Zondagmiddag was er te Schoten een
quaestie over de betaling van een paar
borrels in de herberg van zekeren Stall,
tnssohen diens eohtgenoote en een paar
bezoekers.
Opeens sloeg vronw Stals, naar men wil
geduwd, achterover met het hoofd op het
biljard en bleef dadel jjk dood.
De justitie onderzoekt de zaak.
Naar aanleiding van het spoorweg
ongeval bjj het station Vries-Zuidlaren
meldt men, dat tegen den spoorwegwachter
A., die vergat den afsluitboom te sluiten,
proces-verbaal is opgemaakt, terwjjl hg in
zjjn betrekking geschorst is. De toestand
van den landbouwer Koops, die in het
ziekenhuis te Groningen wordt verpleegd,
is vrjj gunstig.
Voorzorg.
Zoudt u zoo beleefd willen zgn, niet
vóór het paard laügs te gaan zei een
koetsier tegen een dikke dame die geen
fooi had gegeven.
Hoe zoo antwoordde deze.
Omdat 't dier misschien op hol zou
slaan als 't ziet wat 'tvoor 75 cent heeft
gereden 1
Rei gokken op wedrennen. Er is in
de laatste jaren een krachtige oppositie
ontstaan tegen gokkergen op alle gebied,
maar voornamelijk tegen het wedden op
de sportterreinen,^ op de renbaneD, en wat
daarmee verband houdt. Als een der voor
naamste figuren in dien strjjd tegen het
gokken moet, zegt de Amsterdamscho
briefschrijver in de L. Crt., zeker de heer
G. Rost, de secretaris der Groningsche
Harddraverij-vereeniging, genoemd wor
den. In v oord en geschrift heeft hg zich
reeds eenige jaren tegen de verwording
van onze paardensport schrap gezet. Een
der hippische sportbladen, het bekende
Hipposheeft in Februari 1906, dus bjjca
anderhalf jaar geleden, .voor net eerst eon
kras ingezonden artikel van den heer Rost
opgenomen, waarin deze met volle kracht
te velde trok tegen het ongereglemen-
teorde wedden, het gokken bij de beruchte
bookmakers op de renbanen.
De schrgver zet daarna het verloop
van dien strgd uiteen en wjjsfc op het
deelnemen aan dien strgd door het Alg.
Handelsblad.
Geweldig was, zegt hg, de indruk, dien
dit ondubbelzinnig partijkiezen van een
der grootste dagbladen op de betrokken
personen maakte. De bookmakers ont
staken in felle woede, de bestuurderen
der Nederlandsche Harddraverij- en Ren-
vereeniging, die de ellendige speelzucht
onder haar patronaat nemen, lieten brom
mend de tanden zien, en de spelers van
professie dreigden den schrgver, mocht
hg zich bekend maken, een duchtig pak
Blaag te zullen toedienen.
Intusschen was de algemeene aandacht
op deze zaak gevestigd. Het Handelsblad
zette zgn strgd tegen het gokken op de
renbanon, Woestduin in do eerste plaats,
mot kracht voorten het Rotterdamsch
Nieuwsblad sloot zich daarbjj aan in een
adres aan do Regeering en aan de Siaten
Generaal.
De oorlog was verklaard de troepen
van beide zjjden gordden de wapens aan
ten strjjde.
Wie maar eenigszins op de hoogte is
van de toestanden der Nederlandsche
rensport, zal begrjjpen, dat er voor de
bestrijders van het gokken bjj de be
oefenaars der rensport zelf geen steun te
vinden was.
Daar was maar één weg voor hen, en
dat was een beroep op regeering en
volksvertegenwoordiging, die trouwens
haast overal in het buitenland in deze
quaestie met goed gevolg was tusschen-
beide gekomen.
Men wendde zich tot de overheid, in
woord en geBchrift. Een zinsnede uit
een der artikelen van den heer Rost,
niet al te zuiver van zinsbouw, maar
toch voldoende van duidelijkheid en van
onmiskenbaar oratorische kracht, werd
tot een gevleugeld woord.
»Ik iioop", had de heer Rost geschre
ven >dat de besturen der verschillende
vereenigingen zullen besluiten de book
makers van de terreinen te weren ge
beurt dit niet, dan zie ik den tjjd niet
meer ver, dat de Hooge Regeering zal
doen datgene wat de besturen hadden
kunnen voorkomen".
