S\ 60 1907.
Donderdag 23 Mei.
94s" jaargang.
Oe pitgav» dozer (Jouraat geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrjjdagavoid,
uitgezonderd op feestdagen.
?cjjs par (rwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, ff l,$5c
Afzon ierljjke nomxnei* 5 cent.
issxrertaSimo »»n asBwer»te«tiiëra vóór J5 «ren cm dem dag dor
uilgave.
Telefoonnummer 22. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant".
De prjjs der gewone advertentiön is van 1-6 regels 50 cent, eiken regel moer 10 et.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt, de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjk*- en doodberichten en 6e daarop betrekking bobbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
BewijsnummersSpeent,.
Directeur-Hoofdredacteur R. Q-. Rijkens.
Sij dit no. behoort een bijvoegsel.
Vrijzinnige Partijdag.
Maandag, 2en Pinksterdag, had in »de
Prins van Oranje" plaats de vrijzinnige
partijdag, gehouden met het oog op de a.s.
verkiezingen voor de Provincial© Staten.
De zaal was zeer goed bezet. Ook van
de omliggende dorpen waren velen op
gekomen, terwijl vele bekende personen
uit het politieke leven in Zeeland zich
onder het publiek bevonden.
Op het tooneel was een versiering van
groen en bloemen aangebracht, te midden
waarvan een buste van de Koningin prijkte.
De heer Dominions, burgemeester van
Krniningen, als voorzitter,opende de ver
gadering met een woord van welkom aan
de aanwezigen. Spr. wees er op, hoe de
Centrale Vrjjzinnige Kiesvereeniging meer
eenheid heett gebracht onder vrijzinnigen
en hun gelederen versterkt heeft.
De rede van den heer Mr. Treub.
Na opening der vergadering kwam aan
het woord de hoor mr. W. M. F. Treub,
lid der Tweede Kamer.
Spr. begon met te betoogen, dat bet
zonder twjjfel is, dat door de a.s. verkie
zingen een meerderheid der linkerzijde
zou kunnen worden gebracht in de Eerste
Kamer, indien men links maar allen sterk
genoeg de noodzakelijkheid gevoelde voor
zjjn politieke overtuiging uit te komen
aan de stembus.
De rechterzijde is tegenwoordig steeds
bezig de verantwoordelijkheid voor de
laatste gebeurtenissen in het politieke
leven te leggen op de schouders van
anderen.
De spr. betoogde dat de tegenwoordi
ge partjjgroepeering zoe ongezond moge
lijk is. Bp de rechterpartg komt men
steeds aandragen met de antithese. Men
wil niet een verdeeling tusschen moer
en minder democratisch voelenden, maar
legt het verschil tusschen godidionstigen
en niet-godsdienstigen.
De kerkelijke partgen zouden wel
gaarne zien, dat de linkerpartjj ook stem
men uitbracht op leden der rechterzijde,
indien deze maar democratisch genoeg
zijn.
Op deze wjjze zouden de kerkelijke
partgen echter steeds een meerderheid
behalen.
De rechterpartg stelt nu echter nog
steeds alle sociale quaesties ver ten achter
bjj de godsdienstige.
Wel is het volgens spr. vreemd, dat
zulke verschillende schakeeringen van de
linkerzijde samengaan in den pclitieken
strjjd, maar dat kan onder de gegeven
omstandigheden niet anders.
Bij de a. s. verkiezingen is de quaestie
van een samengaan der verschillende
linkerzjjde-groepen niet zoo mooieljjk als
bij verkiezingen voor de Tweede Kamer.
Men zou moeilijk kunnen verlangen
dat een tegenstander van het algemeen
kiesrecht, hoewel vrjjzinnig, zou stemmen
op een ander vrijzinnige, die voorstander
was van dit recht.
Bjj de verkiezingen voor de Provinciale
Staten komt deze quaestie echter niet
39 FETTHhigTOH
De geheimzinnige Verdwijning.
(Naar het Engelsch van Guy Thome).
