h\ 30. 1907.
Zaterdag 9 Maart.
94slc jaargang.
GOESCHE
Oe uitgave dozor Oonrant geiohiodt Üaandag-, Woemdag- om Vrgdagavomd,
uitgezonderd oy feestdagen.
Prgs per kwartaal, in Goes f 0,7», buiten Goes, franco, f J,?5.
Aizonderlpke ncameis 5 cent.
Inzending van adnrtenlite wiar 2 upen op den dagQder
uitgave.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent; eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". 2— Directenr-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Om eens te lachen.
Men kan niet zeggen, dat clericale
bladen en met name de Kuyperiaansche,
erg gelukkig zpn in den iaatsten tjjd.
Berst hebben we het, ook voor vole
antirevolutionnairen weerzinwekkende
schouwspel gehad van de Zeeuwdie in
haar jjver om Roomsche kiezers te vleien,
Protestantsche predikanten ergerljjk mis
kende en beleedigde en dus het doel lee-
ljjk voorbpstreefie. Thans is det de
Standaardj die, om het zoo eens ui» te
drukken, »in den emmer heeft getrapt'
Ze gaf dezer dagen »bpna curieuse"
cijfers uit de statistiek. Het was een
Pruisische statistiek over 1889/1900. Zp
wees uit, »dat op het aantal der krank
zinnigen, wier aberratie gevolg van drank
zucht was, de personen, die zich op
hadden gegeven als tot geen kerkelijke
gezindheid te behooren, verreweg het
sterkst vertegenwoordigd waren".
O, jé, had de Standaard dat maar voor
zich gehouden, toen zjj dat ontdekte. Want
de openbaarmaking, die zeker niet uit
tollenaarsbewustzpn geschiedde, bracht
anderen aan het snuffelen. En die von
den veurieuse cpfers", heel curieus zelfs,
beter nog te controleeren, dichter bp huis.
Het waB een Nederlandsche Statistiek
over nog later jaren, over 1904. Het is
Land en Volkdat nu met deze statistiek
(bid. XXXIII) releveert het percentage
van de veroordeelden, naar kerkgenoot
schap.
Naast een geringe verbetering voor
Nederduitsch-Hervormden en Katholie
ken, en een wisselend epfer voor >zonder
kerkgenootschap of onbekend", vindt men
e«d sterke stjjging bp de Gereformeerde
kerkgenootschappen.
Het verloop was van 1901 tot 1904
1.3 pet., 2.38 pet., 2.55 pet. en 3.41 pet.
En ondeugend merkt dan het blad op
•Curieussedert de zon der politieke
macht deze kerkgenootschappen kwam
bestralen, ziet men de criminaliteit was
sen".'
Buitenland.
De Dtjitschi koloniën.
De aanvullingsbegrooting van 29 mil-
Iioen mark voor Zuid-West-Afrika, wier
verwerping de directe oorzaak was van
de ontbinding van den vorigen Rpksdag,
is weder ingediend en zal nu wel aan
genomen worden.
Zooals licht te begrppen is, gaf deze
begrooting aanleiding tot tamelpk hef
tige debatten, al waren slechts een spre
ker van het centrum en een sociaal-de
mocraat de eenigen, die deze begrooting
bestreden. De Roomsch-Katholiekon (het
ceitrum) willen wel de gelden toestaan
voer een spoorweg in Zuid-We8t-Afrika,
doch de gelden voor bestrijding van den
opstand in die Dultsche kolonie willen
ze niet toestaan.
Dernburg, de chef van het departement
van koloniën, heeft ook nu weder een
goeden indruk gemaakt. Vol vertrouwen
toonde hij zich in de toekomst van Duitseh
s FEÏÏILLITONc
De geheimzinnige Verdwijning.
(Naar het Engelsch van Guy Thorne.)
•Het volgende", zei hp. »Ik heb de
macht te weten, wat deze of gene mensch,
zp hp Koning op zjjn troon, bruid op
haar trouwdag oi misdadiger in de ge
vangenis op een gegeven oogenblik denkt."
Zp keek hem doodelpk verschrikt aan.
