1906 N\ 135.
Donderdag 15 November.
93
jaargang.
ste
i FEUILLETON.
De hinkende.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geichiedt Maandag-, Woensdag- on Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
?rjj« per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, jf 1,95»
Afzonderljjke nommeia 5 cent.
Inztndina van advertentiën vóór 2 uren op den dag dep
uitgave.
COURANT.
De prjji der gewone advertentiön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Gfoesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. g. Rijkens.
GOES, 14 Nov. 1906.
Geslaagd voor het examen apothe
kersbediende mej. A. D. Vg verberg Te
Goes.
Op uitnoodiging van den burge
meester alhier heeft zich eene commissie
gevormd voor het inzamelen van geldon
ter herdenking van den 300-jarigen ge
boortedag van Michiel Adriaansz. de
Ruyter.
De commissie bestaat, behalve uit den
burgemeester, uit de heeren J. M. Kake-
beeke, J. Fransen van de Putte, J. de
Eoogh, M. H. Harinck en Jos. Witkam.
De heer R. Straub te Kloetinge
beeft voor zjjne benoeming als lid der
commissie voor de boter- en eierenmarkt
alhier bedankt.
Benoemd zjjn bij Kon. Besl. tot voor
zitter van het bestuur van het waterschap
de Vaickenissegeul de heer J. Kakebeeke
te Krabbendjjke en zulks met ingang van
16 November 1906; tot dijkgraaf van
den Al-te-kleinpolder (Noord-Beveland)
de heer Tb. Maat te Catztot plaats
vervangend dijkgraaf van den Stroodorpe-
polder (Zuid-Beveland) de heer A. P.
Wouterse te Krabbendijke.
Met ingang van 16 November zijn
verplaatst naar Hansweert de kommiezen
3e kl. bjj de belastingen J. C. Prins van
Breskens en H. van den Berge van Sluis.
Benoemd met ingang van 1 Decem
ber, bjj het wapen der cavalerie, tot
generaal-majoor, inspecteur van het
wapen, als opvolger van generaal Smeding,
de kolonel H. F. D. Braams, comman
dant van het 4de regiment huzaren.
De Belastingvoorstellen en de
Landbouw.
ZooalB wjj in ods vorig nommer reeds
meldden heeft de beer K. de Boer Cz.
bjj gelegenheid van de algemeene ver
gadering der Liberale Unie, een rede
gehouden over de thans aanhangige be
lastingvoorstellen met betrekking tot den
Landbonw. Uit deze rede nemen wjj bet
volgende over
Bjj het beoordeelen nu^van de wer
king dezer voorgestelde belasting ko
men wij dadeljjk voor de groote moeie-
ljjkheid om het juiste inkomen van een
landbouwer vast te stellen, om de be
kende reden, dat huishouding en be
drijf gewoonlijk geheel ineenloopen,
De beer Treub neemt aan, dat het
inkomen van een landbouwer ongeveer
geljjk of nog iets booger is dan de
pachtwaarde van den grond dien hjj ge
bruikt.
M.a.w. dat een boer die een boerderij
huurt van f 2500 zelf uit de exploitatie
van die boerderjj een inkomen van f 2500
overhoudt. Die schatting na acht spreker
beslist te boog. Al wil hjj aannemen dat
het levenspeil van onzen boerenstand het
vermoeden omtrent dat inkomen eeniger-
Roman door ERICH EBENSTEIN.
I.
Mevrouw Berta Froblich schelde, zoo
als ze dat eiken dag deed, precies om
vjjf uur aan de woning van haar zuster
Hermine von Lindemaier aan, welke te
gel jjk eigenares was van de in een voor-
Btad van Weenen gelegen villa Cyrus,
waarin ze beiden woonden. In de linker
hand droeg mevrouw Frohlich de Neue
Freie Presse, waarop de beide zusters
samen geabonneerd waren, en in de rech
terband het fijne breiwerk, waaraan ze
gewoonljjk werkte, terwgl Hermine de
thee zette en haar vertelde, wat ze dien
dag zooal bad gedaan.