Megbie was geen bjjgeloovig man. Maar
tegenwoordig weten wjj allen zooveol
meer omtrent de onstoffelijke dingen in
het leven, dat alleen heel domme men-
schen een man, die aan bovennatuurlijke
dingen gelooft, bggeloovig noemen. Zoo
als veel hoog ontwikkelde menschen uit
onzen tjjd, was Megbie overtuigd, dat er
vreemde en niet begrepen machten om
ons heen zjjn.
Megbie hield den sigarettenkoker in
zijn hand; alle electrische lichten gloeiden,
de deur was gesloten, en er drong geen
enkel geluid doorheen.
Toen zag Megbie plotseling, dat er
een man tegenover hem «tond aan den
anderen kant van den haard, eenige pas
sen van hem af. Het was een lange man
met gladgeschoren aangezicht, met blond
dichtkrullend haar en oen breed gelaat. De
oogen waren licht blauw van kleur en om
geven door kleine vouwen en rimpeltjos.
Hg had een arendsneus, de mond was
scherp besneden. De man had een donker
blauwe overjas aan, en de kraag en man
chetten van de mouwen waren met astra
kan gegarneerd.
Het was doodstil in de kamer.
Megbie had eene gewaarwording, of
er een grgze mist voor zgn oogen kwam.
Als een gordijn zoo werd het opgerold
en Megbie zag den man volkomen duide
ljjk tegenover zich. Als hg zgn hand
zoo op den voorgrond, want zelfs al
wordt de Eerste Kamer omgezet, dan nog
zal men niet verkrggen een vrgzinnige
meerderheid, die in haar geheel voor het
algemeen kiesrecht is.
Maar vrijzinnigen in de Eerste Kamer,
hoewel zelf geen voorstander van het
algemeen kiesrecht, zouden toch niet een
eersten stap in die richting beletten, indien
de Tweede Kamer dezen stap goedkeurde.
De kerkelijken echter zouden zooniet
handelen.
Onze tegenwoordige Regeering heeft
in haar program niet staan net algemeen
Kiesrecht. Wel heeft zjj staan op haar
program een grondwetswijziging, waar
door de gewone wetgever het kiesrecht
zou kunnen veranderen.
Bjjna zeker kan men verwachten dat
deze grondwetswijziging in de Tweede
Kamer een meerderheid zal vinden, doch
zonder twjjfel zal de Eerste Kamer die
hervorming tegenhouden, indien de kie
zers tenminste in de Eerste Kamer niet
een liDksche meerderheid brengen.
Zoolang de Eerste Kamer is samenge
steld als nu, bljjft zg steeds het bestaan
van de tegenwoordig© Regeering en haar
program bedreigen.
De Eerste Kamer is, zeide spreker,
een verzameling oude heeren. En dit
lichaam blijft alle liberale hervormingen
tegenhoudennog onlangB bleek het,
toen de rechterzijde in de Eerste Kamer
•en hervorming van ons Ministerie tegen
hield, doch zelf de verantwoordelijkheid
van deze handeling niet op zich dnrfde
nemen, door de vorming van eeD nieuwe
Regeering op zieh te nemen.
Deze handeling noemde spr. zoo on
parlementair mogeljjk.
De Eerste Kamer is steeds een belet
sel voor de vrjjzinnige hervormingen, daar
niet alleen de rechterzijde in de Eerste
Kamer bestaat uit oude heeren.
Dit is het gevolg van de getrapte ver
kiezingen. Het volk is democratischer
dan de Tweede Kamer, en ook dan d®
Provinciale Staten, en Provinciale Staten
zijn weer democratischer dan de door
haar gekozen Eerste Kamer.
Bij de verkiezingen gaan steeds de
scherpe puntjes er af, en te begrjjpen
is, dat als een college door middel van
twee verkiezingen wordt verkozen, er
niet anders dan slaps overbljjft.
Een ander bezwaar is, dat Provin
ciale Staten tevens het kiescollege
zijn der Eerste Kamer, waardoor de
politiek bjj de Provinciale Statenver
kiezingen te veel op den voorgrond komt.
Er wordt dan ook minder gelet op de
bekwaamheid der candidaten ten opzichte
der provinciale quatsties, dan wol op hun
politieke kleur.
