden reusachtige Moo- ren met hagelwitte tanden, in de geheven handen dragend veelarmige gaslampen met groene, geslepen ballons, die ood zacht licht in de ruimte wierpen. Op de eerste verdieping kwam de trap uit in een groote ronde ruimte, met palmen versierd, van waar de gangen straal sge wjj ze uit gingen. Beata had hoofddoek en mantel afge worpen en ging Erwig voor tot aan de deur van Erika's slaapkamer. Met een handbeweging verzocht zjj hem binnen te gaan. Het bed der kleine stond in een hoek. Een veeldeelig Bcherm zonderde het af. De kamer was zacht verlicht. De schreden versmoorden in het zachte, mollige tapijt, dat den vloer bedekte. Geruischloos na derde Erwig het witte bed. Het kind ademde zwaar-koortsig en lag met half gesloten oogen op do kussens. Toen de schaduw van den man op de lakens viel, zag ze op en herkende oom Erwig. Om den kleinen, smallen mond kwam Gesundheit8pflege" (1903) opkwam tegen de meening van Oesterlin, dat een hooge zuigelingensterfte een waarborg zou zjjn tegen een hooge sterfte op ouderen leef tjjd. Uit een door PrinziDg samenge stelde tabel is die waarborg niet geble ken, veel meer het omgekeerde. De nieuwe Sultan. Groot is de indruk, die de proclama tie van een nieuwen sultan op de Marok- kaanscbe bevolking heeft gemaakt. 't Schjjnt, dat geen enkel voorschrift van de Muselmansche wet verwaarloosd is. Do notabelen zgn tot een vergadering opgeroepen, waar de sultan schuldig werd verklaard aan slecht bestuur en waar zjjn vervallenverklaring wettig en noo- dig werd verklaard, wegens het gevaar waarin hg de zaak van den Rlam in Marokko heeft gebracht. De notabelen hebben daarna Moeley Höfid uitgeroepen als opvolger van sultan Abdul Aziz en zg hebben den eed van trouw afgelegd, door een daartoe beBtemd officieel document te teekenen. De stammen, in groot getal vergaderd, riepen op hun beurt den nieuwen sultan uit, wiens naam in de plaats werd ge steld van dien van Abdul Aziz in de gebeden, die in de moskees worden op gezegd. Moeley Hafid benoemde daarop zgn viziers en leden van zgn hof. Den vol genden dag werd bevel gegeven aan al de stammen te Marakesj bjjeen te komen in 't begin der MuBelmansche maand, dat is binnen veertien dagen. Moeley Hafid zon aan den sultan hebben ge schreven en hem bevel hebben gegeven den troon te verlaten. Volgens de in- landsche ambtenaren zal deze denkeljjk gedwongen 2gn te gehoorzamen aan dit bevel. De correspsondent van de Times is geneigd te gelooven, dat met Moeley Hafid Marokko een sterk gouvernement zal hebben, met betrekkeljjke rust. Het is bjjna zeker, dat Moeley Hafid zijn best zal doen om de Europeanen in de steden der kust te beschermen, ten einde alle ontscheping van vreemde troepen nutteloos te maken en hg tevens zal pogen het fanatisme der stammen te bedaren, door voor te stellen met de FranBchen te onderhandelen over de ont ruiming van Casablanca. De Times stelt vast, dat Moeley Hafid nu verplicht is den sultan te onttrooDen en het bestaande Maghzen te vernietigen, of zich te onderwerpen aan de vreeseljjke gevolgen van een oproer volgens de wet ten van den Islam. Het blad wenscht, dat de vooruitzichten van zijn correspondent te Tanger over de rageering van Moeley Hafid werkelijkheid worden, maar het vreest, dat dit enkel in de verre toekomst zal zgn. De correspondent van de Morning Post te TaDger denkt, dat de proclamatie van Moeley Hafid zal opgesteld zjjn in deD een glimlachje, en haar hand bewoog. Oom Erwig moest naast haar bedje gaan zitten en bij haar big ven. Hjj kuBte het bleeke, slappe blauw- geaderde handje. •Ik kom terug, wanneer je beter bent. En later, dan kom je weer naar mg, eD ik vertel je nieuwe, mooie verhalen." •En Jo moet komen," fluisterde het kind heesch. •Jo mag ook komen. Maar eerst bet r worden, kindje. Slaap nu weer kalm in, lieve." Gehoorzaam sloot Erika de oogen. Haar warme vingertjes onsten vast de koele baod van den man. Een paar seconden bleef Erwig zoo staan. Hot was doodstil in de kamer. Aan de andere zijde van het bedje stond Beata. Toen Erwig opzag, ontmoette hg haar blik. En zg wisten plotseling, dat eenzelfde gedachte hun beiden door de ziel ging. Zoo hadden zij heden kun nen staan aan 't bedje van hun eigen kind, als het lot 't gewild had. •Als gjj gewild badt" sprak een stem in Beata. »Als je niet bevreesd geweest was voor de meening der