Mevrouw Frohlich, de weduwe van
een officier, was vjjftig, haar zuster Her
mine vjjfenveertig jaar oud. Beiden leid
den sedert jaren een heel kalm leven,
waarin alles met pjjnljjke nauwkeurig
heid op de minuut geregeld was. Ieder
had haar eigen huishouding, maar des
avonds was men altjjd bjj Hermine.
Mevrouw Frohlich moest tweemaal
schellen, eer Tine, het factotum van Her
mine, die reeds meer dan dertig jaar bjj
de familie Lindemaier diende, opendeed.
»Ocb, neem me niet kwaljjk, mevrouw,
dat ik niet dadeljjk opendeed", zei ze,
nadat ze een ouderwetBche buiging had
gemaakt, ernaar ik was juist bezig met
de lampen schoon te maken, en toen
»Het is goed, Tina. Is mjjn zuster in
•de woonkamer
Mevrouw Frohlich wees op een be-
mate wettigt, dan meent hjj toch, dat
hierbjj een belangrjjbe factor over het
hoofd wordt gezien en die is deze, dat
onze middelmatige en groote boeren in
den regel bezitters zjjn van eenig bedrijfs
kapitaal en de rente van dat kapitaal in
het inkomen wordt geabsorbeerd.
Het inkomen wordt dus gewoonljjk
gevormd door bedrijfswinst pluB rente
van eigen kapitaal.
En dat dit zoo is, kan hieruit worden
opgemaakt en ieder die met het bedrjjf
van nabjj bekend is, zal, zegt Bpr., mjj
dat toegeven, dat die boertjes, die zonder
eenig kapitaal zelf te bezitten een boer-
derjjtje huren, er misschien kunnen ko
men als zjj leven zoo ongeveer als hun
arbeiders.
Het ligt in den aard der zaak en volgt
onvermjjdeljjk uit ons pachtstelsel in
verband met wat spr. zou noemen »de
landhonger" van onzen boerenstand.
Als twee boerenzoons concurreeren om
een boerderjj te huren, waarvan de een
10.000 gulden kapitaal bezit en de ander
niets, dan zal de eerste meer bieden dan
de ander.
Onder den invloed van de tegenwoor
dige economische verhoudingen rjjst de
pacht tot die hoogte, dat voor den boer
een bestaan overblijft met behulp van
de rente van zjjn eigen bedrjjfskapitaal
en die boeren, die dit kapitaal ook nog
moeten leenen, kunnen den strjjd tegen
over hun meer gefortuneerde collega's
slechts volhouden met harder te werken
en minder te verteren.
Om die reden gelooft spr. gerechtigd
te zjjn om het bedrjjfsin komen van onzen
boerenstand te stellen niet geljjk aan de
pachtwaarde, maar 20 pet. minder of zoo
ongeveer gelijk aan de belastbare huur
waarde.
Aan deze schatting van het bedrjjfB-
inkomen nu toetsende do voorgedragen
belasting, zal men toch moeiljjk kunnen
volhouden, dat ze een te zwaren druk op
den landbouw zou leggen.
Spr. noemde eenige becjjferingen aan
de hand van het wetsontwerp, ten be wjj ze
van een niet overmatigen druk der voor
gestelde belasting.
Echter maakt hjj zich niet de illusie
dat hjj door aan te toonen dat deze be
lasting niet zyvaar zal drukken een moge-
ljjken kortzichtigen tegenzin bjj onze land
bouwers zal overwinnen.
Onze landbouwstand onderscheidt zich
in dezen niet van de andere Nederl. staats
burgers in dien zin, dat zjj van het be-
laBtingbetalen een feest maken.
Evenmin zal spr. met een beroep op
het billjjkheid8gevoel hen verwjjzen naar
de klimmende cjjfers op de Staatsbegroo-
ting, bestemd voor de ontwikkeling van
dit gewichtig bedrjjf en trachten te betoo-
gen dat daartegenover ook van den land
bouwer een billjjke bjjdrage mag worden
gevraagd.
Misschien was dit beroep op hun bur
gerzin of billjjkheidsgevoel voldoende om
de algemeene instemming van den land
bouw te verkrjjgenmaar sterker staan
kleede deur, welke direct uit de keuken
naar een kamer leidde.
