N°, 106.
Zaterdag 8 September.
93
jaargang.
ste
FEUILLETON.
De Liefde eener Vorstin
De
GOESCHE
uitgave dezer Courant geichiedt Maandag-, Woenjdag- en Vrjjdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prpi per kwartaal, in Goei f 0f75f buiien Goes, franco, f 1,25.
Afzonderlijke nommen 5 cent.
fins
Telefoonnummer 22.
ui^avei
CO UI! INT.
De prjj» dor gewone advertentiën is van 1-6 regels 50 cent, eiken rogel moor 10 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelgki- en doodberichten en do daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
5 cent.
Uitgave van de Naaml. Vennootschap „öoesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
Bij dit no. behoort een bijvoegsel.
BERIOH T.
Zij die zich met 1 October a.s
op deze Courant abonneereu, ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
Staat en Kerk in Frankrijk.
Het is een merkwaardig stuk, dat we
in ons vorig nommer hebben vermeld,
het adres aan den paus, door de Temps
meegedeeld. Belangwekkend met het oog
op de stemming, die onder de beschaafde
•n verlichte Roomsch-Katholieken van
Frankrjjk heerscht. Het stuk is niet on-
derteekend, maar do Tempseeu zeer ge
loofwaardig blad, zegt dat tot de adres
santen vele aanzienljjke personon en niet
weinig geestelijken behooren, die, als dat
noodig mocht bljjken, met hun naam
voor hun gevoelen willen instaan. De
onderteekening zal trouwens op het oor
spronkelijke stuk wol niet ontbreken.
De adressanten zjjn trouwe zonen der
kerk, maar zjj vroezen, dat de kerk schade
zal Ijjden als een conflict ontstaat, dat
zij vermijden willen.
De encycliek, zeggen zjj, is eooe groote
verrassing en een bittere teleurstelling
geweest. Zij vervult alle goede burgerB
met droefheid, terwijl zjj daarentegen
met vrengde begroet is door haD, die
vijf en dertig jaren lang de republiek
hardnekkig weerstand hebben geboden.
De verkiezingen hebben bewezen, dat
Frankrjjk den tegen woordigen regeerings-
vorm behouden wil en het gevaar bestaat,
dat de religie de onbezonnenheid zal
moeten ontgelden van de heethoofden
onder de aanvoerders van die Roomschen,
die met de ergste vjjanden der republiek
gemeeae zaak hebben gemaakt.
De adressanten verdedigen geenszins
de tot stand gekomen nieuwe wetin
tegendeel zjj betreuren die, maar zij ves
tigen er de aandacht op, dat deze wet
nog de gunstigste bepalingen bevat, die
van het parlement te verkrijgen waren.
Indien daarvan geen gebruik wordt ge
maakt, vreezen zjj voor de toekomst der
kerk ia Frankrjjk. Men moet rekening
houden met de mogeljjkhoid dat in Frank
rijk, waar het geloof van velen zoo diep
geschokt is, deze afvallig zullen worden.
Het zou een wonder zpn, meenen de
adressanten, als niet na eenigo jaren de
Roomsche godsdienst het grootste deel
van zjjn aanhangers had verloren. De
strjjd tegen de nieuwe wet, waaraan de
onderteekenaars toch als trouwe zonen
der kerk zullen moeten deelnemen, biedt
geen gunstige vooruitzichten. De werke
lijk overtuigde Roomschen vormen in
Frankrijk een minderheid. Zij hebben
door eenige voorvallen bp de inventari
satie der kerkeljjke goederen hun goeden
wil bewezen, maar de daarop gevolgde
verkiezingen hebben bewezen, hoe gering
hun invloed is. De groote massa is niet
geheel zonder godsdienst, maar niet wei-
44
door
GEORGE BARR.
»Zjj zjjn verloofd", zeida ze met te
genzin.
Daarop volgde doodeljjk zwjjgen, door
een diepe zucht van Lorry onderbroken,
toen hij zich omkeerde en blindelings
naar den anderen kant van het vertrek
stapte, waar hp tegenover een groote
schilder jj bleef staan, waarvan hp ech
ter lijn noch kleur in zich opnam.
