1906 N°, M
Zaterdag 6 October. 93ste jaargang,
56 FEUILLETON.
i)e Liefde eener Vorstin
GOESCHE
GOllRANT.
Co uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- on Vrjjdagavowd,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, in Goes f 0,75, buiten Goes, franco, jf ËP15«-
Afzonderlijke nommeis 5 cent.
tsizendino van advertentiën vóór 2 uren op den dsg der
uitgave.
rolefoonnumnier 22. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant".
Do prgs dor gewone advertenHön is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huweljjki- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels A 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
Stuivers.
De Rogeering is van plan een nikkel*
stuiver in te voeren. Zij meent, dat dit
nieuwe muntstuk noodig is, ooidat de
Kamers van Koophandel en de Gemeente
besturen voor hun vjjf-cents-trams er
om gevraagd hebben.
Vrees voor verwarring met bet kwartje
is onnoodig. Het kwartje heeft een
middellijn van 19 millimeter en weegt
iets meer dan 31/2 gram, de nieuwe
stuiver zal een middellijn hebben van
18 millimeter en een gewicht van 41/2
gram. Hieruit volgt, dat het stuiverstuk
kleiner is en vooral veel dikker, zoodat
men op bet gevoel af dit muntstuk uit
den zak kan balen tusschen kwartjes
vandaan. Br is over gedacht om een gat
door het stuiverstuk te boren, zooals bjj
de Belgische tien centimes-stukken bet
geval is, maar dit is afgestuit op het
bezwaar, dat men in de grensprovinciën
Limburg en Brabant daardoor verwar
ring ondervinden zou. Waaruit volgt, dat
de belangen van deze betrekkelijk kleine
strook tegenover het overige van 't land
wel zwaar hebben gewogen.
Dat gat heeft nog aanleiding gegeven
tot een ander bezwaar, dat nogal grappig
is. Men was bang, dat er zich bij 't ge
bruik allerlei vuil in zou opstapelen.
Leden van de Kamer liepen in die dagen
met nikkelen Belgische munten in hun
zak, maar wat ze ook tuurden, van vuil-
ophooging was in 't gat met gladde ran
den geen sprake. De voorzorgen uit naam
van de gezondheidsleer genomen kunnen
ook wel eens wat ver gaan.
Goed nieuws voor den middenstand.
Onder dit opschrift schrjjft de Midden
standsbond.
De jaarlijksche begrooting voor den
Staat dar Nederlanden heeft voor 1907
een groote verrassing gebracht voor on
zen handeldrjjvenden en industriëelen
middenstand,
't Staat er met zoo weinige woorden.
Bjj hoofdstuk X stelt Z.Exc. de mi
nister van Landbouw, Nijverheid en
Handel een post voor ten bedrage van
f5000, ten einde, bij wjjze van proef,
een Onderzoekingsstation op te richten
waar de middenstanders, zoowel de klein
industriëelen als de winkeliers hun waren
kunnen laten onderzoeken en zjj tevens
daarop betrekking hebbende technische
adviezen kunnen bekomen.
Wat het voornaamste hierin is en
wjj vestigen daarop vooral de aandacht
de minister stelt voor deze onderzoe
kingen enz. kosteloos te doen plaats
hebben.
Een eerste stap op den goeden weg.
Reeds op het eerste Nederlandsche Inter
nationale Congres te Amsterdam in 1902
gehouden, werd naar aanleiding van ver
schillende rapporten en besprekingen een
conclusie van den heer Fiedeldy Dop
aangenomen, waarin de wenseheljjkheid
werd uitgesproken, dat van Rereerings-
wege (rjjk en gemeente) zouden worden
door
GEORGE BARE.
Zjjn Ijjfwacht vergetend, snelde hij de
straat op naar de gevangenis, dol van
opgewondenheid en twjjfel. Hjj ontmoette
den vermoeiden, ouden baron Danglosz
dicht bij de poort der gevangenis, maar
de oude beambte kon hem niets anders
vertellen, dan wat hg van Ogbot gehoord
had.