•O neen", zei ze, en zp zag nu zeer
bleek. >0 neendat kan God nooit toe
staan. Dat is een macht, die God alleen
toekomt."
Hp lachte en uit zpn lach klonk iets,
wat haar nog meer deed terugdeinzen.
Het was een lachen zooals dat van Lucifer
moet geweest zpn, toen hp in zpn trots
en arrogantie van hetgeen bp wist en
welken macht hp had wantrouwen uit
sprak tegenover een Macht, die hij niet
als grooter dan de zpne wilde erkennen."
•Dat zul je nooit doen," zei ze, •hoe
knap je ook bent."
•Marjorie", antwoordde hp, »ik ben
een man vaD de theorie, maar nooit'waag
ik het, iets te beweren, dat niet door
feiten bewezen kan worden. Als ik jo dit
vertel, als ik hoog opgeef van het resul
taat van mpn levenswerk, dan doo ik dat,
geloof mp, omdat ik tekst en uitleg kan
geven van alles wat ik zeg, omdat ik
kan bewpzen dat het de duistere rpken
der theorie kan verlaten om in het schit
terend daglicht der praktpk te treden" 1
Zjj keek hem aan. Zpn woorden drongen
Zuid-West-Afrika. Vooral van den spoor
weg had hij de beste verwachtingen.
Afgezien van alle onregelmatigheden
in het bestuur der Duitsche koloniën,
moet men een groote eerbied hebben voor
hetgeen Germania in Zuid-West-Afrika
reeds volbracht heeft en voor de energie
waarmedo nog verder gewerkt wordt aan
de ontwikkeling dier kolonie.
Duitseh Zuid-Wost-Afrik» is een ge
bied, dat dor de natuur stiefmoederlijk
bedeeld is. Zeer vruchtbaar is het land
niet, doch het ergste is de droogte. Door
do zon worden de wpde vlakten droog
en dor gebrand en troosteloos en eenzaam
is het land. Slechts hier en daar waren
inlanders-dorpen bij de weinige water
putten.
De DuitBcher8 begrepen, dat het aan
leggen van verkeerswegen het beste mid
del was osi do bevolking van zwervers
te maken tot nijvere arbeiders.
En dwars door de dorre vlakten be
gonnen de Duitscbers onder de moei
lijkste omstandigheden een spoorwegaan
leg.
Toen kwam de groote opstand. De
zwakke troepenmacht werd naar de kust
gedrongen en daar moeBt het kleine
legertje zich verdedigen tegoa de over
macht der opstandelingen, en wachten
op versterking uit het moedorland.
Duizenden Duitsche soldaten maakten
den tocht over zee en aanva irdden in
het moordende klimaat den zwaren strpd.
Machtige kolonnes rukten op naar bet
binnenland, doch voor zp den eigelpken
oorlog begonnen, werden de gelederen
vreeselpk gedund door ziekte en andere
ellende.
Met wagens moest leeftocht en water
den troepen worden nagezonden, want
het land bracht te weinig op om het leger
te onderhouden en de opstandelingen
braadden al het gewas af.
Kwamen dan eindelijk de troepen aan
een der groote waterputten, waar zp ten
minste een steunpunt zouden hebben, dan
bleken die putten vaak door de opstan
delingen bedorven. Het water was ver
giftigd door erin geworpen lpken van
dieren.
Toch wisten tenslotte de Duitschei s
meester te worden van het terrein en op
het oogsnblik is de rust zoo goed als
geheel hersteld.
Zaak is het echter mog voorbereid te
blpvan op alle gebeurlijkheden en daarom
wilde Dernburg nog een betrekkelijk
aanzienljjke troepenmacht houden in die
kolonie, iets, waaraan de vorige Rpksdag
niet wilde.
Deze Rpksdag zal hem echter zpn zin
wel geven.
Het zou ook te dwaas zpn de met
zooveel moeite verkregen resultaten van
den oorlog door een misplaatste zuinig
heid weer in gevaar te brengen. Ook de
aanleg van een spoorweg ver het binnen
land in, is noodzakelijk.
