1906 N#, 141
Donderdag 29 November.
93 s"' jaargang,
7 FEUILLETON.
De hinkende.
Oe uitgave dozör Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, in Goes f 9,7S, buiten Goes, franco, y i,*5.
Afzonderljjke nommer» 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag dep
uitgave.
COURANT.
De prjji der gewone advertentiën is van i-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et,
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de priji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgk?- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". ^Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
Organisatie van Middenstanders.
In den Duitschen Rijksdag is onlangs
eene beschouwing gehouden over het
onderwerp»de nationaal-liberale partij
en de middenstands politiek". Het is
op zich zelf geon vreemd verschijnsel,
dat een partjj, vooral eene, die niet wint
in ledental, naar de gunst van de groote
middenklasso der bevolking gaat dingen.
Dat verschijnsel ziet men overal, ook bjj
ons. Zoowel de vrjjzinnig-democraten als
de sociaal-democraten, roomschen als
anti-revolutionairen schenken in ons land
boe langer hoe meer aandacht aan dit
vraagstuk en zjj bieden tegen elkaar op,
om zooveel mogelijk stemmen uit dezen
middenstand te recruteoren. De midden
stand begint opgeld te doen en in orga
nisaties wordt een gedeelte van hen
zich zjjn kracht bewust.
Het begrip middenstand is in ons land
nog nooit juist gedefinieerd en daarom
is het niet van belang ontbloot, welke
definitie de heer Patzig, het Duitsche
Rjjksdaglid hiervaD geeft. Het begrip
middenstand, zegt hjj, is niet gemakkelijk
juist te omljjnen. Producenten en consu
menten, boeren en burgers, allen willen er
toe worden gerekend. Huiseigenaren en
woningvereenigingen hebben de vraag
tegenover elkander uitgespeeld. Daarbjj
komt nog de braode groep van ambte
naren en beambten, in dieust zoowel van
openbare lichamen als van maatschappijen
en bjjzondere personen. Ja, ook de groep
der handwerkslieden schuift het best be
taalde gedeelte ia den middenstand uit.
Wjj moeten daarom de zaak practisch
aanvatten, zegt de heer Patzig, en zeg
gen voor het Duitsche volk moet de
rjjka overvloed van zelfstandig werkende
individuöo, die zeer zeker de bron van
onzen rjjkdom vormen, bewaard bljjven.
J)aartoe rekenen wij ook die ambtenaren
en beambten, die, hoewel loontrekkend,
in particulieren dienst, streven naar
zelfstandigheid en onafhankelijkheid. De
redenaar betoogde daarop, dat in strijd
met de theorieën van velen, de midden
stand niet bezig is te verdwijnen. Zelfs
Bernstein had dit erkend, en de statistiek
bewjjst het, dat wel de kleine inkomens
van beneden de 900 Mark jaarljjks in
aantal geljjk bljjvon, maar de inkomens
van 900—3000 Mark mot 44 in aan
tal zgn toogenomen in de zes laatste jaren.
De inkomens van 30006000 Mark waren
met 30 vermeerderd.
Men ziet, dat deze Duitscher als maatstaf
wat tot den middenstand zal behooren,
het jaarljjksche inkomen neemt. Dit is
ook feitelijk de eonig juiste, want de
naam middenstand duidt er reeds op, dat
de uitersten, de menschen, die van dag
tot dag leven, en aan de andere zjjde
de kapitalisten, er niet toe behooren. Een
groote moeilijkheid zal het nu echter
zijn een lijn te trekken.
Te onzent is dit in verschillende wetten
reeds gedaan, zonder dat daar bjj het
woord middenstand is genoemd. In de
Ongevallenwet is bepaald, dat met loonen
boven f 4 per dag geen rekening wordt
gehouden. In het Arbeidscontract is de-
Roman door ERICH EBENSTEIN.
IV.
In een der kleine, stille zijstraten van
de zevende wjjk van Woenen, waar nog
de oude, lage huizen staan, wier voor
gevels vuil en vervelooB zjjD, terwjjl aan
den achterkant gemetselde priëelen of
glazen veranda's op vriendeljjke tuinen
uitzien, woonde de heer Silas Hemp el.