♦U wil toch niet zeggen dat zij hem
heeft aangenomen fluisterde Anguish.
♦Niets minder dan dat
»Goddank, dat u maar een gravin is",
antwoordde hp hartelpk.
j^at welk welk onderscheid
zou dat maken Ik meen, wat wil u
daarmee zeggen stamelde zjj, tot onder
hear haar kleurend.
♦Dat u uzelf niet als een offer be
hoeft te verkoopen", zeide hp eenvoudig.
Intusschen kwam Lorry weer uiter
lijk kalm en bedaard bp de anderen.
♦Zegt u ons alles, als 't u belieft, wat
wp eigenlpk wel hadden kunnen raden."
♦Daa* buiten staat zpn gevolg die
ellendigen", riep zjj wraakzuchtig, met een
uitdrukking van hulpeloosheid op haar
mooi gezichtje. »Het is vandaag de dag,
waarop hp antwoord halen zon. Hp kwam
en knielde in de audiëntiezaal voor haar
neer. Alle Granstarkers hebben haar ge
kelijk geloovig. Reeds bet gezicht van
een prit sterkleed, zeggen de adressanten,
werkt irriteerend op den arbeider, en
zjj smeeken ten slotte den pau9 reke
ning te houden met het gevoelen van
het Fransche episcopaat.
Dit is thans, zooals men weet, weer
bijeengekomen en behalve dit adres, zal
op de beraadslagingen misschien ook van
invlced kunnen zpn eene circulaire, door
den minister Briand aan de prefecten
gezonden, die handelt over de Schoidings-
wet. Hij verklaart daarin nog eens de
wet en tracht verder aan te toonen, dat
de vereenigingen voor den eeredienst,
in die wet bedoeld, zoo Bpoedig mogeljjk
moeten worden saamgesteld, daar anders
de bepaling in weraing treedt, dat, wan
neer niet tijdig deze vereenigingen zpn
opgericht, de kerkelijke goederen ver
vallen aan de gemeenten of de departe
menten, die de opbrengst voor liefdadige
doeleinden besteden.
De minister hondt zich aan deze be
paling en hp wil niet weten van andere
meeniogen, die, op den grondslag van
het gemeene recht ontstaan, met de ge
meenten over de overneming der kerke
lijke goederen zouden kunnen onder
handelen.
Nu weet men echter, dat de pauselpko
encycliek de wet en in 't bijzonder de
vereenigingen voor den eeredienst ver
oordeelt en verwerpt.
Het is daarom van belang te weten
wat de Fransche bisschoppen, die thans
vergaderen, in dezen staat van zaken
zullen zeggen en doen. Lang zal dit wel
niet geheim bljjven.
De circulaire van den minister Briand,
is, het tjjdstip van uitgifte in aanmerking
genomen, bljjkbaar verschenen om in
vloed uit te oefenen op de besluiten van
het episcopaat.
Kunst en Wetenschap.
Geestesleven en Gezondheidsleer.
Dr. Rnysch schrijft over dit onder
werp in het Tijdschrift voor sociale hygiëne
dat, hoezeer wp ons ook mogen verheu
gen in grooten vooruitgang op bet gebied
der sociale hygiëne, vele ziekten daar
door in hevigheid zijn afgenomen en het
algemeen sterfte-percentage belangrijk
is gedaald, het aantal ljjders aan ziels
ziekten daarentegen voortdurend grooter
wordt.
Id 1860 werden hier te lande in de
krankzinnigengestichten verpleegd 2070
ljjders, in 1870 klom dit aantal tol
3375, in 1880 tot 4298, in 1890 tot
6215, in 1900 tot 8139 en thans is het
tot ongeveer 10,000 gestegen.
In 1860 waren er 12 krankzinnigen
gestichten in Nederland, thans 36.