Tina knikte.
»Ik geloof het wel. Ik ben juist van
buiten gekomen, daar ik petroleum moest
halen. Toen ik wegging zat Hermina
voor haar schrjjftafel en schreef."
Mevrouw Frohlich had de deur reeds
geopend.
Het was duister in de kamer.
»Hermine, ben je hier?" riep ze het
vertrek in.
Geen antwoord. Ocrk in de slaapkamer,
welke rechts aan dejjamer grensde, bleef
alles stil.
Tina kwam intusschen met een lamp.
»Ze zal waarschjjnljjk reeds naar de
eetkamer gegaan zjjn. Ik zal mevrouw
bjjlichten, opdat
Plotseling hield ze verwonderd met
spreken op.
»Wel heerejé, wat ziet het er hier uit.
De laden opengetrokken en bemerkt u
het niet mevrouw die reuk dat
is toch vreemd precies als ether."
Mevrouw Frohlich had reeds de kruk
van de deur in de hand, welke links
narr de salon leidde, waaraan weer de
eetkamer grenBde.
Maar het volgende oogenblik keek ze
onthutst naar de oude dienstbode die
met de lamp in de hand naast haar stond.
»Tina die deur hier is immers ge
sloten".
>Mevrouw zal zich vergissen. De sleu
tel steekt er immers van dezen kant in
kjjk maar".
Mevr. Frohlich drukte nog eenmaal
op de klink, maar het was, zooals ze
zei, de deur was gesloten.
De lamp trilde in Tina's hand.
»Wat moet dat toch beteekenen? AU
wjj wanneer wjj hun kunnen aantoonen
dat zij in hun welbegrepen eigenbelang
dankbaar hebben te aanvaarden de door
de Regeering voorgestelde maatregelen
om de Rjjksmiddelen te versterken.
Dat de versterking noodig is en in
belangrijke mate noodig is daarover zjjn
wjj het allen eens. Zoo zelfs, dat de elkan
der laatst opvolgende Regeeringen het als
haar voornaamste taak hebben beschouwd
en beide deze Regeeringen hare plannen
in een wetsontwerp hebben belichaamd.
Het Nederl. volk heeft dus nu te kie
zen tusschen de twee richtingen. De
eene is die, welke door deze Regeering
werd gekozen, d. w. z. in hoofdzaak door
een versterking van directe belastingen
de andere, die, welke die versterking zoekt
in de verhooging van het tarief van in
voerrechten, zooals die door de vdfige
Regeering was voorgesteld.
Tusschen deze twee richtingen Btaat
nu de keuze en nu is het juist de land
bouw in de eerste plaats die dankbaar
de aangeboden gelegenheid moet aangrij
pen om voor dit prijsje het gevaar af te
koopen, waarmede de protectionistische
plannen van de vorige Regeering hem
bedreigden.
Wat die gevaren voor den landbouw
in ons land voor een protectionistische
politiek zjjn, wil spr. nog even aantoonen,
niet om hier een debat over protectie in
te leiden en de honderd maal herhaalde
argumenten vóór en tegen nog eens te
herhalen, maar om op een kant van die
quaestie te wjjzen, waaraan nog weinig
aandacht is geschonken. Spr. bedoelt dit
Ons volk verdeelt op merkwaardig
regelmatige wjjze zijn kapitaals- en ar
beidskracht over de twee groote bestaans
middelen, zjjn landbouw en njjverheid,
en zelfs over lange tjjdperken beschouwd
wjjzigt deze regelmatige verhouding zich
niet of niet merkbaar.
Een op natuurljjke wjjze gegronde
verhouding dus, die ook niet door re
geringsmaatregelen is gestoord of ge-
wjjzigd.
Onze matig uitbreidende njjverheid en
handel absorbeeren een gedeelte van het
bevolkings-excedent dat het platteland
oplevert, maar de zuigkracht is toch niet
zóó groot, dat zjj den landbouw van de
noodige arbeidskracht berooft.
