N°. 8.
Donderdag 18 Januari.
93sle jaargang.
ARMENZORG.
ai FEUILLETON.
In de schaduw van
de Peter- en Paulsvesting.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geichiedt Maandag-, Woenidag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prjji per kwartaal, zoo binnen all bniten Doei, f 1,23.
Afzonderlijke nommeis 5 cent.
Inzending «an advertentie» voor 2 uren op den dag der
uitgave.
COURANT.
De prjjs der gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 cent, eiken regel meer 10 ot.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt da prjji
slechts tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrokking bobbende
dankbetuigingen worden van 110 regels 1,berekend.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cent per regel.
Uitgave van de Naaml. Yennootschap „Goesche Courant". Directeur-Hoofdredacteur R. G. Rijkens.
»Ik vraag, mjjühoer de Voorzitter, beeft
de armenzorg, boe men ook deoke over
haar stelsel, over de inrichting harer
organen of werktuigen, opgebonden een
algemeeneen publiek belang te zijn
Deze woorden, den 12deü Mei 1854
uitgesproken door Thorbecke in de Tweede
Kamer bjj de behandeling van bet ♦Ont-
werp van wet tot regeling van het arm
bestuur", moeten bovenaan staan bij ieder,
die zjjne meeningen gaat zeggen over de
armenzorg.
Natuur lp k, het is voor het algemeen
van het hoogste belang, hoe de zorg voor
de armen, hoe de strpd tegen de armoede
is georganiseerd. Of die zorg niet juist
averechts werkt en armoe kweekt, of die
zorg niet ontaardt in een ziekeljjk on
oordeelkundig geven, dat bedelaars en
leegloopers maakt, en of die zorg niet is
een hardhoid tegenover den een, onrecht
vaardigheid tegenover den ander.
Het is voor de samenleving noodzake
lijk, dat de armoede zoo doelmatig mo
gelijk worde tegengegaan, zonder krachts-
en geldverspilling, met het streven voor
oogen uitbreiding van armoede te voor
komen, besef van eigenwaarde bjj den
arme te doen behouden bijjven.
Gelukkig wordt het meer en meer be
grepen, dat het algemeen belang eischt,
dat de gemeenschap de individuen steunt,
die zichzelf niet kunnen staande houden
en dat hot niet alleen een nobele zaak
is een medemensch te helpen, maar een
noodzakelijkheid voor de samenleving te
voorkomen, dat een onzer in den ftrjjd
tegen lot en omstandigheden het onder
spit delft.
Waar zou het heen moeten, wanneer
de Staat of Gemeente geen toezicht uit
oefende op de armenzorg, en do armen
zorg werd eens beelemaal niet ter hand
genomen door kerke! jjke en andere in
stellingen? Dan zou men een ellende
waarnemen, die tot allerlei ongeregeld
heden aanleiding zou geven, die steeds
grooter sou worden en een groote hard
heid zou zjjn tegenover minder gelukkige
Btervelingen.
De gemeenschap, de Staat of Gemeente,
heeft dus belang bij een goede regeling
van de armenzorg en moet daarom de
armenzorg goed geregeld zien te krjjgen.
Is dergelijke organisatie werkeljjk in
ons land? Heeft de Staat door zpn toe
zicht voldoende gedaan om een goede
regeling in het leven te roepen Zoo ja,
dan is het niet noodig den Staat of de
Gemeente een grootere taak op te leggen
en kan men bipven volstaan met de heel
kleine verplichtingen, die de publieke
collegeB thans op zich hebbon. Maar
DOO*
MARK EASTWOOD.
XXVII.
Het waB op den avond van den dag,
die zoft'n vreeselijke beteekenis bad ge
had voor de kinderen van den prefect.
De weezen waren bij elkaar in Katia's
zitkamer. Wanja, die uitgeput was van
het Bnikken, lag in zpn geheele lengte
op den grond, met zpn handen voor zpn
oogen en «liep.
En Katia, die door haar verdriet en
ellende overweldigd was, had voor het
oogenblik ook vergetelheid gevonden.
MiBcha zat dus alleen en in een toestand
van groote opgewondenheid naar het ver
wijderd gezang der priesters te luis
teren en maakte in gedachten deel uit
van de treurige plechtigheid.