Wanneer men deze cijfers beschouwt
in verband met de toenemende bevolking,
ook dan nog is de toeneming bedenke
lijk; want terwpl in 1860 van de 10,000
inwoners slechts 10 in de krankzinnigen
gestichten waren geplaatst, nam dit aan
tal percentsgewijze tot de bevolking
voortdurend toe en klom het in de vol
smeekt, dit gehaat aanzoek af te slaaD,
maar zij verzocht hem op te slaaD, en
beloofde zpn gemalin te wordeD. Zjj is
besloten te redden wat door de dwaasheid
van haar vader verloren ging. Zjj zal
om zich zelf te redden, geen duimbreeds
van onzen grond opofferen. Ziet ge dieD
triomfeerenden glimlach op het gelaat
van die ongelukkigen
Zjj wees boos naar de babbelende gasten.
»l8 de dag al vastgesteld vroeg Lorry
gelaten, nadat hp de donkeroogige over
winnaars zwjjgend opgenomen had.
♦Ja. Het huwelijkscontract is al onder-
teebend. Het huwelpk is op 20 November
vastgesteld. De huwelijksgift van den
ouden vorst bestaat uit een document,
dat ons tien jaar uitstol geeft, zei ze
minachtend."
»En waar gaat zjj wonen
♦Buiten twijfel hier. Zjj is vorstin van
Granstark, en staat er op, hier te resi-
deeren."
Omdat er niets meer te bespreken was,
gingen de Amerikanen even later heen.
De gravin nam afscheid van hen, om
dat zjj naar de vorstin terug moest.
♦Ik kom u morgen weer een bezoek
brengen," zei Anguish.
♦En gjj, mr. Lorry vroog zp, nieuws
gierig.
»Ik heb geen gelegenheid," mompelde
hp.
♦Het geeft niet, of u probeert, mjj om
den tuin te leiden," fluisterde zp', toen
Anguish de deur reeds uitgegaan was.
♦Ik weet, waarom u niet komt."
Heeft zjj het u verteld
»Ik heb het geraden, en ik zou willen,
gende 10-jarige tpdperben voortdurend,
namelijk van 10 op de 10,000 me*
minstens 1 per 10,000 elke 10 jaar,
zoodat het thans ongeveer 15 per 10,000
bedraagt.
En dat gaat zoo steeds crescendo
Dr. R. weet zeer goed, dat er ver
schillende omstandigheden in het oog
gehouden moeten worden bp de beoor
deeling dezer cijfers, als o.a. de -verscher
ping van het toezicht op de verpleging
der te huis verpleegde krankzinnigen,
de verbetering der gestichten en der
verpleging, waardoor de opneming wordt
bevorderd, de wpziging in de denkbeel
den van artsen en leeken over het begrip
van krankzinnigheid enz., maar dat neemt
niet weg, dat het een feit is dat de krank
zinnigheid en het zenuwlpden toenemen
en dat indachtig het mens sana in corpore
aanof het de plicht is der sociale hygiëne
san dit verschijnsel meerdere aandacht
te wijden en hier meer te doeD dan zij
tot heden deed, vooral op het gebied
van de aetiologie der zielsziekten.
Schr. heeft daarom met do meeste
belangstelling kennis genomen van het
voorstel door den psycholoog dr. Fraük
uit Zurich, op het internationaal congres
voor psychiatrie, dat weldra te Milaan
zal samenkomen, aan de orde gesteld,
namelpk om de oprichting te bevorderen
van een internationaal instituutjom de oor
zaken der krankzinnigheid op te sporen
en te bestrjjden.
Schr. vertrouwt dat dr. Frank's voor
stel ingaDg vinden zal, althans te Milaan
gunstig zal worden ontvangen.
GOES, 7 Sept. 1906.
De alphabetische aanbeveling voor
directeur der gemeente-gasfabriek te
Vlaardingen luidtW. J. Kalis, direc
teur der gasfabriek te GorredjjkJ. A
A. Ochtmao, adj-directaur der gasfabriek
te ZaandamW. J. Stigting, directeur
dor gasfabriek te Tiel.
Vergunning verleend om te repatri-
eerenaan den inspecteur van admini
stratie bp de Kon. Ned. Marine D. G.