En sinds die onthullingen uit de knoei
ende renBportwereld hun intrede in de
wereld gedaan hadden, kwam ook bjj
de exploitanten der renbanen, bjj eige
naars en jockey's, en vooral bjj de book
makers, de vrees boven »dat de Hooge
Regeering zal doen datgene, wat de be
sturen hadden kunnen voorkomen".
Met dit gevolg, dat de besturen (enkele
gunstige uitgezonderd als dAlgemeene
H. en de Groningsche Harddraverjj-ver-
eeniging) gingen zoeken naar middelen
om te »voorkomen", middelen natuur
lijk, die in den eigenljjken toestand zoo
goed als geen enkele verandering zouden
behoeven ie brengen. En zjj vonden er
iets op de paardenfokkerij. Het bestuur
der Ned. Harddraverjj en Renvereeni-
ging bood aan de regeering een jaarlgksch
bedrag van ongeveer f40,000 aan, om
dit naar een voorgesteld plan te ge
bruiken ter bevordering vanAe paarden
fokkerij
De regeering heeft nog niet besloten
dit aanbod te aanvaarden.
Gelukkig 1
Want kort nadat het bekend werd, is
weer de heer Rost in een belangwekkende
brochure het belangstellend publiek over
dit voorstel komen inlichtingen. En
waarljjk, het verdient ter wille van de
goede zaakf die hier wordt voorgestaan,
in breeder kring bekend te worden dat
de Nod. Harddraverij- en Renvereeniging
met haar aanbod een poging gedaan heeft
om de regeering zand in de oogen te
strooien.
Maar do regeering zal zich niet laten
bedotten I Daar zgn de heer Drost in
Hipposde heer Hans in De Sport»Max"
in het Haridelsblad, M. Blokzgl in Op de
hoogte, Sjjthoff in het Rotterdamsch Nieuws
blad, de heer Van Leeuwen in het Ned
Landbouwweekblad, >Hanganus" in de
Leeuw. Grt., en ten slotte de brochure van
den heer Rost weer, om de heeren, die
zelf natuurlijk niet tot de ingewijden
mogen gerekend worden, in zoo goed als
eenslaidende onthullingen over de onzalige
politiek der Ned. Harddraverjj- en Ren
vereeniging in to lichten.
Zij zullen big ven spreken tot de massa,
totdat de gokkers van do renbanen ver
dwenen zgn.
Dé Zutfensche huzarenAan de Mor-
genpost worden nog de volgende bg zon
derbeden gemeld
Nadat de aankomst der huzaren aan
militaire autoriteiten was gemeld, kwa
men deze onmiddellijk naar de kazerne
toe en worden de deserteurs ondervraagd.
Velen hadden zich op den grond der bin
nenplaats neergelegd en weigerden op te
staan voor hun voeding verstrekt was,
hetgeen geschiedde. Vorschillenden kon
den niet goed meer loopeu van den
moeilijken marscb, dien zjj gehad hadden.
Er wera order gegeven om hen terstond
weer naar Zutfen te vervoeren.
Gelgkizg gekomen waren gingen zjj
weer weg, zingende en schertsende, vele
met dikke, slokken in de hand waaraan
hun mantels hingen, andere er op steu
nende om beter te kunnen loopen. Velen
rookten met genot een pjjp of Bigaar.
Het verschil bestond alleen hierin dat zjj
onder geleide van 89nige bereden mare
chaussee gekomen waren en nu omringd
waren door een gewapende afdeeling
rijdende artillerie en marechaussee, om
stuwd door een grooto menigte volk
werden opgewacht. Dat het geen bepaalde
anti-militaire demonstratie was, bewees
wel, dat zjj uit volle borst lieten weer
klinken »Het 4de regiment gaat nooit
verloren", enz.
Eenige huzaren vertelden nog de vol
gende bg zonderheden Sedert de vorige
ritmeester vertrokken was en het bevel
over het eskadron was waargenomen door
den ritmeester baron Van Heemstra, waB
de dienst zoo verzwaard, dat de jongens
het niet bg konden sloffen. Het gevolg
hiervan was vele stiaffen. Reklameeren
hielp nietzoodat besloten werd als
middel van protest gezamenljjk te deser-
teeren, aan welk voornemen gevolg werd
gegeven. Tusschen 7 en 8 uur verlieten
allen de kazerne en sloegen den weg
naar Arnhem in. Nabjj Worth-Rheden
werd in de heide halt gehouden en een
bivak betrokken en de noodige posten
uitgezet om overvalling te voorkomen.