Er wordt op het platteland wel eens
geklaagd over gebrek aan arbeidskrachten,
maar laten wjj ons onder de tegenwoordige
verhoudingen daarover niet al te onge
rust maken. IntegendeelSpr. gelooft
dat wjj ons moeten verheugen over het
bestaan van dezen prikkel tot verbetering
van arbeidsvoorwaarden. Een prikkel, die
niet geheel overbodig is.
Onze landbouw zal de concurrentie om
het bezit van de noodige arbeidskrachten
moeten volhouden met een behoorljjken
loonstandaard en dat kan hij met succes
doen zoolang hjj daarbjj niet staat tegen
over een kunstmatig beschermde nijver
heid. Dat hjj dat kan, bewjjzen de feiten.
Onze bodemcultuur heeft zich de laatste
jaren reusachtig ontwikkeld od is bezig
ze in de eetkamer is, moest ze immers
hier door. 'En hoe kan deze deur dan
van dezen kant afgesloten zjjn
Ook mevr. Frohlich was bleek gewor
den en beefde. Eindeljjk riep ze zenuw
achtig
Licht eens gauw in de slaapkamer.
Misschien is ze er in het geheel niet
naar toogegaan en ongesteld geworden."
Ook de slaapkamer was ledig.
»Maar ze kan immers ook van het
trapportaal uit in de slaapkamer zjjn ge
gaan," zei mevrouw Frohlich.
Tina schudde het hoofd.
»Het zou de eerste maal zjjn. De in
gang van het portaal wordt alleen ge
opend, als er bezoek komt. Maar wjj
kunnen immers gaan zien, of de sleutels
in mjjn kamer zjjn of niet."
Beiden snelden naar het naast de keu
ken gelegen kamertje van Tina. De sleu
tels hingen op hun gewone plaats.
Verschrikt en als verlamd door dit feit
keken de vrouwen elkander aan. Daarop
rukte Tina de sleutels van den haak en
snelde naar het portaal. Van daar leidde
een dikke, wit gelakte dubbele deur naar
een kleine voorkamer waaraan de eet
kamer grensde.
De sloten van de dubbele deur waren
gesloten, zooals het behoorde.
Toen de weduwe van den ritmeester
de deur van de eetzaal opendeed, s'oeg
haar de etherlucht tegemoet.
Het was donker en Btil in het vertrek.
»Hermine," riep mevrouw Frohlich
angstig.
Daar stiet ze met haar voet tegen iets
aan. Het was haar zuster, die daar roer
loos op den vloer lag.
Toen Tina bevend naast haar mees
teres neerknielde en haar met de lamp
zich op te werken tot een hoogte die de
vergelijking met andere landen glansrijk
kan doorstaan. Moet spr. hier een uit
zondering maken voor Denemarken, dan
is dit een bewjjs te meer voor de stel
ling, die hjj wilde bewjjzen en die is
dezewanneer een volk zjjn arbeids
krachten niet geljjkmatig verdeelt over
zjjn njjverheid en landbouw, maar een
evenredig deel daarvan besteedt aan de
ontwikkeling van een groot-industrie op
moderne leest geschoeid, dan heeft de
landbouw het gelag te betalen en wordt
in zjjn ontwikkeling gestuit.
Als voorbeeld daarvoor wjjst spr. op
onze Oosteljjke en WeBteljjke buren, op
Duitschland en Engeland, waar wel de
bodem wordt bebouwd en groote land
bouwondernemingen in staat zijn ons op
tentoonstellingen een misleidenden indruk
te geven van de hoogte waarop het land-
bouwbedrjjf daar Btaat, maar waar eon
nadere beschouwing toch zou doen bljj-
ken, dat de intensiviteit van de bodem
cultuur mjjlen ver bjj de onze ten achter is.
