1906 N#. 98. Dinsdag 21 Augustus. 93sle jaargang. FEUILLETON. De Liefde eener Vorstin Kerknieuws. GÖESCH De uitgave dezer Gonrant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrgdagavond, uitgezonderd op feestdagen. P<ü« per kwartaal, in Goes 0,75, buiten Goes, franco, 1,25. Afzonderlijke nommeis 5 cent. Ins Telefoonnummer 22 uitgave. COURANT. De prjji der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 et. Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjji slechts tweemaal berekend. Geboorte-, huwelijks- en doodberiohten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen worden van 110 regel. 1,berekend. Bewjjsnnmmers 5 cent. Uitgave van de Naaml. Vennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur e. G. Rijkens. Staat en kerk in Frankrijk De pauselijke encycliek over de wet, die de bepalingen bevat omtrent de schei ding van staat en kerk in Frankrjjk, heeft daar te lande, zooals reeds onder onze buitenlandsche berichten is vermeld, aanleiding gegeven tot zekere beweging. Die beweging gaat wel niet zeer diep en de buitenlandsche beschouwer ziet de bekende personen zich met de bekende eischen weer op den voorgrond dringen, maar toch is het misschien niet ondien stig nog eens in 't kort de geschiedenis te herhalen. Men zal zich herinneren, hoe onder het ministerie-Waldeck Rousseau de strjjd begon tegen de congregaties, die onder Combes werd voortgezet en ten slotte het geheele vraagstuk der verhouding tu9schen staat en kerk aan de orde deed stellen. De Kamer en Senaat namen het ontwerp dei regeering aan. Het was niet naar den zin der uiterste linkerzjjde, die eene algeheele onteigening van kerkeljjke goederen, zonder schade vergoeding had verwachthet was Dog minder naar den zin van de uiterste rechterzijde, die sprak van berooving der kerk en van godsdienstvervolging. En ten slotte waren ook de gematigden maar zeer matig met hel ontwerp ingenomen, omdat zjj van de nieuwe wet nieuwe beroeringen vreesden en zjj liefst hunne rust bewaarden. Dat die beroeringen niet zjjn uitge bleven, weet men. Bjj de inventarisatie der kerkelijke goederen stuitten de daar mee belaste ambtenaren op enkele plaat sen op ernstig verzet. De clericale partjj was in groote beweging en men sprak van een burgeroorlog. Dat daarvan geen sprake kon zgn en tevens dat de be weging bjj de groote meerderheid van het Fransche volk geen steun vond, bleek uit den afloop der algemeene verkiezingen. Zij gaven een sterke meerderheid aan de partijen, die voor de wet hadden gewerkt. Daze wet gaat uit van het beginsel, dat de kerken en de kerkelijke goederen en niet de Roomsche alleen, maar ook de andere eigendom zgn van den staat, de gemeente of de departementen. Het Vaticaan is het daarmee niet een3 en verwerpt bg gevolg de vorming van vereenigingen, aan welke do staat het gebruik van de kerkeljjke goederon onder zekere bepalingen wil toestaan. Deze vereenigingen moeten uiterljjk in Decem ber van dit jaar geconstitueerd zgn, om het voortbestaan van den eeredienst in kerkeljjke gebouwen mogeljjk te maken. De kerken en de kerkeljjke goederen zullen dan aan de vereenigingen worden afgestaan, die vooraf hunne statuten door den staat moeten doen bekrachtigen. Wat zal er nu gebeuren als dergeljjke vereenigingen niet ontstaan Artikel 9 van de wet geeft daarop het antwoord. Het bepaalt, dat zoo er zich geene vereeniging vormt, die de goederen van eene openbare instelling van eeredienst overneemt, dan worden die goederen