1906 N°, 107.
Dinsdag 11 September.
93stc jaargang.
BERICHT.
FEUILLETON.
De Liefde eener Vorstin
GOESCH
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjjs per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, f 1,25b
Afzonderlijke commeis 5 cent.
Inzending van advertentiën vóór 2 uren op den dag der
uitgave.
"cöïiïm
Do prjje der gewone advertentiën ii van 1-5 regels 50 cent, olken regel meer 10 et.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjj»
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, hnwelpks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Bewijsnummers 5 cent.
Telefoonnummer 22.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". - Directeur-Hoofdredacteur R. 0. Rijkens.
Zij, die zich met 1 October a.s.
op deze Courant abonneeren, ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
De Unie-Collecte.
Ia aansluiting met heteeen wo in
oas vorig nommer over de Unie-collecte
voor de school mot den bjjbel schreven,
laten we hier volgen hetgeen in do Prov.
Qron. Ct daaromtrent wordt gezegd.
De Unie-collecte voor de zoogenaamde
Christeljjke scholen nadert weer. Men
kan het merken aan de meer of minder
hoog opgezette artikelen van de klerikale
bladen.
De toon dier artikelen is niet bepaald
opgewekt, niet bemoedigend. Men is
eenigszins bezorgd. Men vreest, dat do
hooge subsidies, door dr. Kuyper uit de
schatkist gelicht, een nadeeligen invloed
zullen uitoefenen op de offervaardigheid
der geloovigen. En niet zonder reden.
Al zoo lang heeft men dien eenvoudigen
voorgerekend, dat met de subsidies alles
gewonnen zou zijn. Een heerlijke tjjd zou
aanbreken de ko3ten zouden aanmerke
lijk minder zijn, want de Staat was
er goed voor.
En nu
Nu moet men weer tot dezelfde men-
Bcben terugkomen raet een nieuwe offer
bede. Men erkent, dat men er nog niet
is. In Btad en dorp vloeien de bijdragen
lang zoo mild niet meer als vroeger
het kost moeite, de noodige geiden voor
het onderhoud der talrjjke Christelijke
schooltjes bjjeen te brengen. En dan is
er bovendien in de kerkelijke gemeenten
nog zoo veel te doen. Menig kerkgebouw
ziet er meer dan onooglijk uitde pas-
toriën wachten al jaren lang op vertim
mering en de predikantstraktementen
zjjn op menige plaats beduidend lager
dan die dor kerkelijke schoolhoofden.
En heeft niet dr. Kuyper in de Heraut
gezegd, eenige dagen na de aanneming
van zjjne onderwijswet, dat men nu ook
wel eens aan de arme dominé's mocht
denken
Er is dus vooreerst nog geen gebrek
aan werk, alsde UniecolloGte maar
genoeg geld brengt.
De argumenten, waarmoe dit jaar de
Uniecollecte wordt aanbevolen, zjjn, voor
een deel, dezelfde als die van vorige
jaren en zij eindigen ook met dezelfde
vrome verzuchtingen.
Voor een ander deel zijn ze echter
nieuw en juist daardoor merkwaardig.
Wat wjj daaromtrent vonden in een
klerikaal blaadje, is inderdaad het ont
houden waard.
Bedoeld blaadje redeneert aldus
Er bestaat groot gevaar voor de Chris
telijke scholen, dat ze tengevolge van de
rjjkssubsidiën, langzamerhand ontaarden
zullen. Het staatsgeld zal dienst doen
als splijtzwam tusschen ouders en ooder-
45
door
GEORGE BARR.
♦Ik geef twee duizend", brulde een
der aristocraten en de prins stemde met
het algemeen gelach in.
♦Neen, dat doe ik nu niet. Als zjj
over eenige jaren oud geworden is spre
ken wjj elkander nader. Helaas, zij heeft
mjj nu nog niet gekust.
Lorry's hart klopte als een hamer, van
vreugd, ofschoon zjjn handen van woedo
gebald waren.
♦Morgen zal zij mjj kussen. Ik zal
haar voor jelui driemaal kussen. Drie
maal elf is drie-en-dertig. Dus zullen er
drie-en-dertig kussen op jelui welzijn
verkwist worden. Wat een gelukkige
kerels 1 Komt, drinkt allen op mjjn vor
stin".