Weliswaar zal de politiek bg de ver
kiezingen voor de Prov. Staten een woord
meespreken, zelfs al zgn ze geen kies
college meer voor de Eerste Kamer, maar
het zal een politiek zgn verband hou
dende met de provinciale belangen. Ook
de eisohen van verkiesbaarheid voor do
Eerste Kamer behooren gewjjzigd te
worden.
En de Prov. Staten behooren van den
uitstak, kon hg hem bjjna aanraken. Dit
alles kon niet langer dan een seconde
geduurd hebben, toen de schrgver be
merkte, dat er plotseling een geweldig,
dreigend geluid als van eenige trommels,
zooiets als de vrooljjke dansers in Brussel
gehoord moeten hebben op den avond
van Waterloo.
Het volgonde oogenblik wist Megbie,
wat dit geluid in werkelijkheid was zgn
eigen hart en polsen joegen en sloegen
zoo snel, dat het op slaan van trommels
geleek.
Plotseling herkende hg het gelaat en
de gestalte van zgn bezoeker. De geest
als het inderdaad een geest was
droeg de kleeding en had het gelaat van
Eustace Charhewood, den welbekenden
man van de wereld, die een poosjs gele
den zichzelf te Brighton om het leven
had gebracht 1
Megbie had Charliewood nooit gespro
ken voor zoover hg zich kon herin
neren maar hij kende hem heel
goed van gezicht, zooals iedereen in het
Westend van Londen hem gekend had,
en hg was lid van een der clubs, waar
toe de overledene behoord had.
Hot Ding dat daar stond, het Ding
of de Persoon, die zoo uit niets was
opgedoemd, leek sprekend op Eustace
Charliewood.
Megbie stootte een kreet uit. Een
kreet van verrassing en vrees klonk
van zgn lippen een uiting van die
bjjna overstelpende nieuwsgierigheid,
die menschen zoo nu en dan ondervin
den als zg in tegenwoordigheid zgn
van hot onbegrgpelgke, het verschrik
kelijk©, het onbekende.
tegenwoordig op haar drukkenden last
bevrgd te worden, waardoor de verkiezin
gen zuivarder zullen worden.
Wie hieraan mede wil werken, behoort
diep doordrongen te zjjn, eindigdr spr.
van de noodzakelijkheid bg de a. s. ver
kiezingen zgn stem uit te brengen op
leden der linkerpartjj.
Een luid applaus Bteeg op na de be
ëindiging dezer rede.
De rede van den heer Fabius.
Daarna kwam aan het woord de heer
G. C. A. Fabius, kapitein der infanterie.
Deze spreker begon met er op te wjj-
zen, dat door de gebeurtenissen van het
laatste half jaar, aller aandacht was ge
vestigd op de legerquaestie.
Tot nog toe was er weinig belangstel
ling voor de weerbaarheids-quaestit. Le
ger en vloot hebben zich ontwikkeld,
eigenlijk uit de middeleeuwen, doch het
volk had voor deze ontwikkeling geen
belangstelling en het gevolg was, dat
er vele fouten zgn geslopen in leger
en vloot.
Nederland offert jaarlijks f 45.000.000
voor baar weerbaarheid en 75 000.000
arbeidsuren worden jaarlijks voor de
weerbaarheid onttrokken aan handel,
njjverheid, landbouw.
Toch is do toestand zoo, dat we niet
tegenstaande al deze opofferingen, zoo
geed als weerloos zgn. We zitten in het
moeras.
Gemakkelijker zou het zgn, al het aan
de weermacht opgeofferde geld, te ge
bruiken voor opheffing van Bociale mis
standen.
Doch spr. deed vele aanhalingen, waar
uit bleek, dat zelfs zg, die aan de spits
staan der vredesbeweging, inzien, dat
men zich niet kan ontwapenen en weer
loos maken.
Ook haalde spr. de woorden aan van
een aantal sociaal-democraten, die ook
de noodzakelijkheid inzien van eiken
Staat om zgn onafhankelijkheid te ver
dedigen.