bij besluit der Regeering ter beschikking gesteld van de gemeentelijke instellingen 36 door GEORGE BARR. »Wjj hebben in Granstark alle reden ons den laatsten oorlog te herinneren en over het einde er van diep bedroefd te zgn. Nu vgftien jaar geleden begon de oorlog maar zou zoo'n verhaal u niet te veel vermoeien, mr. Lorry Ik kwam alleen om eenige oogenblikken bg u door te brengen, en niet om u een lange ge schiedenis te vertellen. Ik zal op een anderen tjjd »Het zal mg veel genoegen doen en heusch niet vermoeien. Het interesseert mij bijzonder. Ik verzoek u voort te gaan," haastte Lorry zich te verzekeren, dien het verhaal meer belangstelling inboe zemde dan de graaf kon vermoedeD. »Vgftien jaar geleden ontstak vorst Ganlook, de vader van Yetive, in toorn over de plunderingen der soldaten van Axphain, die onze grenzen in het Noorden onveilig maakten. Hjj eischto een schade loosstelling voor de verwoesting, die hem geweigerd werd. Nu is Granstark een land, dat in het Oosten ongeveer acht honderd vierkante mglen besten grond omvatterwgl onze buurman geringer grondgebied en kleiner bevolking heeft. Ook was ons leger beter uitgerust, maar niet zoo vermetel» van weldadigheid of armverpleging, die binnen de grenzen van het kerkoljjk district zjjD gelegen. Geschiedt zulks, dan zullen erin Frankrjjkgeen kerkelijke gebouwen voor den eeredienst overblijven. Dan zou er een onmogeljjke toestand ont staan, die misschien koren op den molen zou zgn van enkele heethoofden, maar die bitter beklaagd zal worden door eenvoudige geloovigen, wier stem niet weerklinkt langs de straten en in de bladen, maar wier gevoelens des te meer verdienen geëerbiedigd te worden. Zal hot zoover komen Ter beantwoording van die vraag, wachtte men af, hoe het Vaticaan over de wet dacht. De desbetreffende encycliek is thans verschenen. De paus verwerpt de wet en verklaart zich tegen de vor ming van vereenigingen voor den eere dienst. Maar geljjk alle diplomatieke stukken meestal vol restricties en achter deurtjes zjjn, hebben de minder heet- hoofdigen ook hierin al zooiets ontdekt. Immers er staat, zeggen zg, dat de en cycliek zich zou kunnen vereenigen met de vorming van genootschappon, die tegelijkertijd wettig en canonisch zgn. Daar is een uitweg. Over dat punt kan worden onderhan deld en de Fransche Regeering schjjnt wel geneigd daartoe over te gaan. Slagen die onderhandelingen niet, dan zal zij de wet eenvoudig toepassende Republiek gevoelt zich sterk. GOES, 20 Aug. 1906. Met ingang van 16 Augustus 1906 is benoemd tot adjunct-jjker der maten en gewichten de heer J. R. van Beek te Goes. Het bestuur van den Vrijz.-Dem. Bond heefr, naar in het orgaan van den Bond wordt medegedeeld, een permanente commissie ingesteld, om materiaal te ver zamelen omtrent allerlei onderwerpen, welke de belangen raken van het platte land en den landbouw. Haar advies zal gevraagd worden over maatregelen van wetgeving en bestuur en wetsontwer pen, welke op deze belangen van invloed kunnen zgn. Tot leden van deze com missie zgn benoemd de heeren P. Boekei Cz. te Sehagen, P. Hofstra te Wijnaldum, B. van Krimpen te Lochem, C. van Vlugt te Strjjensas en Jac. Welleman teKrab- Men bericht aan Het Volk Met 1 October a.s. wordt Land en Volkhet liberale Haagsche dagblad, het eigendom en officieele orgaan der vrij zinnig-democrati8che partjj. Hoofdredac teur wordt het Kamerlid Marchant. De Vrijzinnig-Democraat en het Haagsche Weekblad houden op te verschjjnen het laatste