En met die meer of mindere intensi
viteit van de bodemcultuur rjjst of daalt
het gemiddelde welvaartspeil van de plat
telandsbevolking. Wat wjj voor een ge
zonde economische positie van die bovol-
king noodig hebben, dat is niet een klein
aantal groote boeren met een sociaal
daarvan ver verwjjderd staande talrijke
arbeidersbevolking, maar een zoo groot
mogeljjk aantal kleine, zelfstandige be-
drgven. Een intensieve cultuur, die voor
het opkomen van het kleinbedrgf een
eerste voorwaarde is, kan niet ontstaan
in een land waar het heeft te strjjden
tegen een beschermde njjverheid met de
daaruit onvermjjdeljjk voortvloeiende be-
rooving van de noodige arbeidskrachten.
De voorstanders van een tariefsver-
hooging hebben een rjjke fantasie als het
aankomt op het uitrekenen van de voor-
deelen daarvan, maar zelfs de meest
fantastische rekenaar zou groote moeite
hebben het voordeel voor den landbouw
daaruit te berekenen, zoolang daaronder
niet is opgenomen een invoerrecht op
granen. Van alle andere bodemproducten
voereD wjj meer uit dan in. Zoolang
daaraan dus niet wordt voldaar, ook
volgens hun rekenmethode, voor den land
bouw dus niets dan nadeel. En nu wil
spr. geen enkele politieke partjj de be-
leediging aandoen met de veronderstelling
dat zjj als regeering den moed zou hebben,
bjjna had spr. gezegd, de gewetenloos
heid, om die belasting op dat noodzake-
ljjkste volksvoedsel voor te Btellen.
Voor den landbouw niets dan nadeel.
Met beide handen moet daarom
aldus eindigt spr. onze landbouwstand
de gelegenheid aangrjjpen die hem hier
wordt geboden, om voor dien bescheiden
en billjjken prjjs af te koopen het groote
gevaar, dat hem zou bedreigen van de
zjjde van een regeering, die de verster
king van onze staatsmiddelen zocht in
een verhooging van het tarief in zulk
een mate dat het protectionistische ge-
gevolgen had.
in het gezicht lichtte, deinsden beide
vrouwen ontzet achteruit.
Nooit in haar leven hadden ze in het
gelaat van een mensch een uitdrukking
van zoo waanzinnigen angst, van zoo
onbeschrjjfeljjken schrik gezien.
De oogen, half verglaasd en wjjd ge
opend, staarden verstjjfd van ontzetting
in de hoogte, het haar was losgegaan,
het vaalbleeke gelaat vertrokken en met
bloed bevlekt. Toen Tina haar meesteres
wilde oplichten en haar japon aanraakte,
deed ze van schrik een paar pas achteruit.
Op enkele plaatsen was die japon nat
en Tina zag tot haar schrik, dat het
bloed was, hetwelk haar vingers bjj aan
raking rood kleurde.
Mevrouw Frohlich klemde zich half
bewusteloos van schrik aan een stoel vast.
Ze gevoelde hoe haar knieën haar on
der het lichaam knikten. Ze kon geen
woord uitbrengen.
»Om 's hemels wil, juffrouw," stamelde
Tina, »wat is er toch gebeurd
Hermine's tanden sloegeD plotseling
op elkaar, alsof ze de koude koorts had.
,Xs hjj weg?" kwam het nau-
weljjks hoorbaar over haar lippen.
»Wie wie dan toch
»Hjj
Maar plotseling viel haar blik op haar
zuBter en wederom scheen er een rilling
van ontzetting door haar lichaam te gaan.
Ze sloot de oogen, een onmacht scheen
haar van haar zinnen te hebben beroofd.
Tina had haar meesteres intusscben
opgelicht. Eerst nn zag ze, dat Hermine's
handen waren saamgebonden, en maakte
met bevende viDgers het touw los. De
rok was op vele plaatsen met bloed door
trokken, de blouse verscheurd. Tina droeg
haar meesteres op haar sterke armen
Met daaraan mede te werken zal hjj
toonen het juiste inzicht in zjjn belangen
te hebben.
Uit de Pers.
Algemeen Kiesrecht.
Naar aanleiding van de rede over
bovengemeld onderwerp door mr. Goe
man Borgesius Zaterdag voor de Liberale
Unie gehouden, Bchrjjffc Land en Volk o.a.
De beslissing over den gewensebten
vorm van kiesrechtregeling zal van de
Staten-Generaal eerder worden gevorderd
dan de rede van den heer Goeman Bor
gesius zou doen vermoeden.