Bravo 1" schreeuwden de anderen, en
de glazen werden opgeheven.
Br werd een stoel omgeworpen.
Daar stond plotseling een flinke man-
nengestalte tegenover den prins en een
ruwe hand sloeg hem het glas uit de
hand, welks inhoud zjjn onberiBpeljjk
Engelsch avondtoilet bezoedelde.
Waag het niet zöo'n toast te drinken,"
riep een stom, die Duitsch sprak.
Hjj wendde zich om en zag een drei
gend gelaat en een paar grgze oogen,
waaruit vuur scheen te schieten.
•Wat bedoelt ge?" vroeg hg, terwgl
wijzers. De band tnsschen de schoolbe
sturen en de onderwijzers wordt van
lieverlede losser. Het zou beter geweest
zijn, dat men een anderen weg had kunnen
kiezen dan dien van de rjjkssubsidiën in
1889. Voor onderwijs en schatkist beide
zou het voordeeliger geweest zqd, zoo
men, ook finantië.'J, de school van de
ouders bad kunnen doen uitgaan. Maar,
ons volk had niet geleerd zelf voor het
onderwijs van zijn kroost, te zorgen. En
nu ging het niet op, dit maar zoo op
eens te veranderen. De schoolbesturen
hebben dus ook niet verkeerd gedaan,
met die subsi lies te aanvaarden.
Ja, de anti-revolntionaire partjj heeft
al vrjj wat goocheltoeren moeten ver
richten om die rjjkssubsidiën in overeen
stemming te wringen met haar aloud
beginsel. Dat is eeüe bekende zaak. Ook
is het eene bekende zaak, dat de bjjzon-
dere school door de aanvaarding dier
subsidië'n vrjj wat van hare zelfstandig
heid heeft verloren. Zij zit met handen
en voeten gebonden aan den staat en de
staatsruif. Doch dit is wezenljjk voor
haar het ergste niet. In bovenstaande
aanhaling nit het klerikale blad wordt
het onomwonden gezegd, dat een veel
grooter kwaad de bjjz. school dreigt. Het
staatsgeld, zoo wordt er gezegd, zal dienst
doen als spljjtzwam tusschen ouders en
onderwjjzers. En de band tusschen school
besturen en onderwjjzers zal gaandeweg
losser worden.
We hebben het voorspeld en het
doet ons genoegen, dat men ook aan de
overzjjde aan die voorspelling geloof be
gint te slaan.
Trouwens, het lag voor de hand. Waren
voor 1905 de bjjzondere onderwijzers de
gehoorzame dienaren van predikant en
schoolbestuur, met die gedweeheid
is bet cu voor goed uit. De onderwij
zers zijn minder af bankeljjk hun is een
behoorlijk inkomen gewaarborgd en hun
bestaan is vrjjwel verzekerd. Is het won
der dat ze nu niet altijd meer goedvinden
wat ondeskundige schoolbesturen gelie
ven te besluiten Dat ze niet dadel jjk
ja en amen zeggen op wat hun dominé
als boogsto waarheid verkondigt Het
is geen geheim meer, dat menig ge
meentelid met leede oogen de finantieele
onafhankelijkheid der onderwjjzers aan
ziet. En evenmin wordt het langer ver
zwegen, dat op meer dan eene plaats
de verhouding tusschen den ChristelgkeD
onderwijzer en zjjnen predikant vrjj wal
te wenschen overlaat.
Op een schip passen geen twee grooto
masten en in eene kerkeljjke gemeentv
is moeiljjk plaats te vinden voor twee-
geleerde theologen
Nu mogen de voorstanders van het
bjjz. onderwijs den door hunne drjjvers
in 't leven geroepen toestand betreuren
en met smart mogen ze terugdenken aar
den tjjd, toen aan bunne hooggestemde
verwachtingen nog niet was voldaan,
de toestand is er nu eenmaal en zjj heb
ben de zaken te nemen geljjk deze, mede
door hun toedoen, geworden zjjn.
En de spljjtzwam, daarvan kunnen
ze zich overtuigd houden woekert
intnsschen gestadig voort.
zijn verbazing in woede overging.