Als men echter toch de gelden voor
leger en vloot wilde geven aan andere
belangen, dan kan men dit doen, doch
slechts al3 men tegeljjk de verantwoor
delijkheid daarvoor op zich neemt, dat
we vroeg of Iaat zouden worden ingepalmd
door een andere mogendheid.
Sommigen denken dat Nederland, hoe
wel een begeerenswaardige buit, volkomen
veilig is door den nag ver der mogend
heden. Deze redeneeriDg komt spr. zeer
gevaarlijk voor.
Het zou juisl zoo dom zgn als men
een mooien appel op straat legde in de
overtuiging, dat hg wel veilig zou zgn,
omdat de eene straatjongen hem niet
weg durfde nemen voor den ander. Mis
schien zouden die straatjongens elkaar
om dien appel eerst aframmelen, maar
de appel zou weggenomen worden.
Een ander houdt de positie van Neder
land voor volkomen veilig, dank zg de
tegenwoordige groepeering en machts
verhouding der groote mogendheden.
Deze onderlinge verhouding is echter
zoo wisselvallig, dat men daarop niet
mag rekenen.
Toen zag Megbie, dat het gelaat van
de verscbjjüing afschuwelgk verwron
gen was. De mond scheen zich voort
durend in doodsangst te openen en te
sluiten. Het was, of er een stroom van
woorden aan die lippen moest ont
vloeien, maar geen geluid was te hooren
in de groote, warme kamer
Groote tranen rolden langs de groo
te, bleeke wangen, de wenkbrauwen
waren van verdriet opgetrokken. De
handen maakten allerlei gebaren en zg
wezen naar den zilveren sige»-» vnkokor
dien Donald Megbie nog steeds vast
hield.
Het zwjjgende, in heftige gemoedsbe
weging verboerende Diog was vlak bij
o zoo dicht bg het scheen Donald
iets te willen vertellen.
Het wilde hem iets vertellen van den
sigarettenkokeriets van Gerald Rath-
bone.
Maar wat?
Welke vreeseljjke boodschap wilde het
in grooten angst verkeerende Ding zoo
graag vertellen, teiwjjl het daartoe niet
in staat was
Megbie hoorde zgn eigen stem. Zg
klonk dof en gedemd, evenals de stem
van een mechaniek.
»Wat is er? Wat is er? Wat wil je
mg trachten te vertellen, omtrent den
armen Gerald Rathbone?"
En toen, alsof het begrepen had, dat
Megbie iets zeide, maar het zgn woorden
niet kon hooren, stond de geest van
Eustace Charliewood daar handenwrin
gend met gebaren, die onuitsprekelijk
meelijwekkend en pijnlijk waren om aan
te zien.
Nederland's positie is door zgn ligging
juist zeer gevaarlgk. Groot is de kans,
dat bg een oorlog tusschen twe© groote
mogendheden, Nederland er bg betrokken
wordt er met deze mogelijkheid behoort
Nederland rekening te houden.
Een leger is dus noodig, maar zoodra
een reorganisatie ter sprake komt, komen
zeer vele meenigsverschillen aan het
licht.
Dit heeft men bemerkt aan de quaes-
Staal.
Toch was minister Staal niet bezig
plotseling het leger uit het moeras te
helpen, doch bij bad slechts een pasje
gedaan in de goede richting.
In de Tweede Kamer werden allerlei
bezwaren ingebracht, bezwaren van lager
orde, doch in de Eerste Kamer werd
de zaak principieelor behandeld en met
een stemming van bjjna zuiver rechts
tegen links werd der eerste kleine her
vorming verworpen,
Uit alles big kt dat de rechterpar-
tgen meer geneigd zgn inzake de
leger-quaestie te bljjven bg den ouden
toestand, terwijl daarentegen de linker
zijde een verlangen heeft ge too üd naar
het bewandelen van nieuwe banen.
Wel wordt er van rechts beweerd, dat
men even ver wil gaan als de linkerzjjde,
en even hervormingsgezind is inzake de
legerquaeBtie, doch deze bewering beves
tigen zij niet door hun handelingen.
Bij de behandeling der oorlogsbegroo-
in de E irste Kamer had eeD lid der rechter
zijde betoogd, dat van een Nederlander, die
in het leger komt, iets anders, een sol
daat zal gemaakt moeten worden.