zal alleen nog in verkiezings tijden uitkomen. Begrooting van het departement van landbouw. Naar wjj vernemen, is de be grooting voor het departement van land bouw, ng verheid en handel voor het jaar 1907 geraamd op 1 Va millioen hooger dan die voor het loopende jaar. De oorzaak hiervan ligt in de verhoo ging met 2 ton van den post tot bestrjj- Eenige maanden lang hadden wjj het voordeel aan onze zjjde, totdat onze sol daten naar Granstark teruggedrongen werden, uitgeput eu bedreigd door d« doldriftige duizenden, die de grenzeD overschreden. Zoo'n uitslag had men niet voor mogeljjk gehouden en als wjj tot op dat oogenblik te veel zelfvertrouwen bezeten hadden, dan werden wjj daar toen voor gestraft. Allerlei burgers van Edelweisz kooplui, werklui, ja, zelfs dp adel greep naar de wapenen om de stad te beschermen. Wjj verdedigden on8 lan ger dan een maand en honderden van d1 dapperste en beste burgers zgn gevallen. Eindeljjk werd de stad gebombardeerd. Ook het slot werd bestormd, en vorst Ganlook vond met veel getrouwen den dood. Hg viel voor de slotpoort, toen hjj een laatste dappere poging tot een uitval waagde. Een standbeeld van broos herinnert nu aan de plaats, waar hjj viel. De vorstin was mjjn znBter, en omdat ik minister van financiën was moest ik de stad overgeven om aan den oorlog een einde te maken. Vijftien jaar geleden werd in den herfst op 20 November het vredesverdrag onder teekend. Wij moesten in 't Noordwesten een stuk land afstaan, dat van waarde is om zgn mjjnen. Ook werd ons een oorlogsschatting van twintig millioen ga voos of dertig millioen dollars opgelegd. Zjj moest met de rente na vgftien jaar afbetaald zgn. Daarom moeten wjj 20 November twintig millioen betalen. Dat beteek ent voor on3 het bankroet van ons ding van veeziekten, mot ruim f 940,000 tot voortzetting van den aanleg van staatsmgnen in Limburg en met f88,000 in de koogera raming van het staatsaan- deel en de bezoldiging der ambtenaren aan de Rijksverzekeringsbank. Daartegenover staat vermeerdering der middelen met f 113*500 als bate der ge produceerde steenkolen. In zake een op 27 Juli 1904 aan den minister van Financiën, door de schippers vereeniging Schutte vaer gedaan verzoek betreffende het inklaren van schepen te Hansweert, werd dezer dagen antwoord ontvangen, luidende, dat het uitzicht is geopend op een behoorljjke verlichting van de buitenhaven te Hans- weert en dat, indien deze verlichting mocht slagen, een uitbreiding aan den klaringsdienst aldaar zal worden gegeven en deze zooveel zal worden verlengd, dat stoombooten of sleepon, die vóór zons ondergang Antwerpen met een gunstig tjj verlaten en den afstand tot Hansweert binnen een, daarvoor ruim te stellen tjjd afleggen, na aankomst ter laatstge- melder plaatse alsnog kunnen worden ingeklaard. Op een door dezelfde vereeniging ge daan verzook aan B. en W. van Borssele om plaatsing van een licht op de haven aldaar, werd de mededeeling ontvangen dat aan dat verzoek zal worden voldaan. Middelburg. Zondagmiddag werd, onder begunstiging van prachtig zomer weder, in den tuin van het Schuttershof alhier de provinciale meeting gehouden voor algemeen kiesrecht, die uitging van het provinciaal comité en tameljjk goed bezocht was. Verschillende afdeelingen van de S. D. A. P., van werkliedenvereenigingeü, werk mansbonden en kiesvereenigingen, waar onder ook uit Zuid-Beveland, waren ver tegenwoordigd, in 't geheel 20 vereeni gingen, samen tellende pim. 1100 leden. De