Eindeljjk werd er zachtjes aan de deur
geklopt. Hp deed ze voorzichtig open en
zag Iwan voor zich staan, die hem ver
telde, dat er beneden een man was, die
Miehaël Michailowitsch gaarne wilde
spreken.
»Mp en dat zoo laat vroeg Mischa
verbaasd. ♦Heb je hem gevraagd, wat hp
wil
♦Jawel, jonge heer", antwoordde Iwan,
♦en hp zegt, dat het een dringende zaak
is, die hp alleen met den jongen heer
zelf kan bespreken".
Mischa aarzelde een oogenblik. ♦Die
man heeft een vreemden tjjd uitgezocht
om mjj te komen spreken", zei hij, »maar
ik zal hem toch maar ontvangen. Breng
hem naar mpn kamer".
Mischa was nauwelijks in zpn eigen
kamer gekomen, toen Iwan den vreemde
binnenliet; het was een armoedig ge-
kleede man, met een scherp somber ge
zicht en een nietig voorkomenhp ver
luidt bet antwoord ontkennend, dan worde
een andere'regeling gezocht en dan moet
aan den Staat of aan de Gemeente meer
worden opgedragen of althans een andere
taak.
Wie rondom zich ziet en de armen-
buurten goed opneemtwie de uitvoering
en gevolgen van de Woningwet, de
Gezondheidswet, de Ongevallenwet nauw
keurig bezietwie waarneemt hoe diaco
nieën en burgerlijke armbesturen hun
taak meenen te moeten opvatten, kan
niet anders dan ontkennend antwoorden.
De armenzorg is niet behoorlijk gere
geld aan do diaconieën en particulieren
is nu de armenzorg overgelaten en de
gemeente mag slechts bjj dringende nood
zakelijkheid een arme verzorgen dat is
in negen van de tien gemeenten de oorzaak
van noodzakelijke en niet noodzakelijke
hardheden en ondoelmatigheden. Er ont
breekt in de eerste plaats dikwpls over
eenstemming aan tusschen de verschil
lende instellingen in de tweede plaats
wordt onrechtvaardig de grootste schreeu
wer meestal gesteund boven den meer
hulpbehoevenden stille in de derde plaats
wordt hulp gegeven, waar werk wordt ge
vraagd, en in de vierde plaats schieten
heel vaak de particuliere krachten hierbij
te kort.
Voorbeelden te overelke gemeente
kent gevalleD, waarin de arme, die niet
heel vroom mag worden genoemd, door
zpn diaconie wordt verloochend endoor
de gemeente naar zpn kerk gestuurd
ieder kent een bedelaar, die met jere
miades geld weet los te krpgen, dat bjj
niet zoo dringend noodig heeft als de
ongelukkige weduwe, die haar naaiwerk
is ontnomen, omdat haar roodgehuilde
oogeik haar slechte steken deden maken,
en die niet durft naar de ♦heoren" van
de diaconie. Men kent ze, de vaste bede
laars in de groote plaatsen, van wie er
zpn, die f20, f24 per week verdienen"
alleen door de pet op te houden, maar
men kent ook den werkeiooze, dio geen
dag werk kan vinden, al klopt hg bjj
iederen patroon aan.
En waar is de liefdadigheid, die 's win
ters de honderden aan werk helpt, wier
brood met het werk is weggebleven
Waar zpn de vereenigingen ♦uitsluitend
bedoelend verbetering der volkshuisves
ting", nu de Woningwet tot gevolg heeft,
dat gezinnen op straat worden gezet
Te hooi en te gras wordt er een opge
richt en elders lijden de uit hun huizen
gezetten koude en geen huisbaas biedt
hun woning aan.
De taak van de armenzorg is niet al
leen te geven wie vraagt en zelfs niet
alleen op te zoeken, wie behoeft, maar
de armenzorg moet bedoelen van ar
men te maken menschen, die weer zelf
keerde schjjnbaar in een toestand van
opgewondenheid. Mischa knikte even,
maar bleef met een strak gezicht staan
wachten tot de ander met zpn verzoek
voor den dag zou komen.