Maar éen ding was zekerLorry was
verdwenen. Niet wetend tot wien hg zich
nu zou wenden, of wat hg beginnen zou,
snelde Anguish naar het slot, nu weer
door zjjn lijfwacht ingehaald, wier be
scherming hjj meer dan ooit behoefde.
Bjj de slotpoort kwam hij een bende
razende Axphainers tegen, die dol van
woede over de vlucht van den man, naar
wiens leven zjj zoo wraakzuchtig stonden,
hom openljjk beschuldigden, dat hjj Lorry
bjj zjjn vlucht behulpzaam was geweest.
Een verwaand klein ventje wierp den
Amerikaan zjjn handschoen in het gelaat
en verwachtte een uitdaging. Anguish
noodigde zijn beleediger uit, hem den
volgenden winter in een sneeuwballen
gevecht te treffen.
Hij en zijn ljjfwacht passeerden de
poort, die voor de anderen gesloten bleef
en haastte zich vlug naar den ingang van
het slot.
Vorstin Yetive sliep vast en rustig,
met een glimlach op de lippen, toen haar
opgericht laboratoria, waar den midden
stand kosteloos gelegenheid gegeven zou
worden, koopwaren enz. te laten onder
zoeken.
Naar aanleiding van bovenbedoeld voor
nemen der Regeering is te Amsterdam
eeno vergadering belegd van bestuurde-
ren der voornaamste particuliere labora
toria hier te lande. Aan een commissie,
beslaande uit de heeren H. Baucke, tech
noloog te Amsterdam, dr. J. H. van 't Hoff
te Rotterdam, dr. H. W. Salomonson te
Amsterdam, N. van der Sleen te Haar
lem en dr. E. van de Stadt te Zaandam,
werd de vertegenwoordiging der belangen
der particuliere laboratoria in deze aan
gelegenheid opgedragen.
Gemeenschappelijk bezit.
Dr. Frederik van Eeden, de bekende
idealistische socialist, die op »Walden"
het stolsel van gemeenschappelgk bezit
en gemeenschappelijke productie in prak-
tjjk heeft trachten te brengen, deelt nu
zjjn ervaringen mee in zjjn blad de
Pionierwaardoor hjj veel coliectivisti-
sche idealen wegvaagt.
♦Ronduit moet ik verklaren, dat wat
ik tot nu toe van Gemeenschappelgk
Bezit heb gezien, altjjd uitliep op ver-
waarloozing.
Dit is een feit, een ervaring, die men
even onomwonden moet constateeren en
uitspreken, als iedere wetenschappeljjke
ervaring. Het is ons niet te doen om
een of andere theorie te bewjjzen, het
is ons te doen om de waarheid.
De waarheid nu is, dat het in onze
proefnemingen met Gemeenschappelgk
Bezit meestal uitliep op verwaarloozing
van dat Bezit. Ja, men kan wel zeggen
dat wjj het Gemeenschappelgk Bezit
alleen maar in zeer kleine groepjeB, en
bij uitzondering, werkeljjk hebben zien
bestaan.
Waar het op groote schaal werd be
proefd, volgde verwaarloozing en verlies.
Daar waar werkeljjk bloei ontstond, daar
was het bezit ook niet werkeljjk gemeen
schappelgk.
Er zjjn in G. G. B. een aantal kleine
groepjes, die zich zoo ongeveer bedrui
pen, deze hebben nog geen feiteljjk bezit.
Er zjjn een paar lichamen, die zich aan-
zienljjk uitbreiden, en daar is het bezit
niet inderdaad gemeenschappelgk.
En dan moet ik er dit nog bijvoegen,
dat in zoover dat bezit practisch gemeen-
schappeljjk is, het ook inderdaad ver
waarloosd wordt.
Walden staat op naam van één persoon,
maar in do practjjk doet men alsof het
gemeenschappelijk bezit is. En het ge
volg is dat Walden jaren lang verwaar
loosd is. Ik ben het best in de gelegen
heid geweest liet waar te nemen. Zoo
lang ik weet, tot dit oogenblik toe, is
Walden verwaarloosd, omdat het als ge
meenschapsgoed is beschouwd. De indus-
trieele bloei is toe te schrjjven aan het
feit dat iemand altjjd de macht behield
Slechte krachten te verwjjderen en goede
op te nemen.