zangvereenigingen De Volksstem uit Middelburg en Vlissiigen voerden eenige nommers uit. De samenkomst werd geopend door dhr. D. Bimmel, waarna mevr. Henriette Roland Holst en dhr. J. A. Bergmeyer het woord voerden en het doel der meeting uiteenzetten. Dhr. F. M. Wibaut, die ook als spreker zou optreden, was door ongesteldheid verhinderd, '•-Gravenpolder. In do Vrjjdag- avond gehouden raadsvergadering waren 5 leden tegenwoordig. De gemeentereke ning over 1905 werd onveranderd goed gekeurd in ODtvang op f 8988.845, in uitgaaf op f 8282 .38, al zoo met een goed slot van f 706.465. Daarna werd de ge meentebegroting over 1907 aangeboden in ontvang en uitgaaf op f 8181.195. Deze werd in haar geheel voorgelezen om in de volgende vergadering behandeld te worden. Aan de orde kwam een request van de afdeeling Zuiden van Zuid-Beveland" van den »Bond van Nederlandsche Onder- wgzers", inhoudende het verzoek verbete ring te brengen in de bestaande salaris regeling der onderwjjzers. Na voorlezing van het adres was het oordeel van den land, heeren." De toehoorders zwegen een pooBje, toen begon Lorry •Denkt u, het bedrag niet te kunnen betalen •Wjj hebben het. niet. Het weerop- bonwen der huizen en de gevolgen van een verwoestenden oorlog hebben ons volk zoo op lasten gezet, dat het niet in staat is de schuld te betalen. Wjj zgn maar een klein volk en zonder hulpbronnen. Uw volk zou daar niets van maken, voor ons beteekent het den doodsteek. Ik ver raad geen staatsgeheim, als ik u van onze moeielgke positie op de hoogte breng. Ieder onzer weet, wat ons te wachten staat." Zgn houding sprak van 200 kalmen heldenmoed, dat beide mannen een gevoel van medelijden bekroop. Anguish keek naar de BoldatengeBtalte en zei »Heeft u meegestreden, Excellentie •Ik ben als minister afgetreden, mjjn- heer en ging naar het front. Bg den eersten en bjj den laatsten slag ben ik geweest", zei de graaf eenvoudig. •En de vorstin ik meen de tegen woordig regeerende vorstin wanneer besteeg zjj den troon?" vroeg Lorry. •Eon jaar na den dood van vorst Ganlook etierf zjjne vrouw van verdriet. Haar dochter werd naar de gebruiken van ons land dadeljjk gekroond en heerscht dientengevolge veertien jaar. Sinds drie jaar is zjj daadwerbeljjk vorstin. Zg leeft eenvoudig en heeft alles wat in haar vermogen was gedaan om het ge vaar d t Raad daarop niet te kunnen ingaan en werd besloten het request voor kennis geving aan te nemen. Overeenkomstig het voorstel van B. eo W. werd besloten de algemeene politie verordening met 2 artikelen aan te vul len ten le. door te bepalen, dat des Zaterdags na 's middags 12 nar niet met mestwagens door de kom der gemeente mag gereden wordenen ten 2e. dat het verboden is vee te drjjven over het schoolplein. Volgens de Tdgliche Rundschau is het bericht, dat Nederland, België, Enge land en Dnitschland een poBtovereen- komst hebben gesloten, onjuist. Het blad merkt op, dat het bestuur der Duitsche postergen gaarne bereid is, een bjjzon- dere postovereenkomst met gunstige be palingen voor het wisselverkeer met Nederland te sluiten, wanneer van de zjjde van het bestuur der Nederlandsche posterijen esn voorstel bg het Duitsche postbestuur wordt ingediend. Uit Batavia werd aan de N. R. Ct. Volgens geruchten geeft de toestand in Boni (Celebes) reden tot ongerustheid. Vrouwon en kinderen zgn naar Makassar teruggezondener worden hinderlagen uitgezet. Baroepoe ia verleden week 's nachts beschoten slechts vier inlandsche solda ten