Hg had drie kamers in gebruik, die
maar hoogst zelden op orde gebracht moch
ten worden en dan ook alleen nog maar
zoo in het geniep, wanneer hij niet aan
wezig was tot groot verdriet van
Kata, een oude Croatische, die de huis
houding bjj hem deed en slechts daarom
genade vond in de oogen van haar meester
wjjl ze in de eerste plaats een zeer ge
sloten karakter had en in de tweede
plaats de Duitsche taal zoo slecht mach
tig was, dat ze voor de gewone babbel
uurtjes in de buurt absoluut niet was
te gebruiken.
Twee vertrekken waren gevuld met
■vogelkooien, waarin een onafgebroken
igefladder en gekweel heerschte, het derde
bewoonde meneer Silas Hempel zelf met
zijn Angorakator, die hem overal als een
•schoothondje achternaliep en 's nachts
het bed van zgn meester deelde.
Voor de menschen uit de zevende wjjk
utond het als een paal boven water, dat
meneer SilaB Hempel een dwaas was.
zelfde maatstaf aangelegd. Wie dus meer
dan f 1200 's jaars verdient, rekent mon
niet meer tot de arbeiders.
Deze grens is natuurlijk eigenljjk ge
heel willekeurig, maar dat is mot de
meeóte grenzen nu eenmaal het geval.
Een onderverdeeling in klassen van
den grooten middenstand levert nog veel
meer bezwaar op. Men heeft eon handol-
drjj venden en een industrieolen midden
stand. Dan heeft men verder allerlei ca
tegorieën van staatsambtenaren, onder
wijzers, postemployé's, gemeente-ambte
naren e. a.
En nu wat de organisatie betreft.
Ten deele zgn deze categorieën reeds
lang georganiseerd en hebben zjj hun
wenschen kenbaar gemaakt, ja tendeele
ook reeds verhoord gekregen. Ook de
in particulieren dienst zich bevindende
personen kwamen reeds gedeeltelijk tot
organisatie. Maar zeer velen zgn nog
ongeorganiseerd en big ven daardoor bui
ten beschouwing. De winkeliers weren
zich op 't oogenblik het hardst en zjj
hebben volkomen gelijk, maar de andere
klassen moeten zorgen, dat zjj er ook
bij zgn en niet over 't hoofd worden
gezien.
Er kan tegenwoordig bjj onze gecom
pliceerde wetgeving haast niets worden
gedaan in het voordeel van de eene
klasse, zonder de andere te schaden, en
daarom is het voor allen noodig op hun
hoede te zijD, vooral voor hen, die be
hooren tot den middenstand, maar officieel
gerekend worden tot de rjjpe citroenen,
die uitgeperst mogen worden ten bate
der schatkist.
De heer Patzig deed een goed werk
met hierop eens de aandacht te vestigen.
Ook in ons land kunDen we met deze
leer uit het buitenland ons voordeel doen.
Uit de Pers.
op de loer.
De christelijk-historische Ds. W(age-
naar) schrjjft, onder dit opschrift, in de
Volksbode o. a.
»Wanneer men leest, wat er zoo al iD
A.-R. en R.-C. bladen ten opzichte van
het Ministerie dag aan dag schier wordt
gezegd, kan men den indruk niet van
zich afzetten, alsof de coalitie op de loer
ligt. Is er een kansje om aan de liberale
concentratie een vlieg af te vangen, men
zal de gelegenheid niet laten passoeren.
Zoo was^ het met het geval Krans. Zoo
schijnt het ook weer bjj oorlog te zullen
gaan. Alleen het politiek voordeel beslist.
De critiek is dan om het ministerie
te verzwakken door het in zgn meest
kwetsbare plekken te treffen en het dan
toegetakeld ten toon te Btellen in zgn
schande aan de kiezers, om ze afschrik
in te boezemen tegen de liberale politiek."
GOES, 28 Nov. 1906.
De Provinciale Staten van Gelder
land hebben generaal C. M. E. van Löben
Seis herkozen als lid van de Eerste Ka
mer der StateD-Generaal, met 39 stem
men tegen 20 blanco.