Men zal dit een treurige ervaring noe
men. Dat ia het ook. Het bewjjst dat
eerste minister haar bericht kwam bren
gen van de ontvluchting van den ge
vangene. Zjj ging in 't bed zitten en met
de handen om de knieën gelegd, zei ze
slaperig, dadeljjk beneden te zullen komen,
als men haar eerst koffie had gebracht.
Zjj glimlachte vrooljjk, toen zjj de
blauw-zwart-en-roode kleeding op een
stoel zag liggen. Zjj had die kleeding
in een onderaardsche .gang uitgetrokken
en voor een loshangend gewaad verwis
seld. Zjj was van plan deze kleeding in
de oude mahoniehouten kast te bergen,
waarin zjj vele schatten uit haar kinder
jaren bewaarde.
Uit het bed springend, opende zjj de
kast, borg alles op en trok den sleutel
er weer uit, die er tot nu toe altjjd in
was big ven zitten. Toon riep zjj haar
kamenier.
Haar oom en tante, gravin Dagmar en
Gaspon, de minister van financiën, ver
wachtten haar komst. Zjj hoorde het be
richt van de ontvluchting aan, was ont
steld over de waaghalzerg van den Ame
rikaan en verkondigde streng, dat al het
mogelijke in 'twerk gesteld zou worden
om hem weer te pakken. Met verward
voorhoofdfronsen en een twijfelachtig trek
ken van de lippen voegde zjj er bjj
♦Ik denk dat wjj een prjjs moeten
uitloven".
»Zekerriep haar oom.
♦Ongeveer vjjftig gavoos, oom
Vijftig?" riepen beide mannen.
♦Is het niet genoeg
»Voor den moordenaar van een Prins
vroeg Gaspon. ♦Dat is al te dwaas,
Hoogheidhjj is een hoog&t belangrijk
persoon. Mg dunkt, wjj moesten vijfiui-
de allermeeste menseben, al noemen ze
zieh nog met zulke mooie namen, onvol
doende plichtsbesef, energie, activiteit,
verantwoordelijkheidsgevoel, ordelievend
heid en gemeenschapszin hebben, om uit
eigen beweging goed voor gemeenschap
pelgk eigendom te zorgen.
Dat is de duideljjkste leer, die acht
jaren lang probeeren heeft opgeleverd.
♦In korte woorden is do uitkomst van
de ervaring deze: Gemeenschappelijk be
zit is alleen houdbaar, en zal alleen dan
niet tot verwaarloozing en achteruitgang
leiden, wanneer het geplaatst is onder
streng, verantwoordelijk, persoonljjk be
heer van oen degel jjk, energiek, actief
beheerder.
Het spjjt mg bgzonder van al de mooie
theorieën, die natuurlgk zich hevig zul
len verzetten tegen de gevolgtrekken.
Maar in de wetenschap leeren we de
waarheid en de feiten altjjd moer lief
hebben dan de mooiste theorie.
Ik ben begonnen aan te nemen dat
het anders kon, dat hot persoonljjk ini-
tatief onder vrjje werkers wel voldoende
zou zjjn. Niemand kan mij er van terug
houden openljjk te verklaren welke waar
heid ik onomstooteljjk heb gevonden in
de practjjk.
Over 't algemeen is van persoonljjk
initiatief zeer weinig te wachten. Alles
hangt af van enkele personen, die de
stuwkracht geven. Om een groote zaak,
zooals onze moderne tjjd ze onverbiddel
ijk eischt, tot stand te brengen en in
stand te houden, is het noodig aan enkele
daartoe bekwame menschen de volle be
voegdheid te geven alles naar hun per
soonljjk inzicht te regelen. Natuurlgk
zooveel mogelgk rekening houdend met
de individueels vrjjheid en het initiatief."
GOES, 5 Oct. 1906.
De dienstregelingen van het post
kantoor, voor den winterdienst, zjjn ten
kantore verkrijgbaar a 5 cents per exem
plaar.