werden onbednidend gewond. Het blad teekent hierbg" aan Zooals men zich zal herinneren, seinde onze correspondent te Batavia in het laatst van de vorige maand, dat er een lans- aanval op ons bivak te Watampone had plaats gehad door een talrjjke bende (15 Juli). In onze toelichting wezen wjj op het ernstige van dit bericht, d?ar men zoo iets in Boni niet meer verwacht had. Uit de gisteren ontvangen Indische bla den big kt, dat die over valling waarschjjn- ljjk ten doel heefc gehad een daar ge vangen genomen geestdrijver te bevrijden. Dit doel werd bereikt. Men begrjjpe wel, dat niet de daad op zichzelf beschonwd zoo heel gewichtig is, maar wel, zooals we vroeger betoogden, dat het in Boni nog mogeljjk is, dat een talrijke bende zich verzamelt om een door ons bezette plaats aan te vallen, zonder dat een der hoofden, die goedgezind heeten, ons waar schuwt. Het thans ontvaDgen telegram schjjnt die opvatting te bevestigen. Men heeft het zelfs noodig gevonden de vrouweD en kinderen der soldaten naar Makasser terug te zenden. Wat de toekomst in Boni brengen zal, is moeielijk te voor spellen. Met het uitzetten van hinderlagen past men een beproefd middel toe om aaD dergeljjke overvallingen een einde te maken. Baroepoe ligt in de Toradjaianden, zoo dat de vermeestering van Bonto Asoe aldaar ook niet afdoenden indruk gemaakt schjjnt te hebben. Dit is echter niet te verwonderen, daar in de Toradjaianden ons gezag nog te kort invloed uitoefent om den geheelen toestand te beheerschen terwgl daar de roovende Sidenrengers alle reden hebben om tegen een georden- den Btaat van zaken gekant te zjjn. ons dreigt af te wenden". •Wat zgn de gevolgen als de scbnld niet afbetaald wordt", vroeg Lorry ademloos. •Het Noordeljjk deel van Granstark, waarin veertien steden, alle mjjnen, onze beste akkers en weiden, zgn dao verlo ren. Granstark heeft dan niet grooter omvang dan een groote farm hij u in 't Westen en vorstin Yetive is dan heer- Bcheres over zoo'n klein gebied dat de benaming vorstendom als scherts klinkt Eens de meest trofsche en bloeiende staat in 'tOosten nu de kleinste en armste. Och, heeren, mjjn hart bloedt als ik er aan denk, wat wjj nog zuilen moeten be leven. Maar laten wij nu liever over een meer opgewekt onderwerp spreken." De toehoorders beklaagden den open- hartigen ouden heer vbd ganscher barte. •Ik geef toe, dat het treurig is, Excel lentie. Is het niet onbescheiden te vragen hoeveel er te kort komt," vroeg Lorry zakeljjk, maar nieuwBgieng. »Gaspon, onze minister van financiën, kan niot meer dan vgftien millioen gavoos uitbetaleq. Het bedrag is te hoog. Ons leger heeft groote sommen gelds ver slonden. Als wjj nu nog eens oorlog moesten voeren, zouden wjj tegen Axphain opgewassen zgn, maar wjj moeten het vredesverdrag eerbiedigen en mogen niet naar de wapens grjjpen om ons van een eereschuld af te maken. In 't voorjaar hoopten wjj nog het bedrag bg elkaar te kunnen krijgen, maar de boeren heb ben een slecht jaar gehad en kunnen dus nie1 aan hun erplich'ingen voldoen. Ned. Hervormde kerk. De heer H. Bakker heeft, na bjjna 30-jarigen dienst, tegen 1 October a.s. bedankt voor zgn betrekking van ont vanger en 8ecr.