De andere leden van het gezelschap
stonden sprakeloos.
♦Ik bedoel, dat ge over de vorstin van
Granstark spreekt. Versta je dat, jg ellen
dige hond 1"
♦O, brulde de prins, van woede bui
ten zichzelf en naar zijn zwaard grjjpend,
dat hjj echter niet bij zich droeg. Dat
zul je mjj betaald zetten 1 Ik zal je loe
ren mij uit te schelden 1"
♦Ik zal je nog meer beleedigen, opdat
je in 't vervolg zod iets niet weer zult
wagen," siste Lorry, en liet zjjn krach
tige vuist op den mond van den prins
neerkomen.
Zjjn Koninkljjke Hoogheid verdweeD
eenige voeten ver onder de tafel.
Oogenblikkeljjk ontstond er een op
stootje in het café. De van verbazing
werkelooze Axphainers kregen hunne be
zinning terng en vielen gezamenljjk den
drifcigen Amerikaan aan. Hij sloeg er
weer een tegen den grond.
Harry Anguish kwam hem te hulp en
sloeg ook flink van zich af. Toen maak
ten de Granstarksche toeschouwers en
de kellners er een einde aan. Alles was
in een oogenblik voorbjj.
Met de hand tegen den mond stond
Lorenz op. Eenigen uit het gezelschap
snelden toe, om hem te helpen. Lippen
en kin bloeddeD en het overhemd was
met bloed bevlekt.
Een poosje stond hij te hjjgen en keek
in hot hoonend gelaat van Lorry.
♦Ik ben Lorenz van Axphaïa, mijn
heer", zeide hjj eindeljjk met ingehou
den woede.
Wjj willen nu eeps nagaaD, welke mo
tieven ons blaadje aanvoert om de Unie-
collecte aan te bevelen.
Wij zijn aldus redenetrt het wjj
zjjn met ons Christeljjk onderwjjs nog
lang niet, waar we wezen moeten. Onze
tjjd vraBgt hooger pjjl van het onderwijs
dan vóór 25 jaar en dit is een reden
tot blijdschap, want het is een bewjjs
voor de verhooging onzer nationale ont
wikkeling. Do strjjd om het bes'aan wordt
hoe langer zoo ernstiger ec de ouders
zjjn verplicht hunne kinderen tot dien
strjjd te wapenen met de wapenen niet
van voor 25 jaar, maar met de wapenen
van dezen tjjd.
Tegen zulk een redeneering is op zich-
zelve niets in te brengen geen liberaal
zon bet beter kunnen zeggen.
Wat bewjjst dit nu 1
De behoefte aan goed, degelijk onder
wjjs, dat niet dresseert, maar ontwikkelt
dat vormt voor de maatschappjjdat
voorbereidt voor het beroepdat ons
volk krachtig maakt in dan steeds moei
lijker strijd om hbt bestaan die behoefte
wordt steeds meer en steeds levendiger
gevoerd.
En zal de school, onverschillig weike,
aan die behoefte voldoen, dan zal de
naaste toekomst ons breDgen kleiner klas
sen, degeljjk onderlegde onderwijzers,
ruime leermiddelen, een nieuw program
met praktische kennis. Maar dan zal
het ook meer en meer bljjken, dat de
nieuwere lijd steeds luide roopt om dege
lijke maatschappelijke kennis, maar daar
entegen steeds minder waarde zal hechten
aan dogma's »nul voor het hart en voor
't jong verstand te duister en te boog",
geljjk een halve eeuw geleden de onBter-
feljjke Leekedichter zong. Die roep wordt
reeds nu in de bijz. school gphoord
en do eisch des tjjds dringt door hare
muren heen. Zij moge zich vorzetten,
volgen moet ze en meegaan zal ze.
De Vooruitgang wgst ook haar den weg!
GOES, 10 Sept. 1906
In ons vorig nummer hebben we een6
een opsomming gegeven van de aange
elotenen aan hot telefoonnet. Zooals men
gezien zal bebb8n bedraagt dit getal nog
slechts 24.