Hierdoor wordt niet alleen de koloni
satie vergemakkelijkt, maar zal het
Duitschland in de toekomst ook niet
zoo mceiipk rallen, een eventueels nieu
wen opstand te onderdrukken.
Dernburg zelf zal de kolonie binnen-
niet onmiddellijk tot haar door.
Er heerschte een gewichtige stilte. Maar
zooals bet in 't dagelpksch leven meestal
gaat, gewichtige momenten worden on
verwacht verbroken.
Uit den armstoel bij het vuur, waar
de oude mevrouw Poolt rustig had zitten
slapen, klonk plotseÜDg een slaperige stem.
Een stem zonder uitdrukking maar toch
duidelpk.
•Ik wil het niet hebben, Mina
(onduidelijk gefluister) ik zei tooh,
toen ik je aannam.... ik wil geen mannen
in de keuken hebben
Sir William en Marjorie keken elkaar
een oogenblik aan.
Toen begonnen zp op hetzelfde oogen
blik overspannen als zp waren, om het
eigenaardige van den toestand te lachen.
Het was een klein, onaangenaam en
zeer menschelpk incident te midden van
deze gewichtige onderwerpen, en op dat
oogenblik voelde do groote man, dat hp
Marjorie nader gekomen was dan eenig
ander oogenblik te voren. Zp was niet
langer als meegesleept door zpn harts
tochtelijke, wondervolle woordenzp
lachte eenvoudig en rustig met hem over
hetzelfde onderwerp.
Lady Poole snorkte rustig door. Zp
bracht niet verder het drama over haar
dienstpersoneel onder woorden.
Plotseling wendde Marjorie zich weer
tot Sir William.
•Moeder droomt alleen maar over een
dor dienstboden, die wg hebben moeien
wegzenden," zei ze. >Wat een dwaze in
terruptie 1 Nu ga voort, ga voort 1"
Haar stem herinnerde hem weer aan
kort in oogenschouw gaan nem»n en
tegelijkertijd een bezoek brongen aan
do Engelsche koloniën in Zuid-Afrika,
om daar een studio te maken van het
Engelsche bestuursstelsel.
De nieuwe Doema.
Met een bijna algoraeene sympathie
is do nieuwe Doema in Rusland begroot
en in strpd mot vroeger loopendo ge
ruchte» verwacht men nu, dat ze een
lang leven zal hebben.
Uit de eerste debatten blijkt ten dui
delijkste dat de Doema voornemens is
gematigd op te treden. De redevoeringen
van leden der linker partpen wpzen er
op, dat deze partpen ernstig streven naar
ingrpptnde hervormingen, zonder echter
in eens alles te verlangen.
Licht begrppelpk is het, dat men het
achterlijke Rusland niet in enkele jaren
kan vervormen tot een modernen staat.
De bevolking zelve is voor een groet
deel nog te veel samongeleeid met eeD
verouderd regeeringsstelsel, om plot
seling maar alle nieuwe denkbeelden in
gang te kunnen doen vinden, die in do
Westeljjke staten van Europa reeds bur
gerrecht hebben verkregen.
Zoo zou het b. v. niet aangaan plot
seling een zeer uitgebreid kiesrecht in
te voeren. Eerst als het enderwps zal
zpn hervormd en er daarna nog eenige
tientallm jaren zpn voorbij gegaan, zal
zoo iets ia Rusland mogelpk zpn.
De regeering heeft ook willen toonen
wel iets tegemoet te willen komen aan
het verlangen van het volk en zo heeft
de uitvoering van de reeds uitgesproken
doodvonnissen van politieke misdadigers
doen opschorten en de veldkrpgsraden,
die tientallen menscben lieten ;ter dood
brengen, opgeheven.
Is dit niet veel, bet is tenjjminste
eenige verbetering.
Kunst en Wetenschap.
De donkere zijde van den Handel.
Bp de firma H. L. v. d. Klei te Gro
ningen is eene brochure verschenen lAn
de hand des heeren D. R. Mansholt, den
bekenden agrariër, gititeld »Do donkere
zijde van den handel".