»Het zal u wel verbazen, jonge heer,
dat ik u op zoo'n ongelegen oogenblik
lastig kom vallen," begon de vreemde,
♦ik zal u echter niet lang ophouden,
want dat, wat ik u te zeggen heb, kan
met een paar woorden gebeuren. Ik zou
mjj zeer moeten vergissen, als u geen
belang Btelde in de tjjding, dat uw
Duit8che gouverneur, Werner Rittberg,
Petersburg niet verlaten heeft, zooals u
denkt; hp is op weg naar het station
gevangen genomen en bevindt zich nu
in de vesting."
Mischa keek den man, die hem een
zoo ongelooflijke tjjding bracht, geheel
verbaasd aan.
»Wat is dat nu voor onzin riep hp
uit.
♦Gelooft u me niet vroeg de vreem
deling en zpn neusvleugels trilden alBof
hjj moeite had om zjjn zelfbeheersching
te behouden. »Nu, het is mij vrijwel
onverschillig, hoe u mpn mededeeling
gelieft op te nemendat komt er voor
mpnheer Rittberg meer op aan. Ik heb
het u nu tenminste meegedeeld. Goeden
avond." Hp liep naar de deur, maar
Mischa riep hem terug. »Een oogenblik
als 't u blieft. Het interesseert mjj om
er achter te komen hoe een zoo onwaar
schijnlijk gerucht ontstaan is. Van wien
hebt u het gehoord
»Ik heb het recht niet u dat mee te
deelen."
♦En zjjn znster juffrouw Rittberg
Is die zonder haar broer op reis gegaan
Of is ze ook opgesloten in de vesting
vroeg Mischa.
♦Zij is ook in Petersburg, maar ik
kan u niet zeggen, waar." Hij sprak op
opgewonden toon en zpn hand rustte al
op de deurknop.
♦Wilt u nu heusch weggaan, zonder
mjj uw zegsman genoemd te hebben
hun Bestaan kunnen verdienen en nuttig
kunnen wezen. De armenzorg heeft tot
doel de individuen tjjdeljjk te steunen,
maar tevens hun de gelegenheid te openen
zichzelf weer te redden.
Er komt zooveel bjj bjj ken men heeft
te onderscheiden tusBcfaen den volkomen
onmachtige en hem, die nog wel weer op
de been kan komen; men moet rekening
houden met de maatschappeljjke toestan
den en de eischen, die de wetten stellen
aan behoorljjk bestaan. Dat is te bezwaar-
Ijjk voor de kerkelijke en particuliere in
stellingen, zooals zjj vrjj zpn gelaten en
naast en tegen elkander de liefdadigheid
uitoefenen.
Een andere organisatie, eigenlijk is het
voldoende te zeggen »een organisatie",
is noodig en deze kan niet tot stand
komen, waar de armenzorg wordt ♦over
gelaten". Men behoeft daarom nog niet
te komen tot een staatsarmenzorg, zooals
degenen uitroepen, die bang zpn voor
regelen, waaraan de kerkelpke armbe
sturen zich zullen hebben te onderwerpen,
maar men behoeft wel een wettelpke
regeling voor de armenzorg.
Trouwens, de statistiek hoe onvol
ledig ze mag zpn door den onwil van do
armbesturen oin betere opgaven te ver
strekken leert, dat reeds nu de kerke
lpke armbesturen naar verhouding minder
aan liefdadigheid doen dan vroeger, terwjjl
het aandeel der burgerlijke armbesturen
toeneemt. Zjj, die de kerkelijke armenzorg
bovenaan stellen en vrij willen houden
van eiken band, moeten er eens op letten,
dat in 1871 in ons land het aandeel van
de kerkelpke instellingen aan de armen
zorg bedroeg 57.8 terwjjl het in 1903
49.7 was; de overeenkomstige cijfers
van de andere instellingen waren 37 en
41.3. De uitgaven vertoonen betzelfde.
Hieruit bljjkt wel, dat de toekomst
allerminst aan de kerkeljjke armbesturen
is en de gemeentelijke armenzorg ook nu
reeds toeneemt, nu het particuliere initia
tief nog volkomen vrij is.