We hebben dit lijstje dan ook eens
goplaatst ter aanmoediging. De leveran
ciers, die zijn aangesloten, zjjn nog slechts
weinige, en toch kan het hun veel voor
deel opleveren, daar de particulieren, die
aangesloten zjjn, allicht om tjjd te winnen
voor bnnne dienstboden, de bestellingen
per telefoon doen. Maar wie hier goed
kan doen met voor te gaan, dat is het
Gemeentebestuur.Wjj hebben er den tele
foongids ©ens^ op nagezien en gemerkt
dat in gemeenten, kleiner of iets grootei
dan Goes, de secretariën, politiebureaux
en gemeente-gasfabrieken zijn aangesloten.
Vooral wat de gasfabriek betreft, zou
zulks hier voor de inwoners een groot
gemak zijn, aangezien de fabriek een
eind buiten de kom der gemeente ligt
en men tegen een loop daarheen allicht
opziet. Om een recent voorbeeld te noe
men Toen gisteren (Zondag)-avond bjj
Het zal mjj een genoegen zjjn u te
dooden, Lorenz, zei de tegenstander, bIb
was hjj zich niet bewust van majesteit
schennis".
Angnish zag bleek en ontsteld, en trok
hem met zich mee, maar de prins ver
liet nog vóór hen het café, gevolgd door
zjjn vloekende en Bcheldende vrienden.
Prins Gabriël stond naast de deur, toon
zjj naar buiten gingen. Hjj keek de Ami -
rikanen scherp aan en Anguish ontdekte
iets als triomfeerende vreugde in zijn
oogen.
♦Lorry, wat hob je gedaan Dat be-
teekent een duel 1 Weet je dat wel
riep hjj, toen zij de stoep afliepen.
♦Natuurljjk, weet ik datEn ik zal
den schoft dooden", riep Lorry, luid
genoeg om door iedereen in do nabjjheid
gehoord te wordeD.
Het is verschrikkelijk, afschuweljjk
Laat mjj het maar weer in orde brengen,
als" begon de ontstelde* Anguish.
♦Ja, het moet geregeld worden Hoor
eens, Harry, ik wil niets liever dan dat.
Als hjj een duel hebben wil, kan hjj het
te allen tjjde en op alle manieren hebben."
Hij kan je dooden!"
Wjj zullen zien. Ik kies pistolen, en
ik verzeker je, mijn jongen, dat bjj niet
leven zal, om haar lippen met de zjjne
aan te raken, of om een vorstëlgke brui
loft te houden. Een doode kan zjj niet
trouwen
Hij verkeerde in de grootste opgewon
denheid, en het duurde een half uur, vóór
dat. Anguish hem tot een verstandige
opvatting van de zaak brengen kon.
Langzamerhand koelde hjj af en toen do
half negen de lantaarns aan den Oost
singel, in wearwil van sterke duisternis,
nog niet brandden, had allicht iemand
per telef on aens even kunnen waar
schuwen. Thans moest men wachten tot
bjj toeval een lantaarnopsteker uit een
andere wjjk licht kwam verschaffen.
Als inrichtingen als bovengenoemde
vooi gaan, volgen de particulieren vanzelf,
omdat hit hun veel gemak kan veroor
zaken.
Do fonrier P. Lobbezoo, geb. te
Rilland, is benoemd tot serg.-maj. admi
nistrateur bjj het 2e bat. 3o reg. inf. te
Middelburg.
Naar wjj vernomen heeft de heer
J. N. Elenbaas te Krabbendjjke bedankt
als voorzitter van de afd. Zeeland van
den Bond van Gemeente-Ambtenaren.
Men schrijft ons
In de jongste zitting van den gemeente
raad van Zierikzee heeft de burgemeester,
de^ heer C. W. Vermejjs, alles behalve
vleiende woorden moeten hooren van het
raadslid mr. Fokker.
Deze verklaarde dat de burgemeester
zulke eigenschappen bezit, dat de raads
leden allen dankbaar zullen zjjn als zjj
hem als burgemeester kwjjt raken. Naar
't inzien van den spreker wordt het hoog
tijd, dat de heer Vermejjs vertrekt.