Daar wilden zjj big ven tot 's avonds 8
uur en dan de reis vervolgenbg ge
deelten en langs verschillende wegen zou
men door Arnhem trekken en over de
Rjjnbrug weer verzamelen. Vandaar gaan
over Njjmegen en dan Venlo trachten
te bereiken om zich daar bjj den majoor
Thielen, den vorigen ritmeester, aan te
melden en hem hun grieven bekend te
maken, teneinde daardoor verbetering te
krjjgon. Dat is hun nu niet gelukt, daar
zjj in hun bivak achter do Roskam in
de heide te Worth-Reden, door de mare-
chaussées werden aangehouden.
De aanhouding heeft zich als volgt
toegedragenDe marechaussées op pa
trouille zjjnde, passeerden den Zutfen-
schen straatweg en werden gowaar6cbuwd,
dat zich op de heide een troep huzaren
bevond onder eenige korporaals, maar
zonder officieren of wachtmeesters, zoodat
dit zaakje niet in den haak was. De
inaróchaussóos reden er heen en vonden
de heeren gemoedeljjk bg elkander, die
evenwel geen zin hadden mede te gaan.
Het bataljon van het 8ste regiment in
fanterie uit Doesburg, dat daar in de
buurt oefening hield, was ook gewaar
schuwd en kwam op ditzelfde oogenblik
.iver de hoogten nader. Toon de huzaren
die zagen komen gaven zij zich over met
het verzoek, dat zjj niot door de infante
rie zouden worden medegenomen dan
zouden zjj gewillig met de maróchaussée
medogaan, hetgeen dan ook geschied is.
Netjes 4 aan 4 zgn zjj naar Arnhem
gemarcheerd en de infanterie heeft haar
oefening voortgvzet.
Nog vertelde een der huzaren, dat zich
ook uit Deventer een aantal huzaren,
Dinsdagavond hebben verwijderd. Het ge-
heele aantal gedeserteerde huzaren be
draagt pl.m. 130, waaronder verscheidene
korporaals.
Bg het verhoor in de kazerne hebben
zij verklaard, dat zij wenschen, dat een
grondig onderzoek zal worden ingesteld
naar do handelingen van ritmeester baron
Van Heemstra, en dat geev der korporaals
of manschappen zal worden gestraft. Zjj
zeggen geen één 6traffen of allemaal
straffen, daar zij allemaal zich goed be
wust, aan hetzelfde feit hebben schuldig
gemaakt. Wordt aan hun eersten wensch
niet voldaan, dan zullen zjj gezamelgk
opnieuw deserteeren als proteBt."
Invloed van gaslicht op kleuren. Het is
voor de dames van gn ot belang te weten,
welken invloed het gaslicht (het electrisch
licht beïnvloedt de kleuren slechts weinig)
op de verschillende kleuren uitoefent.
Zoo kan men opmerken schrjjft De
Manufacturer dat neutrale (donkere)
kleuren bjjna algemeen donkerder wor
den, lichte daarentegen veelal aan leven
digheid winneD. Dit is vooral bjj gele
ea roode kleuren het geval. Terwjjl name
lijk scharlaken en robjjnrood bjjna ge
heel overanderd bljjven, ja, zelfs oen ribg
vuriger tint aannemen, verandert kersen
rood in ponceau, en ponceau in capucijner
kleur (bruinrood), capucjjnerkleur daar
entegen wordt oranje, oranje goudgeel,
goudgeel neemt het geel der boterbloe
men aan en dit verandert weer in stroo-
geel. Ofschoon over het algemeen de gele
tinten bg gaslicht levendiger worden, is
dit toch niet altjjd het geval. Zoo wordt
b.v. stroogeel en korengeel (mais) lichter,
baar reflex vuriger, kanariegeel -verliest
haar groenachtige tint en wordt leven
diger, terwjjl daarentegen zwavelgeel meer
naar het wiite zweemt en bleeker schjjnt.
Een belangrjjke verandering ondergaan
bjj gaslicht bjj na alle bleek rose tinten.