Bjj Koninklijk besluit is met ingang
van 19 December herbenoemd tot bur
gemeester van Krabbendjjke, dhr. J. N.
Elenbaas, secretaris dier gemeente.
Bjj Kon. besluit van 26 dezer is
met 1 Februari bonoemd tot onder-bibli
othecaris van de Koninkljjke Bibliotheek
te '8 Gravenhage, dr. N. van Wjjk, thans
tjjdeljjk leeraar aan de rjjks hoogore bur
gerschool te Goes.
WEosenkerke. De vergadering van
ingelanden van den Wissenkerkepolder
besloot Maandag met algemeene stemmen
tot verharding der aardewegen in den
polder met grind, in 2 jaar, en wel
eerst van den molen tot aan den djjk
van Klompe en daarna van de hofstede
van den Berg tot hofstede G. Maris.
Land- en Tuinbouw en Veeteelt.
Men schrjjft aan de N. R. Ct. van de
Belgische grens d.d. 27 Nov.:
Het mond- en klauwzeer is thans in
België officieel vastgesteld in de pro
vincie Luxemburg, Henegouwen, Oost
en West-Vlaanderen en men vreest, dat
het zich over het geheele land zal ver
spreiden. Daarom worden door onze re
geering maatregelen genomen om ons
vee voor besmetting te vrjj waren.
In de meeste grensplaatsen liggen
weiden van Belgische landbouwers, die
met verlof van den Commissaris der
Koningin daarop hunne koeien en scha
pen mogen laten grazen. Met ingang
van heden 27 November zgn echter alle
verloven voor onbepaalden tjjd ingetrok
ken en mag geen enkele Belgische koe
of schaap de Nederlandsche grens pas-
seeren, waardoor ons vee niet met vreemd
vee in aanraking kan komen.
Als nu ook de landbouwers maar zoo
wjjB zjjn geen Vlaamsche kooplieden in
hunne stallen toe te laten en men op de
veemarkten voorzichtig is, dan zal men
ons vee wel voor besmetting kunnen
vrij waren.
Schuimaarde.
Schuimaarde is een bijprodukt van de
suikerfabricage uit suikerbieten. Om hare
samenstelling te begrjjpen, is het noodig
in groote trekken te vertellen, welke
bewerkingen de bieten ondergaan moeten
om er de suiker uit af te scheiden.
In de allereerste plaats dan dienen de
bieten van aanhangende gronddeeltjes
gezuiverd te worden. Dit geschiedt ge
deeltelik door ze te werpen in de naar
de fabriek leidende kanaaltjes, welke zgn
gevuld met afgewerkt water, voor een
ander deel in de zoogenaamde wasmolen.
Na deze grondige reiniging worden de
bieten machinaal in lange dunne repen
gesneden, welke repen in groote jjzeren
cilinders worden gestort om te worden
uitgeloogd met water.
Verschillende stoffen, die voorkomen
in de niet doorgesneden cellen van de
bietenreepjes, lossen in het water op.
In de eerste plaats de suiker, maar dan
ook verschillende zouten, zuren en andere
oplosbare verbindingen. Door diffussie
treden deze opgeloste Btoffen buiten de
cellen.
naast, in hoopjes gelegd, hennep, ljjnzaad,
miereneieren en dergeljjke.
Bjj de vensterbank, welke door een
aangeschroefde plank verbreed was, zat
een man en wreef in een bakje gele ra
pen stak. Zgn houding w&b gebogen en
slap, maar het blonde, eenigszins gol
vende btar op het intelligente hoofd
had een zoo zjjdeachtigen, fijnen glanB,
dat de dame er onwillekeurig met be
wondering Daar bleef kjjken.
Silas Hempel liet zich volstrekt niet
in zgn bezigheden storen. Hg keek nau-
weljjks om, maakte een linksche buiging
en wees naar een met kostbaar pluche
bekleeden stoel, die wat ter zjjde van
hem stond.
»Neem als het u blieft plaats, me
vrouw, ik ben dadelgk klaar".
♦Laat u niet storen, meneer Hempel.