Naar wjj vernomen heeft Dinsdag,
op uitnoodiging van den Minister van
Landbouw, Handel en Njjverheid een
bespreking plaats gebad met den Heer
F. B. s'Jacob, Voorzitter der Interna
tionale Vereen iging Vrede-tenloonsteiling
en is overleg gepleegd over de Interna
tionale tentoonstelling, welke gehouden
zal worden ter gelegenheid van de in-
wjjding van het Vredespaleis en door
die Vereeniging wordt voorbereid.
De heer C. J. Hage te Ierseke,
laatst milicien telegrafist, te voren klerk
bg de Staatsspoorwegen, is met ingang
van 1 Oct. in laatst genoemde betrekking
geplaatst bjj het station Kruiningen
Ierseke.
Kortgene. Voor lid van den Ge
meenteraad alhier, inplaats van dhr. H.
Roelof (overleden), zjjn als candidaten
gesteld dhrn. Leendert Jacobus Donst
en Hendrik Meulenberg Dz., de stem
ming daarvoor is bepaald op 17 October a.s.
Kolijnsplaat. De hoer A. Verhaage,
zend gavoos uitloven
♦Meer dan datDat is al 't minste,"
zei oom Caspar.
Ongetwjjfeld," viel Gaspon bjj.
♦Het verheugt mg, dat ge mg niet
verkwistend vindt," antwoordde zjj. »U
kan de plakkaten direct laten drukken,
zei ze tot den minister van finantiön. Er
moet opstaan, dat degene, die Grenfall
Lorry aan mij uitlevert, een belooning
krjjgt van vjjfduizend gavoos."
»Zou het niet beter zjjn te zeggen, die
Grenfall Lorry naar de gevangenis te
rugbrengt vroeg Gaspon op onder
danig on toon.
♦Ge kunt schrjjven aan de ODderge-
teekende en mjjn naam noemenzei
ze peinzend.
♦Heel goed, Hoogheid. Zij zullen nog
dezen morgen aangeplakt worden."
♦In groote drukletters, Gaspon. Zij
moeten hem zoo mogeljjk zien te vangen,"
voegde zij er bij. Hij is een zeer ge-
vaarljjk mensch en het vorstendom moet
beschermd worden."
Toen de beide jonge samenzweersters
een oogenblik later de. trap opsnelden,
kwam er een dienaar naar haar toe, en
berichtte de vorstin, dat Mr. Anguish
een oogenblik gehoor verzocht.
♦Breng hem in mjjn boudoir," zei ze
on haar oogen schitterden van triomf.
In de eenzaamheid van haar boudoir
lachten beiden als kinderen over het
welslagen van haar list.
Duar klonk een kloppen aan de deur
en het volgend oogenblik snelden de vor
stin 9n Mr. Anguish elkaar tegemoet.
♦Och, vergeef mg mjjn haast, zei An
guish buiten adem. Heeft u 't al gehoord
de pas in functie getreden havenmeester
alhier, is t-^t onbezoldigd rijksveldwach
ter benoemd.
Bali.
De correspondent te Batavia der N.R.Ct.
seinde.
Liefiïnck regelde de bestuurszaken op
eene vergadering der poenggawa's van
Tabanan.
Hij is daarna vertrokken naar Gianjar
tot regeling der zaken in Bangli en
Kloengkoeng.
Onze hoofdoJacht volgt spoedig.
Hot land is volkomen rustig.
Ingezonden Stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
Mgnbeer de Redacteur.
Ik heb de eer u te verzoeken het
volgende in Uw veelgelezen blad te
plaatsen, terwijl ik U bjj voorbaat daar
voor mjjn dank betuig.
Een ieder kent met mg het oude
spreekwoord♦Mot een roest mes de
keel afgesneden worden", doch al is het
oud, de ondervinding leert mg, dat de
toepassing er van de wereld nog niet
uit is. Ik zelf en velen met mg hebben
of zullen nog het onaangename daarvan
ondervinden en wel vanwege het R. K.
Kerkbestuur van 's Heerenhoek. Ieder
lezer zal verwonderd staan, en denken,
wat mag dat wel zjjn, doch ik zal dat
raadsel zoo duideljjk mogelgk trachten
op te lossen.