Hiervan zgn uitgezonderd solferine, dat
onder alle bleekroode nuances de eenige
kleur is, die vuriger van toon wordt als
mede de lichtrose nuances, in het bjjzon-
der bengale, dat aau levendigheid nietB
verliest en alleen eenigszins van toon
verandert. Daarentegen schijnt zalm kleur
met behoud van de fijnheid der nuaoce
bjjna geheel wit, terwjjl purperrose, door
dat het met zooveel kraeht de lichtstralen
in zich opueemt, doodsch en glansloos
Smallegange zegt immerB reeds in zijne
Cronjjk van Z «eland op pag 537 dat
■pdiergelijke Kerk nochte van grootte, nochte
van doorluchtigheit in Zeeland nauwelijks
te sien ia."
Doch laten wjj alvorens over te gaan
tot de geschiedenis der kerk, eenige
regelen wjjden aan het eiland Zuid-
Boveland in het algemeen en de stad
Goes, waarin ons bedehuis gelegen is,
meer in het bjj zonder.
Goes is de eenige nog overgebleven
stad in Zuid-BevelaDdde andere heette
Reimers- of Rommerswale.
In 1530 werd het gedeelte bewesten
Ierseke, het gedeelte dus waarin Goes
ligt, door een grooten vloed ygeinundeert
doch weder ygerecouvereert"maar Zuid-
Beveland ten oosten van Ierseke, waarin
de stad ReimerBwale lag, is met vele
dorpen ygeinundeertgebleven en bestaat
derhalve niet meer.
Smallegange geeft een verhaal weer,
geschreven door een inwoner van ReimerB
wale, waarin deze vrjj uitvoerig de over
strooming van 14 Januari en 15 Februari
1551 mededeelt en verder het breken
en omvallen van de huijsen, zoutketen
poorten, stadthuijs en de Qodtshuijsen be
schrijft in den storm van 1112 Januari
1557. Daarbg maakt hg nog melding van
den grooten brand, die anno 1558 zoodanig
gewoed heeft, dat bijnaest het vierde part
van de Zoutketen en Zouthuijsen met al t gene
datter inne was, is verbrant.
Op 15 Februari 1561 werd Reimerswale
wederom door watervloeden geteisterd,
zoodat de meeite nieuw gemaakte water.
wordt. Dit is grootendeels ook het geval
met de grijze nuances, zooals loodgrjjs,
zinkgrjj8, jjzergrjjs 9n paarlgrjjsdeze
komen bjj gaslicht in het geheel niet uit.
Een uitzondering hierop maakt zilver-
grjjs. Dit is het eenige grjjs, dat vuriger
van toon wordt en daarbg een licht
roBekleurig schijnsel aanneemt. Het werkt
in combinatie met andere kleureu in
zoove-re echter ongunstig, dat het deze
niet tot haar volle recht doet komen,
uitgezonderd heel lichte klearen met
rustig-reflex, zooals vleeschkleur en licht
rose.
Ook de bleekgrjjze tinten, alsmede
ravenzwart en alle blauwe nuances var
liezen veel van haar levendigheid en haar
glans, zo worden echter niet geheel glans
loos, zooals de bovengenoemde grjjze
nuances.
Zoo wordt lichtblauwgrjjs, hemels
blauw verandert niet, maar wordt geheel
glansloos en vergeet-mjj-niet (turkoois)
wordt doodsch en dof. Donkerblauw ljjkt
bjjna zwart en is bjj gaslicht zelfs moeiljjk
van zwart te onderscheiden.
Van de groene tinten verandert appel
groen in esmeralda en pauwgroen in
jjsvogelgroen (Haloyon), geelgroen bljjft
•jurig, wordt echter donkerder, evenzoo
olijfgroen, het laatste met een prachtige
reflex. Wat de violetkleuren betreft, hier
van vei anderen sommige geheel en al,
terwjjl andere dof en glansloos worden.
Het eerste is het geval bjj paars, prune,
enzdie bruin of zwart wordendit
laatste is het geval bjj licht violet, blauw
achtig violet en lila. Het eenige violet,
dat hierop een uitzondering maakt, is
violetrood. Dit wordt helder en neemt
een meer roods tint aan.
Ofschoon ook, zooals in den beginne
word gezegd, neutrale (donkere) kleuren
bg gaslicht bjjna algemeen doffer worden,
is dit toch minder het geval, als zij niet
met lichtere kleuren gecombineerd wor
den, doch toon op toon worden gehouden.
Op deze wjjze kan men door aanwending
van donkere nuances in den vorm van
moezen, randen en meer dergeljjke, de
coratief werkende garneeringen op lichte
kleuren zeer fraaie effecten krjjgen.