Hieruit bljjkt, dat deze heer veel ge
voelt voor het ouderwetsebe leger.
Spr. betoogde, dat in elk geval tucht
noodig is. Niot behoeft elke Nederlander,
die in het leger komt, geheel vervormd
te worden, maar tucht is noodig, een
leger, ook esn volksleger, zonder tucht
is onmogelijk.
De tucht is noodig en een opvoediüg
in die richting van het geheele volk is
noodig.
Spr. haalde aan als voorbeeld van
gebrek aan tucht, de landweer die zich
voor een groot deel aanstelde als kwa
jongens, wat het gevolg was van ver
keerde opvoeding.
Een opvoeding, die tucht inprent en
ook het lichai m stevig en gezond maakt,
is noodig om de vorming van een krach
tig volksleger mogeljjk te maken.
In het program der vrijzinnig-demo
craten eiBcht men lichaamsontwikkeling
voor de jeugd.
Wel hebben sommigen bezwaren, dot
men kinderen van arbeiders, die reeds
op fabrieken werken, zou verplichten tot
lichaamsoefeningen, doch spr. acht dat
niet een plicht opgelegd aan die arbeiders
kindoren, doch een recht, dat hun toe
komt en dat den algemeenen gezondheids
toestand zal verbeteren.
Men zou op deze wgze b.v. de tuber
culose bestrijden aan haar bron.
Spr. spoorde aan inzake de legerquaestie
zich niet te laten beheerschen door vrees
voor oproer.
Megbie sprong op. Hg kwam nader.
»0, wees bedaard 1 bedaard 1" zeide hg.
Terwjjl bg sprak, viel de sigaretten
koker, dien hij tot op dat oogenblik
koortsachtig in zgn warme hand gedrukt
hield, op den grond. Met een gerinkel
viel de koker op de vuurplaat dat
was tenminste een alledaagsch geluid
Het volgend oogenblik was de wanke
lende, wanhopige geest verdwenen. De
kamer was weer precies zoo als te
voren stil, warm en schitterend ver
licht.
De droom was voorbjj.
En DoDald Megbie stond verstomd en
wezenloos bjj den haard, terwjjl een
reusachtige en jjskoude hand langs zgn
hart scheen te kruipen en het met
stevige, koude vingers vasthield.
Donald Megbie bleef even doodstil
staan. Toen knielde hjj neer en bad
vurig om hulp en voorlichting. Op zulke
oogenblikken komen mannen er toe om
te bidden.
Veel kalmer stond hg weer op, en
ging naar een van de vensters, die het
uitzicht hadden op de Theems.
Hij trok het zware, groene gordjjn
weg en zag, dat onmiddellijk een helder,
kleurloos licht de kamer binnenstroomde
Het begon nog niet to dageD, maar hot
was dat geheimzinnige uur, waarop do
dag zich] begint aan te kondigen.
De rivier zag er uit als een loodkleurige
stroom gesmolton tinde bladerlooze
boomen van de haven maakten in het
zwakke licht den indruk van fijn-uitge
sneden ijzerwerk. Londen sliep nog.
De schrgver voelde zich heel kalm en
bedaard, toen hg zich van het venster
Men kan toch niet, met de mogelijkheid
van een oproer rekenend, steeds een gewa
pende macht op de been houden, en zoo
doende steeds leven in een^staat van gewa-
penden vrede der Nederlanders onderling.
Met een aansporing belang te big ven
Stellen in de legerquaestie en alle krachten
in te spannen om bg do a.s. verkiezingen
de Eerste Kamer om te krijgen, waardoor
legerhervorming mogeljjk zal zjjn, be
sloot spreker.
Ook deze spreker werd zeer toegejuicht.
De rede van den heer Eoodhuijzen.
Daarna was het woord aan den heer
A. Roodhugzen, lid der Tweede Kamer.
Deze spreker gaf een overzicht van
het ontstaan van het ministerie, na de
verkiezingen van 1907.