Ik zeg niet, dat ik onrechtvaardig be
handeld ben, maar of het een Christe
lijke behandeling van genoemd bestuur
is, laat ik aan het oordeel der lezers over.
Eens in het jaar worden de open zjjnde
zitplaatsen in de kerk aan de meest bie
dende verpacht, du3 ook die plaatsen
waarvan de bezitters het pachtgeld niet
voldaan hebben.
De President-Kerkmeester leest de
voorwaarden voor en zegt duideljjk »in
September moet de schuld betaald zjjn",
dus zal een verstandig mensch zeggen,
♦Men mag het ook op het eind van
September betalen". Half September werd
er zitting gehouden voor de ontvangst
der gelden, doch als naar gewoonte ging
ik twee dagen later bg den eersten kerk
meester betalen, maar deze zond mij naar
den boekhouder, die het geld wel kon
aannemen m< ar bjj mocht 't niet doen
uit naam van den Pres.-Kerkmeester,
wiens bevelen hjj (misschien om hoog te
staan in de oogen van dezen) stipt op
volgde. Hg zeide »uwe zitplaatsen moe
ten opnieuw verpacht worden".
Ik kwam bjj een' vriend van mg, wien
ik het gebeurde vertelde, waarop hjj
zeide♦U moet het aan booger hand
bekend maken", en- dit reeds gedaan
hebbende, hernam ik, dat ik het reeds
bjj hooger geplaatsten bekend had ge
maakt, zonder verhoor te hebben ver
kregen, waarop mjjn vriend antwoordde,
»Ik zal u twee zaken zeggen, onthoud
ze goed. Als men in een varkenshok
van Lorry? De kerel is er van door,"
riep bij uit, niet in staat zich te beheer-
scben.
Zonder te antwoorden bracht de vorstin
hem naar den divan, en tusschen de beide
dames gezeten, werd hem vlug het ge-
heele verhaal in het oor gefluisterd.
♦U is een toovenares," riep bjj uit.
♦Maar wat moet er nu van mij komen
vroeg hjj ietwat afgekoeld. ♦Ik heb nu
geen reden meer om nog langer in Gran-
stark te blijven, en ik kan ook niet zon
der hem terugkomen."
*0, zeide ze. U wordt hier gehouden
als gijzelaar."
♦Wat?"
♦Nog heden zal ik een bevel uitvaar
digen, dat u het recht beneemt Edelweisz
te verlaten. U komt niet in de gevange
nis, maar al uw bewegingen worden be
waakt. Een sterke wacht zal u onder
haar hoede hebben, en iedere poging om
te ontvluchten of met uw vriend iü con
tact te komen, eindigt met uw gevangen
neming en zjjne ontdekking. De Axphai
ners moeten tevreden gesteld worden,
weet u. Uw vrijheid wordt niet aan ban
den gelegd. U kan komen en gaan, maar
tegenover de wereld is u een gevangene.
Er is geen ander middel om uw voort
durende aanwezigheid in Granstark te
verklaren."
♦Het is onvergeljjkeljjk," zei hij.
♦Het plan is zoo goed bedacht, dat u
mij voor altjjd tot uw slaaf maakt."
Bij het afscheid antwoordde de vorstin
ernstig
♦Er hangt zeer veel van uw stilzwij
gendheid af, Mr. Anguish. Mijn garden
zullen uw handelingen bewaken en iedere
komt en trekt een der biggen aan zjjne
ooren, dan beginnen zjj allemaal te
schreeuwen en als man en vrouw vech
ten, komt er niet tusschen, want de
meeste slagen zjjn voor u".
Mjjnheer de Redacteur, als men bjj een
notariB, deurwaarder of rentmeester twee
dagen na den tjjd komt en zjj deden
zooals bovengenoemd kerkbestuur, wat
moest er dan van het menschdom komen
en daar deze het geld een weinig na den
bepaalden tjjd nog aannemen, is het dan
zeker de plicht niet van een R. K. kerk-
bestuu
Gedachtig aan de woorden ♦De kruik
gaat zoolang te water tot ze breekt",
hoop ik te big ven,
Een oprecht Parochiaan van
's Heerenhoek.