Uit bovenstaande regelen bljjkt tevens
van hoe groot belang het iB, van de
verandering der kleuren, die deze bjj
gaslicht ondergaan, op de hoogte te zijn,
vooral als het er op aankomt, kleuren
en kleurcombinaties te kiezen, die niet
alleen bij dag, maar ook bjj kunstlicht
een goed effect moeten maken.
Twee olifanten gestorven. Artis te
Amsterdam heeft een groot verlies te
betreuren. Twee van de grootste olifanteD
zgn kort na elkander gestorven, 't Zgn
Rosa, die 18, en Betsy, die 13 jaar oud
was. Omstreeks Zondag vertoonden beiden
teekenen van lusteloosheid, welke gepaard
giDgen met verschijnselen van gestoorde
spijsvertering. Rosa 6tierf Zondagnacht
on Dinsdag is Betsy bezweken. Deze
laatste was een geschenk van den Sultan
van Siak.
Artis heeft nu nog één groote olifant,
Tony, en drie kleinere over. De oorzaak
van den vrjj plotselingen dood der dieren
is tot heden niet op te geven. Dr. Ker-
bert, prof. Max Weber en de veearts
Mazure zgn een onderzoek daarnaar aan
gevangen, waarvan het resultaat vermoe
delijk eerst over eenige weken bekend
kan zgn. (N. v. d. D.)
Je voorzitter wel. Damo vertelt in
het Utr. Dgbl.>Er vergaderde een ver-
eeniging van handwerkslieden, die ik niet
nader wil aanduiden. De voorzitter was
volkomen doordrongen van het gewicht
van zgn taak en van zgn aanzien onder
zgn medeleden, en trachtte dat aanzien nog
te verboogen door zoo deftig mogeljjk te
doen.
Op een gegeven oogenblik komt een
nieuw voorstel aan de orde.
»Mag ik hierover eens wat zeggen
vraagt een der leden.
>Neen meneer", antwoordt de voorzitter
statig. »Dit voorstel is urgent. Er kan
dus niet over beraadslaagd worden, omdat
niemand er iets tegen kan hebben het
is dus aangenomen."
De vergadering, zeer onder den indruk
van 's voorzitters knapheid, berustte.
keeringen verloren gingen.
De stad is derhalve binnen het tijdsver
loop van 12 jaren zes malen door overstroo
mingen en éénmaal door j>rand vernield en
verwoest.
In 1564 zond zjj een request aan de
Hoogmogende Staten, waarop die van
Reimerswale ynihir kregen, ydat zij haer-
zelve zouden helpen, alsoo zij best konden
Sedert 1574 is de stad Reimerswale
geheel ontmanteld, daar zjj ternaawernood
den omvang van ejn tameljjk dorp had
overgehouden.
In 1631 had zjj evenwel nog een baljuw
en burgemeester, doch in 1634 werd op
last van de Hoogmogende Staten van
Zeeland, ynaer aenslag van biljetten, het
ysterfhuis, ende verkoopinge van straet-
ysteenen, ende andersendeom met een woort
y alles te seggen, de uitvaert is gehouden. Van
yden geheelen boel van dese eertijts soo
y bloeijende stad wierden suiver gemaekt
ytnegentig ponden grooten vlaems, ende drie
yschellingen welke onder de crediteurenbij
ypreferentie zijn verdeelt geworden. Soo dat
yook deze stad insolvent is gestorven".
De overgebleven stad Goas ontleent
volgens Boxhorn haar naam aan eene
schor, waarop zich eertjjds vele ganzen
nederzetten.
Smallegange is van meening, dat, aan
gezien Goes in de Oud-Deensche en
-Nederduitsche taal een gansch welige,
vruchtbare aarde beteekent, deze stad, in
een zoodanige landouwe gelegen, haar
naam daaraan ook ontleend heeft.
Anderen brengen in herinnering, dat in
de achtste eeuw in het toen nog weinig
Een oogenblik later zgn er eenige
grieven te berde gebracht.
»Mjjne heeren," deelt de voorzitter
mede, »ik zal er voor zorgen. Ik zal mg
deze grieven in het haar Inoopen en ze
zelf den minister onder hetoog wrjjven."