Men mag dan ook allerminst oppositie
voeren tegen een regeling van de armen
zorg door de wet, wat op vele manieren
kan geschieden. Daardoor kan verband
worden gebracht tusschen bestrjjding van
werkeloosheid, zjj het door staatswerken
uit te laten voeren of door verzekering,
en bestrijding van gewone armoede. Maar
de taak van den particulier is daarmee
niet afgesneden, allerminst! Een armen
zorg van ambtenaren wil niemand men
wil allerminst een Staats- of Gemeente-
ljjke armenkas, een leger van beambten
voor de armen Dat is gekheid en wordt
door geen gewenscht. Aan particuliere
commissies kan men de regeling opdra
gen onder gemeentelijk toezicht: men
kan het EIberfelder stelsel toepassen,
De heele geschiedenis klinkt toch te
avontuurljjk om zoo maar geloofd te
worden," riep Mischa hem achterna.
♦Ga er heen en overtuig er u zelf
van, of laat het! Het gaat mij niet
aaD," antwoordde de ander korten scherp,
rukte de deur open en verdween. Alleen
achtergebleven dacht Mischa na over het
geen hp geboord had.
Als die man nu eens gelijk had Als
Werner nu eens werkeljjk het slacht
offer van een vergissing was geworden
en nu in de gevangenis zat
Zoodra hij het eenmaal met zichzelf
eens was, dat dat geval tot de mogelijk
heden behoorde, voelde Mischa ook, dat.
bp geen rust zou vinden, voordat hp die
zaak grondig onderzocht had. Het een
voudigste en snelste middel was, den
commandant der vesting te gaan op
zoeken. Hp besloot dat zonder uitstel te
doen. De dwornik, die in het portaal
stond te trappelen van de kou, was niet
weinig verbaasd toen hjj den zoon des
huizes naar buiten zag komen.
Basil," zei deze, >haal gauw een rij
tuig voor me!"
Een paar minuten daarna was Mischa
op weg naar de vestiDg. Toen men hem
bij den ingang vroeg, wat bij wenschte,
antwoordde bij dat bij den commandant
onmiddelljjk moest spreken.
Mag ik u verzoeken uw naam te
noemen vroeg de portier.
Miehaël Michailowitsch, de zoon van
wjjlen den prefect van politie", antwoord
de Mischa.
De man zette een paar groote oogen
op. Hg mompelde wei nog iets onver
staanbaars, maar de gevreesde naam had
toch indruk gemaakt en bij werd binnen
gelaten. Mischa had nog geen vjjf minu
ten gewacht, toen de commandant haastig
en met uitgestoken hand naar binnen
kwam.
Mpn arme jongen", zei hp, >wat is
dat een vreeBeljjke slag! Je hooggeachte
vader zoo onverwacht weggenomen Zeg
me gerust, of ik jullie met het een of
men kan van bovenaf naar onderen wer
ken of beginnen mei wijkcommissies en
deze samen laten werken. Men kan een
wijk of stadsdeel voor eigen armen laten
zorgen of alle gemeentenaren laten be
talen naar de armenzorg aan geld be-
hoeite heeft.
Maar hoe dat zjjde taak van kerke
lpke en particnliere besturen neemt in
de laatste jaren beslist af, de taak der
burgerljjke besturen neemt toe. Dat is
een aanwjjzing voor de richting, waarin
men moet gaan.
En de armenzorg is thans onvoldoende
voor de moderne economische toestan
den dat is het grootste argument om
in die richting spoedig voort te gaan,
d. w. z. om te streven naar organisatie
van burgerljjke armenzorg door de wet.
L.
GOES, 17 Jan. 1906.
Door het hoofdbestuur van den A.
N. Pol. Bond is aangesteld tot corre
spondent voor Goes en omstreken L. M.
Wisse, gemeente-veld wachter te Katten-
djjke.
In eene Maandagavond gehouden
hui8b. vergadering der Vereeniging »Ons
Huis", die nog al redelijk was bezocht,
werden weder zaalcommisBarissen aange
steld.