De rechterzjjde gaf na het omverwer
pen van het ministerieKuyper door de
verkiezingen, aan de Koningin in over
weging, aan den heer Borgesius de op
dracht te geven een ministerie te vormen.
De rechterpartg begon toen met
te verklaren, dat de heer Borgesius
hierin toch niet zou slagen en toen bg
wèl slaagde begon men rechts te zeggen,
dat hg niet had mogen slagen, omdat hij
geen meerderheid had.
Het zal bg de tegenwoordige- partij
verhouding wel onmogeljjk zgn, een
meerderheid te" krijgen, behalve dan
een coalitie-meerderheid, zooals b. v.
die van Rome-Dordt. In deze coalitie
heeft dan de Rcomsch-Katholieke partjj
de meerderheid. Niet dat spr. een haat
had tegen de Roomsch-Katholieken, dat
kon hij Diet als liberaal, wiens geesteljjke
voorvader is Thorbccke, die den Roomsch-
Katholieken de vrjjheid gaf, niettegen
staande het verzet van anti-revolutionnai-
ren en christelgk-historischen (applaus).
Spr. wenschte voornameljjk de drie
belangrijkste punten van het Regeerings-
program te bespreken.
Het blanco-artikel vooral heeft van de
rechterzjjde veel verzet uitgelokt. Toch
is het blanco-artikel een juiste grens ge
weest tusschen de partgen en een bind
middel tusschen de verschillende groepen
der linkerzjjde.
Ten opzichte van het leger heeft de
Regeering ook een apart program. De
vooruitstrevenden wenschen een leger,
een goed leger, maar geen leger dat een
aparte kaste is.
Het leger moet zgn een deel van het
volk.
Wat betreft de financieele politiek der
huidige regeering, deze wjj kt ook sterk
af van die der vorige regeering. Deze
wilde een tariefwet, teneinde geld te
krjjgen om in de sociale nooden te voor
zien. Alleen door invoering van een ta
riefwet zou dit mogelijk zgn, en Talma,
die hier morgen komt om tegengift toe
te dienen op hetgeen heden gezegd wordt,
zei spr. (gelach) had zelf in een debat
gezegd, geen tariefwet te willen, wanneer
dit niet noodig was met het oog op de
invoering van sociale wetten.
Toen echter reeds was er in de Kamer
een man, die de plannen had ontworpen
om zonder tariefwet in de sociale nooden
te voorzien. En deze man was de eerste
afkeerde en zgn slaapkamer opzocht.
Het vuur was bijna uit, maar bg zag
den zilveren sigarettenkoker op de plaat
liggen en raapte hem op. Hg ging naar
bed met den koker onder zgn kussen,
en toen droomde hij.
Hjj zag Gerald Rathbone in een hoogst
gevaarlijken toestand. De omstandigheden
waren niet duideljjk omBchreveD welk
gevaar het was, kwam hij niet te weten.
Maar Megbie wist, dat Rathbone zjjne
gedachten aan hem overbracht, terwjjl hij
sliep Rathbone leefde ergens. Hjj was
gerangen in vjjandelgke handen, hg deed
zgn best in contact te komen met de her
senen Tan iemand, dien bij kende en die
hem kon helpen.
De journalist Sliep maar een paar uur.
Toen stond bjj lichamelijk verfrischt en
van een onwankelbare overtuiging be
zield, op.
De gebeurtenissen van den vorigen
avond waren duideljjk. Geen toeval of
verbeelding had het visioen en den droom
in het leven geroepen, de dood onschuldig
ljjkende sigarettenkoker, die daar op tafel
lag, en die op zoo vreemde wgze in zijn
bezit was gekomeD, was de spil waarom
alle vreemde gebeurtenissen zich draaiden.
Het kleine zilveren ding was omgeven
door een ondoordringbare geheimzinnig
heid.
En in het heldere daglicht-, toen al het
pbantastische en bovenaardsche uit zijn
gedachten verbannen was, wist Megbie
heel goed, tot wi^n zgn gedachten zich
richtten, op welke merkwaardige en on
doorgrondelijke persoonlijkheid zjjn ver
schrikkelijke vermoedens zich vestigden.
Wordt vervolgd).