De schrpver tracht daarin aan te too
nen, dat de stellingen >dat de belangen
van den Handel en den Landbouw «én
zpn en dat het dwaasheid is, deze beide
tegenover elkaar te stellen" en »dat de
producenten en de consumenten er zpn
om den handel te doen bloeion", door
en door valsch zpn. Ook is hij het niet
eens met de voorstelling alsof de spreek
woordelijke rjjkdom en grootheid van
Nederland te danken was aan do groote
rijkdommen, die door den buitenlandsehen
üaodel in ons land vloeiden.
Men moge het al of niet eens zpn met
de theorieën des schrijvers, het is in elk
geval een zeer lezenswaarde brochure.
De schrpver heeft na eene inleiding zpne
stof verdeeld als volgtI. Psychologie
van den »Handel". II. De voormalige
Oost-Indische CompagnieIII. De klein
handel IV. De Maatschappelijke toestand
het verhaal zjjner wonderen.
Vertel mp nu betpractisch resultaat,"
zei ze.
•Welnu, luister. Als je in eon telefoon
spreekt, dan brongen do trillingen van
je stem een gevoelig plaatje in beweging
en door middel van eleetriciteit worden
die trillingen tot op bjjna onbeperkten
afstand overgebracht. Als m^vr. Melba
zingt in de gramopboon, dan brengt haar
stem het plaatje in beweging, dat op zpn
beurt weer een naald beweegt, dat op
zpn beurt zekere teekens maakt op een
cylinder van was."
•Javertel verder, ga voort 1"
•Als ik zeker instrument zet op het
hoofd van een man of een vrouw, als ik
met een schild de trillingen opvang en
ze geleid naar een ontvanger, die fijner
en gevoeliger is dan tot nu toe nog is
uitgevonden, dan verzamelt de ontvanger
de trillingen, kan ze evenals telegraaf of
telefoon overal heen brengen."
•En aan het andere einde?" vroeg
Marjorie.
•Dat is nu juist de moeilijkheid van
tien lange, onrustige, steeds doorwer
kende jaren geweeBt."
•En
•Nu is die moeilpkhoid eindelpk over
wonnen."
•En dus?"
•Wat iemand in Londen denkt, kan
dadelijk overgebracht worden naar Parps."
•Ja, dat begrijp ikmaar daar aan
gekomen, kunnen zp natuurlijk alleen
overgebracht worden naar een ander brein.
Je bedoelt, dat je een nog veel verwon
derlijker systeem van telegraphie hebt
der plattelandsbevolking na de gouden
eeuw; V. Handelswinst en grondbezit als
maatschappelijke factorenen tot slot
eenige bladzpden gewpd aan het onder
werp »De Hi ndelsgeest en de Wetgeving".
Excelsior.
Woensdagavond mocht bovengenoemde
Goesche zangvereeniging haar 25-jarig
bestaan herdenken en ze deed dit met
een zeer welgeslaagde soirée in »de Prins
van OraDje".
Over gebrek aan belangstelling had de
jubileerende vereeniging zeker niet te
klagen, want de zaal was prachtig bezet
en er heerschte ten opgewekte geest.
Het programma was zeer uitgebreid.
Hot begon met een operette »Mignon"
(die mot de gelijknamig# opera niets te
maken hoeft). Opgewekt werd er gespeeld
en gezongen en de operette voldeed dan
ook wel. Gezegd moet worden, dat
vooral, de hoofdrol, die van Mignon,
in goede handen was. Een heel aardig
stemmetje heeft deze Mignon.
De operette werd gevolgd door een
tooneelspel in óéa bedrpf, >de Kleinzoon".
Ook het tooneelspel liep goed van stapel.
Het was echter wel wat te ernstig voor een
feestavond. Er werd goed, vlot gespeeld
en ook de grimeering was verdienstelijk.
Tot alot kwam een tableau, »Apollo,
omringd door de bescherm-engelen van
Knust en Wetenschappen", dat zeker het
minste niet was van het programma. Door
de smaakvolle opstelling en mooie ver
lichting voldeed het zeer.