Hjj wees er verder op, dat, als de bur
gemeester meent, dat de raad oen zeker
besluit moot nemen, elk middel, waar
heid of logeD, hem geoorloofd voorkomt
om zjjn doel te bereiken en wil hjj per
sonen onaangenaam zjjn, dan ontziet hij
niets.
Dat laatste," zeide mr. Fokker, ♦heeft
een paar jaar geleden een lid vaa den
raad ondervonden, wiens verkiezing u
onaangenaam was, en op wien u u toen
laf gowroken hebt, door ter visie to leg
gen zjjn geloofsbrieven, om hem naar aan
leiding zjjner geboorte-akte een bateljjk-
heid te debiteeren. Dat heeft ondervon
den onze gemeente-secretaris, dien n met
zjjn vrouvr een jaar geleden te Feijenoord
door de politie beeft laten oppakken,
omdat hg een paar dagen over zjjn ver
lof was."
Naar men ons meöleelt is t°gen
den burgemeester van Kattendjjke proces
verbaal opgemaakt wegens drie jachtwet
overtredingen.
Kolijnsplaat. Alhier circuleert ter
teekening bjj de ingezetenen een request
aan den gemeenteraad van den heer
Antb. Kole Cz. om namens hem en de
vele onderteekenaars (nu reeds bij de
honderd en van de aanzienljjksten) den
Raad te vorzoeken, een steiger voor laag
water bjj paal 51 te doen aanleggen, ten
einde de passagiers (bjj den wekeljjkschen
dienst op Donderdag van de stoomboot
van den heer Kole naar Middelburg en
Zaterdag of Zondag naar Rotterdam eu
tusschengelegen plaatsen v. v. en vaa den
heer J. O. do Mul mot zjjn petroleum-
motor naar Zierikzee v. v.) een tochtje
over de rnwe steenen en gladde klappers
naar of van de stoomboot of het roei
bootje te besparen. Zooveel initiatief om
opgewondenheid gezakt was, verloor hjj
niet weer het hoofd.
♦Kies pistolen op tien pas afstand en
morgen vroeg om acht uur," zei hij on
verschillig, toen oen kloppen op de deur
de komst van eenige vrienden van den
prins meldde.
Angnish ontving twee goedgekleede
heeren met zwarten baard, die aan de
tafel van den prins gezeten hadden, en
zich als hertog Mizrov en overste Atto-
bawn voorstelden. Hun bezoek was kort,
vormelijk en afdoend.
♦Wjj hooren, dat gij in uw land men-
8chen van rarg en Btand zjjt", zei Zijn
Doorluchtigheid Mizrov na een poosje."
Wjj zijn zoons vaü handelslieden" ant
woordde Mr. Anguish.
>0, goed, ik begrjjp het wel niot, maar
Zijne Hoogheid is bereid zjjn rang ter
zv.de te zetten en zijn toestemming tot een
dueT ie geven."
♦De welwillendheid van Zijne Hoogheid
verheugt mg zeer, en ik weet haar op
prjjB te stellen," zei Angnish.
Wat zullen wjj nu regelen, hoeren
Dé vapens vaststellen."
Toen Anguish zei, dat zijn vriend pis
tolen koos, kwam er een vreemde glans
in de oogen der Axphainers, zjj schenen
er verheugd over te zgn.
Kolonel Atfcobawn was tolk bjj het
kerte maar gewichtige onderhoud, dat
van weerskanten in de moedertaal ge
voerd werd.
Lorry zat intusschen op de vensterbank
en keek naar buiten in den donkeren
nacht.
De bezoekers giDgen spoedig weer heen.
deze vrij bloeiende gemeente nit bare
vreselijke geïsoleerdheid en dat in
deren tjjd te doen geraken, door eene
rochtstreek8che en zeer korte verbinding
op de marktdagen met Zierikzee en Mid-
dolbutg alsmede met Rotterdam en tus-
schengelegen plaatsen, verdient lof, en
gewis ook den flnancieelen steun der
gemeontekas.
Heinkeaszand. Wegens het over
plaatsen met 16 dezer van den telegrafist
L. Goedhart van 't station 's-H. Arends-
kerke naar Hengeloo, treedt in diens
plaats aldaar op de leerling-telegrr.fist
P. Crtjiq als waarnemend telegrafist-,
terwjjl is benoemd tot arbeider-telegrafist
in diens plaats M. J. Braam, thans con
ducteur 2e klasse te Vlissingen, op zjjn
gedaan verzoek.