-kerkvoogd der Ned. Herv. gemeente te Rilland-Bath. Wissen kerke. Door den kerkeraad der Ned. Herv. gem. alhier is besloten om met de aanstaande wintermaanden een hulpprediker aan te stellen, die dhr. F. van der Pejjl, godsdienstonderwijzer te Kamperland, ter zijde zal staan. Kunst en Wetenschap. Kinderboeken. Het wemelt in onze litteratuur van vervelende, Bnffe kinderboeken, en kin deren zjjn toch wel waard, dat er moeite wordt besteed voor hen door de schrjjvers of schrijfsters. Wie zal zeggeD hoe groot de werking soms zgn kan van boeken op het zoo ontvankeljjke kindergemoed. Wat kan hier niet bedorven, wat niet ontwik keld worden. In het kort het nitkiezen van kinderboeken is een belaDgrjjka ar beid en het vervaardigen ervan behoort meer te zgn dan een zuiver commercieele daad. Dat is bet blgkbaar geweest van mej. Angenita C. Klooster, de schrijfster, en van de firma Faber en Co. te Bnssum, de uitgeefster wan een paar aardige Zeeuw- sche dorpBtafereeltjeB en dorps verhaaltjes, opgenomen in de G( ïliustreede Biblio theek voor de jeugd van Noord en Zuid Voor onze kinderen". De werkjes zgn getiteld »Een jolig weekje" en »de Lam peklazen". Natuurljjk is de stgl, natuurljjk zgn de tafereeltjes, zjj zullen de verbeeldings kracht der kinderen niet overspannen en ben toch genoeg boeieD. Er is een goede strekkiüg in en vooral jongens en meiBjes uit deze streken zullen ze met genoegen lezeD, omdat ze er zooveel in zullen f ai- treffen wat hun, als jonge ZeeuweD, be kend is. Mej Titia van der Tuuk, eene op het gebied van kinderlectuur tot oordeelen bevoegde, heeft een woord ter inleiding en aanbeveling van deze werkjes ge schreven. Was Rembrandt links? Henricus, de tegenwoordige teekenaar van De Spectator, deed in een zjjner platen Rembrandt »links" schilderen. Hjj deed dit, omdat, naar bjj in de H. Ct. scbrjjft, het hem was opgevallen, dat Rembrandt in het bekende zelfportret op gevorderden leeftjjd het kleine, vier kante palet in de linkerhand houdt en daar dit portret natuurljjk een spiegelbeeld is, is het dus logisch, dat Rembrandt »links" schilderde. Hetzelfde is te constateeren in het schilderij, waar hg zicbzelven schildert, terwgl Hendrikje Stoffels naakt voor hem poseert. Daarbg komt nog, dat in veel etsen van hem, de felle krassen van rechts boven naar links onderen gaan, wat op de plaat natuurljjk andersom is. Boven dien, zgn voorliefde om in veel schilde rijen en etsen zgn figuren met de linker- Daarom moesten wjj zoo haastig van uit nw land naar huis, Mr. Lorry. Gaspon telegrafeerde de vorstin, dat de toestand hopelooB wasverzocht onsterug te komen om het volk aan te manen de uiterste krachten in te spannen. Hjj wist hoe zeer het volk haar lief heeft. Maar zij moet toegeven, dat de loyale onder danen niet in staat waren te geven, wat zjj niet hadden geld. Zjj vroeg of het niet verstandig zou zgn het leger af te schaffen, maar daar van wilde men niets hooren. Het leger doet dienst tegen halve soldjj, verschil lende ambtenaren krjjgen in het geheel geen belooning voor hun werk, welge stelde menschen hebben uit eigen bewo ging hun belasting verhoogd en toch kan men de vereischte som niet bereiken." •Kan de betaling niet eenige jaren uitgesteld worden riep Lorry woedend over den hebzuchtigen vorst tan het Noorden en zich de opoffering van Gran stark ter harte nemend, alsof het zgn eigen was. •Neen, geen enkelen dag. Noch in Parjjs noch in Londen of Berljjn is het gelukt." Lorry lag stil terneder en liet het aan Anguish over, het gesprek op andere onderwerpen te brengen. De graaf bleef nog een half uurtje, omdat, naar hjj verzekerde, de vorBtin en zgn gemalin den wensch te kennen gegeven hadden te vernemen, hoe hun gasten het nekten.

Krantenbank Zeeland

Goessche Courant | 1906 | | pagina 1