Krol van der Hoek, wegens langdurig
verbljjf in Indië.
Heep Arend «kerke. Overge
plaatst met ingang van 16 Sept. van
'8 Heer Arendskerke naar Hengeloo, dhr.
Goehard, klerk-telegrafist bp de Staats
spoorwegen.
Hoedekenskerke* Door den schip
per G. V. alhier is een beurtdienst ge
opend tusschen- MiddelburgVlissiögen
en deze gemeente, terwpl ook Hansweert
en Wemeldinge, zullen worden aangedaan.
Het plan bestaat wekelpks te varen.
Kfettendijke* Gistermiddag te twee
uren had een openbare gemeenteraads
vergadering plaats onder voorzitterschap
van den burgemeester. Afwezig was de
heer Korstanje met kennisgeving.
Alvorens tot de lezing der notulen
over te gaan werden de twee nieuwe
dat u het was, en niet de ander."
♦Men kan niet togeljjkertjjd een maD
en een vorst zpn," antwoordde hp bitter.
♦Ook geen vorstin en een vrouw."
Lorry herinnerde zich het gesprek
twee weken geleden in de ziekenkamer
en lachte ironisch.
Het beminnelijk meisje ging naar de
vorstin en de beide Amerikanen verlieten
het slot.
♦Ik ga Edelweisz morgen verlaten,"
zei de één, meer tot zichzelf dan tot den
ander, toen zij het park doorwandelden.
De ander liet een kreet hooren, na
dat hij zich instinctmatig omgekeerd
en naar het slot gekeken had.
»De vorstin staat voor haar venster 1"
riep hp, greep Lorry bp den arm en
wees dien kant uit.
Deze echter liep als blindelings voort,
in plaats van zich om te keeren.
♦Dat hadt je niet moeten doen, Gren",
zei Anguish even daarna. Zp zag, dat
ik je opmerkzaamheid op haar vestigde
en dat jjj weigerde je om te keeren, je
hadt haar niet moeten beleedigen.
Lorry antwoordde niets, en er werd
geen woord meer tusschen hen gewisseld,
tot zp de slotpoort achter zich hadden.
♦Je kunt morgeD gaan, Lorry, als je
lust hebt, maar ik bljjf nog wat", zei
Anguish ietwat verlegen.
»Heb je nog niet genoeg van de stad
»De stad kan mjj geen zier schelen,
maar ik ben evenzeer in 't hart getrof
fen als jjj, en ik heb niet met een vor
stin te kampen".
♦Meen je, dat je verliefd bent op de
gravin
raadsleden, de heeren Goetheer en Schip
per ge.nstalLerd.
Na lezing der notulen bad plaats de
verkiezing van een wethouder. Met alge-
meene stemmen word als zoodanig go-
kozen do heer L. Korstanje.
Ingekomen waren verzoeken van den
Bond van Nederl Oodtrw. afd. Goes,
•n van de vereeniging ♦Volksonderwijs"
om het salaris van het onderwijzend
personeel in de gemeente Kattendjjke
te verhoogen en de vergoeding voor
woninghunr uit te keeren zoowel aan
getrouwde als ongetrouwde onderwijzers,
en zoowel aan onderwjjzers als aan on-
Daar slechts een der wethouders tegen
woordig was, werd door den burgemeester
op wensch van den aanwezigen wethou
der voorgesteld, de zaak nog aan te
houden, waartoe werd beslotoD.
Een verzoek van den veldwachter om
de premie voor zpn pensioen, ten bedrage
van ruim f26 per jaar voor rekening van
de gemeente te doen zpn, werd aangehou
den, eveneens de begrooting.
Hierna werd de vergadering gesloten.
De kermis.
De kermis is weer voorbij. Het moet,
dunkt ons, gedurende dien tjjd een pro
blematisch genoegen zpn aan een der
markten te wonen en wp kunnen ons
voorstellen, dat de omwonenden na de
eerste dagen reeds verlangen Daar het
einde. Want, hoewel zp veel solieder is
geworden, zjj maakt nog steeds meer
drukte, dan aangenaam is voor teere ge
stellen.