De leden waren met deze bloemrjjke
toezegging zeer ingenomen. Eindeijjk
wordt in den loop eener bespreking, door
een der aanwezigen opgemerkt, dat het
zoo goed zou zjjn op een of andere aan
gelegenheid in de pers de aandacht eens
te vestigen.
»Hiertegen bestaat te minder bezwaar,"
antwoordde do voorzitter, met een hoogst
minzamen blik naar het tafeltje, waar
ik plichtmatig zat te schrjjven, >aangezien
naar ik zie de moeder der aarde hier
in persoon tegenwoordig is."
Toen ben ik weggegaan om eens goed
uit te lachen."
Is de Frankfurter Zeitung goed in
gelicht, dan znllen er binnen niet langen
tjjd een paar belaDgrjjke Dnitsche stoom
vaartlijnen de haven Zeebmgge gebruiken.
Er is nu reeds een Engelsche ljjn Zee-
brugge-Hull.
Verder schrjjft het blad»Het is
duideljjk, dat Zeebmgge het geweldige
verkeer van naburige havens ais Ant
werpen en Rotterdam geen afbreuk van
beteekenis zal aandoen. Van den anderen
kant kan men licht verwachten, dat een
deel van het reizigersverkeer er zich zal
samentrekken. Want schepen, die onder
weg reizigers of goederen willen opne
men en geen tgd hebben, de Schelde,
de Maas of den Nieuwen Waterweg bjj
Rotterdam op te varen, zullen in Zee-
brugge bjj genoegzame diepte voldoende
beschutte aanlegkaden vinden, die een
snelle lossiDg van waren mogelijk ma
ken".
Eenige Belgische bladen spreken er
hun ontstemming over uit, dat bjj de
plechtige opening van Zeebrugge de En-
gelschen noch de Franschen iets van zich
hebben laten merken.
Ook een drijfveer. De bedrjjvers van
den jongsten dynamietaanslag tegen den
Bneltrein BoedapestTredeal zgn in hech
tenis genomen. Het zgn drie ontslagen
arbeiders uit de steengroeven. Hun doel
was de spoorwegbrug bij BraoyiBchka
in de lucht te laten vliegen, om zoo
doende bij den bouw van de nieuwe brug
weder werk te krijgen.
Belangrijke ontdekking. Pignotti, een
jonge Italiaan, heeft eene ontdekking ge
daan, die voor de weteisehap van groote
waarde zal bljjken.
Hg vond een chemisch preparaat uit,
waaadoor 't mogeljjk wordt, menscheljjke
lichaamsdeelen en heele lichamen te petri-
ficeeren en voor bederf en ontbinding
te bewaren.
Ten einde de met 't preparaat behan
delde liohamen de volle frischheid terug
te geven, heeft men deze slechts in het
water te dompelen.
Daar het preparaat o. a. vermag tuber
kelbacillen op ljjken te dooden, koestert
men de hoop, dat het in kleinere
dosis, bg injectie aan levenden toege
diend, ook bljjken zal van kracht te zgn,
om de mikro-organismen die de tot dus
ver ongeneesljjke kwalen veroorzaken,
te vernietigen.
Hevige branden. In een vlek bjj New
York zgn Zondag en Maandag drie for
midabele branden voorgevallen. Wel de
ergste, wat de verliezen aan menschen-
levens betreft, waB die in een woonka
zerne ergens in het oosteljjk deel der
wereldstad. De bewoners werden in hun
slaap overvallen en de meesten hunner
konden er niet meer in slagen naar buiten
te komen. Vermoedelijk zgn 15 k 20
parBonen verbrand of gestikt. De meeBten
waren Italiaansche immigranten. Boven
dien zgn er 30 gekwetsten. Enkele on-
gelukkigen, die uit de bovenramen op
Btraat sprongen, vielen te pletter.
De tweede noodlottige brand brak uit
in het Long Beach Hotel, op Long Island.
Slechts van een of twee menschen wordt
vermoed dat zjj in de vlammen zgn
omgekomen. Dit mag gerust een wonder
worden genoemd, daar de brand 's och
tends tegen 5 uur op de eerste verdieping
bevolkte Zuid-Beveland een rivier Btroom-
de, die de yQosaha" geheeten werd. Aan
dien stroom was eene Villa of nederzetting
gebouwd. Stond de benaming Oosaha in
verband met het oude yQös(stroom), dan
laat het zich te eerder verklaren, dat men
al vroeg schrgven kon yter Oosse", zooals
enkele malen voorkomt. Deze bgvoeging
van het woordje yterversterkt ons in de
meening, die wjj gaarne voor eene betere
laten varen, maar thans voor ons het meest
aannemeljjk is, dat de naam Goes, voorheen
meestal yter Goesafgeleid moet worden
van yter Gosahden derhalve beteekent
»gelegen aan de rivier de Gosaha".