'8 Heerenhoek, 6 Oct. 1906.
Buitenland.
De eeuw van den Vrede.
De eeuw van den Vrede", 200 is door
sommige idealisten onze jonge twintig
ste eeuw genoemd, de eeuw, waarin do
volkeren, onder den machtigen invloed
van een hoogere beschaving de wapens
neder zouden leggen om naast elkander
voort te leven als broeders, dienimmer,
bg welke geschillen ook, meer hun toe
vlucht zouden nemen tot wapengeweld.
♦De eeuw van den Vrede!"
Te Londen zjjn weer de voorstanders
van de vredesidee te samen, de mannen,
die een ideaal nastreven, dat nu Dog
schjjnbaar ligt in de wazige nevelen van
een verre toekomst.
Hoeveel congressen zjjn er reeds ge
houden, hoeveel redevoeringen reeds uit
gesproken over dit onderwerp, zonder
dat wjj nog veel gevorderd zjjn op den
weg, die leidt naar dit ideaalEn het
is begrjjpeljjk, dat er velen zijn, die de
schquders ophalen voor al die vergade
ringen. Wat toch hebben ze uitgewerkt
Werkeljjk, het is ontmoedigend. De
staten die voor moesten gaan, de beide
groote republieken, Frankrjjk en de Ver-
eenigde-Staten, ze geven een slecht voor
beeld.
Frankrjjk gaat voort met het verster
ken van leger en vloot. Twintig onder-
zeesche torpedobooten, het vreeseljjkste,
meest onmenschelgke strjjdmiddel,jzullen
deze maand in Frankrjjk op stapel gezet
worden, waarvan drie van nog grooter
lype, dan Frankrjjk reeds heeft.
En de Vereenigdo-Staten gaan voort
zich te wapenen, om desnoods met kracht
op te kunnen treden op Cuba. O ja, het
klinkt heel aardig, wat de Amerikanen
de wereld trachten wjjs te maken, zon
der het zelf te gelooven, n. 1. dat zij
vrede en rust zullen brengen op Cuba,
doch het is maar al te duideljjk, dat
ook, zoo noodig, op Cuba weer menscheD-
bloed zal vloeien ter bevordering der
Amerikaansche handelsbelangen en ter
voldoening aan de zucht naar uitbrei
ding die zich ook heeft meester gemaakt
van de groote republiek.
poging van uw kant om met Grenfall
Lorry in verbinding te komen, kan ge
vaarlijk zjjn."
♦Uwe Hoogheid kan mij vertrouwen."
♦Ik hoop, dat wij u dikwjjls zullen
zien," antwoordde zjj.
♦Dagelijks daar geef ik u de hand
op," antwoordde hg, terwjjl hij de gravin
aankeek.
♦U bedoelt, totdat de ander weer ge
pakt is," zei deze jonge dame ondeugend.
Den volgenden middag werd er weer
een ander gewichtig nieuws in Edelweisz
bekend. Vorst Bolaroz van Axphain ver
scheen met groot gevolg in de stad.
Toen hg het ljjk van den prins gezien
had, dat in het slot op een sarcopbaag
lag, vroeg hjj om audiëntie bij de aan
staande gemalin van zjjn zoon, die daar
niet weinig tegen opzag.
De slanke, bleeke vorstin kwam den
prachtlievenden ouden vorst in de groote
raadzaal tegemoet. Een buigzame, gra
cieuze donkere vrouw, zooals zij daar
uiterlijk volkomen kalm den ouden man
t 'gemoet ging.
Bolaroz ging staan, toen zij naderbjj
kwam, zjjn mager gelaat had een som-
Ie- e en onvriendeljjke uitdrukking.
Zjj strekte vriendelijk de hand naar
hem uit en hjj, in weerwil van al zijn
ellende, toch een vorst, raakte met zjjn
ridderende lippen de blanke, teere band-
jas aan.
♦In kommer en droefheid kgm ik aan
uw hof, Yetive. De last van mijn zorgen
is grooter dan mjjn schouders kunnen
d agen," zeide hij schor.
(Wordt vervolgd).