Indien alles naar wensch gaat, zal
met de aftreding der Tweede Kamer in
1909 de ontbinding der Staten-Generaal
samen vallen om te komen tot bevestiging,
met een meerderheid van twee derden,
van de eenmaal aangenomen grondwets
herziening.
De voorzitter der L. U. kan dus wor
den toegegeven, dat de verkiezingen van
1909 zullen worden beheerscht door het
blanco-artikel.
Zjj echter, wien het met dat blanco
artikel te doen ib om oplossing van het
kiesrecht-vraagstuk eens voor altijd, heb
ben aan die verkiezingen in 1909 een
verder strekkende beteekenis toe. te
kennen.
Wat toch is het werk, waartoe de
nieuwgekozen Kamers na de bevestiging
der grondwetsherziening allereerst zullen
worden geroepen Tot het maken van
de kiesrechtregeling zelve, die bjj de
nieuwe grondwet zich aanpast.
Hierin ligt de bevestiging van hetgeen
de vrjjzinnig-democraten steeds hebben
beweerd evenmin als de in 1909 te kie
zen volksvertegenwoordigers in tweeën
zullen zjjn te snjjden naar hun meening
over het blanco-artikel en die over het
kiesrecht zelf, even weinig kan er sprake
van zjjn, de grondwetsherziening te schei
den van hetgeen als onmiddelljjk uitvloei
sel daarvan zal moeten worden tot stand
gebracht.
Niemand, ten zjj hjj omtrent de oplos
sing van het kiesrecht vraagstuk onver
schillig is, zal met mogelijkheid kunnen
nalaten om vau de candidateD in 1909
te vragen hun meening over het kiesrecht.
Zjj hebben de beslissing, niet alleen
wie het kiesrecht regelen zal, maar tevens
hoe de gewone wetgever het vraagstuk
tot een oplossing zal brengen.
Nu de beslissing over de toekenning
van het gewichtigste recht, waarop het
Nederlandsche volk sinds jaren zit te
wachten, zoo dicht voor de deur staat,
hebben de voorstanders van het algemeen
kiesrecht, noch die van elke finale uit
breiding een dag te verliezen.
Zjj voeren hun propaganda onvermoeid;
zjj kunnen na de rede van den heer Goe
man Borgesius met meer recht nog dan
vroeger verwachten, dat zjj in dien strijd
de Liberale Unie eerlang aan hunne zjjde
zullen zien staan.
naar de slaapkamer en legde haar voor
zichtig op de divan.
Ze moest daartoe weer over de gang,
want men had vergeten de deur naar
de woonkamer open te maken.
Berta volgde haar en wrong de handen.
>Och hemel, als Ernst toch maar gauw
terugkwam, jammerde ze onophoudeljjk.
Wat moeten we toch doen, Tina ze
ligt daar immers of ze dood is."
»En dan wierp ze zich weer naaBtde
divan op de knieën, streelde en kuste
Hermine's handen, waarvan de polsge
wrichten nog de sporen van het touw
vertoonden, waarmee ze gebonden waren
geweest en klaagde:
»Arme, liefste, eenigste, kom toch tot
je zelf. Zie mij aan. O, Tina kjjk
daar eens.
Mevrouw Frohlich deinsde plotseling
achteruit.
>Daar vloeit bloed mjjn hemel, ze
ig gewond. Ach Ernst, dat je ook
juist nu naar jou verloofde moest gaan.
Tina, ze sterft onder onze handen."
Deze maakte aan dit wanhopig misbaar
een einde.
»Wo hebben in de eerste plaats een
dokter noodig, mevrouw. En dan moet
er een boodschap naar de politie worden
gezonden, want er is hier een misdaad
gepleegd. Bljjf hier maar bjj onze arme
juffer, dan zal ik
>Om 'b hemels wil, ik zon alleen hier
bljjven Neen, neen, Tina voor geen
geld ter wereld."
Ze keek met schuwe blikken rond.
»Als bjj nog eens hier was de
moordenaar."
Wordt vervolgd)