Verder werd door den Voorzitter
mededeeling gedaan dat op de jaarver
gadering, die binnenkort zal gehouden
worden, een voorstel zal worden ter tafel
gebracht om de contributie met 1 ct.
per week te verhoogentevens deelde
hjj mede, dat lOns Huis" eene geldlee-
ning aan zou moeten gaan beide geval
len vloeien voort uit den slechten finan-
ciëelen toestand der Vereeniging. Daar
na sloot de voorzitter de vergadering.
De afd. Goes van de S. D. A. P.
had Dinsdagavond in de groote zaal van
de sociëteit V. O. V. een openbare ver
gadering belegd, waarin de heer dr. H.
Gorter uit Bussum sprak over sociaal
democratie en anarchisme.
Spr. wees op het verschil tusschen
sociaal-democratie en anarchie en wel
met name op het al of niet meedoen aan
de politiek. Dit is wel het cardinale ver
schil de sociaal-democraten trachten door
meedoen aan de politiek de macht in
handen te krpgen in Staat en Gemeente
en de anarchisten doen daaraan niet.
Wat doet nu de sociaal-democratie
ter verbreiding van kennis onder de ar
beiders tot versterking van de organi
satie tot het brengen van een eensgezinde
actie onder de arbeiders. De heer Gorter
ging dit in den breede na, constateerde,
dat de sociaal-democratie aan de arbei-
ander van dienst kan zpn
♦Ik wilde u een inlichting vragen,
generaal de zaak berust zeker op een
dwaling. Is mpnheer Rittberg, mpn Duit-
sche gouverneur, gevangen genomen
De commandant trok een ernstig ge
zicht.
♦Dat is inderdaad het geval", ant
woordde hg.
♦Dan moei er een vergissing in het
spel zpn Ik ben bereid om een eed te
doen op zjjn onschuld
♦Mpn beste joDgen", viel de comman
dant hem in de rede, >noch jij, noch ik
kunnen daarover beslissen. Daarvoor be
staat de wet!"
Maar waarvan wordt bjj dan beschul
digd riep Mischa uit, buiten zichzelf
van verontwaardiging.
♦Naar ik hoor wordt hjj beschuldigd
van uitingen, die gevaarljjk zpn voor de
openbare orde, hjj schjjnt een gevaarljjk
man te zpn."
Dat is niet waar dat is niet waar
Mischa stampte heftig op den grond en
zpn oogen schoten vuur. ♦Dengene, die
dat heeft uitgestrooid, verklaar ik voor
een leugenaar."
Beste jongeD, het bevel tot inhechte
nisneming is door je vader gegeven. Dat
moet ons voldoende zpn. Het is jammer,
dat je onderwjjzer niet voorzichtiger ge
weest is," antwoordde de commandant.
Toen viel Mischa op een stoel neer en
bedekte zpn oogen met de handen. >Ocb,
hoe heeft papa dat kunnen doen 1" zei
hjj snikkend. ♦Zjj waren toch zulke goede
vrienden. Hoe heeft hg dat kunnen
doen
Opeens Bprong hjj op. »Ik moet hem
spreken", riep hij beslist uit, »u moet mij
bjj hem brongen. Het zal hem troosten,
als hjj mjj ziet en hoort, dat ik alles in
het werk zal stellen om hem zpn vrjj-
heid te doen hergeven."
♦Het spijt me heel erg, Mischa, maar
het reglement
De zin werd niet afgemaakt, want Mi
scha was aan zjjne voeten neergevallen
ders brengt de kennis van de maatschappjj,
van den politieken strpd, waaruit bjj loert,
dat alle soorten van kapitaal, dat Pier-
son zoowel als Kuyper zich scharen tegen
den arbeider, dat clericale en liberale
kapjtalist per slot van rekening hetzelfde
is. De politiek heeft nog een ander groot
voordeel op haar terrein kunnen alle
arbeiders Bamengaan, in do politiek alleen
kunnen algemeene arbeidersbelangen door
alle arbeiders tezamen worden behartigd.
De anarchisten laten dan ook het groote
bolwerk van de kapitalisten, den Staat,
buiten hun aanvallen, waardoor zjj in den
Btrjjd een groote kracht in hun rug laten
beBtaan. De organisatie van de arbeiders
is bovendien bjj uitsluitend oconomische
actie verre van volledig, zoodat dan ook
het anarchismo voor de organisatie bjj
de sociaal-democratie ten achter staat.