•Excelsior" kan met voldoening op deze
soirée terugzien.
Uit de Pers.
Drankmisbruik on Religie.
Naar aanleiding van een conclusie
van de Standaard komt het volgend praatje
voor in de Christen-Democraat
Hein. O, zool Maar dan dnrfikje wel
verzekeren, dat over het algemeen het
drankmisbruik onder de lui die met alle
religie openlijk gebroken hebben, dat zpn
dus de menscben, die bekend staan als
tot geen godsdienstige gemeente te be
hooren heel wat minder is, dan onder
de zoogenaamde »geloovigen"
Ik geef je de verzekering jongen, dat
er in de Zuidelgke provinciën van ons
land, waar ze dan niet met de regilie
gebroken hebben, niet gedronken, maar
gezopen wordt.
Kees. Dat is eenvoudig niet tegen te
Bpreken. Zelfs de voornaamste Roomsche
bladen hebben nog niet zoo laDg geleden
daarover openlgk hun verontwaardiging
uitgesproken.
Maar weet je wat toch misschien wel
uit deze statistiek te leeren valt
Dat de meDscheD in Pruisen, die tot de
geloovige menscben gerekend worden, zich
wat meer dan in ons land, Bchamen om
sterke dranken te gebruiken.
Hein. Dat is mogelijk ja, maar dan
past het toch niet, dat Kuyper daaruit
een zoo algemeene conclusie trekt.
Ik beloof je, niet alleen onder de zoo
genaamde geloovigen, maar vooral ook
onder de ouderwetBch gereformeerden
vindt je ze bjj massa's die o, zoo verslaafd
zpn aan hun slokje en die er zelfs heel
niot tegen opzien om te spreken over God
en Zjjn Woord, met de borrelüesch op
tafel.
Kees. Als je daar wat van weten wilt,
vraag dan maar eens bjj de Gerefor
meerde Vereeniging door drankbestrij-
ding.
En daar draagt dr. Kuyper ook niet
weinig schuld aan, want zijn zeggen, dat
men geen goede Calvinisten kweekt ojj
den Chocoladeketel, wordt door heel wat
van zpn vervolgers gebruikt om er maar
stevig op raak te pooien.
uitgevonden dan tot nn toe is ontdekt.
Ik zou bijv. hier in deze kamer zitten
en dan zonder gebruik te maken van een
draad of zoo iets in verbinding kunnen
komen met jou, terwpl jij in ParpB bent.
Hoo verwonderlijk is dat 1 Wat een triomf!
Maar maar, William, hoe verwonder
lpk het ook is, het gaat dus toch nog
niet zoo ver, als je eerBte woorden mij
deden denkon. Je mag dan des menschen
geheimste gedachten kunnen weten, maar
ook alleen als de ander het wil."
•O," antwoordde hp, met een stem,
alsof hij uit een droom ontwaakte, *als
ik alleen ontdekt had, wat je zegt, dan
zon ik al veel gevonden hebben. Maar
ik ben verder gegaan, veel verder. Ik
heb veel, veel meer gedaan en daarin
ligt de groote waarde van mpn arbeid."
Nog eens gingen zij beiden staan en
weer lieten zp zich meeslepen door het
verbaal der wonderen.
Weer nam hp haar mee naar de hoo-
gere sferen van wetenschap, waarvan de
poorten nimmer te voren voor haar ont
sloten waren.
Om nog eens op de pboBOgraaf terug
ta komen," zei Sir William. Er worden
teekens gemaakt op de cylinder van was
en zp worden later in klanken overge
bracht, opgeteekend op metalen cilin
ders, om voor eltjjd te bljjven bestaan
als een reproductie van de menschel jjke
stem. Nu, on dat is nu eigenlijk het
punt, waar het op aan komt heb ik
een middel ontdekt, waardoor de ge
dachte voor iedereen zichtbaar goraaakt
kan worden, waardoor iedereen in staat
zal zpn de gedachte te lezen. Wat ik
GOES, 8 Maart 1907.
De vrpzinnige kiesvereeniging
•Vooruitgang" alhier vergaderde Woens
dagavond in de •Prins van Oranje".