Ik zou u ondertusschen de reden van
mjjn komBt
♦Niet noodig. U bent mevrouw Froh-
licb, de weduwe van den ritmeester, en
u komt om uw zoon Robert."
De dame maakte een gebaar van ver
bazing.
♦Hoe weet u dat? Kent u me dan?"
♦Ik heb eerst pas nu de eer gehad
kennis met u te maken."
»Maar dan
♦Dat is toch zeer eenvoudig. Ik ver
wacht u reeds twee dagen."
♦Ik begrijp u niet. Hoe kon u
♦Werkelijk niet vroeg hjj vriendeljjk
en knipoogde glimlachend tegen haar
met zgn slaalgrjjze oogpn, wier blik zoo
frisch en jeugdig was, dat Berta Frohlich
plotseling geneigd was hem voor niet veel
onder dan dertig jaar te honden, terwjjl
ze straks had gedacht een grjjsaard te
zien.
♦Dus werkeljjk niet En toch is het
zoo heel natuurljjk. De heele wereld acht
nw zoon schuldig u echter wilt be
zweren, dat hjj onschuldig is. Wat kon
u anders doen dan een man zoeken, die
n helpt deze onschuld te bewjjzen
Maar
♦En wie anders zou n helpen, dan
Silas Hempel Het kan immers geen
verstandig mensch in den zin komen aan
de schuld van den jongeD man te twjjfelen.
Met de rapen ben ik klaar. Ziet n, er
komt nog een weinig van een runderhart
door en wat wittebrood. Ik houd niets
van het kunstmatige vogelvoeder. Het
natuurlgke is altjjd het beste voor mensch
en dier."
♦Mag ik u intusschen met de bjjzondere
omstandigheden bekend maken, meneer
Hempel, die
♦Niet noodig. Als u volstrekt wat wil
doen, maak dan, als 't n blieft dien pot
met meelwormen open en leg er achttien
stuks op tafel."
Hoofdschuddend deed mevrouw Froh
lich, wat haar was opgedragen.
♦Aha", zei Silas Hempel lachend, ♦zie
hoe onrustig de vogels worden. Ze kennen
den pot heel goed, waarin hun lekker-
beetjeB zgn. Nu, wacht maar, ik ben
dadelgk klaar. Murk, ga weg, je ver
haartte veel en zoudt mevrouw vuH
kunnen maken."
(Wordt vervolgdj.
Menigmaal zwierf hij dagen achtereen
in de straten rond, verkeerde in de arm
zaligste kroegen of keek zoo opmerkzaam
naar het spel der straatjongens, alsof er
op de wereld niets belangrjjkerB was. Op
andere tjjden sloot hg zich weer in zijn
woning op, floot met zgn vogels om het
hardst en liet zich door de onde Kata
zulke hoeveelheden snuiftabak halen, dat
een half regiment soldaten er genoeg aan
gehad zou hebben. Snuiven was name-
Ijjk een hartstocht van hem.
Nu en dan kreeg hjj voornaam bezoek,
equipages stonden voor zgn huisje en
bedienden in livrei keken met hoogmoe-
digen blik van den bok op het slechte
plaveisel der straat neer.
Het was moeiljjk te zeggen, hoe oud
hg was. Enkelen schatten hem op der
tig, anderen op vjjftig jaar. Evenzoo
ging het met zgn vermogen. Velen
beweerden, dat hg zeer rijk was, of
schoon hg zoo eenvoudig leefde, anderen
noemden hem een hongerljjder. Op zgn
deur prjjkte een geel koperen bordje,
dat zelden gepoetst werd en waarop
men onder zgn naam kon lezen ♦privaat
detective". Maar niemand geloofde eigen
lgk aan dat opschrift. De politie had
het immers ook moeten weten, maar geen
agent groette hem, als hjj hem toevallig
ontmoette.
De mannen van politie keken hem met
een öjn, listig lachje aan, hetwelk de
heele buurt als spot beschouwde en
als zoodanig dikwijls nabootste.