Spreker behandelde hierop een tweetal
tegenwerpingen vbd de anarchisten tegen
over spr.'s partijdat de sociaal-demo
craten een socialistischen Staat willen
stellen in plaats van een kapitalistischen,
zoodat er toch nog een Staat en gezag
blijften dat de politiek den sociaal
democraat tot een hervormer verwatert.
Spr. bestreed breed-uit deze beweringen
en ging ten slotte over tot het geven
van eenige voorbeelden over verkregen
resultaten, ten bewijze, dat de sociaal
democratische actie meer beeft bereikt
dan de anarchistische, en eindigde met
de vraag te stellen of men geloofde, dat
het kapitalisme een renzenmacht is, dat
heel het proletariaat noodig heeft om het
te overwinnen, zoo ja of dan niet beslist
noodig is, dat de arbeiders zich op zeker
terrein oefenen voor den gezamepljjken
strpd, en of dan niet het eenige terrein
daarvoor is de politiek
Debat werd gevoerd door een ansrehist,
die er op wees, dat meedoen aan de
politiek de socialisten brengt tot een
politiek als in Frankrijk, waar men ook
op stakers schietdat de sociaal-demo
craten in Amsterdam, in den timmer-
liedenbond en den diamaDtbewerkersbond
het belang van de arbeiders allesbehalve
behartigen. Spr. ontkende, dat de resul
taten van het socialisme zooveel beteeke
nis hadden en wees op Burns en Mille-
rand, op de rijko sociaBl-democraten om
te bewjjzen, dat politiek voeren in hun
eigen belang bljjkt te zjjn. Ook werd ge
wezen op de rpke sociaal-democraten in
ons land, op Polak's landhuisje en Hu-
genholtz' trein.
De heer Gorter repliceerde zeer uit
voerig, waarop nog dupliek volgde. De
vergadering was door ruim 60 personen
bezocht.
In de St.-Ct. wordt ter kennis van
belanghebbenden gebracht, dat de schut-
en omklemde zjjne knieën.
♦U moogt, u kunt niet zoo wreed zpn
mjj dat verzoek te weigeren. Niet waar,
generaal, ik mag naar mpn gouverneur
gaan, al is bet ook maar een oogenblik 1
Niemand behoeft het te weten
De commandant wendde zich af en
aarzelde even.
»U doet het, niet waar Och toe, u
doet het!" zei Mischa op smeekenden
toon.
♦Nu kom dan maar", antwoordde de
oude heer tameljjk norsch. »Ik sta je tien
minuten toe, maar geen minuut meer
onthoud dat goed
Toeu nam de jongen de ruwe hand van
de generaal in de zjjne en kuste ze, ter
wjjl bjj warme woorden van dank stamelde.
De commandant wees hem zelf den weg.
Zjj vonden den gevangene op zpn bed
uitgestrekt, fljj lag onbewegeljjk als een
doode en zpn gezicht had ook bjjna eeu
lijkkleur bjj het vale licht der olielamp.
Het onordeljjk haar en de slordige klee
ding droegen er hot hunne toe bij, om
hem iets afstootelpks te geven.
De kreet dien Mischa niet koD onder
drukken, deed hem uit zpn halfwakenden,
half droomenden toestand opschrikken.
Hij richtte zich op en staarde den in
dringer met doffen blik aan.
Mischa vloog naar hem toe en omhelsde
hem onder een hartstochtelijken tranen
stroom.
♦Lieve, beste meneer Rittberg, u kent
me toch wel? Mischa!" Toen nam Wer
ners gezicht een verheugde uitdrukking
aan.
Mischa?" riep hjj uit, ♦ben jjj het,
beste jongen?!" Hp legde zjjn beide
handen op de schouders van den jongen,
hield hem op een zekeren afstand en keek
hem harteljjk aan. Maar opeeDS liet hp
hem los en vroeg op opgewonden toon:
♦Mjjne zuster waar is zjj
Wordt vervolgd.)