menschen." Zg sloot de oogen, als verblind door een bliksemstraal, die plotseling voor haar Éfeersloeg, en liet de gordgnen vallen om zich aan Erwig's blikken te onttreken. Als een doodelijke schrik schokte het door haar ziel. Van dat standpunt uit zag ze de liefde harer jeugd voor het eerst heden. Werktuigelijk volgde zg Erwig Meier, die voorzichtig zgn hand uit die van het kind had losgemaakt en zacht terug trad. Op hetzelfde oogenblik werd de portière der verbindingsdeur opgeheven geest van zgn verklaringen, voor eenige maanden te Marakesj afgelegd. Wjj zullen de oude verdragen naleven. Wjj verlangen goede betrekkingen te onderhouden met al de Mogendheden, uwen en onzen handel te zien bloeien, maar wat weet ik van de overeenkomst van Algeciras Men heeft ons niet geraadpleegd on gjj knnt het lot van zeven millioen Mohamme danen niet regelen, zonder ernBtig hun rasgevoelens en godsdienst in aanmerking te nemen. De Daily Mail deelt nog mee, dat Moeley Hafid El Glaoei, het machtige hoofd van den Atlas, tot Minister van Oorlog heeft benoemd. El Kabboer werd tot vizier aangesteld en zgn broeder, die in den laatsten tjjd een gunsteling was van Abdul Aziz, heeft eveneens een belangrjjken post gekregen. De vraag is of de tegenwoordige sultan Abdul Aziz maar zonder slag of stoot het veld zal ruimen. Voor de Europeanen zou het echter te wenschen zgn, dat er nu eens een krach tig man a&n het bestuur kwam, die ord* op de zaken kan stellen. De nieuwe sultan schjjnt verstandig genoeg te zgn om in te zien, dat hg de Europeanen te vriend moet houden. Van Casablanca is niet veel nieuws. Benjjdenswa&rdig is de positie derFransche troepen er nog niet. In Oostenrjjk gaan nu ook al stemmen op Frankrijk in Marokko de vrjje hand te laten, daar de republiek er de meest belanghebbende mogendheid is. GOES, 28 Aug. 1907. Wijziging Motor- en Rijwielwet. Naar aanleiding van de motie, in don gemeente raad te 'B-Gravenhage voorgeBteid, om bg de regeering aan te dringen op een wjjzi- ging van de Motor- en Rijwielwet 1905 (Stbl. no. 69), verneemt de N. G. van wel ingelichte zjjde, dat een wetsontwerp tot wgziging van die wet, o. m. om het stellen van een snelheidsmaximum voor alle wegen binnen de bebouwde kom mogeljjk te maken, sedert eenigen tjjd bij den Raad van State aanhangig is. De regeering, zegt het blad, schjjnt deze wgziging reeds vóór het bekende ongeluk aan bet Kanaal te 's-Gravenhageter hand te hebben genomen. Grondwetsherziening. Naar men aan De Tijd van bevoegdezijde mededeelt, heeft het ontwerp van wet inzake Grondwets herziening bereids den Raad van State verlaten. Hot advies van dit college luidt zeer ongunstig. Toch verwacht men, dit in tegenspraak met van andere zjjde ver spreide berichten, dat het in de volgende maand reeds bij de Tweede Kamer zal worden aanhangig gemaakt. De gunstig en alom bekende fabriek van chocolade en cacao Bensdorp heeft een tablet chocolade in den handel gebracht met een lithografischen afdruk van het laat6te portret van de Koningin, het heeft dan ook den naam »Koningin-cbocolade". De chocolade is van een heerljjken, konink lijken smaak en keurig verpakt. en trad Louise Mannebach naar voren. Mgnheer de dokter vroeg de blinde zacht. •Neen, tante Louise, mgnheer Erwig Meier, over wien wjj vaak den laatsten tijd 9praken. U weet toch de heer, die zoo vriendeljjk was voor Erika". •Mgnheer Meier mijne tante, me juffrouw Mannebach." De oude dame reikte Erwig de hand, die deze bijna eerbiedig aanraakte. •Zeker weet ik het, en ik ben big u bier te weten, mijnheer Meier. Welkom in mijn huis. Wilt u niet een oogen blik blijven, Beata, wil je zoolang bjj Erika zitten •Zeker, taDte." De blinde sloeg de portière opzij en noodigde Erwig met een handbeweging tot nadertreden uit. Deze liep naast baar vooit door een lange rjj opeenvolgende vertrekken tot in een groote, achthoekige kamer. •Dus u bent Erwig Meier, de zoon van mijn nicht Josephine Mannebach," zeide de grjjze vrouw ontroerd. »Het is de eerste maal, dat een van mjjns vaders verwanten den drempel van dit hnis overschrjjdt. Laat mg het voor een gnn9tig teeken honden. U tenminste haat ons niet. Anders was u niet hier gekomen." •Ik heb geen aanleiding tot haten," antwoordde Erwig. •Niet waar Ik hoor u graag spreken," mgnheer Meier. »Uw stem herinnert mg aan die van mjjn dooden vader. Uw moeder