Het duidelijkste bewijs, dat hij niet
wj}8 was, vonden de menschen hierin,
dat hjj met niemand in de heele wjjk
eenige betrekking onderhield en soms
dagen, ja weken achtereen spoorloos ver
dwenen was, zonder dat ook zelfs zgn
huishoudster het flauwste vermoedeE
had, waar bij intusschen rond zwierf.
Voor het huis van den zonderlingen
man hield op den morgen van den
tweeden December een vigelante stil,
waaruit een bejaarde dame stapte, die in
het zwart gekleed was. Ze keek een
oogenblik verwonderd in de armoedige
omgeving rond en klom toen haastig de
trap op, welke naar meneer Hempels
woning leidde.
Kata, vuil en grjjnzend als altjjd, met
het haar verward om het hoofd hangend,
deed opeD.
♦Dat is hjj", was het prompte antwoord,
hetwelk vergezeld ging van een uitnoo-
digende beweging met de hand dat ze
Daar binnen moest komen.
Daarop trommelde de appetijteljjke
oude met krachtige vuiBten op een deur.
♦Open doen. Bezoek. Dame!" schreeuw
de ze.
Aan den binnenkant kwam iemand op
pantoffels naar de deur sloffen, schoof
den grendel weg en trok zich daarna
weer terug.
Kate zei kort
Binnengaan," en verdween toen in
do keuken.
Zoo moest de dame zelf wel de deur
open doen.
Verbaasd bleef ze een oogenblik op
den drempel staan. Het leek wel, of ze
bjj een vogelkoopman was gekomen.
Vogelkooien aan alle wanden, voeder
bakjes netjes op een rjj op de tafel, daar-
De eiwitstoffen, die er in aanwezig
zgn, kunnen niet door de celwanden
heendringen, m. a. w. diffundeeren niet,
en men zou dus een vloeistof verkrjjgeD,
waarin geen eiwit aanwezig was, ware
het niet, dat het eiwit uit de doorge
sneden cellen er in terecht kwam.
Het vocht id de jjzeren cilinders, dif-
fuceurs geheeten, bevat derhalve suiker,
zuren, zouten en eiwit. De laatste drie
moeton er uit worden verwjjderd. In de
eerste plaats zorgt men er voor de zuren
te neutraliseeren. Immers deze zouden
de opgeloste suiker, Baccharose, inver-
teeren, dat wil zeggen, splitsen in drui-
vensuiker en vruchtensniker. Dit mag
niet plaats hebben, omdat die suiker-
soorten niet of zeer moeiljjk willen kris-
talliceeren. Men brengt daarom in bet
verkregen bietensap een stof, waarmede
de zuren zich willen verbinden tot zou
ten. Deze stof is kalk.
Bjj elke goed ingerichte suikerfabriek
is ook een inrichting, waarin men kalk-
steenen brandt. Door dat branden ver
krijgt men er twee andere stoffen uit,
n.l. ongebluschte kalk en koolzuur. Beide
heeft de fabrikant noodig voor de zui
vering van het sap De ongebluschte
kalk wordt gebluscht en met water aan
geroerd tot kalkmelk, waarmee het sap
wordt vermengd. De zuren verbinden
zich met de kalk tot onoplosbare zouten.
Onder dia zuren behoort ook phosphor-
znur.
Maar ook de suiker gaat met de kalk
een verbinding aan eD er moeten dus
maatregelen worden genomen, waardoor
de kalk zich weer van de suiker scheidt.
Voor men hiertoe echter overgaat, wordt
het met verschillende kalkzouten veront
reinigde sap verwarmd Door deze ver
warming worden de opgeloste eiwitstoffen
vast, ze stollen, zooals men dat gewoon-
ljjk noemt, en vermeerderen zoodoende
de hoeveelheid niet oplosbare stoffen.
Om nu de suiker weer van de balk
te scheiden, perst men door het sap het
koolzuur, dat bij het branden van den
kalksteen is verkregeD. Dit onttrek^ aan
de suiker de kalk en vormt er koolzure
kalk mee, een stof, die niet in water
oplosbaar is.
In het sap zweven dus verschillende
niet oplosbare 6toffun en is de suiker
opgelost. Nu wordt alles gefiltreerd, en
de massa, die in de filters achter bljjft
is de schuimaarde.