Heinkenazand. Vanwege het ♦Groe
ne Kruis" wordt door den hoer A. J.
Hoorweg, arts alhier, een cursus opge
richt, waarop les wordt gegeven in het
verleenen van eerste hulp bjj ongelukken.
Wissenkerkea Door de vergadering
van ingelanden van den Vlietepoldor ia,
in de vacature wegens overljjdeo van den
heer H. Roelof, tot lid van den djjkraad
benoemd de heer A. W. Geluk, land
bouwer alhier.
Hoedekenskerke. Vrijdagnamiddag
te 5 uur vergaderde do raad dezer ge
meente. Afwezig was dhr. C. da Ruiter.
Na voorlezing en goedkeuring der notu
len van het verhandelde in de voorgaande
vergadering, deelt de voorzitter mede,
dat van Ged. Staten een Bchrjjvea is inge
kort, e naar aanleiding van bet in de voor
gaande vergadering gonomeu besluit in
zake da wjjzing van artikel 22 der ver
ordening regelende de bouwpolitie in
deze gemeente.
Hieruit bljjkt, dat de woning-inspec
teur, alsnog in overweging geeft, te be
palen, dat indien de bedstede-deuren eon
hoogte van 2 M. hebben de ventilatie
openingen, die alsdan boven deze deuren
moeten worden aangebracht, een grootte
zullen moeten hebben van minstens 1 i/i
d.M2. in plaats van 6 d.BdS, daar het
hem voorkomt, dat hiervan wal nimmer
zonde gebruik gemaakt worder, daar
deze groote openingen boven de bedstede-
deuren do vertrekken te veel zouden ont
sieren.
Ov' ree ikomsfig het voorstel var. B en
W. wordt daarop besloten de grootte der
ventilatieopeningen te bepalen op 2 d.M2.
terwijl dit besluit asn de goedkeuring
van Ged. Staten zal woidm onderwerpen.
De rekening van het Burgerljjk Arm
bestuur dienst 1905, wordt daarop vast
gesteld in ontvang op f3715.63, in uit
gaaf op f 2795,97ö, alzoo met een goed
slot van 919.655.
De hoeren M. G. Verbeek en J. Louisse,
onthouden 2icb, als ledeu van dit arm
bestuur, van stemming.
Aan de orde is het bakende adres van
de afdeeling v. Zd. Reveland van den
Bond van Ned. Onderwijzer*, inzake de
verbetering van de jaarwedden van het
oncerwjjzend personeel in deze gemeente.
Er was afgesproken, dat prins Lorenz
de welwillendheid zon hebbeo Mr. Lorry
den volgenden morgen om acht uur in
het dal achter bet slot te ontmoeten, twee
mjjlen van de stad af. Er was geen wet
in Granstark, die het duel verbood.
♦Nu, je zit er leeljjk in, oude jongen,"
zei Anguish verdrietig, terwjjl hjj, met
de kin op de band rustend, zijn triend
met melancholische oogen zat aan te
kjjken.
♦Maak je daarover gopn zorg, Harry,
er is geen ander middel om düzo zaak
nit de wereld te helpen. Zjjn Konitkljjke
Hoogheid is verloren
Lorry sprak met. den ernst en de over-
tuiging van een man, die zelfvej
heeft.
Kalm bereidc^^nHm
brieven te schrijven, nW^fÜ^WIWrte
zeggen maar om zekore personen de re
den van het du«l te verklaren en te
zeggen dat bij trotsch was op bet geluk,
dat hem te beurt zou vallen. Een van
die brieven was aan zijn moeder geadres
seerd, een ander aan den vader van prins
Lorenz en de laatste aan de vorstin van
Granstark.
In den laatsten schreef hg veel, wat
.-niet in de andere brieven Btond.
Anguish bleef langer dan een uur bij
hem en verzocht zijn vriend, zich wat
rust te gunnen, opdat hjj den volgenden
dag goed bjj krachten zou zjjn.
Wordt vervolgd.