In 1300 was Goes reeds een dorp, in het
bezit van een versterkt slot aan welks
zuid-oostzgde later de St. Maria-Magda-
lenakerk gebouwd werd.
Omstreeks het jaar 1350, onder de
regeering van Willem van Beieren, dien
men wel den dollen Graaf noemt, verkreeg
Goes vele heerljjke rechten en privilegiön
en werd van lieverlede meer en meer
betimmerd.
De kroniekschrijver Johan Reijgersberg
voegt hieraan nog toe, dat het met wallen,
poorten en vesten omsloten werd, doch
Smallegange noemt dit yonwaerachtig"
daar dit eerst onder Vrouwe Jacoba is
geschied.
In 1406 nog een dorp genoemd, verkreeg
Goes spoedig daarna stadsrechten, doch
was toen nog niet door wallen ingesloten.
(Wordt vervolgd).
Iets over Goes en zijne
Hoofdkerk.
Reeds geruimen tijd geleden bekroop ons
de lust eenige bijzonderheden omtrent de
stad Goes en hare hoofdkerk het licht
te doen zien, verschillende omstandig
heden echter hebben ons belet dit voor
nemen ten uitvoer te brengen.
Toen wjj in het pas verloopen jaar
in de gelegenheid waren, nader met
deze laatste kennis te maken, kwam ons
ter plaatse eene circulaire onder oogen,
waaruit bleek, dat zich eene Oommissie
gevormd had met het doel de groote of
St. Maria-Magdalenakerk te Goes te
restaureerenthans, nu men pogingen
in het werk stelt, om het schoonste
kerkeljjke bouwwerk onder Zeelands
monumenten in zgn ouden luister te
herstellen, een kunstwerk, dat voor vele
monumenten in ons vaderland niet be
hoeft onder te doen, thans achten wjj
het oogenblik gekomen, waarop eene
beschrjjving dier kerk de meeste belang
stelling zal wekken en bjj den kunst-
lievenden lezer de begeerte zal doen
ontstaan, met dit artistieke gebouw der
middeleeuwen van meer nabjj kennis te
maken.
Bjj het raadplegen der verschillende
Id Terband met de aanstaande
restauratie der kerk nemen we deze bij
zonderheden over uit het bulletin, uit
gegeven door den Nederlandschen Oud
heidkundigen Bond (Maart 1902).
bronnen kregen wij de overtuiging, dat
van de kerk nog veel valt mede te deelen,
dat nog niet of niet voldoende bekend is
op architectonisch gebied is de oogst
zelfs heel schraal, daar bg de kroniek
schrijvers in deze materie zoo goed als
niets gevonden wordt en alle bestaande
gegevens bovendien in de verschillende
werken te veel verspreid zgn.
Wjj hebben ons ten doel gesteld, de
bestaande historische bjjzonderheden met
het resultaat onzer onderzoekingen en
studie tot een geheel te verwerken mocht
onze arbeid de goedkeuring wegdragen
van den lezer van dit Bulletin, dan znllen
wjj ruimschoots voor onze moeite beloond
zgn, overtuigd, dat wjj niet alleen meer
licht hebben doen &chjjnen op de ge
schiedenis van den bouw en van den
toestand der kerk, maar tevens aan hem,
wien de geschiedenis der Hollandsche
architectuur ter harte gaat, met deze
pennevrucht geen ondiemt bewezen
hebben.
Zeelands monumenten zgn talrjjk.
Runnen Sluis, Veere, Tholen, Brouwers
haven en Middelburg bogen op hunne
raadhuizen, eerstgenoemde plaats trotsch
op het oudste, laatstgenoemde fier op
het schoonste, kan Zierikzee roemen op
zjjnen kerktoren, Aardenburg, Tholen,
Brouwershaven, Hulst en Goes daaren
tegen hunnen pralen met hunne kerk
gebouwen, waarvan het schip en het
transept der Aardenburgsche kerk als
het oudste, de groote kerk te Goes als
de schoonste en fijnst gedetailleerde be
kend staat.