Schuimaarde is dus in hoofdzaak kool
zure kalk doch bevat ook andere stoffen,
als stikstof, afkomstig van de eiwitstoffen,
phospborzure kalk enz.
Hier volgt een analyse van een monster
schuimaarde, afkomstig van de Noord-
Nederlandsche Beetwortelsuikerfabriek
en onderzocht aan het Rgkslandbouw-
proefstation te Groningen
water 37.7 pet.
organische stof 6.8
koolzure kalk 50.8
stikstof 0.16
phoBphorzuur 1.00
kali 0,26
De kalk uit de schuimaarde is, evenals
elke andere kalksoort, b. v. landbouwbalk
(ongebluschte kalk), gaskalk, mergel en
gips, te gebruiken als indirecte maatstaf,
dus tot verbetering van de structuur van
den grond en om de in den bodem aan
wezige voedingstoffen in een toestand te
brengen, waarin ze door de planten ge-
makkeljjk kunnen worden opgenomen.
Zware en kalkarme gronden, die niet
te ver afliggen van een suikerfabriek,
komen vooral in aanmerking voor de
aanwending van schuimaarde. We schrjj-
ven met opzetdie niet te ver afleggen
van een suikerfabriek, want op het ver
voer komen nog al kosten, daar de
schuimaarde een groote hoeveelheid water
bevat.
Een boeveelheid van 60 tot 80 dui
zend K.G. schuimaarde geeft op zwaren
kleigrond een aan merkel jjke verbetering
van de struotuureen dergeljjke aan
wending komt, de vervoerkosten er bui
ten gelaten, op 60 tot 80 gulden, daar
de prijs der schuimaarde meeBtal f 1 per
1000 K.G. bedraagt.
Maar door baar gehalte aan stikstof,
kali en phosphorznur werkt de Bchuim-
aarde niet alleen als indirecte, doch ook
als directe meststof. Immers, wie 80,000
K. G. schuimaarde over 1 H.A. land
brengt, geeft daarmede ook
800 X 0,16 K.G. stikstof 128 K.G.
800 X 1K-G* phosphorznur 800 K.G.
800 X 0,26 K.G. kali 208 K.G.
Er wordt dus met 80,000 K.G. schuim
aarde een hoeveelheid plantenvoedsel
aangobrstht, geljjkstaande met het voed
sel uit ongeveer
8 baal Chilisalpeter,
50 baal superphospbaat van 16 pet. en
16 baal kaïniet.
Nu is het verre van ons te willen be-
wereD, dat 1 K.G. stikstof uit schuim
aarde in voedingswaarde geljjk staat met
1 K.G. stikstof uit Chilisalpeter, of dat
het phosphorzuur uit schuimaarde even
werkzaam is als dat uit superphoshaat,
maar wie bovenstaande hoeveelheden
kunstmest in geld berekent, zjj het dan
ook tegen den halven prjjs, moet toch
tot het besluit komen, dat de kalk in
schuimaarde al bjjzonder goedkoop wordt
aangekocht.
Schuimaarde kan worden gebruikt,
zoowel op bouwland als op groenland.
Daar er slechts een beperkte hoeveelheid
van wordt verkregen iB het ieder, die
ze wil aanwenden, aan te raden zich
vroegtjjdig tot de fabriek te wenden, het
best dadelgk na afloop van de campagne.
Op het land kan de schuimaarde eerst
aan hoopen worden gezet; doorwinden
zon verliest ze dan veel water later kan
Z6 met de schop over den groDd worden
verdeeld. Gaat dan de vorst erover, zoo
kan ze in 't voorjaar gemakkelijk fijn
worden verdeeld en door ploegen en
eggen innig met den grond worden ver
mengd. Op groenland bewjjst bjj de ge-
ljjkmatige verspreiding de kettingegge
goede diensten.
Op land, dat in het komende voorjaar
met haver zal worden bezaaid, wende
men liever geen schuimaarde aan. Wjj
zagen dezen zomer toch een stuk haver,
waarin de bekende en gevreesde haver-
ziekte juist hevig optrad, waar de hoo
pen schuimaarde hadden gelegen.