was mjjns vaders peetkind. Hjj sprak somB van haar. Hg verdiepte zich zoo graag in herinneringen aan zgn jengd en vaderhuis." •Wie deed dat niet gaarne", zei Erwig, om toch iets te antwoorden. >De herinne- P. L. Tak. f De bladen van alle richtingen wjjden zeer waardeerende artikelen aan het over igden van den sociaal-democraat. Het Volk schrgft Uit de partjj scheidt met Tak's dood een figunr die een onvervulbare leegte achterlaat. Hjj was de maker onzer ge meentepolitiek, die hg als jarenlang geestig en gevreesd raadsoverzichtschrjjver van de TeUgraaJ had leeren kennen als wei nigen zgn rechtstreeksche leerlingen telt de S. D. A. P. bg tientallen. Hg was een onzer fijnste politieke koppen, die wat het oogenblik leerde en'het oogenblik eischte, wist te vatten alö geen ander, door zgn uiterst gevoeligen zin voor de werkelijkheid en zgn groote ervaring, in «en kwart eeuw meeleven met de openbare zaak opgedaan. In de onderlinge meeningsverschillen onzer partjj nam hg de positie in van principieel middenman en verzoenerook in dat opzicht was bjj de echte reaal- politicus, wiens al-beheerschende doel was de partjj groot te makeD, de grenzen der partjj, mits met streng vasthouden aan het klassenstrijd-standpunt, zoo wjjd mogeljjk te Btellen. Zgn grootste vreugde van den laatsten tjjd was, dat de partjj haar baDge twisten zoo energiek te boven kwam en de eenheid hervond zonder naar een van beide kanten elementen af te stooten. De Nieuwe Courant zegt Hg was een man van fijnen smaak en goeden stjjl, hoogbeschaafd en in vele talen belezen. Men kon, hoewel niet sociaal-democraat, met hem debat- teeren en een polemiek voortzetten, ja tot een einde brengenhetgeen maar zelden met de woord- en pen-voederB van die richting mogeljjk is, omdat meestal reeds dadelgk de gedachtenwis- eeling met hen afstuit op opzettelgk ge kweekt misverstand, op volstrekt gemiB aan eenig vertrouwen, op elementair verschil van oordeel of beschouwing, of wel op schelderjj. Dat was met P. L. Tak Diet het geval menigmaal hebben wij de pen met hem gekruist, maar altjjd kon het onzerzgds met waardeering van den tegenstander geschieden en werden beiderzjjds eerlgke wapens ge bruikt. Tak schreef vaak sarkastisch, vljjmend zelfs een enkele maalmaar nimmer giftig of gemeeD. Wat hg schreef, was steeds boven peil. En zelfs in zgn scherpste artikelen voelde men een greintje ge- moedeljjkheidevenals het onmogeljjk was in zgn welgedane figuur met den lichteljjk spotzieken, spitsgebaarden kop iets van een grjjzen, ervaren, doch niettemin lustigen sater den rechten apostel van den klassenstrjjd met al zgn haat en wantrouwen te zien. Tak waB bezonnen, nuchter, tot bespiegeling ge neigd, niet kwaadaardigin den ver- standeljjken omgang een fatsoenljjk man een voornaam journalist. De N. Rott. Crt Zgn heengaan is voor de partjj een groot riDg is een bron, waarin de moede ziel zich verjengdigt en verfrischt." De blinde knikte. Erwig zag in de lichtlooze oogen der oude vrouw, en ge&oelde een groot, week medeljjden. Waarljjk, als er wraak was, zeker had die Frederik Mannebachs geslacht zwaar getroffen, en haar, die leefde in een diepen voortdurenden nacht. •Ik hoorde uw naam vaak, mjjn neef Frederik en Beata en Erika spraken vaak over u, zoodat ik al vroeger wenschte, u te leeren kennen. Wij zgn verwant, u bent mjjn Deef, al is 't dan ook een geslacht verder dan Frederik MaDnebaeh en daar u schgnbaar zonder haat en voor oordeel tegenover ons staat, mag ik mis- Bchien hopen, dat uw belangstelling voor Erika de aanleiding, de eerste stap is naar een eindeljjke verzoening der beide takken van de familie Mannebach". •Als het aan mg lag den familievrede te herstellen, zou ik mg met genoegen in dienst der goedo zaak stellen", zei Erwig, eenigszinB pjjnljjk getroffen door de wen ding die het gesprek genomen had. •Ik kan niet gelooveD, dat het nienwe geslacht met dezelfde koppigheid als het oude aan den haat vasthoudt, die mjjn vader het leven verbitterde en ten slotte zgn verstand benevelde. Hg hing met groote liefde aan zgn broeder en diens kinderen. Het verschrikkeljjke proces, de verdenkingen tegen zgn rechtschapenheid hebben hem toen zoo aangegrepen, dat het verdriet erover wel als de oorzaak van zjjn later zenuwljjdon moet worden opgevat". Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1907 | | pagina 1