Voorzitter was de heer R. G. van Dijk.
Gehouden werd een bespreking over
de candidaatstelling voor de Staten-ver-
kiezing.
Als bestnursledeu traden af de heeren
Temperman, van Djjk, van Lis en Neter,
waarvan de eerste twee niet in aanmer
king wenschten te komen voor een her
kiezing. De heer Neter werd herkozen.
Gekozen werden de heeren Jonstra
Hollman en BlackBtone.
Hoedekenekerke. In deze gemeen
te circuleert onder de ingezetenen een
adres ter verkrijging van een derde post
bestelling per dag.
Wolphaartftdijk. Door den Gemeen
teraad zpn tot leden der commissie tot
wering van schoolverzuim herkozen de
heeren A. v. d. Linde C. A. Leempoel,-
P. Koeman en in de plaats van dhr. D.
Vleugel gekozen dhr. J. M. Houterman.
Vastgesteld werd het kohier van de
hondenbelasting.
Rilland-Bath, De Donderdag ge
houden gemeenteraadszitting werd bij
gewoond door 5 leden. Afwezig de heeren
De Jager en Boot, beiden met kennis
geving de eerste wegens familieom
standigheden. De notulen der vorige ver
gadering werden onveranderd goedge
keurd. Daarna had in geheime zitting
plaatB het opmaken van het kohier van
den hoofdelpken omslag. Tengevolge van
het vertrek nit de gemeente van eenige
gegoede ingezetenen moest de factor wor
den verhoogd en werd deze gebracht van
fl,40 op i 1,48. Het aantal aangeslagenen
bedraagt 370.
Door Ged. Staten waren nadere inlich
tingen gevraagd omtrent het in de vorige
vergadering genomen besluit tot verkoop
van grond inzake de volkshuisvesting.
Aan dit verzoek werd voldaan en be
sloten na goedkeuring der besluiten door
Ged. Staten zoo spoedig mogelpk tot uit
voering over te gaan. De grond, die niet
verkocht zal worden, zal worden verpacht.
Ook zal dan bij goedkeuring van Ged.
Staten zoo spoedig mogelpk met de lee
ning een aanvang worden genomen. Uit
het verslag VBn de commissie tot wering
van schoolverzuim te Bath bleek dat daar
in 1906 4 vergaderingen werden gehou-
bedoel is het volgende, ik heb het pro
ces ontdekt en de machine daarvoor noo-
dig uitgevonden, waardoor de gedachte
op eiken afstand kan worden overgebracht
langs den draad en aan het andere einde
opgevangen door een instrument, dat haar
in haar trillingen verdeelt. En deze tril
lingen werken op een machine, een com
binatie van de spectroscoop en de bios
coop, die ze op een scherm projecteert
in den vorm van beelden of woorden
al naarmate de gedachte op dat oogen
blik door beeld of woord in bet brein
der menschen gevormd wordt."
•En wat btteekent nu dat alles
•Het beteetent, dat, wanneer mijn ap
paraat gebruikt wordt, hetzij met of zon
der toestemming, om de gedachtetrillin
gen over te brengen, dat dan geen ge
heimen meer verborgen knnnen blpven.
De menschelijke ziel ligt dan voor ieder
bloot. Individualiteit is dan beroofd van
haar eenig verdedigingsmiddel. Het zal
dan niet meer noodig zpn den misdadi
ger oen verhoor te laten ondergaan. Hp
moet in weerwil van zichzelf bekennen.
De onschendbaarheid der gedachte bestaat
dan niet meer. De huichelaar moot zpn
geheim aan de wereld bloot geven, en
iedereen moet de menschheid bekennen,
wat tot nu toe God alleen wist."
Marjorie giög in een stoel zitten en
bedekte haar gelaat met de handen. Ver
schillende emoties verdrongen zich in
haar brein. Hot wonderwerk, dat deze
man had voltooid, vervulde haar met
weerzin voor zpn macht, met schrik bjjiia,
maar ook met groote vreugde.
(Wordt vervolgd.)