Maar nu is het voorbpde groote
orgels hebben uitgedreund en de kleine
straatorgels uitgejankt. Men kan weer
rustig op zpn kantoor zitten schrijven,
zondor gehinderd te worden door een
meneer, die het goed vindt, u het geheele
repertoire van zpn orgel te doen genie-
teD, beginnende met het veel misbruikte
intermezzo van de Cavalleria Rusticana,
om te eindigen met het hartroerende lied,
waarin een zekere Suzanna aan het ver-
ö'and wordt gebracht, dat h6t leven zoo
Bchoon is. En dan die andere martel-
instrumenten, die op de straten worden
verkocht en waarmee de kermisgasten,
blazende en toeterende hun best schpnen
te doen om normale oorvliezen te ver
scheuren.
De kermis is solieder geworden, zeiden
we boven. Onze voorouders waren nog
al ruw uitgevalion dikwjjls, en in de
keuze van hnn vermaken niet bpzender
tijo. WaarscbpDljjk, als zp eene Goesche
kermis van hoden bijwoonden, zouden zp
het een saaie boel vinden, dit vinden
wij ook wol eens in onze slechte oogen-
blikken.
Als de oude poëet, Lukas Rotgans, op
rjjm eene kermis wil beschrij -en en nog
al een zeer gewone boerenkermis in zjjne
buurt, meent hp verplicht te zpn tc t
eone ♦aanroepige" van de beschermend11
machten van dit tierende volksvermaak.
En dat doet hjj aldus
♦Ja tot over de ooren".
♦Dan beklaag ik jy".
Denk je, dat zjj niet tot mjj zal wil
len afdalen
Behalve wanneer je zoo'n ongeluk
kigen graven- of hertogen-titel koopt".
>0, daar ben ik nog zoo zeker niet
van 1 Die graven en hertogeD komen bjj
ons en trouwen onze Amerikaansche meis
jes. Ik zie niet in waarom ik geen mooi
gravinnetje zou mogen hebben, wanneer
het mjj past."
HOOFDSTUK XVI.
Het Duel.
>Het is mjj als moest ik het overige
vao mjjn leven in het klooster daarbo
ven doorbrengen," zeide Lorry dien
avond, toen zjj de stad ronddwaalden.
De een wilde de stad verlaten en de
ander bleef bjj zpn plan om te bljjven.
De laatste won het, toon hij don ander
driftig maar listig er aan beriDnerde,
dat zjj nis mannen verplicht waren te
bljjven om de vorstin voor den gevaar
leken Gabriël, dien ridder uit het vage
vuur, te beschermen.
Loriy besloot dus nog wat in Edel
weisz te bljjvou, om Gabriel's plannen
te dwarsboomen, ofschoon hjj wist, dat
iedere dag de pjjn, die hjj nu al leed,
heviger moest maken.
Toen zp laat in den avond van hun
wandeling terug keerden, gingen zjj een
in Edelweisz druk bezocht café binnen.
Er waren veel hoeren on dames. In den
uitersten boek zat een gezelschap uit
Axphaïn en hnn prins, een zeer gewone
verschijning, had aan het boveneinde van
♦Gjj Nochtbaccnanten en rinkinkers,
Libers knechten
En gjj paapinnen, die met slingerende
vlechten,
Bi morst en ocgikemt, als uitgelaten
zwiert,
Die met een puilend oog god Bacchns
jaarfeest viert
Of plag te sieren aan den voet van zjjne
altearen
Brooddronke Wjjven, die, als zinnelooze
schaareD,
In 't ruige pantersvel, gedurig Evtê
Liet klinken over 't woudt, ontwaakt,
verhoort mjjn beé.
Komt, helpt mp zingen
Wat zon die goeie Rotgans, die zoo
op Libers knechten en paapinnen weet te
scholdeD, opkjjken all bjj kon weton, dat
dit ♦duivelsvermaak" hier in Goes heel
netjes in elkaar is gezet door een anti-
revolutionnair, die, dit moet gezegd wor
den, dit jaar alle eer ven zijn werk heeft.
Het vorige jaar was het vrjjwat minder,
maar al doende leert men. De man heeft
werkelijk een krans verdiend van lustige
kermisgangers.
Er was ditma&l animo onder de ker-
mismonschen, zooals ook bljjkt uit de
hoogero sommen, die voor staangelden
zpn ingekomen. En dan was er wat
nieuws onder de zon de toboggan,
de gljjbaan, een inrichting, die naar het
ons voorkomt in de middeleeuwen dienBt
bad kunnen doen als martelinstrument.
Maar wat doet een mensch al niet voor
zjjn plezier Het is een feit, dat als men
de menschen een straf oplegde, half
zoo erg als de bewerking, die zjj hier
ondergaaD, onder voorwendsel van plezier
te makeD, zjj en de wereld met hen, in
opstand zouden gerakeD.
Maar de inrichting maakte goede zaken.
Dat is meer dan men van alle onder
nemingen en van de laatste kermis over
't geheel kan zeggen. Zjj was, een paar
avonden uitgezonderd, niot zeer druk
zp krjjgfc de gebreken van den ouderdom,
staat steeds later op en gaat steeds vroeger
slapen. Zjj zal, al& men haar laat begaan,
zichzelve uitluideD.
Gemengde Berichten.
De leden der Werklieden-vereeni-
ging ♦Eigen Hulp" met huDne Huisge-
nooten boven de 16 jaar zpn uitgenoo-
digd het laatste Zomerconcert van dit
seizceo, te geven door de Harmonie
♦Euphonia", in den tuin der Sociëteit
V. O. V., op Vrjjdag a.s. 7 September,
"8 avonds 8 nur, bjj te woüen.
Gisterenmorgen heeft de aannemer
van een iD aanbouw zjjnd huis aan den
Oostsingel eon schadepost gehad, doordat
door den feilen wind, een gedeelteljjk
opgewirkte biinenmuur omver werd
geblazen. Persoonlpke ongelukken kwa
men gelukkig niet voor.
Donderdagmiddag had dhr. de L.
8lbior eeo ongeluk mot een geladen pistool
Toen bjj dit wfde sluiten ging het schot
af en werd hjj in de linkerhand getrof
fen. De kogel, die eerst langs een vinger
de lange tafel plaats genomen, waaraan
gezoDgen en brullend gelachen werd.
De stemming ward s'eeds uitgelatener,
terwpl Lorry cn Anguish een plaatsje
zochten en vonden, waarra zij wpn en
sigaren bestelden. Zjj waren benieuwd
om den prins eens wat meer van n&derbjj
op te nemen.
Hoe verwenschte Lorry hem 1
Loreüz was een. jongmensch met een
knap uiterlijk, maar nog niet veel meer
dan een knaap. Zpn glad, blozend gelaat
droeg een uitdrukking, die aan een over
maat van uitspattingen denken deed.
Hjj zou knap geweest zpn als hjj niet
den indruk van een aanstaanden roné
gemaakt had. Zpn lichtzinnige vrooljjk-
heid had iets arrogants en hp zong, drenk
en maakte gekheid met zorgelooze uit
gelatenheid. Zpn vrienden stonden daarin
niet lp bem achter.
Eindeljjk werd Lorenz docr oen uit
1 et gezelschap aangezocht in het Duitsch
een toast uit te brengen op zpn aan
staande, vorstin Yetive.
Zonder een oogenblik te aarzelen,
sprong de prins overeind, hief zpn glas
in de hoogte en riep
♦Op de schoonste aller schoonen, de
bominneljjke Yetive, zoo moeilpk te
winnen, en te goed om weer te verliezer
Zjj bemint mp, God zegene haar barr.
Ik bemin haar ook, daarom zjj mp'd ba<t
ook gezegend. Voor iedere kus ven hasr
heerlpke lippen geef ik mij z"if vtor
honderdduizend gavoos crediet- Dat ia
de prps van een kns 1"
(Wordt vervolgd^